4. Bulgular
4.3. Öğretmenlere Yönelik Gösterilen İstenmeyen Davranışların Belirlenmesine
Tablo 4.3’de, öğretmene yönelik gösterilen istenmeyen davranışlara yönelik te-malara yer verilmiştir.
Tablo 4.3
Öğretmenlere Yönelik Gösterilen İstenmeyen Davranışların Belirlenmesine Yönelik Bulgular
Temalar Katılımcılar
Saygısızlık Ö4,Ö5,Ö6,Ö7,Ö9,Ö10,Ö11,Ö12,Ö13,Ö14,Ö17,Ö19,Ö21,Ö22,Ö23 Yok sayma Ö1, Ö3,Ö18,Ö20,Ö21,Ö24,Ö25
Baskı Ö4,Ö13,Ö20,Ö23
İnatlaşma Ö15,Ö20,Ö23,24 Güç gösterisi Ö5,Ö7,Ö11
Buna göre, öğretmenler kendilerine karşı gösterilen olumsuz davranışları en faz-la saygısızlık ve yok sayma şeklinde belirtmişlerdir. Bunfaz-ları baskı, inatfaz-laşma ve güç gösterisinde bulunmak temaları takip etmiştir.
Katılımcıların 15’i okulda en çok karşılaşılan istenmeyen davranışı “saygısız-lık” olarak belirtmiştir. Saygısızlık teması incelendiğinde, öğretmenlerin çoğu kendile-rine karşı yapılan olumsuz davranışın saygısızlık olduğunu bunlarında dersi bölmek, sözü kesmek, dalga geçmek ve yalan söylemek şeklinde karşılarına çıktığını belirtmiş-lerdir. Konuyla ilgili öğretmenler şikâyet ve düşüncelerini şöyle dile getirmişlerdir:
“Konuşarak anlaşabildiğim öğrencilerde hiçbir sorun yok. Ama farklı so-runları olan öğrencilerde ortak toplumsal alanlarda nasıl davranılması rektiğini ve toplumsal kuralların neler olduğunu, okul kültürünün neler ge-rektirdiğini öğrenmemiş bir çocuksa karşınızda her türlü saygısızlığa varan davranışlar görebiliyorsunuz. Yalan söylemek mesela. Bir öğrencim çok sıkıştığını tuvalete gitmesi gerektiğini söyledi. Sınıfa geldiğinde elinde su şişeleri ve kantinden aldığı yiyecekler vardı. Çok sinirlendim. Ders esna-sında öğrenciyi dışarı göndermekle bir risk alıyorsunuz, acil bir durum olabilir diye. Ama o bunu kötüye kullanıp kantine gidiyor. Bir daha da bu öğrenciye asla güvenmiyorsunuz.” (Ö4)
76
“Ben konuşurken sözlerimin dinlenmemesi, sözümün kesilmesi benim için istenmeyen davranış. Önemli bir konu anlatırken dersle ilgisi olmayan bir konuda soru sorup dersi bölmesi de aynı şekilde.” (Ö5)
“Zaman zaman öğrencinin haddini bilmemesi ilgili sıkıntılar yaşadığım oluyor. Saygısızlık ve özgüveni karıştırıyorlar.” (Ö6)
“En sık karşılaştığım davranış saygısızlık. Benim sınıfta yaptığım uyarıyı dalga geçercesine tekrarlamak, ben konu anlatırken konuşmak, etkinlikleri yaparken ya da yazı yazarken söylenmek.” (Ö9)
Katılımcıların 7’si okulda en çok karşılaşılan istenmeyen davranışı “yok say-ma” olarak belirtmiştir. Yok sayma temasına ilişkin öğretmen görüşleri incelendiğinde, bazı öğretmenlerin öğrenci tarafından yok sayıldığı ve dersi önemsemediği, bu durumun daha çok ergenlik nedeniyle üst sınıflarda yaşandığı tespit edilmiştir. Konuyla ilgili öğ-retmenler şikâyet ve düşüncelerini şöyle dile getirmişlerdir:
“Öğretmeni yok sayarak sınıftaki diğer sınıf arkadaşlarına ben çok güçlü-yüm bana yaklaşmayın ben öğretmeni bile takmıyorum. O yüzden istedi-ğim her davranışı yaparım algısı oluşturuyor sınıfta. Biraz da evde baskı altına alınan çocuklarda bu sınıf ortamında açığa çıkıyor. Evde söz hakkı yoksa okulda söz hakkı doğuyor. Bu şekilde olan davranışlar benim say-gınlığıma gölge düşürüyor.” (Ö3)
“Konu anlatırken not tutturmak gerekiyor veya tahtada yazılan önemli not-lar oluyor. Sınıfta bulunan bir iki öğrenci yazmıyor. Uyarınca da sanki siz yoksunuz, uyarıda bulunmamışsınız gibi sağa sola bakıp yazmayıp başka şeylerle ilgileniyor. Öğrenci kafasına göre davrandığında diğer öğrenciler-de bu davranışları taklit eöğrenciler-debiliyor.” (Ö21)
“Bu davranış daha çok üst sınıflarda yaşanıyor. Ergenliğin verdiği bir psi-koloji ile ben sizi önemsemiyorum mesajı veriyor bazı öğrenciler. Kafası-na göre izin almadan çıkıyor sonra tekrar geliyor.” (Ö24)
“Ders anlatıyorum öğrenci kitap okuyor. Kitap okumak iyi bir şey ama amaç kafasına göre davrandığını göstermek. Genelde bu olay 7. veya 8. sı-nıflarda oluyor.” (Ö25)
Katılımcıların 4’ü okulda en çok karşılaşılan istenmeyen davranışı “baskı” ola-rak belirtmiştir. Baskı temasına ilişkin öğretmen görüşleri incelendiğinde, öğretmenlerin okulda özellikle not konusunda ve ödev konusunda hem öğrenci hem de veli tarafından kendilerini baskı altında hissettikleri ortaya çıkmıştır. Konuyla ilgili öğretmenler şikâyet ve düşüncelerini şöyle dile getirmişlerdir:
77
“Dönem sonunda notlar verilirken oluyor genellikle ortalamam neden yük-sek değil neden sözlü notunu düşük verdiniz gibi. Sene başında verilecek sözlü notlarında sınıf içi olumlu davranışta bulunma, ödevini vaktinde yapma, ders araç gereçlerini getiren öğrencilerin sözlü notu yüksek olacak dendiği halde bizi sorgulayan öğrenciler hatta baskı yapan veliler olabili-yor. Yüksek not veriyorsanız iyi öğretmen vermiyorsanız kötü öğretmen oluyorsunuz. Psikolojik baskı oluyor üstünüzde tek şey öğrenciye hak etti-ği notu vermek. Şikâyet mesela öğrenci canı sıkılınca sizi şikâyet edece-ğim diyor.” (Ö4)
“Karne dönemi oluyor. Öğrenci aileye anlatıyor. Bazen aile okul idaresine söylüyor bazense bana söylüyor. Hocam çocuğun sadece sizin dersten or-talaması düşük diyor. Sanki sorumlu benmişim gibi. Hâlbuki yazılı notu ortalaması düşük. İnanmak da istemiyor veli.” (Ö13)
“Ortaokulda ders sayısı fazla olunca ödev de fazla oluyor doğal olarak.
Yazmak istemiyor öğrenciler, ödev yapmayı da angarya olarak görüyor.
Bazı veliler çok ödev verdiğim için bazı veliler de hiç ödev vermediğim için şikâyette bulunuyorlar. Hiç kimse çocuğu sorgulamıyor.” (Ö20)
Katılımcıların 4’ü okulda en çok karşılaştıkları istenmeyen davranışı “inatlaş-ma” olarak belirtmiştir. İnatlaşma temasına ilişkin öğretmenlerin görüşlerine göre, bazı öğrencilerin öğretmenlerine karşı inatlaşma tavrı içine girdikleri ve saldırgan bir tutum takındıkları ortaya çıkmıştır. Konuyla ilgili öğretmenler şikâyet ve düşüncelerini şöyle ifade etmişlerdir:
“Hem ergenlik sorunları hem de ailevi sorunlar nedeniyle bazı öğrencilerin ani çıkışları olabiliyor.” (Ö15)
“Sınıfta gürültü olduğu zaman bir öğrenciyi uyardığımda oluyor inatlaşma.
Öğretmenim sadece ben mi konuşuyorum ya da sadece beni görüyorsunuz diyor öğrenci. Açıklama yapsam bile konuyu uzatıyor ve negatif bir ortam oluşuyor.” (Ö23)
“Öğrenciler hatalı davranışlarını kabullenmeyip her şart altında kendini haklı çıkarmaya çalışıyor. Karşısındaki öğretmeni olduğunu unutup farklı şekilde konuşuyor.” (Ö24)
“Nöbetçiyken ders zili çaldıktan sonra sınıfa girmelerini söylediğimde inatla karşı çıkıp bahanelerle dışarı çıkan öğrenciler var. Derse girdiğimde benden beş dakika sonra sınıfa girmeyi alışkanlık haline getiren öğrenciler var. Uyarmama rağmen ısrarla davranışını devam ettiriyorlar.” (Ö20)
Katılımcıların 3’ü okulda en çok karşılaşılan istenmeyen davranışı “güç gösteri-si” olarak belirtmiştir. Güç gösterisi temasına ilişkin öğretmen görüşleri incelendiğinde,
78
öğretmenlerin en az öğrenciler tarafından güç gösterisinde bulunma davranışlarıyla kar-şılaştığı bu davranışları daha çok dikkat çekmek, kendilerini kanıtlamak ve kabullen-dirmek için yaptıkları şeklinde görüş bildirdikleri görülmüştür. Konuyla ilgili öğretmen-ler görüşöğretmen-leri şöyledir:
“Bilgi açısından kendilerini göstermeye çalışırken bu davranışı ukalalık boyutuna ulaştırabiliyorlar. Okul dışında etüt merkezine gidiyor mesela.
Anlattığım konu hakkında bilgi sahibiyse eğer hem dersi dinlemeyip hem de öğretmende hata bulma maksadıyla bu davranışı sergileyen az da olsa öğrenci var.” (Ö11)
“Bazı öğrenciler kendini göstermeye, kanıtlamaya ve güç gösterisinde bu-lunmaya çalışıyor. Sınıfta daha popüler olmak adına veya dikkat çekmek için yapıyor. Saygı sınırlarını zorlayabiliyorlar.” (Ö7)
“Problem davranışların temelinde dikkat çekmek ya da isyan vardır çoğun-lukla. Öğrenci eğer kabul görmediğini düşüyor ya da istenmediğini hisse-diyorsa “ben buradayım” dercesine aşırı davranışlarda bulunabilir. Bazen derslere veya öğretmene karşı bir isyandır bu davranışlar.” (Ö5)
4.4. Öğrencilerin Derse Yönelik İstenmeyen Davranışlarının Belirlenmesine Yönelik Bulgular
Tablo 4.4’de, öğrencilerin derslerle yönelik göstermiş olduğu istenmeyen davra-nışlara ilişkin temalara yer verilmiştir.
Tablo 4.4.
Öğrencilerin Derse Yönelik İstenmeyen Davranışlarının Belirlenmesine Yönelik Bulgu-lar
Temalar Katılımcılar
Derse karşı ilgisiz olma Ö1,Ö4,Ö6,Ö7,Ö9,Ö12,Ö13,Ö14,Ö16,Ö17,Ö18,Ö19,Ö22,Ö24,Ö25,Ö26 Ödev yapmama Ö7,Ö9,Ö13,Ö15,Ö16,Ö19,Ö20,Ö21,Ö23,Ö24,Ö25
Ders materyali eksikliği Ö2,Ö3,Ö14,Ö21 Belli bir hedefi olmama Ö2,Ö7,Ö22
Buna göre, katılımcılara öğrencilerin derse yönelik istenmeyen davranışları so-rulmuş ve verilen cevaplara göre oluşturulan ana temalar en çok derse karşı ilgisiz olma ve ödev yapmama şeklinde ortaya çıkmıştır. Bunları ders materyali eksikliği ve belli bir hedefi olmama şeklindeki temalar takip etmiştir.
79
Katılımcıların 16’sı öğrencilerin derse yönelik istenmeyen davranışı “derse kar-şı ilgisiz olma” olarak belirtmiştir. Öğretmenler derse ilgisizliğin başarı seviyesi düşük veya çok başarılı öğrencilerde de görüldüğünü ifade etmişlerdir. Konuyla ilgili öğret-menler düşüncelerini şöyle dile getirmiştir:
“Zaten çocuğun ilgisi yoksa ben bu dersi başaramıyorum diye kabul ettiyse pes ettiyse o derse karşı olumsuz bir tavır geliştiriyor.” (Ö1)
“Derse ilgilenmeyen öğrencilerle çok karşılaşıyorum. Ders sayısı o kadar fazla ki öğrenciler de bu yükü kaldıramayabilirler.” (Ö4)
“Derse katılma konusunda ilgisizlik en fazla karşılaştığım sorun. Konuyu anlatıyorum çok basit bir soru sorduğumda 30 kişilik sınıftan iki kişi katı-lıyor. Genelde öğrenciler pasif dinleyici konumundalar.” (Ö6)
“Her öğrencinin Fen Bilimleri dersini sevmesini beklemiyorum ama öğ-rencinin de sorumlulukları var. Derse ilgisi de olmayabilir onu da anlıyo-rum. Bunu öğrencinin bireysel bir sorunu olarak düşünebilirim. Fakat sı-nıfta 30 ya da 35 kişinin yer aldığını düşündüğümde sınıfın yarısından faz-lasının da ilgisiz olması o sınıfta sadece öğretmenin dersi anlatıp çıktığı, öğrenmenin gerçekleşmediği bir sınıf ortamı olur.” (Ö8)
“Derse ilgisiz olma en çok seçmeli derslerde görülüyor. Bazı durumlarda çocuklar istemedikleri seçmeli derse gelmek durumunda oluyor. Ben zaten bu dersi seçmedim diyerek dersle alakasını kesiyor.” (Ö9)
“Derse ilgisizlik sadece başarı düzeyi düşük öğrencilerde değil üstün yete-nekli çocuklarda karşılaştığım bir davranış. Zenginleştirilmiş Eğitim Prog-ramı (ZEP) ve Bireyselleştirilmiş Eğitim ProgProg-ramı (BEP) uygulanan öğ-renciler var. Konular basit geldiği için onlarda derse ilgi göstermiyor. Sı-nıfta anlatılan ders çocuğun ilgisini çekmiyor, başka şeylerle meşgul olu-yor derse katılmıolu-yor.” (Ö11)
“Öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyleri çok düşük olduğu için konuyu kavrama konusunda sıkıntıları var. Uygulama yapılması gerek derslerde.
Sadece konu anlatımı alt sınıflarda öğrencinin ilgisini çekmiyor. Oyunla veya görsellerin kullanıldığı etkinlikler olduğunda ilgi, katılım artıyor ama bunun için de zaman kısıtlı.” (Ö17)
“Özellikle Türkçe dersinde okuma alışkanlıkları olmadığı için belirli bir konu verdiğimde o konu hakkında konuşamıyorlar, çünkü yeterli kelime bilgisine sahip değiller. Ben okulda bu konuda ne kadar tavsiyede bulunur-sam bulunayım tek başına yeterli olmuyor.” (Ö24)
Katılımcıların 11’i öğrencilerin derse yönelik istenmeyen davranışı “ödev yap-mama” olarak belirtmiştir. Ödev yapmama temasına ilişkin öğretmen görüşleri ince-lendiğinde öğretmenlerin çoğu sınıflarında ödevini yapmayan öğrencilerle
karşılaştıkla-80
rını, öğrencilerin sorumluluk duygusunun istenilen seviyede olmadığını belirtmişlerdir.
Konuyla ilgili öğretmenler şikâyet ve düşüncelerini şöyle dile getirmişlerdir:
“Beklenti düzeyi düşük öğrenciler için ödevler ve dersler gereksiz olarak görünüyor hatta onlar için işkenceye dönüşüyor.” (Ö7)
“Çok ödev vermem ama verdiğim ödevler sınıfta 10 öğrenci tarafından bi-le yapılmıyor.” (Ö9)
“Proje ödevi alıyorlar. Bir öğrenci istediği kadar proje ödevi alabiliyor. Sı-nıf öğretmeni olduğum sıSı-nıfta öğrencilere yapabilecekleri kadar dersten ödev almaları konusunda uyarıyorum. Ama onlar ısrarla dört veya beş dersten ödev almak istiyorlar. Ders sayısı fazla olunca zamanında yetişti-remiyorlar.” (Ö13)
“Düzenli olarak ödev yapma alışkanlığı yok öğrencilerin. Sorumluluk duygusu çok gelişmemiş diye düşünüyorum. Ödev olsa bile evde anne ve-ya babasına ödev yok diyor bazı öğrenciler. Velinin gelip “Hocam siz ne-den ödev vermiyorsunuz?” diye sorguladığı zamanlar oluyor.” (Ö15)
“Ödev yapmama konusu dersin bütününü etkilemese de bireysel olarak öğ-rencinin başarısız olmasında etkili bence.” (Ö21)
Katılımcıların 4’ü öğrencilerin derse yönelik istenmeyen davranışı “ders ma-teryali eksikliği” olarak belirtmiştir. Ders mama-teryali eksikliği temasına ilişkin öğretmen görüşleri incelendiğinde bazı öğretmenler öğrencilerin ders araç gereci, kitap, sözlük veya malzemeleri getirmediğini bunun da hem kendilerini hem de diğer öğrencileri olumsuz şekilde etkilediğini ifade ettikleri görülmüştür. Konuyla ilgili öğretmenler şi-kâyet ve düşüncelerini şu şekilde belirtmişlerdir:
“Teknoloji tasarım dersi benim branşım. Mutlaka malzeme getirmesi gere-kiyor öğrencinin. Bir cetvel getirmemesi, başkasından alması, aldığı kişi-nin derslerini aksatacağından dolayı kendisi de yapamaz arkadaşının da yapmasını engeller. Derste öğrencinin boş durması demek olumsuz davra-nışlar sergilemesi demek.” (Ö2)
“Seçmeli derslerde ders kitaplarımız yok. Öğrencilere de kitap verilmiyor.
Böyle olunca kullanacağım kaynak olmayınca seçmeli dersler hem öğret-men hem de öğrenci için sıkıntı oluşturuyor.” (Ö3)
“Öğrenci ders araçlarını getirmediğinde dersle olan bağını koparıyor. Bu kitap, defter veya sözlük olabilir. Neden yazmıyorsun dediğimde kendine göre bahaneler oluşturuyor. Eğer alışkanlık haline gelirse çocuk gezmeye gelir gibi okula geliyor. Bu davranışta olan öğrenciler diğer arkadaşlarını olumsuz bir şekilde etkiliyor.”(Ö14)
81
Katılımcıların 3’ü öğrencilerin derse yönelik istenmeyen davranışı “belirli bir hedefi olmama” olarak belirtmiştir. Konuyla ilgili öğretmenlerin görüşlerine örnekler şöyledir:
“Boş vermişlik var çocuklarda genelde. Çocukların ilgisizliğinden kaynak-lanıyor. Benim dersimle ilgili velilerin ne işimize yarayacak bu ders anla-mında yaklaşmalarından da kaynaklı. Belli bir hedefe amaca sahip değil-ler. Nasıl olsa herkes sınıfı geçiyor mantığı var.” (Ö2)
“Aileden yeterli ilgiyi almayan öğrenciler genellikle gelecek için bir hedef belirleyemiyor. ” (Ö7)
“Okulla ilgili bir hedefi yok çocuğun bunun sonucunda ders çalışması ge-rektiğini düşünmüyor.” (Ö22)
4.5. İstenmeyen Davranışa Neden Olan Sınıf İçi Etkenlere Yönelik Bulgular
Tablo 4.5’de, istenmeyen öğrenci davranışına neden olan sınıf içi etkenlere yö-nelik temalara yer verilmiştir.
Tablo 4.5.
İstenmeyen Davranışa Neden Olan Sınıf İçi Etkenlere Yönelik Bulgular
Ana Temalar Katılımcılar
Kalabalık sınıflar Ö2,Ö3,Ö11,Ö12,Ö13,Ö14,Ö17,Ö20,Ö21,Ö22,Ö23,Ö24,Ö25,Ö26 Öğrencilerin başarı ortalaması Ö2,Ö5,Ö7,Ö10,Ö12,Ö13,Ö14,Ö16,Ö17,Ö19
Öğretmenin tutumu Ö6,Ö8,Ö9,Ö10,Ö14,Ö15,Ö18,Ö22,Ö23,Ö24 Fiziki şartlar Ö2,Ö3,Ö6,Ö7,Ö10,Ö17,Ö22
BEP’li ve ZEP’li öğrenciler Ö1,Ö3,Ö13,Ö19,Ö20,Ö21 Yabancı uyruklu öğrenciler Ö13,Ö19,Ö20,Ö21 Ders süresi ve saati Ö1,Ö4,Ö7,Ö19
Tabloya göre, oluşturulan temalar sırasıyla kalabalık sınıflar, öğrencilerin başarı ortalaması, öğretmenin tutumu, fiziki şartlar, BEP’li ve ZEP’li öğrenciler, yabancı uy-ruklu öğrenciler ve ders saatleri olarak bulunmuştur. Her bir temaya ilişkin görüşlere örnekler sırayla aşağıda sunulmuştur.
Katılımcıların 14’ü istenmeyen öğrenci davranışına neden olan sınıf içi etkeni
“kalabalık sınıflar” olarak belirtmiştir. Kalabalık sınıflar temasına ilişkin görüşler in-celendiğinde öğretmenlerin yarıdan fazlasının kalabalık sınıfta ders işlemenin istenme-yen öğrenci davranışına sebep olduğu ve böyle sınıflarda sınıf yönetiminin zorlaştığı konusunda fikir birliğinde oldukları görülmüştür. Kalabalık sınıflarda öğrencilerle
ileti-82
şim seviyesi düşük olmakta öğrencilere yeterince vakit ayrılamamaktadır. Öğretmenler bu temaya ait şikâyetlerini şöyle ifade etmektedirler:
“Sınıfların kalabalık olması olumsuz etkiliyor. Çocuklarla iletişim kuramı-yoruz. Bizim dersimizde göz teması çok önemli.” (Ö2)
“Kalabalık sınıflarda sınıfı kontrol etmek gerçekten çok zor. Yedinci sınıf-larda sınıf mevcudu 40 civarında. Bir ders saatinin 40 dakika olduğu düşü-nüldüğünde etkinlik yaparken hiç söz alamayan öğrenciler oluyor.” (Ö3)
“Sınıf mevcudu fazla olan sınıflarda sınıf yönetimi zor oluyor. Her öğren-ciyle yeterince iletişim sağlayamıyorum ve öğrencileri tanıyamıyorum.
Yapılan bir etkinliği kontrol etsem ders bitiyor. Konu yetiştirme çabasıyla hareket ediyorum ister istemez.” (Ö10)
“İstenmeyen öğrenci davranışına ilk etken sınıfların çok kalabalık olması bence. Eğitim-öğretime ayırdığımız vakit çok sınırlı oluyor.” (Ö17)
“Sınıf mevcudu arttıkça sorunlar da artıyor. Daha fazla gürültü oluyor. Öğ-rencilerin sorduğu soruları bile cevaplamaya zaman kalmıyor çoğu za-man.” (Ö20)
“Sınıf mevcudu başarı ortalamasını etkiliyor. Kalabalık sınıflarda sınıf hâ-kimiyeti de zorlaşıyor. Bireysel yönden farklı özellikleri olan bireylerin oluşturduğu bir sınıfta öğrenciyi ne kadar iyi tanırsam iletişimim de o ka-dar iyi olur.” (Ö23)
“Sınıflar kalabalık olduğu için her öğrenciye ulaşmak oldukça zor. Öğren-cilerin isimlerini de karıştırıyorum, çünkü en az sekiz sınıfım var dersine girdiğim.” (Ö26)
Katılımcıların 10’u istenmeyen öğrenci davranışına neden olan sınıf içi etkeni
“öğrencilerin başarı ortalaması” olarak belirtmiştir. Bu temaya ait görüşler incelendi-ğinde başarı ortalaması düşük sınıflarda olumsuz davranışların arttığı, öğrencilerin bir-birlerinden olumsuz bir şekilde etkilendiği ortaya çıkmıştır. Öğretmenlerin bu temayla ilgili düşüncelerini şöyle ifade edilmiştir:
“Akademik başarısı düşük öğrencilerin diğer öğrencilerin dikkatini dağıt-maya çalışması, çok konuşkan öğrencinin sürekli dikkat çekme çabası, il-kokuldaki alışkanlıklarını bırakamamaları.” (Ö3)
“Sınıf arkadaşlarının performansı ve sınıf başarısı öğrenci davranışlarını etkiliyor bana göre. Öğrenciler ergenlik döneminde olduğu için birbirle-rinden etkileniyor. Çevrelerinde gördükleri olumlu veya olumsuz davranış-ları örnek alıyor ve etkileniyorlar. Akademik başarısı yüksek bir sınıfta olumsuz davranış gösteren öğrenci arkadaşları tarafından uyarıldığında bu uyarının öğretmenin uyarısından daha etkili olduğuna tanık oldum.” (Ö10)
83
“Sınıfın başarı ortalamasının düşük olması olumsuz davranışları arttırıyor.
Başarısız olduğunu düşünen öğrenci derse katılmıyor. Diğer arkadaşlarını da kötü etkiliyor.” (Ö12)
Katılımcıların 10’u istenmeyen öğrenci davranışına neden olan sınıf içi etkeni
“öğretmenin tutumu” olarak belirtmiştir. Öğretmenin tutumu temasına yönelik görüş-ler incelendiğinde öğretmenin kullandığı teknik, alan bilgisi, iletişim dili ve psikolojisi gibi durumların istenmeyen davranışların sebebi olabileceği görüşüne varılmıştır. Öğ-retmenler düşüncelerini şöyle ifade etmişlerdir:
“Öğretmenin sınıfta öğrencilerle olumlu iletişim içinde bulunması öğrenci-lerde bir özgüven oluşturuyor. Öğrenci öğretmen tarafından kendine değer verildiğini hissedince olumlu yönde gelişmeler yaşanıyor. Ödevini yapıyor derse katılıyor öğrenci.” (Ö8)
“Müfredatta yer alan soyut konular öğretmen tarafından günlük hayatla ilişkilendirilmezse öğrenci konuyu anlayamıyor.” (Ö9)
“Öğretmenin içinde bulunduğu psikolojik durumu, mesleğini sevmesi, di-siplin anlayışı, öğrencilerle iletişimi sınıf yönetimini etkiliyor. Haftada 30 saat derse giren öğretmen var. Dinlenmeden arka arkaya derse girip yor-gun bir şekilde öğrencilerle muhatap olan öğretmen etkili bir şekilde sınıfı yönetemez diye düşünüyorum. Öğretmenlerin çalışma koşulları ve saatleri ile ilgili yeni çalışmalar yapılmalı.” (Ö10)
“Öğretmenin ders anlatım tekniği konusunda yeterli bilgiye sahip olmama-sı veya seviyesine inememesi ya da mesleğini sevmemesi olmama-sınıf yönetimin-de sorunlar yaşanmasına sebep oluyor. Yapılan hizmetçi eğitimler çok yü-zeysel kalıyor. Öğretmenler tarafından ilgi çekmiyor, zorunluluk olarak görülüyor.” (Ö15)
“Öğretmenin ders anlatırken kullandığı teknikler, alan bilgisine hâkim ol-ması, konuyu nasıl anlatacağını bilmesi ve çocukların seviyelerine inebil-mesi olumlu anlamda sınıf yönetimini etkiliyor. Örneğin beşinci sınıflarda görsel ve uygulamaya yönelik materyal kullanma veya oyun şeklindeki et-kinlikler öğrencilerin derse katılımını arttırıyor.” (Ö24)
Katılımcıların 7’si istenmeyen öğrenci davranışına neden olan sınıf içi etkeni
“fiziki şartlar” olarak belirtmiştir. Fiziki şartlar temasına yönelik öğretmen görüşleri incelendiğinde öğretmenler sınıfın fiziksel şartlarından kaynaklanan, düzen, temizlik, ısı ve ışık düzeyi, öğrenci sıra ve masası gibi konularda olan eksikliklerin eğitim-öğretimi olumsuz bir şekilde etkilediği ve sınıf içinde istenmeyen davranışa sebep olarak belirtti-ği görülmüştür. Öğretmenlerin bu temayla ilgili düşünceleri şöyledir:
84
“Fiziki şartlar olarak laboratuar ortamlarımız yok. Deney yapamıyoruz.
Çocuk yaparak ve yaşayarak daha etkili bir şekilde öğrenir. Teori ile pratik açısındaki farkı çocuklara veremiyoruz.” (Ö2)
“Sınıfın kirli, dağınık ve düzensiz ve pis olması, sınıfta kalorifer peteğinin yanında oturan öğrencinin sıcaktan bunalması, uzak olan öğrencinin ısı-namaması, sınıf düzeni, panonun eğik durmasından bile 5 dakikanız gidi-yor.” (Ö3)
“Okulun ve sınıfın fiziki yapısı öğrenci davranışlarını etkileyen önemli et-kenlerden. Bunlar derslerin başlama saati, ders programı, derslerin dengeli dağılım, sınıfın düzeni, sınıftaki materyallerin eksikliği gibi sıralayabili-rim. Bir bütün olarak bakmak lazım çünkü hepsi zincirleme birbirini etki-liyor. Okulu sahiplenmek, sınıfı benimsemek hem öğrenci için hem de öğ-retmen için ilk adım.” (Ö7)
“Sınıfın ışık alma düzeyi, ısı, sıraların düzeni ve temizliği hem öğretmeni hem de öğrenciyi etkilemektedir. Çok soğuk sınıflarda öğrencinin etkili bir
“Sınıfın ışık alma düzeyi, ısı, sıraların düzeni ve temizliği hem öğretmeni hem de öğrenciyi etkilemektedir. Çok soğuk sınıflarda öğrencinin etkili bir