Çoklu Zeka Kuramında Öğrenme Yaşantıları

Çoklu zeka kuramının öngördüğü bir öğretim anlayıĢında, bireylerin farklı zeka yapılarına sahip oldukları göz önünde bulundurularak, öğretimin de bu farklılıklara cevap verebilecek nitelikte düzenlenmesi gerekmektedir. Her bireyin kendi zihinsel yeteneklerini maksimum düzeyde kullanabileceği, iĢletebileceği bir öğretim ortamı sağlanmaya çalıĢılmalıdır (Gardner, 1993 Akt: Titiz, 2005: 63).

Çoklu Zeka Kuramının sınıf içi uygulamalarında dikkat edilmesi gereken temel noktaları Demirel (1999: 159) Ģu Ģekilde özetlemiĢtir:

Öğretmenler bütün zekalara eĢit derecede önem vermelidir.

Öğretmenler materyal sunumunda tüm zekaları geliĢtirici ya da tüm zekaları kullanmaya yönelik faaliyetler hazırlamalıdır.

Bu durum sadece öğrenmeyi sağlamakla kalmaz, öğretmeni de aynı konuyu değiĢik ve yaratıcı faaliyetler düzenleyerek öğretmeye de güdüleyebilir. Bu Ģekilde

öğrenilen bir konu daha iyi Ģekilde anlaĢılabilir.

Herkes 7 zeka ile doğar ancak öğrenciler sınıfa farklı zekaları geliĢmiĢ halde gelirler. Her çocuk kendi zihinsel güç ve zayıflıklarıyla öğrenme ortamına katılır. Bu geliĢmiĢ ya da geliĢmemiĢ zeka alanları, bilgiyi öğrenmenin ne kadar kolay ya da zor olacağını belirler. Bu durum genellikle “öğrenme sitili” olarak

Çoklu zeka sınıflarında öğrencilerdeki farklı zeka alanlarının geliĢimini hedefleyen aktif öğrenme ortamlarıyla öğrenciler, karĢılaĢtıkları her bilgi aĢamasında düĢünmeye zaman ayırırlar, öğrendiklerine göre yorum yaparlar ve öğrendikleri her bilgiyi günlük yaĢamda denemeye baĢlarlar. Bu değerlendirmelerin her anında öğrenciler farkında olarak ya da olmayarak etkili düĢünme stratejileri kullanırlar. Öğrenciler bu etkinliği yaparlarken, yani öğrendiklerine yorumlar getirip, olayları açıklamaya çalıĢırlarken dersin merkezindedirler. Bu süreç boyunca da öğrenciler, yalnız yüzeysel bilgileri ezberleyerek geçmezler; aynı zamanda bilginin zihinlerinde derinleĢmesini sağlarlar (Yavuz, 2005).

Harvard Üniversitesi öğretim görevlisi Bruce Toff da, Çoklu Zeka Kuramının sınıfta kullanımına iliĢkin aĢağıdaki ipuçlarını vermektedir (Akt: Tarman, 1999: 107):

Çoklu Zeka Kuramını sınıfta kullanmanın tek bir yolu yoktur; kendinize uygun olanı uyarlayın.

Olaylara çoklu zeka renkli gözlükleriyle bakın. Bu size, öğrenme, öğretme ve değerlendirmede mevcut etkinlik ve üniteleri analiz etme olanağı sağlar.

Öğrencilerin beceri ve kapasiteleri ile ilgili hedeflerinizi belirleyin.

Konulara birçok giriĢ noktası bulun. Çoklu Zeka Kuramı konu alanı ya da disiplinlere bir çok değiĢik yoldan gidilebileceğini savunur.

Eğitimi bireyselleĢtirin. Çoklu Zeka Kuramı bireysel zeka profilleri ile uygun eğitim programı ve değerlendirme tasarımlarının oluĢturulmasını savunur.

Öğrencilerinizin hangi yetenekleri olduğunu belirlemelerinde onlara yardımcı olun. Bu yaklaĢım, öğrenmede güçlü yönleri bulup kullanma ve kendine güveni sağlamada çok önemlidir.

Öğrencilerinizin zayıf özelliklerine destek vermek için güçlü ve zayıf yönleri arasında köprü iĢlevi görecek etkinlikler düzenleyin.

Proje destekli öğretim ve geliĢim dosyası değerlendirmeyi birleĢtirin.

Daha önce de belirtildiği gibi; Çoklu Zeka Kuramına dayalı eğitim durumları belirlenirken, tamamı öğrenci merkezli olan, her bir zekaya yönelik çeĢitli etkinlikler sıralanmaktadır. Bu etkinliklerle öğrencilerin; var olan zeka alanlarını kullanarak daha

da geliĢtirmeleri, zayıf olduğu zeka alanında ilerlemeleri ve zeka alanlarını araç olarak kullanarak dersleri anlamaları ve öğrenmeleri sağlanmaktadır.

AĢağıdaki tabloda Çoklu Zeka Kuramına dayalı olarak öğrenme ortamında kullanılacak, her bir zekaya yönelik etkinlik örnekleri yer almaktadır.

Tablo: 2.3.2.1 Çoklu Zeka Kuramı ve Öğrenme Ortamı

ZEKA TÜRÜ Nasıl DüĢünürler Yetenekleri Uygulanabilecek Etkinlikler Sözel-Dilsel Zeka Kavramlarla, kelimelerle Soyut ve simgesel düĢünme, kavram oluĢturma ve kelime yazma, dilbilgisi, Ģiir, hikaye anlatma, mizah

Hikaye ve dergi okuma, yazma, konuĢma, araĢtırma, diyalog yazma, sunu yapma, dinleme, drama etkinliğinde bulunma Mantıksal- Matematiksel Zeka Sebep-sonuç iliĢkisi kurarak Bilimsel düĢünme, objektif gözlem yapma Verilerden sonuç çıkarma, yargıya varma, hipotez kurma

problem çözme, ölçme, geometri, sınıflama, veri toplama, deney yapma, mantık oyunları, bulmacalar, eleĢtirel düĢünme, sıralama

Görsel-Uzamsal Zeka Ġmgelerle, resimlerle

Görme duyusu ve buna bağlı olarak Ģekiller tasarlama, zihinde resimler yaratma, desenleme Kartlar, grafikler, fotoğraflar, üç boyutlu deneyler, boyama kartları, hikaye haritası yapma, desen yapma

Bedensel- Kinestetik Zeka

Dokunarak, duyularla

Vücudunu kullanma (dans ve vücut dili), oyun oynama (spor yapma), yeni bir ürün yaratma

Beden eğitimi etkinliklerine katılma, yaratıcı hareketler bulma, elle yapılan deneyler, vücut dili kullanma, drama

Müziksel-Ritmik Zeka Ritimlerle, melodilerle

Tonal ve ritmik kavramları tanıma ve kullanma, çevresel seslere, insan sesi ve müzik aletlerine karĢı duyarlı olma

ġarkı söyleme, ritm tutma, mırıldanma, tempo tutma, fon müziği kullanma, enstrüman çalma KiĢilerarası-Sosyal Zeka BaĢkalarının düĢünce ve duyularını bağdaĢtırarak Kendini baĢkalarının yerine koyma ve onları anlayabilme (empati kurma), liderlik etme, iliĢkilendirme, uzlaĢmayı sağlama

ĠĢbirliğine dayalı öğrenme, paylaĢma, grup çalıĢması, drama, tartıĢma, kulüp kurma, beyin fırtınası yapma

KiĢisel-içsel Zeka Kendisi ile yoğunlaĢarak

Kendini tanıma, nesne ötesi konularda konsantre olma, meditasyon yapma, amaç belirleme, plan yapma

Bireysel çalıĢma, bireysel hedefler oluĢturma, bireysel projeler, sorumluluklar alma, bireysel okuma etkinlikleri, kendine güven etkinlikleri

Doğacı Zeka Doğayı gözlemleyerek

Doğadaki tüm canlıları tanıma, araĢtırma ve canlıların yaratılıĢları üzerinde düĢünme

Doğayı ve doğada olup bitenleri inceleme, bitki yetiĢtirme, evcil hayvan besleme, kelebek veya böcek koleksiyonu yapma, gezi düzenleme

Tablo 2.3.2.1‟de her bir zeka alanına sahip bireylerin nasıl düĢündükleri ve hangi yeteneklere sahip oldukları belirtilmekte, ardından öğrenme ortamında zeka alanlarına göre uygulanabilecek etkinlikler açıklanmaktadır.