D.G.S. A K A D E M İ S İ 1971 - 1972 KIŞ S Ö M E S T R
BİR D İ P L O M A Ç A L I Ş M A S I
Öğrenci: ESAT ÜNVER ÖZKAN
GÎRÎŞ :
aŞehirlerimiz ölmek üzeredir...»
«Bir kanserden, aklın alamayacağı bir atomlaşmadan ölmektedirler.»
«Bizim plânlarımız insanın varlığını, sü-rekliliğini çoğunlukla unutuyor.»
«Eskiden Los Angelos adında bir şehir vardı. Şimdi bu şehir nerededir?... Los Angelos'ta yaya bir şüpheli gibi görülüyor; İnsan için yapılmamış yollara çıkan kim-se tehlikelidir! Yollar arabalar için, in-sanın, arabaların geçmesini sağlamak için yapılmıştır. Otorutlar geçen, birbirini ta-nımayan ve birbirini tanımak istemeyen otomobiller vardır: Bunlar insanlar
değil-dir, saatte 100 km. hızla yürüyen «sal-yangozlar» dır. Bu plânı çizen mühendis bütün maharetini insan olmayan şeyin hizmetinde kullanarak meseleleri bir kıs-mı ile görmüştür. Ve bizim şehirlerimiz bu nedenle ölmektedir.
«Bu yetmiyor: Boston ve San Francis-co gibi karakter şehirleri de Los Angelos tarzında «harakiri» lerine başlıyorlar.
«En vahim olanı şudur ki, biz de on-ları taklit etmek istiyoruz, onlardan çok
Bu sayımızda Devlet Güzel San'atlaı Akademisinin 1971 - 1972 kış devresi dip-loma projesi olarak, Esat U. Özkan'in, Beyoğlu — Tünel — Taksim — Harbiye arasındaki yaya trafik sorununu ele alan çalışmasını enteresan bulduğumuz için yayınlamaktayız.
Gün geçtikçe iş ve eğlence yerlerinde daha yoğunlaştığı yayalar için gidiş ge-lişin bir problem haline geldiği bu böl-genin trafiğinin çözümü için Esat U. Öz-kan'ın araştırmasının incelenmeğe değer özallikleri vardır.
uzaklarda olduğumuz halde, geçmişi baş-kalarınmkinden çok daha zengin olan biz-ler dahi Paris'te trafik problemini Seine üzerine inşa edilen bir otorutla çözüm-lemekten gurur duyuyoruz!»
«Paris ancak Seine ile Paris'tir. Seine ne haline geliyor, bir otorut mu»
«Söylemek gerek bu bir ölümdür.» George Candilis'in on sene evvel Paris için söylediği; tarihi bizlerden tamamen değişik ülkelere uyma çabası bizde de
bü-N / A
A
w - i
OTA tomjnmn t T a l k ı ı ı I l ^ i t ı r i i y n ş ı ^ â ^ J ^ f e s y t s y t G y î i t aiMSfoPlD
û M m m ı
tün şiddetiyle bu gün dahi hüküm sür-mektedir. Tabiî ve tarihî güzellikler, kül-türel tesislerle dolu istanbul zamanımız-da asma köprülerle, viyadüklerle ve oto-rutlarla Los Angelos'e benzetilmek isten-mektedir. Tarihî eserlerle kaplı İstanbul tarafı, eserlerin kendi tabiî ddkusundan ayırt edilip çırılçıplak bırakılmakla değer kazandırıldığı zannedilmekte; oysaki sa-nat eserlerinin çevresi ile beraber emni-yete haiz olduğu büyük abideleri çevre-leyen iki katlı ahşap mahallelerin, dar sokakların Süleymaniye'ye kıymetini veren en esaslı unsur olduğu hakikati Yirminci Yüzyıl Türkiye'sinde henüz bilinmemekte-dir.. Diğer taraftan Boğaz'm güzellikleri de asma köprü adı verilen beton ve çelik yığınlarıyla bozulmaktadır.Değişik kültürlerin dünyada eşine rast-lanmaz bir zenginlikle bir araya geldiği İptanbulda zamanımızda Taksim, Kültür Sarayı, Tiyatrolar, Galerilerle bu kültü-rün temsilciliğini yapmaktadır. Henüz ida-recilerimizin Aksaray meydanı gibi tat-bikata koymadığı bu meydan, büyük İs-tanbul Nazım Plân Bürosu ve Belediye İmar Müdürlüğü tarafından alt üst tra-fik yollarıyla doldurulmak istenmektedir. Oysa ki böyle bir alanda kültürel ve ti-carî fonksiyonların vazifelerini tam
ola-rak yapabilmeleri için kesin bir yaya ve vasıta trafiği ayırımı gereklidir. Kültürü ve tarihi tamamen değişik olan bizler tra-fikte arınmış yeşilliklerle kaplı, ticarî ve
kültürel ihtiyaçlarımızı karşılayabilecek bir sahada herhalde daha mesut olabili-riz.
Bu düşüncelerin ışığında Taksim mey-danı merkez olmak üzere Tünel Harbiye arası diploma çalışması olarak ele alın-mıştır.
* * *
Yapılan çalışmaların birinci bölümünde Tünel Harbiye arasında kesintisiz yaya ve vasıta trafiğinin halli yolu araştırılmış-tır. İkinci kısımda bu araştırma sonucu çıkan gerekli mimarî projelendirmelerin tatbikatı ele alınmıştır. Bu projelendirme-lerin başında dördüncü devre proje ça-lışmam olan Galatasaray meydanında metro-otobüs problemlerini ele alan büro, çarşı, sinema kompleksine yer verilmiş-tir. Bundan sonra yaya yolu olarak dü-şündüğüm İstiklâl Caddesi'ni İnönü Gezi'-sine bağlayan, bu arada metroya çözüm getiren, Kültür Sarayı'nın konser salonu, çocuk tiyatrosu, oda tiyatrosu bölümleri-nin trafiğe karışmadan ve düz ayak ola-rak çalışmasını, aynı zamanda belediyeye büyük bir gelir ve Taksim Meydam'ndaki
ycıycılıır tosMln tonofftonflMİk aDMtorMmitenMttdllnydsıııı
c M m û
dtar
sdalkttDdara snUsnştlııinnııııı ©ttaDnMDMIl aHasvoniKilldsmı İDdîni. yollarca tay,
^sttttnMaîirii hürriyeti tekrar bulmalı vds teMM&mz? an
nnııoîte uozsasırasaUnır ~
m E s M n « a t o m k y a a o o ı f p ı U S Û L
mnııEaaşniOTtıMım ,âbİDPii(i?Il&llasaMa?r " 1
—„
pUa a nûü a a ırnnatı nzs iıısanııı varlığını
s t a s M E İ n c p i M a;mJıınıratlııııM<iQ unutuyor"
george -.candilisM n a j m n O T y n > U M ı r D m s m
y<ıy<ıl«ru lıum <le
tonşnfllkıtıım e y n n n 2saQmm<ıamı<ıIIaq lofesnııiMstt a^fenmıa?-n m l s f e t o s a l a^fenmıa?-n r l a s r .şehrin ortasında
M t a u m M l a s r a t e ı n ı u m a M a ı ınıluıt <lolaşılahil<M:ek
teırüü Gîallnllnmb mahaller yaratmak YAK
randayız.
sM&noıra n ç i m a t e ( t o t a ş a m n ı yaoyitt yattpflcDrnnıı d a î s S s l e r i n ı ı üaııDDnaaûnnn aflastoıyİMirniMa j ö ı n n i M î y o î v a s a j f D n M M a s r î i i M aHasgosrüasDncıünın, nını<ısajjqs Ifnrsaatt M i i t o o a M a ı ı ı n ı I I n i r o
kiiltiir sarayı
'r« i ® :
taksim gezisi çarşı 1 sergi çarşı continental otel
sinema îijratro servis tetu [Sanı
gerekli kültürel yoğunlaşmayı sağlayan si-nema, tiyatro, konser salonu, sergi ve bü-yük kitabevlerini içinde barındıran bir alt-geçit inşaası ele alınmıştır.
Üçüncü kısımda Cumhuriyet Bulvarı'-ndan gelenlerin İstiklâl yaya yoluna çeki-mini sağlamak gayesi ile bu yaya yolu-nun başında bulunan kilisenin etrafını a-çarak kilisenin bahçesi bir park haline ge-tirilmiştir. Bu parktan sonraki adada par-kın ve kilisenin tesirini bozmayacak şe-kilde, parktan itibaren gittikçe yükselen bir nokta bina ile biter ve ön jürice iste-nilen ölçeklerde geliştirilmiş büro binası yapılmıştır.
A — Yaya yollarının izahı :
Yaya yolunun başlangıcı Karaköy'den gelen metro ve yapılması düşünülen Top-kapı'dan Levent'e kadar gidecek metro-nun birleşme noktası olan şimdiki Tünel meydanı güzergâhı başlangıcı olarak ka-bul edilmiş ve şimdiki İstiklâl
Caddesinde-sahrte hareket sistemi şeması
ki trafik tamamen kaldırılarak Taksim Meydanı'na kadar yayalara tahsis edilmiş-- tir. Bugün İstiklâl Caddesinde mevcut oedilmiş-- o-lan transit ve lokal trafik yeni açılması öngörülen yollara aktarılmıştır. Y a y a yo-lu olarak bırakılan İstiklâl -Caddesini bes-leyecek yani lokal trafik için kullanılması gereken yol yaya yolunun etrafında bir ring yolu olarak düzenlenmesi düşünül-müştür. Fakat topoğrafik verilerin Gala-tasaray Tünel arasında buna el vermeme-si sebebiyle Takvermeme-sim Galatasaray arasında yaya yolunu iki taraftan besleyen trafik Galatasaray'da bir yeraltı geçidi vasıta-sıyle yaya yolunun Haliç tarafına paralel olarak alınmıştır. Şimdiki mevcut Tarla-başı Cadde'si çift yol haline getirilerek Di-van oteli önünde yapılan kavşak vasıta-sıyle Cumhuriyet Caddesi'ne, Dolmabah-çe'ye aynı zamanda aşağı taraftan da çev-re yoluna bağlanarak transit trafik için gerekli veriler sağlanmıştır.
Taksim meydanında, meydanın merke-zi karakteri bozulmaması ve alt servisle-rin «Metro» çekici hale gelebilmesi için meydan bir alt geçit vasıtasıyla geçilmiş ve bu geçit setler halinde İnönü Gezisi'ne açılmıştır. İnönü gezisi de bu sayede ge-rekli aktivitesine kavuşmuş olmaktadır. Bu park giderek Divan Oteli'nin arkasındaki mevcut köprü vasıtasıyle tenis kortlarını «Dağcılık Kulübü» barındıran ve Hilton'a kadar uzanan parka, trafikle kesişmeden bağlanmış olmaktadır. Hilton Oteli'nin mevcut trafik yolu Mete Cadde'si vasıta-sıyla arkadan verilerek bu bahçe parka bağlanmak suretiyle Spor Sergi Sarayı-na kadar sürekli yaya akımı sağlanmış olmaktadır. Bundan sonra Nişantaşı Ço-cuk Parkı vasıtasıyle, bu parkın mevcut yolla kot farkı sebebiyle Harbiye'de rekli görülen düğüm noktasına bir alt ge-çitle bağlayarak arzu ettiğimiz Harbiye Tünel arası yaya trafik ayrımı sağlanmış olacaktır. Bu düşünülen güzergâh üzerinde 15 dakikalık yürüyüş mesafeleriyle metro otobüs duraklan, kafeterya, Restoran, pub gibi üniteleri havi ara noktaları tesbit e-dilmiştir. Bunlar sırasıyle Tünel, Galata-saray Meydanı, Taksim, Elmadağ ve Har-biyedir. Bundan da anlaşıldığı gibi yaya en çok yedibuçuk dakika yürümekle met-roya varabilecek, ring yolları vasıtasıyla bunun yarısı kadar bir süre zarfında da dolmuş ve otobüs güzergâhına vasıl ola-caktır.
B — Galatasaray'daki kompleks : Dördüncü proje çalışması olarak yaptı-ğım bu kompleks merkezi karekteri sebe-biyle kullanma emsali 4 kabul edilerek meydanı çevreleyen üç yüksek büro bina-sı ile büroların altmı çevreleyen çarşı, kafeterya ünitelerine havi bir giriş katiy-le ve aynı zamanda metro halkını topla-yan otobüs ve dolmuş duraklarını içeri-sinden meydana ulaştıran ve bu kotta bir sinema ile sanat galerisine havi bodrum katta bulunan bir komplekstir.
C — Taksim
:-Taksim'de gerçekleştirilmek istenen pro-jede ana ilke olarak metronun varlığı göz önüne alınmıştır. Ayrıca metro gibi yer kotunun altında olan İstanbul Continen-tal otelinin çarşısı, Kültür Sarayı'nın kon-ser salonu, çocuk tiyatrosu ve oda tiyat-rosunun toplanarak yaya yoluna ve İnö-nü Gezisi'ne dağıtılması ana prensip ola-rak kabul edilmiştir. Bu arada diğer ö-nemli bir sorun da büyük bir sahayı kap-layan ve hali hazırda dolmuşlara hizmet etmekten öteye gidemeyen Kültür Sarayı'-nın önündeki adaSarayı'-nın ve otobüsler, ve yük sek binalar arasında vazifesini yitirmiş Cumhuriyet Anıtı'na havi göbeğin gerek-li öneme ulaştırılmasına çalışmak olmuş-tur.
Bu alanların kullanılışında belediyeye gerekli geliri sağlayacak, Belediye hizmet-lerine cevap verecek Taksim için gerekli yoğunlaşmayı sağlayacak aynı zamanda meydanın meydan niteliğini bozmayacak planlamaya gitmek gerekli görülmüştür. Bunun için yapılan bütün tesisler yol ko-tunun altında planlanmış, sadece meyda-na bazı plastik etkiler verecek fonksiyon-lar nlşıklıkfonksiyon-larn ve jeojedik domun bir kısmı yol nivosunun üstüne çıkartılmış- l tır.
Bu sinema, tiyatro,konser salonunun bir j dom altında toplanması ve bu domun dı-şarı aksetmesi büyük açıklıkları geçmede hala en kolay formun kubbe olması ve eskiden çok kolonlu toplantı yerleri olan camilerde mihrabın yerinin belirlenmesi i-çin sade bu kışımın kubbe ile örtülme il-kesini zamanımızın gerek ve malzemeleri ile yine yaptığım büyük toplantı yeri olan geçitte en önemli odak noktası olan sine-ma, tiyatro kompleksinin belirlenmesinde kullandım. Dışardan da bu olayın algıla-nabilmesi için meydana da ayrı bir tad verecek olan kubbenin bir kısmını çıkar-dım.
Bu geçitte diğer önemli bir unsur o-lan sergi kısmı, iki katlı oo-lan geçitin ali ve üst katlartna birbirine bağlayıcı ele-man olarak ve şehrimizde her türlü gu-rup ve özel çalışmaların teşhir edilmesi için gerekli bir mahaldir. Geçitte mevcut Cafe, pub ve büyük kitapevleri sabaha ka-dar açık tutularak tiyatroların ve sinema-ların dağılmasından sonra halkın ve sa-natçıların kültür alışverişinde bulunabile-ceği, faydalı alanlar olarak düşünülmüş-tür. Bu geçit kubbenin etrafındaki boşluk sergi mahallinin ışıklılıkları ve en mühim unsur olan İnönü Gezisi'nin setler halin-de düşerek içeri girmesiyle gerekli dış dün-ya bağlantısını fazlasıyla gerçekleştirmiş olmaktadır.
D — Büro :
İstiklâl Yaya yolu üzerinde yaptığım büro binası kilise önünde tasarladığım, kilisenin silüetini bozmayan inönü Gezi-sinin altında mevrut postane, cafe, Türk Hava Yolları, sergi mahallerini haiz çar-şının devamıymış gibi tek kat olarak u-zanmakta ve Fitaş sinemasının karşısında-ki adada ilk önce ikarşısında-ki sonra üç kata ulaş-tıktan sonra bir nokta binayla bitmektedir. Aynı zamanda lineer olarak u z a n -makta olan yaya yolunun ferahlamasını sağlamak ve çekiciliği arttırmak için bir meydancık meydana getirecek şekilde plan-lanmıştır. Plânlamada dı» etkenler bunlar kabul edilmekten başka, kullanma emsali Teknik Üniversite'de daha evvelki seneler-de verilmiş bir diploma çalışmasında ka-bul edilmiş olan ikibuçuk kullanma emsa-li aynen tarafımdan da kabul edilmiştir.
dünya
1972 k i t a p yılı
UNESCO tarafından 1972 nin kitap yı-lı olarak ilân edilmesi üzerine, her mem-lekette kitap sergileri açılmakta, Uluslar-arası temaslar yapılmaktadır. Bu münase-betle dergimiz Üniversitelerimizde ve Aka-demilerde, Mimarlık, şehircilik ve arkeo-loji üzerine dilimizde yayınlanmış olan kitapların bir listesini aşağıda vermeği uy-gun bulmuştur.
Orta doğu Teknik Üniversitesi yayınlar» biennali.
Yayının Adı
Yassıhöyük: A. Village Study (1965) (x)
Mimarlık Fakültesi
Yassıhöyük: Bir köy incelemesi (1965) (x)
Mimarlık Fakültesi
1 — ilk Devir Osmanlı Mimarisinde Ca mi (1964,
Prof. Abdnllah Kuran
2 — Zelzele Bölgelerindeki Yapılar için Nizamlar ve Şartlar (1964)
Attilâ Bilgütay
3 — ö z e l Yük. ve özel Şekiller Yardımı ile Plâklar Teorisi Denklemleri çö-zümü (1964)
Attilâ Bilgütay
4 — Toplum Kalkınması: Teori ve Uy-gulama (1965)
îrem Acaroğlu
5 — Çelik Barakalar Hesap ve Konstrük-siyonu için esaslar (1966)
Attilâ Bilgütay
6 — Modern Mimarlığa Giriş (Trans. from Richards and Mock) (1966) Prof. Abdnllah Koran
7 — Environmental Design (1967) Fac. of Archîtecture
8 — Hellenistik Devirde Anadolu Mima. risinde Çevre unsuru (1967) Cevat Erder
9 — Doomed by the Dam (1967) Fac. of Architectnre
10 — A n a d o l u Medreseleri (1969) Abdullah Kuran
11 — Hava Meydanları Terminal Binaları (1969)
Adnan S. Taşpınar
12 — Şehir Nüfusları - Gerçekler ve is-tatistikler
izmir şehri üzerinde bir inceleme Rauf Beyru
1 3 — D o ğ u Karadeniz - Köyde Mimarî Orhan özgüner
14 — Kent plânlamasına giriş, çevre kav-ramı
Sümer Gürel 15 — Göynük
Restorasyon Bölümü
16 — Ankara, Türkiyenin Başkenti hak-kında monografik bir araştırma (xj Tuğrul Akçura
17 — Plânlama ve^ Ülkesel fizikî plânlama üzerine
İlhan Tekeli
16 — Tarihî çevre kaygısı ( + ) Cevat Erder
19—Türkiyede mimarlık hareketleri ve Eleştiri ( + )
Enis Kortan ARKEOLOJİ Yayınların Adı
1 — 1962 - 63 Yalıncak Köyü Çalışma-ları (1964)
Burhan Tezcan
2 — 1964 Yalıncak Köyü Çalışmaları (1966)
Burhan Tezcan
3 — 1964 Koçumbeli Kazısı (1966) Burhan Tercan
(x) Tükenmiştir. ( + ) basılmakta DEVLET GÜZEL SANATLAR AKADEMİSİ YAYINLARI
Kitabın Adı
I — Osmanlı tarihinde Leventler Mustafa Cezar
Türk Sanat tarihi Araştırma ve in. celemeleri I
Mustafa Cezar
3 — Merkezî italya'da Ortaçağ Şehirleri-nin Meydanlarına ve Çevre mahalle-rine ait Etüd
Prof. Orhan Şahinler
4 — Tekstil Sanayiinde Film Baskısı Sabih Gözen
5 — Sanat Tarihi I. Cilt Burhan Toprak 6 — Sanat tarihi III. Cilt
Bnrhan Toprak 7 — Mitoloji
Cemal Tollu 8 — Sanat Şaheserleri
L. Hourtique 3 cıld Çeviri: Burhan Toprak 9 — Akademi Dergileri
I - VII 10 —Rölöve I
Prof. Sedad H. El dem II — Efsanelerin İzinde
Belkıs Mntlu
12 — Köşkler ve Kasırlar 1 Prof. Sedad H. Eldem 13 — Y a p ı I .
Prof. Sedad H. Eldem
I.T. Üniversitesi yayınlarının tam listesini gelecek sayımızda yayınlayacağız.
— 1972 Kitap yılı münasebetiyle Millî Eğitim Bakanlığı bütün yayınlarında yıl sonuna kadar % 20 indirimli fiyatla satış yapılmaktadır.
