ELEKTRİK TEÇHİZATININ YERLEŞTİRİLMESİ
C. Akümülatörler
1. Akümülatörler, personele ve yanlarında bulunan teçhizata kaçak elektrolit buharlarının zarar vermeyeceği şekilde yerleştirilmelidir.
1.1 Ana teçhizata ve ilgili güç besleme ünitesi/akümülatör şarj cihazına ve dağıtım tablolarına ait akümülatörler A.3’e göre monte edilecektir. Örneğin;
otomasyon akümülatörü makina dairesinde. Emercensi tüketicileri besleyen akümülatörler için 4 ve F.2.2 dikkate alınmalıdır.
1.2 Akümülatörler; kontrolleri, testleri, hücre değişimleri, temizlikleri, çıkan gazlardan arındırılmaları kolayca mümkün olabilecek şekilde yerleştirilmelidir.
Akümülatörler yaşam mahalleri ile ambarlara yerleştirilemez. Bu kuralın istisnası emercensi lambalarda kullanılan akümülatörler gibi gaz sızdırmayan tipte hücreli akümülatörlerdir.
1.3 Akümülatörler, çalışmalarını aksatabilecek veya ömürlerini kısaltabilecek oranda yüksek veya düşük sıcaklıklara veya püskürtmelere maruz kalabilecekleri yerlere konulmamalıdır. Minimum koruma sınıfı IP12 olmalıdır.
1.4 Akümülatörlerin yerleştirilmesinde ilgili şarj ünitelerinin çıkış güçleri göz önüne alınmalıdır. Akümülatör grubunun şarj gücü, şarj ünitesinin maksimum akımı ile akümülatörün nominal geriliminden hareket ederek hesaplanır. Şarj edilecek akümülatörün çalışma durumuna, uygulamasına ve işlevine ve şarj prosesinin cinsine (şarj edicinin kapasitesi) bağlı olarak ve TL’nun onayı alınarak şarj kapasitesinin hesaplanmasında maksimum akım esas alınmayabilir.
Tipik otomatik IU şarjı için gerekli hesaplama madde 4’ün altındadır.
1.5 Akümülatörlerin monte edildikleri yere yakın aşırı yük ve kısa devre koruması sağlanacaktır. İstisnalar, içten yanmalı makinaların ön ısıtma ve start akümülatörleri için uygulanır, ancak kablolaması kısa devre korumalı yapılacaktır.
1.6 Kullanılan malzemeler Bölüm 1.J’ye uygun olacaktır.
1.7 Akümülatörler kaymalardan korunmalıdır.
Kullanılan önlemler havalandırmaya engel olmamalıdır.
1.8 Akümülatörler geri dönüşüme tabidir.
1.9 Tankerlerde, akümülatörler yük mahallerine yerleştirilemez.
2. Akümülatör Sistemleri
Bir akümülatör sistemi, akümülatörlerin birbirleriyle kablolar vasıtasıyla seri, paralel veya her iki bağlantının
2-4 Bölüm 2 – Elektrik Teçhizatının Yerleştirilmesi C
kombinasyonu olarak bağlı olmasıdır. Bu sistemler kabinlere veya akümülatör odalarına yerleştirilir.
2.1 Sadece, aynı elektromekanik karakteristiklere, tipe, imalat yılına ve markaya sahip akümülatörler bir akümülatör sistemine bağlanacaktır. Akümülatör sisteminin belirlenen konfigürasyonu değişmeyecektir.
2.2 Akümülatör sisteminin müsaade edilen maksimum gerilimi 1500V DC. dir.
2.3 Akümülatör odalarına ve kabinlerine sadece yetkili personel girecektir. Elektrik şokuna karşı güvenlik tedbirleri alınacaktır.
2.4 Akümülatörler, iç ve dış kısa devrelere karşı dayanıklı olacaktır. Tahmin edilen kısa devre akımının seviyesi, DC şebekenin dizaynı ve onun anahtarlama ve koruma cihazları için dikkate alınacaktır.
2.5 Bağlantı kesme cihazları, akümülatör sistemlerinin iletkenlerini devrelerden ve mümkünse korumalı topraktan izole etmeyi (ayırmayı) sağlayacaktır.
2.6 Yedek donanımlara ait akümülatör sistemleri aynı kabine veya akümülatör odasına yerleştirilmeyecektir.
Yedekleme istekleri, yardımcı sistemlere ve aynı zamanda soğutma sistemlerine de uygulanacaktır.
2.7 Emercensi besleme akümülatör sistemleri, diğer tüketicilere ait akümülatörlerle aynı kabin veya akümülatör odasına yerleştirilmeyecektir.
2.8 Akümülatör sistemleri markalanacaktır. Kabinlere veya akümülatör odalarına açılan erişim kapakları veya diğer açıklıklar personel güvenliği için yönlendirme yapacaktır.
2.9 Soğutma sistemi
2.9.1 Akümülatörlerin bulunduğu mahale ilave ısı kaynağı yerleştirilmeyecektir. Kabinler veya akümülatör odaları eğer mümkünse kontrollü ısıtma sistemleriyle teçhiz edilecektir.
2.9.2 Yedek soğutma ve havalandırma sistemleri, izleme sistemini de içerecek ve anormal çalışma
durumunda alarm vermesi sağlanacaktır.
2.9.3 Tercihen hava veya sıvı akışı izleme cihazları sağlanacaktır. Diferansiyel basınç göstergeleri tavsiye edilmez.
2.10 Koruma
2.10.1 D.C şebekede bir toprak hatası algılama sistemi sağlanacaktır.
2.10.2 Yönetim, izleme ve koruma sistemleri sağlanacaktır. Bu sistemler TL tip onaylı olacak ve en az aşağıdaki fonksiyonları içerecektir;
- Şarj, deşarj ve çalışma esnasında kumanda ve izleme
- Aşırı şarj, deşarj ve derin deşarja karşı koruma
2.10.3 Bağımsız bir sıcaklık izleme sistemi sağlanacaktır. Bu izleme sistemi, kabin veya akümülatör odasının iç sıcaklığı ile ortam sıcaklığı arasındaki fark çok büyük olduğunda bir alarm verecektir.
2.10.4 Akümülatör sisteminin emniyetli çalışmasını doğrulamak için ve kişisel korumayla ilgili bir dokümantasyon sunulacaktır.
3. Kabinler ve Akümülatör Odalarındaki Teçhizat
3.1 Şarj, deşarj veya dahili arızaları esnasında akümülatörler patlayıcı gaz üretirler ve yayarlar.
3.2 Akümülatör odalarındaki aydınlatma armatürleri, fan motorları ve ısıtıcılar Ex-proof muhafazalı olmalıdır. Bu teçhizatlar en az aşağıdaki isteklere uygun olmalıdır:
- Patlama grubu II C,
- Sıcaklık sınıfı T 1.
Diğer elektrik teçhizatlarına TL'nun özel mutabakatı ile müsaade edilir.
3.3 Akümülatörlerden sızıntı olması olasılığı varsa, akümülatör odalarının iç perdeleri, sandıkları, destekleri ve rafları elektrolitin zararlı etkilerine karşı korunmalıdır.
C Bölüm 2 – Elektrik Teçhizatının Yerleştirilmesi 2-5
3.4 Elektrik teçhizatı sadece operasyonel nedenlerle zorunlu ise kabinlere veya akümülatör odalarına yerleştirilir.
4. Akümülatör Bulunan Odaların Havalandırması
4.1 Genel istekler
Kabinlerde, odalarda ve konteynerlerde bulunan gaz sızdırmaz akümülatörler hariç tüm akümülatör donanımları, yanıcı gaz karışımlarının birikimini önleyecek şekilde imal edilecek ve havalandırılacaktır.
Gaz sızdırmaz NiCd-, NiMH- veya Li- akümülatörlerin havalandırılmasına gerek yoktur.
4.2 Tablo içine yerleştirilen şarj gücü 0,2 kW’a kadar olan akümülatörler
0.2 kW a kadar şarj gücüne sahip kurşun akümülatörler, tabloların içine şalterle arasında bir bölme olmaksızın ve herhangi bir ilave havalandırma olmaksızın eğer aşağıdaki şartları sağlıyorsa yerleştirilebilecektir;
- Valf regüleli akümülatörler (VRLA), katı elektrolitli olacaktır
- Akümülatör kapları tamamen kapalı olmayacaktır (IP 2X uygundur).
- Şarj cihazı, maksimum sürekli şarj gerilimi 2.3 V/hücre olan bir IU-kontrolör ile otomatik olarak regüle edilir ve şarj cihazının nominal gücü 0.2 kW.
olarak sınırlanacaktır.
4.3 Şarj gücü 2 kW’ a kadar akümülatör bulunan havalandırılmış alanlar
Akümülatörler, havalandırmalı alanlarda (1.1’de bahsedilen mahaller hariç) bulunan havalandırmalı kabinlere ve konteynerlere yerleştirilebilir.
Makina mahallerinde iyi havalandırılmış pozisyonlarda çevrelenmemiş montajlara (IP 12) izin verilir.
Aksi taktirde akümülatörler, havalandırmalı akümülatör kabinlerine veya konteynerlerine yerleştirilecektir.
Otomatik IU-şarjı için şarj gücü aşağıdaki gibi hesaplanacaktır:
P = U · I
I = 8 · K/100 Kurşun akümülatörler için
I = 16 · K/100 Nikel kadmiyum akümülatörler için
P = Şarj gücü [W]
U = Nominal akümülatör gerilimi [V]
I = Şarj akımı [A]
K = Akümülatör kapasitesi [Ah]
Gazlama gerilimi aşılmayacaktır. Eğer bir kaç akümülatör seti kullanılacaksa, şarj gücünün toplamı hesaplanmalıdır.
Odadaki serbest hava hacmi, akümülatörün ebadına göre aşağıdaki gibi hesaplanacaktır:
V = 2.5 · Q Q = f · 0.25 · I · n
V = Odadaki serbest hava hacmi [m3]
Q = Hava miktarı [m3/h]
n = Seri bağlı akümülatör hücrelerinin sayısı
f = 0.03 katı elektrolitli kurşun akümülatörler için
f = 0.11 sıvı elektrolitli akümülatörler için
Eğer bir kaç akümülatör seti bir odaya yerleştirilecekse hava miktarının toplamı hesaplanacaktır.
Oda hacmi veya havalandırma yetersiz olduğunda, uygun odalara veya alanlara açılan doğal havalandırmalı, çevrelenmiş akümülatör kabinleri veya konteynerleri kullanılacaktır.
Doğal havalandırma hava kanalları, hava hızı 0.5 m/s farz edilerek aşağıdaki gibi keside sahip olacaktır:
2-6 Bölüm 2 – Elektrik Teçhizatının Yerleştirilmesi C A = 5.6 · Q
A = Kesit [cm2]
Havalandırma kanallarının istenen minimum kesitleri Tablo 2.1’ de gösterilmektedir.
Küçük hava kanalları ve hava giriş-çıkış açıklıklarının ölçüleri, daha düşük hava hızına göre hesaplanacaktır.
4.4 Şarj gücü 2 kW’ tan büyük akümülatör bulunan havalandırılmış alanlar
2 kW tan büyük şarj gücüne sahip akümülatörler, kapalı kabinlere, konteynerlere veya açık güverteye cebri havalandırmalı akümülatör odalarına yerleştirilecektir. 3 kW’ a kadar kurşun akümülatörler doğal yollarla havalandırılabilir.
Akümülatör odaları madde 3’e göre düzenlenecektir.
2 kW üzeri şarj gücüne sahip olan havalandırmalı tip akümülatörlerin yerleştirilmesi için havalandırma düzenlemeleri, değiştirilen hava miktarı en az aşağıdaki formüle eşit olacak şekilde olacaktır:
Q = 110ln burada;
n = seri bağlı hücrelerin sayısı
I = gaz formasyonu esnasında şarj edici teçhizatın maksimum akımı, fakat en az maksimum elde edilebilen şarj akımının 1/4’ü
Q = değiştirilen hava miktarı, m3/h
Valf-ayarlı akümülatörler ihtiva eden kompartmanların havalandırma hızı, yukarıda verilenin %25 ine düşürülebilir.
4.5 Havalandırma istekleri
Havalandırma giriş ve çıkış açıklıkları, akümülatörün yüzeyinin üzerinden temiz hava akışını sağlayacak şekilde düzenlenecektir.
Hava giriş açıklıkları aşağıda, hava çıkış açıklıkları ise yukarıda olacak şekilde düzenlenecektir.
Tablo 2.1 Havalandırma kanallarının kesitleri
Akümülatör şarj gücüne bağlı hesaplama (otomatik IU- şarjı)
Akümülatör Şarj gücü
P [W]
Havalandırma kanalı kesidi [cm2 ] Kurşun
Akümülatörler, çok katlı olacak şekilde yerleştirilirse aralarındaki serbest mesafe en az 50 mm. olacaktır.
Serbest hava akışını engelleyen düzenler, (örneğin; alev tutucular ve emniyet kafesleri) akümülatör odalarının havalandırma kanallarının giriş - çıkışına yerleştirilmemelidir.
Doğal havalandırma amaçlı hava kanalları doğrudan açık güverteye açılacaktır.
Açıklıklar dolapların/kutuların en az 0,9 m. yukarısında olacaktır. Hava kanallarının eğimi dikey olarak 45° yi geçmeyecektir.
Aşağıdaki durumlarda akümülatör odası fanları, kapatma cihazlarıyla beraber monte edilmelidir:
- Akümülatör odası doğrudan maruz (açık) güverteye açılmazsa, veya
- Akümülatör odasının havalandırma açıklığının Uluslararası Yükleme Hattı Sözleşmesi (Load Line Convention)'ne göre bir kapatma cihazı ile donatılmış olması istenir (örneğin;. pozisyon 1 için açıklığın yüksekliği güverte üzerinde 4.5 m (14.8 feet) yi veya pozisyon 2 için güvertenin yukarısında 2.3 m (7.5 feet)’yi aşmayacaktır), veya
C Bölüm 2 – Elektrik Teçhizatının Yerleştirilmesi 2-7
- Akümülatör odasında sabit gazlı yangın söndürme sistemi bulunacaktır.
Akümülatör odası fanı bir kapatma cihazıyla monte edildiğinde, yanlışlıkla kapatılma olasılığını azaltmak için kapatma cihazının üzerinde, örneğin “Bu kapatma cihazı açık tutulacak ve sadece yangın veya diğer emercensi durumlarda kapatılacaktır – PATLAYICI GAZ” şeklinde bir uyarı bildirimi belirtilmesi sağlanacaktır.
4.6 Cebri havalandırma
Eğer doğal havalandırma yeterli değilse veya Tablo 2.1 de istenen hava kanallarının kesitleri çok büyükse cebri havalandırma sağlanacaktır.
Hava miktarı Q, 3.3’ e göre hesaplanacaktır.
Havanın hızı 4 m/s’ den fazla olmayacaktır.
Akümülatörler otomatik olarak şarj ediliyorsa;
havalandırma fanı şarj başlangıcında otomatik devreye girmeli ve şarj tamamlandıktan sonrada en az bir saat çalışmasını sağlayacak düzenlemeler yapılmalıdır.
Mümkün olan yerlerde, cebri havalandırma egzost fanları kullanılacaktır.
Fan motorları, hem IIC T1 koruma sınıfı emniyet tip sertifikalı ve elektrolite dayanıklı olacak veya, tercihen, tehlike alanının dışına konulacaktır.
Fanlar kıvılcım çıkarmayan konstrüksiyona sahip olacaktır.
Havalandırma sistemleri, diğer odaları besleyen havalandırma sistemlerinden bağımsız olacaktır. Cebri havalandırma hava kanalları elektrolite dayanıklı olacak ve açık güverteye açılacaktır.
5. Emercensi Güç Beslemesi
Emercensi güç beslemesi için kullanılan akümülatörlerin yerleştirildiği mahaller, emercensi jeneratörlerin yerleştirildiği mahallerle aynı koşullara sahip olmalıdır.
6. İçten Yanmalı Makinaların İlk Hareketi için Akümülatörler
6.1 İçten yanmalı makinaların ilk hareketi ile ilgili akümülatörler, makinanın yanına konulmalıdır.
6.2 Akümülatörlerin boyutlandırılması için, TL Kuralları,Kısım 4-Makine, Bölüm 2, H.3'e bakınız.
7. İkaz Levhaları
Akümülatör odalarının girişlerine ve sandıklarının üzerlerine, patlama tehlikesini belirten ikaz levhaları konulmalıdır.
8. Akümülatörlerin Tip, Mahal ve Bakım Sıklığının Kaydedilmesi
8.1 Akümülatörler ana teçhizat (UI SC 134) ve emercensi hizmetlerde kullanılmak üzere yerleştirildiğinde, bu akümülatörler için bir program derlenecek ve muhafaza edilecektir. TL tarafından onaylanacak program, akümülatörlerle ilgili olarak en az aşağaıdakileri içermelidir:
- Tip ve üreticinin tip tasarımı
- Gerilim ve amper saat oranı
- Mahal
- Kullanılan teçhizat ve/veya sistem(ler)
- Bakım / değişim sıklığı tarihleri
- Son bakım ve/veya değişimin tarihleri
- Depodaki yedek akümülatörlerin imalat tarihi ve raf ömrü (1)
8.2 Değiştirilen akümülatörlerin eşit düzeyde performans tipinde olmalarını sağlamak için prosedürler uygulamaya konulmalıdır
(1) Raf ömrü, bir akümülatörün belirtilen koşullar altında belirli bir performansı vermek için sonuna kadar yeteneğini koruduğu depolama süresidir.
2-8 Bölüm 2 – Elektrik Teçhizatının Yerleştirilmesi C,D,E,F
8.3 Havalandırmalı (2) tip akümülatörler valf-ayarlı (3) tip akümülatörlerle değiştirildiğinde, mahalde yeterli havalandırma olması ve havalandırmalı tip akümülatörlerin yeri ve yerleştirilmesi ile ilgili TL isteklerine uyulması sağlanmalıdır (4’e bakınız).
8.4 Programın ve prosedürlerin içeriği gemi güvenlik yönetim sistemini de kapsamalı ve geminin rutin operasyonel bakımına uygun olarak TL sörveyörü tarafından doğrulanması amacıyla entegre olmalıdır (IMO ISM Code Bölüm 10)