Ülkemiz’de Sürdürülebilirlik Raporlaması

Ülkemizde kurumsal sürdürülebilirlik kavramı ve kurumsal yönetim kavramına ilişkin usul ve esaslar Sermaye Piyasası Kanunu ile düzenlenmiştir. OECD tarafından 1999 yılında yayınlanan ve büyük ölçüde, kurumsal yönetim ilkeleri esas alınarak çerçevesi çizilen “Kurumsal Yönetim İlkeleri Tebliği”nde; şeffaflık, hesap verebilirlik, tutarlılık ve sorumluluk olarak belirtilen temel kurumsal yönetim ilkelerine yer verilmektedir. Sermaye Piyasası Kurul’u tarafından ilk olarak 2003 yılında yayımlanan "Sermaye Piyasası Kurulu Kurumsal Yönetim İlkeleri” akabinde ise küresel çapta yaşanan gelişmeler dikkate alınarak farklı tarihlerde güncellemiştir. En son güncelleme olarak, 03.01.2014 tarihli “Kurumsal Yönetim Tebliği”ne göre düzenlemiştir. “Bu Tebliğ ekinde yer alan kurumsal yönetim ilkelerinden zorunlu olarak uygulanacak olanların belirlenmesi ve gözetiminde, payları borsanın birinci ve İkinci Ulusal Pazarı ve Kurumsal Ürünler Pazarında işlem gören ortaklıklar sistemik önemlerine göre piyasa değerleri ve fiili dolaşımdaki payların piyasa değerleri dikkate alınarak üç gruba ayrılır. Piyasa değeri ile fiili dolaşımdaki payların piyasa değerinin hesaplanmasında, Mart, Haziran, Eylül ve Aralık ayları itibarıyla son işlem günlerinde oluşan ikinci seans kapanış fiyatlarının ve fiili dolaşımdaki pay oranlarının ortalaması esas alınır”( madde 5/2). İşletmelerin yayınladıkları yıllık raporlarda; söz konusu Tebliğ ekinde yer alan “kurumsal yönetim ilkelerinin” uygulanıp uygulanmadığına bakılmasına, eğer uygulanmıyor ise buna ilişkin gerekli açıklamayı yapmalarına, ayrıca bu ilkelere tam olarak uyulmamasından dolayı ortaya çıkabilecek çıkar çatışmalarına ve stratejik ortaklığın yönetim uygulamalarına ilişkin kararlarda herhangi bir değişiklik yapılacaksa bunun nedenine yer verilmesi gerekir. Raporlarda sunulan mevcut açıklamalarda yıl içerisinde önemli bir değişiklik olması durumunda, söz konusu değişikliğe ara dönemin faaliyet raporlarında yer verilir (madde 8/1).

I. INTERNATIONAL POLITICS AND SOCIAL SCIENCE SYMPOSIUM (IPSSS) I. ULUSLARARASI SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER SEMPOZYUMU (USSBS)

10-12 EKİM/OCTOBER 2018 ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ

www.ardahan.edu.tr/ipsss

121

Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu (TİSK) tarafından yapılan “Türkiye’de Sürdürülebilirlik ve Kurumsal Sosyal Sorumluluk Uygulamaları Araştırması”na göre, Türkiye’de finansal olmayan raporlar çok çeşitli isimler altında yayınlanmaktadır.

Türkiye’de yayınlanan mevcut finansal olmayan raporlamalar şunlardır:

Sürdürülebilirlik Raporu, Kurumsal Sosyal Sorumluluk Raporu, Kurumsal Sorumluluk Raporu, UN Global Compact İlerleme Bildirimi Raporu başlıkları altında ve yıllık faaliyet raporları içerisinde yer alan kısımlarda duyurulmaktadır. “Araştırmaya göre

Türkiye’de finansal olmayan bilgilerin raporlanma oranı %25,5’tir. Rapor yayınlayan firmaların %38’i bilgileri faaliyet raporu içerisinde vermektedir. Bununla birlikte % 43’e yakını Sürdürülebilirlik Raporu yayınlamaktadır. Rapor yayınlayan firmaların yaklaşık %65’inin ilk rapor yayınlama tarihi 2009 ve sonrasındadır. Türkiye’de finansal olmayan bilgilerin raporlanması ve hazırlanması ile ilgili bilincin son 5 yıl içerisinde oluştuğu söylenebilir. Sektörler bazında finansal olmayan raporlama dağılımına bakıldığında; en çok raporlama yapan üç sektör %40 ve üzeri oran ile teknoloji ve iletişim, sağlık/ilaç ve enerji sektörleri şeklindedir. Türkiye genelinin çok üzerinde konumlanan bu üç sektörün aksine; tekstil, inşaat/GYO ve kozmetik sektörleri %13 ve altı oran ortalaması ile en az raporlama yapan üç sektör olarak dikkat çekmektedir. Türkiye’deki sürdürülebilirlik uygulamalarının ana odak konuları, şirketlerin iyileştirmeye açık alanları doğrultusunda şekillenmektedir. Şirketlerin sürdürülebilirlik üzerine odaklanmaya başladığı yıllardan bu yana dönemsel olarak değişiklik göstermekte olan ana odak konuları, kamu politikalarına ve ülke önceliklerine göre belirlenmektedir. Günümüzde şirketlerin ana odak noktalarının çevre, enerji maliyetlerinin düşürülmesi, enerji verimliliği, toplumsal cinsiyet eşitliği ve eğitim olduğu görülmektedir. Yenilenebilir enerji üretimi, bölgesel kalkınma temelli yoksullukla mücadele ve engelliler alanları ise zayıf olan odak noktaları olarak karşımıza çıkmaktadır” ( TİSK,2016:25-27).

I. INTERNATIONAL POLITICS AND SOCIAL SCIENCE SYMPOSIUM (IPSSS) I. ULUSLARARASI SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER SEMPOZYUMU (USSBS)

10-12 EKİM/OCTOBER 2018 ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ

www.ardahan.edu.tr/ipsss

122

6. SONUÇ

İşletmeler için 19. yüzyıldan 20. yüzyılın ortalarına kadar değer yaratan temel unsurun maddi duran varlıklar olduğu görülmektedir. Maddi duran varlıklar ise para ile ifade edilip değerlendirilmekte ve raporlandırılmaktadır. Ancak 20. Yüzyılın ortalarından itibaren bilgi işleme ve iletme teknolojilerinde yaşanan devrim niteliğinde ki gelişmeler dünya ekonomisinin yeniden yapılanması gerektiğini zorunlu hale getirmiştir. Söz konusu yeniden yapılanma ile maddi duran varlıkların sahip olduğu önem kadar maddi olmayan duran varlıkların da işletmeler için ciddi önem arz ettiği görülmüştür. Yaşanan bu gelişme ve değişmeler ile ölçme, değerleme ve derecelendirme kavramları değişmiştir. Yerel raporlamanın yerini küresel raporlama, yerel düzenlemelerin yerini küresel düzenlemeler almıştır. Ayrıca mevcut olan raporlama sistemlerinin de yaşanan değişimlere ayak uyduramadığı, eksik kaldığı ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda küresel bir raporlama sistemi olan entegre raporlamayla, işletmeler ilgili taraflara karşı daha şeffaf olmakta, faaliyetlerinin kusursuzca devamlılığını göstermekte, adil ve tutarlı bir şekilde kaynakları ne derece etkin ve verimli kullandıklarını belirleyecek somut deliller sunmaktadır.

Entegre raporlamanın yeni bir raporlama türü olmasıyla uygulama alanlarının da sınırlı olduğu görülmektedir. Genellikle platformlarda sürdürülebilirlik rapor adı altında çeşitli raporlardan bahsedilse de henüz aktif olarak faaliyetlerini uygulamakta olan entegre raporlamaya rastlanmamaktadır. S&P 500 şirketlerine yönelik yapılan çalışma da söz konusu kanıyı destekler niteliktedir. Platformlarda adı geçen şirketlerden sadece %1.4’ünün (7 şirket) yıllık finansal raporlarında entegre raporlamanın geçtiği bir ifadeye rastlanmıştır (IRRCI, 2013). Şirketlerin hesap verilebilirlik oranlarını arttırmaları, yatırımcıların da şirketlere ilişkin doğru ve tutarlı bilgileri elde edebilmeleri için entegre raporlamanın uygulama alanlarının arttırılması gerekmektedir. Entegre raporlamanın uygulama alanları yaygınlaşmadan birçok skandal ve yolsuzluklara da engel olunamayacaktır. Çünkü entegre raporlama organizasyonlarda talep edilen değişime şekil veren ve bu yüzyılın ihtiyaçlarına karşılık veren bir yaklaşım niteliğindedir (Hickman ve Tysiac, 2013: 3).

Entegre raporlamanın çerçeve niteliğinde kalması dolayısıyla genel kabul görmüş, sınırları çizilmiş bir formatın olmaması entegre raporlamanın önemli bir ilerleme kaydetmesine engel teşkil etmektedir. Bu bağlamda, yakın gelecekte entegre raporlamanın standardizasyonu ve geçerliliği açısından daha somut adımların atılacağı öngörülebilir. Aynı şekilde sürdürülebilirlik kavramına atfedilen önem de entegre raporlama ile eşdeğer bir şekilde artmaktadır. Entegre raporlama ve sürdürülebilirlik raporlaması muhasebe için yeni uygulama alanları ve fırsatlar oluşturmaktadır.

I. INTERNATIONAL POLITICS AND SOCIAL SCIENCE SYMPOSIUM (IPSSS) I. ULUSLARARASI SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER SEMPOZYUMU (USSBS)

10-12 EKİM/OCTOBER 2018 ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ

www.ardahan.edu.tr/ipsss

123

Dünya üzerinde entegre ve sürdürülebilirlik raporlamasına ilişkin

uygulamaların az sayıda olmasına rağmen Türkiye’de de yansımalarının olduğu görülmektedir. Özellikle Çimsa, Türkiye’de ilk defa sanayi alanında entegre raporlama yapan şirket unvanını kazanmıştır. Her iki raporlamanın da yakın gelecekte uygulama alanı bulması ile kavramsal nitelikte yapılan tanımlayıcı çalışmaların genişletilerek uygulama üzerinde analiz edilmesi daha net sonuçlara ulaşılmasına katkı sağlayacaktır.

I. INTERNATIONAL POLITICS AND SOCIAL SCIENCE SYMPOSIUM (IPSSS) I. ULUSLARARASI SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER SEMPOZYUMU (USSBS)

10-12 EKİM/OCTOBER 2018 ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ

www.ardahan.edu.tr/ipsss

124

KAYNAKÇA

Abeysekera, Indra. (2013) “A Template For Integrated Reporting”,Emerald Journal of Intellectual Capital, 14(2), 227-245.

Akgül, Urungu. (2010) “Sürdürülebilir Kalkınma: Uygulamalı Antropolojinin Eylem

Alanı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Antropoloji Dergisi, 24:

133- 164.

Altınay, Ayşenur, Tarakçıoğlu. (2016) “Entegre Raporlama Ve Sürdürülebilirlik

Muhasebesi”, Journal Of Süleyman Demirel University Institute Of Social Sciences Year,

3(25), 47-64.

Aras, Güler. Ve Sarıoğlu, Gaye Uğur. (2015) “Kurumsal Raporlamada Yeni Dönem:

Entegre Raporlama”, TUSİAD.

Aydın, Sevgi. (2015) Entegre Raporlama, Türkmen Kitabevi, İstanbul.

Borsa İstanbul (BİST). (2014) “Şirketler için Sürdürülebilirlik Rehberi” http://www.borsaistanbul.com/data/kilavuzlar/surdurulebilirlik-rehberi.pdf.

DELOITTE (2013) “IIRC publishes 'Consultation Draft' on integrated reporting,” http://www.iasplus.com/en/news/2013/04/iirc, (15.04.2013).

Diaz-Balteiro, Luis.,Voces, Gonzales&Romero, Carlos. (2011) “Making

sustainability ranking susing compromise programming. An application to European paper industry”. Silva Fennica 45(4): 761–773.

Gökmen, Elif, Özkul. (2013). GRI Global Reporting Initiative 2013 Sürdürülebilirlik ve Raporlama Konferansı, Kurumsal Yönetim, 20, 38-41.

GRI, (2013)

“IntegratedReporting”,https://www.globalreporting.org/information/current-

priorities/integrated-reporting/Pages/default.aspx, (20.04.2013).

Hıckman, A.,Tysıac, K. (2013) “Integrated reporting takes a big step with

international framework draft”,http://www.journalofaccountancy.com/ News/20137792.htm,

(18.04.2013).

http://www.accaglobal.com/content/dam/acca/global/PDF-technical/integrated- reporting/tech-tp-iirsa.pdf (Erişim Tarihi: 10.12.2015).

IIRC (2011) “Towards integrated reporting. Communicating value in the 21st

I. INTERNATIONAL POLITICS AND SOCIAL SCIENCE SYMPOSIUM (IPSSS) I. ULUSLARARASI SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER SEMPOZYUMU (USSBS)

10-12 EKİM/OCTOBER 2018 ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ

www.ardahan.edu.tr/ipsss

125

IRSCA (2011) “Integrated reporting and the integratedreport. Discussion paper”. Integrated Reporting Council of South Africa (IRCSA).

Kargın, Sibel. Aracı Hakan. Ve Aktat, Hüseyin. (2013) “Entegre Raporlama: Yeni

Bir Raporlama Perspektifi”Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, Cilt:6, Sayı: 1.

KPMG (2011) “Integrated Reporting Performance Insight Through Better Reporting-

2.” KPMG International Cooperative.

KMPG (2012) “Integrated Reporting”, Issue 2, http://www.kpmg.com/Global/ en/IssuesAndInsights/ArticlesPublications/integratedreporting/Documents/integratedr eportingissue-2.pdf, (25.04.2013).

Krzus, Michael. (2012) “Entegre raporlama: Şimdi değilse, ne zaman?” TKYD Kurumsal Yönetim Dergisi, Sayı 16, ss.64-67.

Morı, Koichiro. And Chrıstodoulou, Aris. (2012) “Review of sustainability

indicesand indicators: Towards a new City Sustainability index (CSI), Environmental Impact”Assessment Review, 32: 94-106.

Özsözgün Çalışkan Arzu. (2012)“İşletmelerde Sürdürülebilirlik ve Muhasebe

Mesleği İlişkisi”Mali Çözüm Dergisi (112), 133-160.

Pamukçu, Fatma. (2011) “Finansal Raporlama ile Kamuyu Aydınlatma ve Şeffaflıkta

Kurumsal Yönetimin Önemi” Muhasebe ve Finansman Dergisi, ss.133-148.

PRİCEWATERHOUSECOOPERS (PWC). (2014)“Integrated Reporting in

Germany-The DAX 30 Benchmark Survey

2014”,https://www.pwc.de/de/rechnungslegung/assets/pwc-studie_integrated

reporting-bei-den-dax-30-unternehmen-langsam-aber-sicher-kommt-der integrierte-

bericht.pdf (ErişimTa- rihi:15.03.2016).

Sipahi, Barış. ve Arsoy, Aylin, Poroy. (2010) “Finansal Raporlamada Yeni

Yaklaşımlar”, Öneri, 9(33), 51-57.

Solomon, Jill. &Maroun, Warren. (2012) “Integrated Reporting: The Influence of

King III on Social, Ethi- cal and Environmental Reporting, The Association of Chartered Certified Accountants (ACCA)”.

TKYD (2013) “Entegre Raporlama Taslak Çerçevesi Yayınlandı”,

http://www.tkyd.org/tr/content.asp?PID={68A515A7-4CB7-4578-91E5943C865AD2 C

2}, (20.04.2013).

Tokgöz, Nuray. Ve Önce, Saime. (2009)“Şirket Sürdürülebilirliği: Geleneksel

I. INTERNATIONAL POLITICS AND SOCIAL SCIENCE SYMPOSIUM (IPSSS) I. ULUSLARARASI SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER SEMPOZYUMU (USSBS)

10-12 EKİM/OCTOBER 2018 ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ

www.ardahan.edu.tr/ipsss

126

Topçu, Mustafa, Kemal. ve Korkmaz, Göksel. (2015) “Entegre Raporlama:

Kavramsal Bir İnceleme”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi

Dergisi, 30(1), 1-22.

TİSK (Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu ve Proje Ortakları). ( 2016),

“Herkes İçin Kurumsal Sosyal Sorumluluk Projesi, Türkiye Sürdürülebilirlik Raporlaması Ulusal İnceleme Raporu”.

Yanık, Serhat. ve Türker, İpek. (2012) “Sürdürülebilirlik ve Sosyal Sorumluluk

Raporlamasındaki Gelişmeler (Tümleşik Raporlama)”,İ.Ü.Siyasal Bilgiler FakültesiDergisi,

No.7, 291-308.

Yılmaz, Dilek. (2016) “Entegre Raporlamanın Yatırımcılar Açısından Analizi ve

I. INTERNATIONAL POLITICS AND SOCIAL SCIENCE SYMPOSIUM (IPSSS) I. ULUSLARARASI SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER SEMPOZYUMU (USSBS)

10-12 EKİM/OCTOBER 2018 ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ

www.ardahan.edu.tr/ipsss

127

I. INTERNATIONAL POLITICS AND SOCIAL SCIENCE SYMPOSIUM (IPSSS) I. ULUSLARARASI SİYASET VE SOSYAL BİLİMLER SEMPOZYUMU (USSBS)

10-12 EKİM/OCTOBER 2018 ARDAHAN ÜNİVERSİTESİ

www.ardahan.edu.tr/ipsss

128