DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
5. TÜRKİYE’NİN BÖLGE KOMŞULARININ SOSYOLOJİK İRDELENMESİ VE GOKAP’IN ÜLKELER ÜZERİNE ETKİSİ
5.1. Afganistan: GOKA projesinin başlamasına neden olduğu ileri sürülen, gerçekte
hedef olarak seçilen Afganistan'ın incelenmesine önce nüfus bilgileri ile başlayacağız.
5.1.1. Nüfusu
Tablo 1. (Afganistan’ın Demografik, etnik ve Dini Yapısı)
Nüfus: 25 milyon(2004 tahmini), Nüfus artış Hızı: %3
Et
ni
k G
rupl
ar
% Nüfus Sünni Şii Dili
Peştular %42 10 milyon %100 Peştuca
Tacikler %24 6 milyon %100 Horosan
Farsçası
Hazaralar %10 2.5 milyon %100 Moğolca-
Farsça
Özbekler %8 2 milyon %100 Özbek
Türkçesi
Türkmenler %1 250 bin %100 Türkmen
Türkçesi
Beluçiler %1 250 bin %100 Beluci
Farsçası
Araplar %1 250 bin %100 Horosan
Arapçası
Aymaklar %1 250 bin %100
Diğer
Kaynak: AÇIKGÖZ, Özkan, “Büyük Orta Doğu Projesi: Yeni Oluşumlar ve Değişen Dengeler,Orta Doğu’nun Etnik, Sosyal Yapısı ve Büyük Ortadoğu Projesi”, Tasam Yayınları, İstanbul, Nisan 2006, yazar Atilla SANDIKLI, Kenan DAĞCI sy. 66
5.1.2. Etnik Yapısı
25 milyonluk Afganistan’ın 10 milyonluk nüfusları ile en kalabalık ve toplam nüfusun %42’sini oluşturan etnik grup Peştunlardır. Komşuları Pakistan’daki 14 milyonluk Peştun nüfus ile birlikte etnik mobilizasyonları yüksek bir grubu oluştururlar. Tamamı Müslüman ve Sünni'dir. Bu özellikleri nedeni ile İran’ın Afganistan içerisindeki etkinliğini sınırlandırmaktadırlar. Ancak Pakistan’daki Peştun nüfuz nedeni ile Pakistan’ın ülke içerisine nüfus çalışmaları ile ülke içi iç dengeler sürekli yerinden oynamaktadır.
Afganistan’da Peştulardan sonra en kalabalık ikinci grup İran kültürüne yakın Taciklerdir. 6 milyon civarındaki Afganistan’daki Taciklere Komşusu ve ırkdaşı Tacikistan’daki 4 milyon Tacikler de eklenince güçleri artmaktadır. Bununla beraber Sünni oldukları için İran’a mesafelidirler.
“Türkiye açısından önemli bir grup ise Özbekler, Türkmenler, Aymaklar ve Hazaralar’dır. Bu dört etnik gruptan ilk ikisi Türk ve son ikisi de etnik ve kültürel olarak Türklüğe yakın gruplardır. Bunların Afganistan’daki toplam nüfusu %29 ile 7 milyon 250 bine ulaşır. Bu rakam Türkiye için Afganistan’da söz sahibi olma noktasında önemli bir imkândır. Bu etnik kültürel yakınlığı zaafa uğratan tek, ama en önemli husus Hazaralar’ın Şii olmasıdır. Bu nedenle bu grup Türkiye’den daha çok İran’a yakındır. Afganistan’ın diğer önemli etnik grupları Araplar ve Beluçilerdir. Araplar buraya Emeviler zamanında iskân edilmişlerdir. Peştularla beraber Taliban rejimini meydana getiren Afgan Arapları, kökten dinci gruplarında hamisi olarak gösterilmektedirler. El Kaide’nin de bu etnik gruba dayandığı iddia edilmektedir.”58
5.1.3. Dış Problemler:
Afganistan’a bölgede yaşayan üç devlet etki etmeye çalışmaktadır. Afganistan’ı doğal uzantısı sayan İran, kendi etnik grubu ve istihbarat servisi ile Pakistan ve Özbek, Türkmen, Hazara ve Aymak unsurları nedeni ile Türkiye.
Afganistan’ın en önemli sorunu çevresindeki ülkelerin Afganistan üzerinde gerçekleştirdikleri emperyalist politikalardır. Türkiye Cumhuriyetini resmi olarak ilk tanıyan ülke olan Afganistan çok etnikliğin ve ülke içi dinamiklerin uygun kullanılmaması nedeni ile SSCB döneminde uğradığı istila ve SSCB’nin çekilmesi sonrası kurulan kominist hükümet nedeni ile içine düştüğü iç savaş, iç savaşın bitiminde en etkili etnik grup olan Peştunlar ve Arap kökenli Afganların yönettiği düşünülen Taliban rejimi sayesinde El-Kaide militanlarını barındırması ve 11 Eylül sonrası Şer Ekseninin merkezi olarak görülmesi ile içinden çıkılmaz bir hal alan yoksulluk, açlık ve yoğun uyuşturucu trafiği.
Ülkede çıkarılmayı bekleyen tabi kaynakların, özellikle petrol ve türevlerinin çokluğu, medeni hayata uzak kalışları ve savaşlarla geçen yirmi yılın sonrasında her gün ABD kuvvetlerinin operasyonlarına maruz kalan bir ülke kısaca bu coğrafyada GOKAP’in uygulamaya konmasına neden olan ülke Afganistan.
5.1.4. İç Problemleri:
Afganistan’ın en önemli iç problemi Taliban rejimi olarak görülmektedir. ABD’nin bile içinden çıkamadığı Taliban tüm güçler tarafından kullanılmaktadır. SSCB’nin işgali sırasında ABD tarafından Yeşil Kuşak teorisine göre kurulan ve ABD tarafından silahlandırılan Taliban şimdilerde ABD’nin en büyük belası haline gelmiştir. Yeni seçilen ABD Başkanı Obama’nın seçim konuşmalarında daha fazla asker ile tekrar gündeme geleceği anlaşılan Taliban yönetimi, aşırı İslamcı uygulamaları ile batılı güçlerin hedefi haline gelmiştir. Taliban’ın fikir temeli, Molana Fezlularrahman liderliğinde Cemiyete-e Ulemae Pakistan öğretisi idi. Diyobendi düşüncesi üzerine inşa edilen Cemite-e Ulemay-i İslami, Şii karşıtıydı. Bu düşünceye göre Şiiler “kâfir” olarak bilinmektedir. Şii karşıtı ve doğal olarak İran karşıtı olan Taliban, İran’ın bölgede yayılmasını engellemek için Pakistan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri ve ABD tarafından desteklenmeye başlamıştır.11 Eylül olaylarının ardından Taliban’ın devrilmesi İran’ı Afganistan’da yeniden önemli bir güç haline getirmiştir. 59
5.1.5. GOKAP’in Afganistan Yaklaşımı: Şeytan Ülke:
ABD tarafından GOKAP uygulamaya konduğunda ilk hedef ülke olarak görülen Afganistan Taliban yönetiminden arındırılacak ve ABD’nin Şangay Beşlisi olarak karşısına çıkan arka plan Çin ile yaptığı enerji savaşlarının kılıfı olacaktır. Tüm dünyaya barış, demokrasi olarak duyurulan ancak gerçekte Çin-Rus birlikteliğine ve yakınlaşmasına karşı gerçekleştirilen ayırma operasyonuna dönüşen GOKAP bölgede bulunan petrol ve doğalgaz kaynaklarının binlerce insanın ölümü karşılığında kontrol altına alınmak istenmektedir.
11 Eylül saldırılarından sonra Başkan Bush tarafından Şeytan olarak ilan edilen ülkelerin başında gelen Afganistan bulunduğu merkezi konum ile bir süre daha GOKAP’in uygulama alanı olamaya devam edecektir.