Ö D E M İ Ş Ş E H İ R P L Â N I M Ü S A B A K A S I J U R İ R A P O R U,. K I S A L T I M I
Y Mimar Doçent K. Ah-met, Orhan Sefa ve
Ce-liîe Berk projesi
Ödemiş imar plânı avan proje müsabakası her bakımdan tatbik edilebilecek ve tam manasiyle olgun 'bir proje mfeydana çıkaramamış bulunuyor-sa da makbulunuyor-sadı temin etmiş ve netice itibariyle güçlüklerin hangi noktalarda olduğu belli olmuş-tur. Bu güçlüklerin de ne tarzda (bertaraf edilece-ğine gelince bu husuta Jüri Heyetimizce şunları söylemek ve belirtmek mümkün görülmektedir.
1 — Müsabıkların bir çoğu bu plânlama işini çok geniş olarak mütale,a etmişlerdir, ödemişe ha-yat ve faaliyet getiren seyrü sefer civar köylerden gelmektedir. Bu itibarla Ödemiş daima mütevazı bir rençber şehri olarak kalacağından, burada mu-azzam ve abidevi binaları taşıyanı teklifler ye-rinde yapılmış sayılmıyacaktır,
2 — On safta dikkat nazarına alınması icab-eden nokta şehrin müstakbel genişliğidir, esas o-larak verilmiş olan 1/2000 mikyasındaki halihazır haritasında şehir hududu biraz geniş gösterilmiş ise de müsabıklardan malhallî tetkiklerini iyice yapmış ve şehrin nüfus tezayüdünü iyice hesab etmiş olanlar Ödemiş için önümüzdeki 20 - 30 se-ne içinde büyük bir genişlemenin mevzuubahs ola-mıyacağmı muhakkak anlamışlardır. Böylece
Çev-Belediye meydanı menazın
ren yollarının fazla dışardan geçilmesinin ve ara-daki sahaların tamamiyle meskûn bir vaziyete so-kulmasının lüzumsuzluğu aşikârdır. Bilhassa iler-de mümasi yol karakterini kazanacak olan çevren yollarının imkân nisbetinde şeflıir merkezine ol-dukça yakın olarak geçirilmesi muhakkak ki daha doğu olurdu.
3 — Şehir merkezi üç caminin ara sında bu-lunmaktadır. Çarşı ve ticaret bölgesi de buradadır. Şehir hayatı satmak ve satın almaktan canlanaca-ğına göre 'bir satıcının dükkânını bir çevre yolu ü-zerine kurduğu kabul edilse, bunun müşterisi sade bu yoldan geçenlere inhisar edebileceği gibi bu müşteriler de şehir merkezindeki vaziyeti görmeden buradan bir şey almak istemiyeceklerdir. Bu iti-barla binlerce senedenJberi olduğu giıbi ticaret mer-kezleri daima ana yolların birleşme noktalarına ya-kın olan şehir merkezine bağlı bulunmaktadır.
Bir çok şehirlerde ibu gübi merkezleri kaydır-mak veya nakletmek arzusu gösterilmişse de mu-vaffak, olunamamıştır.
yal-imar plânı R: 04871 rıız lâzım ve yerinde olan fedakârlığı kabul
edrek ancak 'bu gibi yerlerde değişikliği tavsiye e-deibilir. Diğer kısımları olduğu gibi muhafaza et-mek ve eski şehir kısmında lüzumlu tamirleri, eski ve tradisyonel karekterleri 'bozmadan mey-dana getirmek ve yalnız ana yollan bir intizama sokmak için kat'î hamlelere cevaz vermek mev-zuu'bahs olmalıdır.
4 — Seyrü sefer şehri doğu - (batı aksı üze-rindeki esas seyrü sefer meselesini teşkil etmek-tedir. Diğer mevcut kutranî yollar ise mühim bir müşkil göstermemektedir. Şarktan itibaren berta-raf edilmesi icabeden daralma vaziyeti başlamak-tadır. Bugünkü belediyenin karşısından başlayan darlık şehrin izmir istikametinde harice açılan menfeze kadar devam etmektedir. Bu miişkil va-ziyeti gösteren kısım iiç parçaya ayrılmaktadır.
1 — Pazara kadar olan, kısım,
2 — Kuzey doğudan gelen yolun güney batı istikametinde devam etmesiyle doğu - batı yoluy-la teşkil ettiği çarpaza kadar oyoluy-lan kısım.
3 — Şehrin Izmirs açılan menfezine kadar olan yol kısmı.
Birinci kısma gelince belediyenin bulunduğu noktada oldukça büyük tutulmuş 'bir genişliğin
meydana getirilmiş olması lâzımdır. Bu meydan şehrin kalbini teşkil edecek bir mafhiyet almalıdır.
ikinci kısım: Eskişehir kısmındaki ana seyrü sefer yollarının birleşme noktaları hiç bir proje-de tatminkâr şekilproje-de [hal edilmiş bulunmamaktadır.
Üçüncü kısım: Izmire giden yolun şehir içinde kalmış olan kısmı bir taraflı veya ikitaraflı olmak üzere genişletilebilir. Bu yolun en iktisadi şekilde açılabilmesi için yolun bir tarafının tercih edilmesi lâzımdır.
Bu üç yol yol kısmının kat'î imar plânı tan-zimi işine başlandıktan sonra ilk iş olarak ele alın-ması ve kat'î kararların verilmesi icabetmektedir. Bu hususun temini için de bittalbi 1/1000 ve 1/500 lük haritaların bitmiş olarak istifadeye konması lâzım gelecektir. Projelerin hiç birinde 'bu nokta-ları etraflıca ifade ettikleri görülmemiştir. Buna 1/2000 mikyaslı haritaların böyle bir etüd için lü-zumlu tafsilâtı taşımamaları sebeb olmuştur.
sey-rek guruplar halinde ve arada boşluklar -bulunmak suretiyle meydana getirilmeleri lâzımdır.
Derinliğine ön balhçeler yalnız meskenler için bırakılmalı ve umumî binalar için mevzuubahs ol-mamalıdır. istasyon meydanının bugünkü serbest genişliği iyidir. Burada civarın fevkalâde olan gü-zelliğini ve .boz dağ siluetini iyice yaşamak müm-kün olmalıdır. Bu meydan ayni zamanda oldukça uzatılmış bir derinliği de ihtiva etmelidir. Fakat bu yeşillik ağaçlı bir park halinde değil bir çayır ve yanlarında sıra ağaçlar bulunmalıdır. Bu mey-danın etrafrmda1 iki katlı basit ve iddesisız mektep ve
enstitü binaları yer almalıdır. Resmî ve umumî binaların şeiırin merkezine yakın olarak yerleşme-si daha doğrudur. İstasyon seyrü seferi için lüzum-lu meydan kısmının, ayrı bir (şekilde mütalea ediT
lerek şekillendirilmesi lâzımdır. Bu meydanın şi-malini tahdit edecek olan yeşilliğin istasyon seyrü seferine tahsis edilmiş olan kısımdan sonra başla-ması arzu edilir. (1) sıra numaralı projede olduğu gibi. İstasyon ile belediye arasındaki kısım için 12 ve 9 numaralı projelerde kıymetli teklifler ya-pılmıştır. Cumhuriyet meydanı bilhassa 12 numa-ralı projede iyi halledilmiştir.
6 — Güney çevren yolu: Gelen projeler
ara-sında pratik ve müsait bir güney çevren yolu tek-lif eden 2 numaralı projedir. Bu çevren yolunun heyeti umumiyesi, şehrin merkezinden geçen doğ-ru yoldan yalnız 200 metrelik bir fazlalık göster-mektedir ki devamlı vaziyette olan deve nakliya-tının şehir merkezini rahatsız etmiyecek şekilde bu yola kaydırılması mümkün olabilecek demektir. Çevren yolunun istasyona doğruca uğramadan ge-çirilmesi ve bilhassa istasyonla ıbu yolun arasına, antrepo, depolar ve yardımcı senayi 'bölgesini ala-bilecek müsait adaların yerleştirilmesi lâzım gele-cektir. Güney çevren yolunun bir kenar yolu ayni zamanda bir araba yolu olarak geçirilmesi ve kıy-metlendirilmesi lâzımdır, ikamet bölgeleriyle iş bölgelerinin birbirinden ayrılmaları bu yola
müm-kün olduğu kadar fazla bir genişlik vermekle sağ-lanabilecek ve iç kısımlar da yayılmakta olan ika-met mıntakalarının her bakımdan korunması da bu yola fazla ağaç dikmekle mümkün olacaktır. Bu yolu"'yanlardan iltihak edecek olan tali derecedeki
yolların lüzumsuz ve sık sık birleşmelerinden ko-rumak icabedecektir.
icaJbedecek-Y. Mimar Necmı Ateş ve Feyyaz Tüzüner projesi
y
<
Y. Mimar Asım
04871 Rumuzlu projenin tafsilâtı
ziyette Alhrandı mevkii gösterilmiş, buraya ait bir imar plânının, hazırlanması istenmiş ise de bu mev-kiin yeniden teessüs ederek tam manasiyle bir ban-liyö evsafını kazanması müşkül olacaktır.
Birgi, tabiatın bahsettiği her türlü güzellikler içinde ve bir tarihî kıymeti de taşırken onun bu vaziyetten istifade edememesi ve Ödemişin bir banliyösü olmaması hususu, Odmişten pek uzakta da olmamasından dolayı jüri heyetimizce doğru gö-rülmemiştir. ilerde yeni vesaitle her türlü müna-kale ve irtibat imkânları kolaylaşacağından, Boz-Sabri Oran ve
tir. Meydan ve binaların mütevazi bir şekilde plan-lanması temin edilmelidir. Bina irtifalan iki kat-tan fazla olmamalıdır. lüzumlu mikyasın muha-faza edilebilmesinde, yetişmiş ve tecrübeli sanat-kârın kıymet ve derecesi belli olur. Yoksa muaz-zam hayal mahsullerini ifade etmekle değil... Bir mütevazi mesele en basit vasıtalarla halledilmişse muvaffak olmuş demektir. Böyle olmasına rağmen kıymet derecesi kendiliğinden yükselir.
8 — Alhrandı - Birgi müsabaka şartnamesin-de her ne kadar Öşartnamesin-demişin banliyösü olabilecek
dağ yolu üzerinde bulunan Birginin Ödemişe daiha lâyık bir banliyö olarak kabul edilmesi ve <bu su-retle planlanmasına çalışılmasını jiiri heyetimiz tavsiye etmektedir. •)
Son: iyi buluş ve tavsiyeler Iher nekadar 4 mü-kâfat kazanmış olan projeye dağılmış bulunuyor-sa da tatbikat plânları, bu projeden birinin intiha-biyle meydana gelecektir. Jüri Heyetimiz 12 sıra numaralı 04871 rumuzlu projenin şehircilikde daha tecrübeli bir sanatkâr tarafından yapılmış oldu-ğunu gördüğünden mütebaki kat'î, tatbikat ve taf1-silât plânlarının yapılması işinin <bu proje sahiple-rine tevdiini tavsiye etmektedir.
Belediyeler imar Heyeti tarafından müsaba-kaya konulmuş olan ödemiş şehri umumî imar plâ-nı avan projesi müsabakasına iştirak etmiş bulu-nan projelerin mikdar, rumuz ve sıra numaraları-nı tesfoit eden ilk zabıttan 13 projenin müsabaka şartnamesine tevfikan müsabakaya iştirak edebi-lecek teferrüatı ihtiva ettikleri anlaşıldığından mezkûr ıprojeleri tetkik etmek ve Ödemişe olan tatbik imkânlarını araştırmak suretiyle karırım vermek üzere Ödemişe gelen heyetimiz projeler ve şehir üzerindeki tetkiklerini ikmal ederek 24/11/ 944 Cuma günü saat 15 de Ödemiş belediyesi içti-ma salonunda Ödemişe gelen Jüri azalarının
işti-rakiyle ve İzmir Valisi Şefik Soyer'in Reis vekil-liğinde toplanmış ve yapılan müzakere neticesin-de müsabakaya iştirak eneticesin-den Projeler arasında bi-rinci mükâfata lâyık bir proje bulunamadığından müsabaka şartnamesinin 16 inci maddesine müste-niden birinci mükâfatın kaldırılmasına ve müka-fat miktarı olan 4100 lira taksim edilerek ve iki adet ikinci ve iki adet üçüncü mükâfat ihdasına ittifakla karar verilmiştir.
ikinci mükâfata 04871 (rumuzlu Y. Mimar K. A. Aru, örhaıı Sefa ve C. Be k e ait proje ile 21262 rumuzlu Y. Mimar Selman Yönder, izzet Ay-dknoğlu projesidir. Üçüncü mükâfata lâyık görü-len 37137 rumuzlu Y. Mimar Necmi Ateş ve Fey-yaz Tüzüuer 17085 rumuzlu Y. Mimar Asım kömür-cüoğlunun projeleridir.
Ayrıca 14491 rumuzlu, Y. Mimar Sabri Oran ve Ratip Erhan projesi satın alınmıştır.
Jüri, Belediyeler Fen Kurulu Müdürü Mit-hat Yenen, T. Y. Mimarlar Birliği adına Recaı Ak-çay, T. Y. Mühendisler Birliği adına Şekip Akalın, Prof. Paul Bon<;ta Prof. öelsner, Prof. E. Reuter ödemiş Belediye Reisi Mutahbar Başoğlu, izmir valisi Şefik Soyar, Sıhhat Bakanlığı ad:na Dr. Niya-zi ErNiya-zin'den teşekkül etmiştir. Prof. öelsne-, seçi-len projeleri ayni kıymette bulmadığı için jüri ra-poruma iştirak etmemiştir.
19
(Baş yazıdan devam)
•kendi yarattığı sun'î muhit içinde ilhamı maddîleş-miş eserleri şımarmıştır. Yaşlı, vakur çamların çer-çevelediği bir tabiat parçasının ortasında efc»edî su-lara dayanan bir yalının yüksEik tavanlı odalarında eski insan... gürültülü ve tozlu sokaklar içinde bir apartmanın iki buçuk odasında sinirli adımlarla
do-laşan yeni insan... bu iki kafanın görüş ölçüsü ve abstre'çye değer verişi bir olamaz. Hesapla, teknikle kendi hayalinin hudutlarını geçmiş başarılar elde eden bu günün insanı kapıldığı baş döndürücü tem-podan ayılabildiği an yarattığı âlemin kuruluğu karşısında talbiî ve hakikî san'atı ihmal ettiğine e-®ef edecektir.
