POLONYA ÜLKE RAPORU
17-9-2020
Adana Ticaret Odası
İçindekiler Sayfa No
1. Polonya Hakkında Genel Bilgiler 4
Coğrafi Konum 4
Siyasi ve İdari Yapı 5
Nüfus ve İstihdam 5
Doğal Kaynaklar 5
2. Genel Ekonomik Durum 6
3. Polonya Dış Ticareti 8
Genel Durum 8
Polonya'nın İhracatında Başlıca Ürünler 8
Polonya'nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler 9
Polonya'nın İthalatında Başlıca Ürünler 10
Polonya'nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler 11
4. Doğrudan Yabancı Yatırımlar 11
Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü 11
Yabancı Yatırım Mevzuatı 12
5. Türkiye-Polonya Dış Ticareti 12
Genel Durum 12
Türkiye’nin Polonya'ya İhracatında Başlıca Ürünler 13
Türkiye’nin Polonya'dan İthalatında Başlıca Ürünler 13
6. Dış Ticaret Politikası ve Uygulamaları 14
Dış Ticaret Politikası 14
Vergiler 15
İhracatta Zorunlu Belgeler 16
7. Pazarın Özellikleri 16
Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları 16
Dağıtım Kanalları 16
Tüketici Tercihleri 18
Ulaştırma ve Taşımacılık Maliyetleri 18
Kamu İhaleleri 19
8. Adana-Polonya Dış Ticareti 20
Adana-Polonya İhracat Verileri 20
Adana-Polonya İthalat Verileri 21
Sonuç ve Değerlendirmeler 22
10. Kaynaklar 23
Tablolar İndeksi Sayfa No
Tablo 1-Başlıca Sosyal Göstergeler 4
Tablo 2-Temel Ekonomik Göstergeler 6
Tablo 3-Polonya Dış Ticareti 8
Tablo 4-Polonya'nın İhracatında Başlıca Ürünler 8
Tablo 5-Polonya'nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler 9
Tablo 6-Polonya'nın İthalatında Başlıca Ürünler 10
Tablo 7-Polonya'nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler 11
Tablo 8-Doğrudan Yabancı Yatırım İstatistikleri 11
Tablo 9-Türkiye-Polonya Dış Ticareti 12
Tablo 10-Türkiye'nin Polonya'ya İhracatında Başlıca Ürünler 13 Tablo 11-Türkiye'nin Polonya'dan İthalatında Başlıca Ürünler 13
Tablo 12-Adana-Polonya Dış Ticareti 20
Tablo 13-Adana-Polonya İhracat Verileri 20
Tablo 14-Adana-Polonya İthalat Verileri 21
Yönetici Özeti
Yüzölçümü bakımından Avrupa’nın 8. dünyanın 69. büyük ülkesi olan Polonya, Orta Avrupa’da batıda Almanya, güneybatıda Çekya, güneyde Slovakya, kuzeydoğuda Rusya ve Litvanya, doğuda Beyaz Rusya, güneydoğuda Ukrayna ve kuzeyde Baltık Denizi’ne komşudur.
Sovyetler Birliği’nin dağılmasıyla Batı ile bütünleşme sürecine giren Polonya, 1990 yılında NATO'ya, 1 Mayıs 2004 tarihinde ise Avrupa Birliği'ne (AB) katılmıştır. Yasama görevinin 460 üyeli parlamento ve 100 üyeli senatodan oluşan ikili meclis tarafından yürütüldüğü Polonya’da yönetim biçimi cumhuriyettir. Ülke 16 idari bölgeden (voyvodalıklar); bu idari bölgeler de 379 ilçe 2478 komünden oluşmaktadır.
18,4 milyonu erkek, 19,6 milyonu kadın olmak üzere 38 milyondan oluşan ülke nüfusu, etnik açıdan Avrupa’daki en homojen nüfustur. %98’inden fazlası Polonya kökenli olan nüfus içindeki diğer etnik gruplar Alman, Ukraynalı ve Belaruslu’dur.
Taşkömürü ve linyit rezervleri bakımından dünya sıralamasında 5. konumda bulunan Polonya, dünyanın en büyük dokuzuncu büyük bakır ve üçüncü en büyük gümüş üreticisi konumundadır.
Yüzölçümü, nüfus ve ekonomik potansiyeli ile orta büyüklükte bir Avrupa ülkesi olan Polonya’nın, GSYİH’sında son yıllardaki artış nedeniyle dünya ekonomisindeki önemi ve payı yükselmektedir. Polonya ekonomisini etkileyen en önemli gelişme, 1 Mayıs 2004 tarihinde gerçekleşen AB tam üyeliğidir. AB’ye üyeliğini izleyen dönem içerisinde ekonominin modernizasyonu, yaşam standartlarının yükseltilmesi ve işsizliğin azaltılması bakımından önemli gelişmeler kaydetmiş, makroekonomik istikrar ile birlikte yüksek büyüme hızları yakalamıştır. Polonya’nın AB tek pazarına entegrasyonu, malların ve sermayenin serbest dolaşımı ve yatırım ortamını iyileştiren diğer reformlar Polonya’ya yüksek miktarlarda AB ve üçüncü ülkeler kaynaklı sermayeyi getirmiştir.
Polonya, 2019 yılında 252 milyar dolarlık ihracatla dünyada 22’nci; 247 milyar dolarlık ithalatla dünya ithalatında 20’nci sıradadır. 2019 yılında doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında 15 milyar dolar ile 25. sırada yer alırken; 279 milyar dolarlık toplam yabancı sermaye stoku ile dünyada 23. sıradadır.
2004 yılında gerçekleşen AB üyeliği ile birlikte Polonya, AB Gümrük Birliği’nin bir parçası haline gelmiş ve AB Ortak Dış Ticaret Politikası’nı uygulamaya başlamıştır. Bu çerçevede üye ülkeler, üçüncü ülkelerden ithalatta ortak kurallar uygulamaktadır.
320 milyar dolar civarındaki perakende piyasası ile Polonya, Avrupa Birliği’ne 2004 yılında katılan 10 ülke arasında en büyük pazara sahiptir. Perakende piyasası, ilk modern alışveriş merkezinin açıldığı 1993 yılından bu yana düzenli olarak büyümekte, iç talep de paralel bir şekilde artmaktadır.
Türkiye’nin 2019 yılında Polonya’ya ihracatı 3,3 milyar dolar; Polonya’dan ithalatı 2,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Adana’nın Polonya’ya 2019 yılında ihracatı 26 milyon dolar; Polonya’dan ithalatı ise 17 milyon dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.
1. Polonya Hakkında Genel Bilgiler1
Tablo 1-Başlıca Sosyal Göstergeler Resmi Adı Polonya Cumhuriyeti
Nüfus 38 milyon
Yüzölçümü 312.685 km2
Dil Lehçe
Din Katolik (%95), Protestan, Ortodoks ve diğerleri (%5) Başkent Varşova
Para Birimi Zloti (Zl)
Başlıca şehirleri Varşova, Krakow, Lodz, Wroclaw, Poznan, Gdansk Yönetim Şekli Parlementer Demokrasi
Devlet Başkanı Andrzej Duda Başbakan Mateusz Morawiecki Kaynak: T.C. Ticaret Bakanlığı
Üyesi Olduğu Başlıca Uluslararası Kuruluşlar
Avrupa Birliği (AB)
NATO
Birleşmiş Milletler (BM)
Baltık Denizi Devletleri Konseyi (CBS)
Orta Avrupa Serbest Ticaret Anlaşması (CEFTA)
Uluslararası Para Fonu (IMF)
Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO)
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF)
Dünya Sağlık Örgütü (WHO)
Dünya Ticaret Örgütü (WTO)
Orta Avrupa İnisiyatifi (CEI)
Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD)
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO) Coğrafi Konum
Yaklaşık 312 bin kilometrekarelik yüzölçümü ile Avrupa’nın 8. dünyanın 69. büyük ülkesi olan Polonya, Orta Avrupa’da batıda Almanya, güneybatıda Çekya, güneyde Slovakya, kuzeydoğuda Rusya ve Litvanya, doğuda Beyaz Rusya, güneydoğuda Ukrayna ve kuzeyde Baltık Denizi’ne komşudur. Ülke genellikle düz ovalardan oluşmakta olup, güney kıyısı boyunca da dağlar sıralanmaktadır.
Polonya sınırlarının toplam uzunluğu 3511 km'dir. Bunun 3071 km'si kara sınırları, 440 km'si ise deniz sınırlarıdır. Polonya'nın güneyinde, Baltık Denizi kıyısında 770 km'lik bir kıyı şeridi bulunmaktadır.
Ülkenin en yüksek noktası 2.499 metre ile Tatra sıradağlarındaki Rysy Dağı’dır. En alçak noktası ise, Raczki Elblaskie köyü olup, deniz seviyesinin 1,8 metre altındadır.
Başlıca nehirleri Vistül (1.047 km), Oder (854 km), Warta (808 km) ve Bug (772 km) nehirleridir. Ayrıca ülkede alanı bir hektarın üzerinde 9.300 adet göl bulunmaktadır. Bunlar arasında en büyüğü 11.383 hektar alanla Sniardwy Gölü’dür. Ülkenin % 30’u ormanlarla kaplı olup, orman ağaçları arasında, çam, meşe, huş ve üvez en önemli türlerdir.
1 T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5ed8b7b713b876d8ec73d4a6/Polonya_2020.pdf
Siyasi ve İdari Yapı
17. yüzyılda Avrupa'nın en güçlü devletlerinden biri olan Polonya 18. yüzyılda giderek zayıflamaya başlamış olup, bu zayıflıktan yararlanan Rusya, Avusturya ve Prusya tarafından 1772-1795 yılları arasında paylaşılarak Avrupa haritasından silinmiştir. Bu tarihten sonra Polonya'nın tekrar bir devlet kurması ancak 1. Dünya Savaşı'ndan sonra 1918 yılında mümkün olmuştur. 1939 yılında Nazi Almanyası tarafından işgal edilen ülke, 2. Dünya Savaşı'nın bitmesinden sonra Doğu Bloku ülkelerine katılmış, hatta bu ülkeler arasında kurulan Varşova Paktı 14 Mayıs 1955 tarihinde Polonya'nın başkenti olan Varşova'da imzalanmıştır.
Polonya'da komünist yönetim, 4 Temmuz 1989 tarihinde ülkede yapılan ilk serbest seçimlerde Solidarnosc (Dayanışma) Partisi’nin büyük bir zafer kazanması ile sona ermiştir. 1990 yılında Lech Walesa Cumhurbaşkanı seçilmiş, Varşova Paktı’nın dağılması ve Sovyet ordusunun ülkeden çekilmesi ile Polonya’da Batı ile bütünleşme dönemi açılmıştır. Ülke 1990 yılında NATO'ya, 1 Mayıs 2004 tarihinde ise Avrupa Birliği'ne katılmıştır.
Ülkenin yönetim şekli cumhuriyettir. Yasama görevini üstlenen ve 460 üyeli parlamento ve 100 üyeli senatodan oluşan ikili meclis, 4 yılda bir yapılan seçimle işbaşına gelmektedir.
Polonya’da cumhurbaşkanı 5 yıllık süre için doğrudan seçimle işbaşına gelmektedir.
İdari Birimler: Ülke 16 idari bölgeden (voyvodalık) oluşmaktadır. Bunlar, Wroclaw, Bydgoszcz/Torun, Łódź, Lublin, Gorzów Wielkopolski/Zielona Góra, Kraków, Varşova, Opole, Rzeszów, Białystok, Gdaosk, Katowice, Kielce, Olsztyn, Poznao ve Szczecin'dir. Bu idari bölgeler de 379 ilçe ve 2478 komünden oluşmaktadır.
Ülkenin idaresi, merkezi ve yerel olarak ikiye ayrılmıştır. Merkezi idarenin yapısına Bakanlar Kurulu tarafından yönetilen idare organları girmektedir.
Nüfus ve İstihdam
Polonya’nın nüfusu, 18,4 milyonu erkek, 19,6 milyonu kadın olmak üzere 38 milyondur. Bu sayının 23,3 milyonu (% 61,1) şehirlerde, 14,8 milyonu (%38,9) kırsal bölgelerde yaşamaktadır.
Polonya nüfusu etnik özellikleri açısından incelendiğinde, Avrupa’daki en homojen halklardan biridir.
Nüfusun %98’inden fazlası Polonya kökenli olup, diğer etnik gruplar ise Alman, Ukraynalı ve Belaruslu’dur.
Polonya Merkez İstatistik Bürosu verilerine göre; 2014 sonu itibariyle 7,3 milyon Polonyalı emeklilik yaşının üzerinde bulunmaktadır. Bu rakam Polonya’nın tüm nüfusunun yüzde 19’una denk gelmektedir. Söz konusu nüfusun 5 milyonu kadın olup, 2025 yılında emeklilik yaşının üstündeki nüfusun 8,2 milyona çıkması beklenmektedir. 2050 yılında ise 11 milyona çıkarak nüfusun yüzde 32,7’sini oluşturacağı tahmin edilmektedir.
Doğal Kaynaklar
Polonya taşkömürü, linyit ve bakır başta olmak üzere önemli maden kaynaklarına sahip bir ülkedir.
Polonya’da madencilik ve taş ocakları sanayi üretiminin %4,9’unu oluşturmaktadır. Taşkömürü toplam sanayi satışlarının %2,8’ini ve sanayi istihdamının ise %4,7’sini oluşturmaktadır. Taşkömürü ve linyit rezervleri bakımından dünya sıralamasında 5. konumda bulunan ülkenin 43 milyar ton taş kömürü rezervinin olduğu tahmin edilmektedir. Polonya kömür endüstrisi aşırı kapasiteye sahip olup, devlet yardımlarıyla önemli ölçüde sübvanse edilmiştir. Üretilen kömürün 1/3’ü enerji amacıyla kullanılmaktadır.
Madencilik verimliliğini artırmak için yeniden yapılanma gereklidir. Ayrıca, dünyadaki üçüncü büyük bakır madeni Polonya’dadır. Öte yandan, sülfür, çinko, kurşun, gümüş, magnezyum, kaolin, kil, potas ve tuz rezervleri mevcuttur.
Polonya’nın bakır ve gümüş madenleri işleme kompleksi KGHM, Polska Miedz adlı özel firma tarafından işletilmekte olup, dünyanın en büyük dokuzuncu büyük bakır ve üçüncü en büyük gümüş üreticisi konumundadır. Yıllık 533.000 ton bakır, 1.215 ton gümüş üretilmektedir. Üretimin tamamına yakını Asya ülkelerine ihraç edilmektedir.
Madencilik sektörü ithalatında ham petrol, petrol mamulleri, doğal gaz, demir, alüminyum cevheri, azot, gübre, fosfor ve potasyum önem taşımaktadır. İhracatta ise, taşkömürü ve türevleri, bakır, petrol ürünleri, demir ve alaşımları, azot ve gübre, gümüş, alüminyum, tuz ve sodyum bileşikleri öne çıkmaktadır.
Maden ve petrol yataklarının işlenmesi, Çevre Koruma, Doğal Kaynaklar ve Ormancılık Bakanlığı tarafından yürütülen 1994 tarihli Jeolojik ve Madencilik Yasasına göre düzenlenmektedir. Maden çıkarma hakkı altı yıllık süreler için verilir. Üretim süresi ise uzatmaya tabi olmak üzere otuz yıldır.
Polonya Jeoloji Enstitüsü (www.pgi.gov.pl/mineral_resources/), ülkenin tüm maden kaynaklarını ve rezerv miktarlarını izlemekte ve yıllık raporlarla açıklamaktadır.
2. Genel Ekonomik Durum2
Tablo 2-Temel Ekonomik Göstergeler
2014a 2015a 2016a 2017a 2018a 2019a 2020b 2021b
GSYİH (Cari Fiyatlar -SAGP- milyar $)
966,07 1013,6 1055,47 1128,45 1215,45 1287,28 1236,13 1313,57
GSYİH Büyüme
(Sabit Fiyatlar -%) 3,32 3,84 3,06 4,94 5,15 4,1 -4,58 4,23 Kişi Başına Düşen
GSYİH'daki Değişim Oranı (Cari Fiyatlar- SAGP- %)
3,44 3,87 3,17 4,92 5,14 4,11 -4,52 4,32
Tüketici Fiyat Enflasyonu (ort,
%)
-0,03 -0,93 -0,58 1,98 1,6 2,31 3,23 2,58
İşsizliğin Toplam İşgücüne Oranı (%)
8,99 7,5 6,16 4,89 3,85 3,28 9,92 8,03
Devletin Genel Net
Borçlanmasının GSYİH'ya Oranı (%)
-3,65 -2,62 -2,37 -1,46 -0,24 -0,71 -6,73 -3,51
Kaynak: IMF
a: Gerçekleşen, b: Tahmin
Polonya önemli ölçüdeki yüzölçümü, nüfus ve ekonomik potansiyeli ile orta büyüklükte bir Avrupa ülkesidir.
GSYİH’da son yıllardaki artış nedeniyle dünya ekonomisindeki önemi ve payı yükselmektedir. Özelleştirme uygulamaları neticesinde, ülke Merkezi ve Doğu Avrupa ülkeleri içerisinde en fazla doğrudan yabancı sermaye yatırımlarına konu olan ülke durumundadır.
Ülkede altyapı yatırımlarının hız kazanması, doğrudan yabancı sermayenin pazara olan ilgisinin kesintisiz devam etmesi ve tüketim harcamalarının mali krizden nispeten daha az etkilenmesi gibi nedenlerden ötürü Polonya, son yıllarda pozitif büyüme gösteren yegâne AB üyesi ülke olmuştur. Ekonomik büyümedeki yavaşlama, sabit yatırım miktarındaki azalma ve zayıf dış talebe bağlanmaktadır. GSYİH artışının arkasında
2 T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5ed8b7b713b876d8ec73d4a6/Polonya_2020.pdf
özellikle başarılı ihracat performansı yatmaktadır. Zaman içinde iç talebin güçlenmesi, özel tüketim ve sabit yatırımların artması da hızlı büyümenin temel dinamikleri olmuştur.
Polonya’nın ekonomisi, dış pazarlarındaki gelişmelere ve dış kaynaklı kredilere ulaşma imkanlarına, iç piyasaya sanayi üretimindeki gelişmelere, tüketici güveninde ve perakende satışlara bağlı olacaktır.
Polonya’nın sanayi üretimi, işsizlik veya perakende satışlar gibi göstergeleri aynı zamanda Avrupa pazarında yaşanacak gelişmeler, para birimi Zloti’de aşırı dalgalanmalar ve Polonya Merkez Bankası’nın referans faiz oranını yükseltmesi önümüzdeki dönemin de Polonya ekonomisinde belirleyici olması beklenmektedir.
Polonya ekonomisini etkileyen en önemli gelişme, 1 Mayıs 2004 tarihinde gerçekleşen AB tam üyeliğidir.
Polonya’nın AB’ye katılım öncesi ekonomi politikası, hızlı ekonomik büyüme, işgücü piyasasını canlandırma ve istihdamı artırma ve ülkenin kalkınması için AB fonlarının etkin kullanımı üzerinde odaklanmıştır. Bu hedeflere ulaşılabilmesi açısından, girişimciliğin geliştirilmesi, inovasyon, altyapının iyileştirilmesi, kırsal kalkınma, merkezi otoritenin yerel yapılara devredilmesi, devlet mülkiyetindeki işletmelerin özelleştirilmesi ve yeniden yapılandırılması yöntemleri üzerinde durulmuştur.
AB üyeliği ile birlikte Polonya, AB üyesi ülkelerin ekonomi politikalarının koordine edilmesi çalışmalarına dahil olmuştur. Bu çerçevede, Polonya AB’nin Genel Ekonomi Politikası ilkelerini gözetmek durumunda olduğu gibi, Ecofin (Ekonomik ve Mali İşler) Konseyi’nin detaylı tavsiyelerini uygulamak durumundadır.
AB’nin Anayasası niteliğindeki Lizbon Antlaşması’nın 1 Aralık 2009 tarihinde yürürlüğe girmesiyle birlikte, Polonya’nın dış politika alanındaki yetkileri giderek artan ölçüde AB’ye devredilmektedir. Bu itibarla, Polonya AB üyeliği sonrasında Ekonomik Bütünleşme Programı hazırlayarak uygulamaya koymuştur. Söz konusu program, Polonya’nın ekonomik verilerinde AB’nin eski üyelerine göre olan farklılıkların, bir başka ifade ile düşük sermaye birikimi, düşük verimlilikle çalışan tarım sektörünün istihdamdaki payının yüksekliği ve sanayi sektöründeki teknolojik altyapının yenilenmesi ihtiyacından kaynaklanan olumsuzlukların bertaraf edilmesine yöneliktir.
Polonya, AB’ye üyeliğini izleyen dönem içerisinde ekonominin modernizasyonu, yaşam standartlarının yükseltilmesi ve işsizliğin azaltılması bakımından önemli gelişmeler kaydetmiş, makroekonomik istikrar ile birlikte yüksek büyüme hızları yakalamıştır. Polonya’nın AB tek pazarına entegrasyonu, malların ve sermayenin serbest dolaşımı ve yatırım ortamını iyileştiren diğer reformlar Polonya’ya yüksek miktarlarda AB ve üçüncü ülkeler kaynaklı sermayeyi getirmiştir. Tam üyelik sonrasında Polonya’nın AB ülkeleriyle dış ticareti yaklaşık %70 oranında artmış, benzeri bir eğilim üçüncü ülkeler ile ticarette de görülmüştür. Bu gelişmeler, Polonya’nın iç dinamikleriyle birlikte, tam üyeliği izleyen beş yılda ortalama %5 oranında ekonomik büyüme sağlamıştır. Polonya’nın iç ve dış pazarlarındaki büyüme, yabancı sermaye ile birlikte önemli kapasite artışlarına imkan tanımıştır. Benzer şekilde, AB’nin Ortak Tarım Politikası’nın sağladığı destekler, Polonyalı çiftçilerin gelirlerinin 2000 yılından itibaren % 90 oranında artmasını sağlamıştır. Tam üyelik öncesinde 27 üyeli AB’nin kişi başı ortalama GSYİH’nın % 49’una sahip olan Polonya, bu oranı % 56’ya çıkarmıştır. AB, Polonya’nın bölgesel gelişimini AB’nin eski üyeleri seviyesine getirmek amacıyla AB yapısal fonlarından 2007-2013 bütçe Polonya’ya tahsis edilen kaynak 67 milyar Euro’dur. Ayrıca, 2007-2009 yıllarında öngörülen büyüme hedefinin üzerinde bir büyüme yakalandığından, 2011-2013 dönemi için 633 milyon Euro’luk ek kaynak da tahsis edilmiştir. 2014-2020 AB bütçesi kapsamında yapısal fonlardan yaklaşık 80 milyar Avro tutarında yardım alacaktır.
Tam üyelikle birlikte gümrük engellerinin kaldırılması ertesinde ithalatta da yüksek oranlarda artış görülmüştür. Tam üyeliğin ilk yılında büyük ölçüde petrol ve hammadde fiyatlarının etkisiyle enflasyonda hızlı bir artış yaşanmış, ancak enflasyon ilerleyen yıllarda düşüş seyrine girmiştir.
Ekonomik altyapının modern sanayinin ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde yenilenmesi ihtiyacı da kamu bütçesinde ödeme güçlükleri yaratmıştır. Bu güçlükler büyük ölçüde AB’nin yapısal fonlarından yapılan transferlerle bertaraf edilebilmiştir.
Polonya ekonomisinin serbestleştirilmesi ve dünya pazarlarıyla bütünleşmesi Polonya’yı aynı zamanda dış şoklara daha açık bir hale getirmiştir. Ancak, AB üyeliğinin getirdiği ekonomik istikrar, yabancı yatırımcıların Polonya pazarına olan ilgisinin devam etmesi ve AB fonlarından temin edilen kaynaklar küresel mali kriz ve ekonomik durgunluğun etkilerinin diğer Avrupa ülkelerine göre daha az hissedilmesine imkan sağlamıştır.
Polonya, küresel kriz boyunca cari açık, bütçe açığı ve dış borç gibi kriterler bakımından diğer AB üye ülkelerine göre daha düşük bir riske ve güçlü bir mali disipline sahip olmuştur.
3. Polonya Dış Ticareti3 Genel Durum
Tablo 3-Polonya Dış Ticareti (Bin Dolar)
YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE
2015 194.461.157 189.696.474 384.157.631 4.764.683 2016 196.455.270 188.517.819 384.973.089 7.937.451 2017 221.307.621 217.978.576 439.286.197 3.329.045 2018 261.815.269 267.699.887 529.515.156 -5.884.618 2019 251.864.773 246.653.880 498.518.653 5.210.893 Kaynak: ITC Trade Map
Polonya, 2019 yılında 252 milyar dolarlık ihracatla dünyada 22; 247 milyar dolarlık ithalatla dünya ithalatında 20. sıradadır. 2019’da dış ticaret hacmi 498,5 milyar dolar olarak gerçekleşirken, 5,2 milyar dolar dış ticaret fazlası vermiştir.
Polonya’nın İhracatında Başlıca Ürünler
2019 yılında; karayolu taşıtları için aksam ve parçalar, otomobiller, mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları, oto. bilgi işlem makineleri, manyetik veya optik okuyucular, monitörler ve projektörler, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, tütün ve tütün ürünleri, turbojetler, turbopropellerler, demir veya çelikten inşaat aksamı ve izole edilmiş teller, kablolar, Polonya’nın ihracatını en çok gerçekleştirdiği ürünler olmuştur.
Tablo 4-Polonya’nın İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
İhracattaki Payı (%)
(2019)
2018-2019 Yıllarındaki Değişimi (%) 8708 Karayolu taşıtları için aksam ve parçalar 12.390.118 14.492.055 14.352.084 5,7 -1
8703 Otomobiller 7.514.176 7.328.652 6.838.675 2,72 -7
9401 Oturmaya mahsus mobilyalar ve bunların
aksam ve parçaları 5.914.323 6.485.503 6.393.780 2,54 -1
8471
Otomatik bilgi işlem mak. bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular, verileri koda dönüştüren ve işleyen mak.
4.233.905 5.461.389 6.030.184 2,39 10
9403 Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve
parçaları 4.313.820 5.311.464 5.476.256 2,17 3
8528 Monitörler ve projektörler, televizyon alıcı
cihazları 4.457.991 5.353.398 4.188.325 1,66 -22
8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 2.950.823 3.795.945 3.952.963 1,57 4
3 ITC Trade Map, https://www.trademap.org/
Tablo 4-devamı
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
İhracattaki Payı (%)
(2019)
2018-2019 Yıllarındaki Değişimi (%) 2402 Tütün/tütün yerine geçen maddelerden
purolar, sigarillolar ve sigaralar 2.902.202 3.402.930 3.523.597 1,4 4 8411 Turbojetler, turbopropellerler ve diğer
gaz türbinleri 2.730.370 2.987.915 3.372.039 1,34 13
7308 Demir veya çelikten inşaat ve inşaat
aksamı 2.234.916 2.781.948 2.939.314 1,17 6
8544 İzole edilmiş teller, kablolar 2.747.542 3.050.044 2.929.493 1,16 -4
207
Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı (taze, soğutulmuş veya dondurulmuş)
2.107.386 2.791.525 2.918.220 1,16 5
8507 Elektrik akümülatörleri (bunIarın
separatörleri dahil) 963.747 1.503.071 2.798.100 1,11 86
3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak
üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 3.306.709 2.662.054 2.769.154 1,1 4
3926 Plastikten diğer eşya 1.637.891 2.291.824 2.309.641 0,92 1
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 2.139.450 2.393.481 2.147.046 0,85 -10
8517
Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar
2.432.002 2.302.886 2.016.271 0,8 -12
2704
Taşkömürü, linyit ve turbadan elde edilen kok ve semikok (aglomere edilmiş olsun olmasın); karni kömürü
1.880.849 2.196.545 1.940.717 0,77 -12
8409
Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08 pozisyonlarındaki motorların aksam ve parçaları
1.686.095 2.194.643 1.940.157 0,77 -12
8901
Yolcu gemileri, gezinti gemileri, feribotlar, yük gemileri, mavnalar ve insan veya yük taşımaya mahsus benzeri gemiler
1.724.265 2.334.486 1.911.467 0,76 -18
TOPLAM İHRACAT 221.307.621 261.815.269 251.864.773 100 -4 Kaynak: ITC Trade Map
Polonya’nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler
Polonya’nın 2019 yılında gerçekleştirdiği ihracatta en büyük pay Almanya, Çekya, Birleşik Krallık, Fransa ve İtalya’ya aittir. Türkiye, Polonya’nın ihracat yaptığı ülkeler arasında 23. sırada yer almaktadır.
Tablo 5-Polonya’nın İhracatında Öne Çıkan Ülkeler (Bin Dolar)
Sıra Ülke 2017 2018 2019
İhracattaki Payı (%)
(2019)
Değişim (%) (2018-2019)
1. Almanya 60.209.649 73.691.775 69.224.852 27,5 -6
2. Çekya 14.051.808 16.657.344 15.503.206 6,2 -7
3. Birleşik Krallık 14.071.242 16.198.245 15.236.622 6 -6
4. Fransa 12.342.744 14.518.614 14.630.854 5,8 1
5. İtalya 10.884.619 12.077.599 11.685.217 4,6 -3
6. Hollanda 9.585.826 11.834.131 11.029.533 4,4 -7
7. Rusya 6.946.617 8.008.860 7.864.095 3,1 -2
8. ABD 6.140.475 7.283.605 7.333.774 2,9 1
9. Macaristan 5.800.801 6.986.546 6.979.331 2,8 0
10. İsveç 6.038.312 7.258.857 6.955.986 2,8 -4
11. Slovakya 5.471.198 6.734.403 6.575.953 2,6 -2
12. İspanya 6.074.737 6.722.818 6.536.537 2,6 -3
13. Belçika 4.798.352 6.105.069 5.924.987 2,4 -3
14. Avusturya 4.225.043 5.146.367 5.376.835 2,1 4
Tablo 5-devamı
Sıra Ülke 2017 2018 2019
İhracattaki Payı (%)
(2019)
Değişim (%) (2018-2019)
15. Romanya 4.084.857 5.373.246 5.372.581 2,1 0
... ... ... ... ... ... ...
23. Türkiye 3.271.587 2.999.227 2.045.926 0,8 -32
TOPLAM İHRACAT 221.307.621 261.815.269 251.864.773 100 -4 Kaynak: ITC Trade Map
Polonya’nın İthalatında Başlıca Ürünler
Polonya’nın 2019 yılında en fazla ithalatını gerçekleştirdiği ürünler; ham petrol, otomobiller, karayolu taşıtları için aksam ve parçalar, dozlandırılmış ilaçlar, telefon cihazları, petrol yağları, oto. bilgi işlem mak., manyetik veya optik okuyucular, elektronik entegre devreler, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar olmuştur.
Tablo 6-Polonya’nın İthalatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
İthalattaki Payı (%)
(2019)
2018-2019 Yıllarındaki Değişimi
(%) 2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli
minerallerden elde edilen yağlar) 8.996.682 14.500.512 11.966.872 4,85 -17
8703 Otomobiller 9.126.274 11.023.959 10.835.112 4,39 -2
8708 Karayolu taşıtları için aksam ve parçalar 7.384.933 8.477.420 8.388.058 3,4 -1 3004 Tedavide veya korunmada kullanılmak
üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 4.439.885 5.051.816 5.049.867 2,05 0
8517
Telefon cihazları, ses, görüntü veya diğer bilgileri almaya veya vermeye mahsus diğer cihazlar
4.002.119 4.588.344 4.427.466 1,8 -4
9999 Tarifenin başka yerinde belirtilmeyen
mallar 3.149.613 4.026.060 3.946.177 1,6 -2
2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden
elde edilen yağlar 3.481.119 4.247.827 3.734.047 1,51 -12
8471
Otomatik bilgi işlem mak. bunlara ait birimler; manyetik veya optik okuyucular, verileri koda dönüştüren ve işleyen mak.
3.390.469 3.513.365 3.622.317 1,47 3
8529
Sadece veya esas itibariyle 85.25 ila 85.28 pozisyonlarında yer alan cihazlara mahsus aksam ve parçalar
2.603.981 2.504.211 2.603.550 1,06 4
8542 Elektronik entegre devreler 2.212.990 2.425.686 2.277.445 0,92 -6 8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 1.595.408 2.092.632 2.020.378 0,82 -3 8411 Turbojetler, turbopropellerler ve diğer gaz
türbinleri 1.334.786 1.515.195 2.016.254 0,82 33
3926 Plastikten diğer eşya 1.639.103 1.980.113 1.993.532 0,81 1
8473
84.69 ila 84.72 pozisyonlarındaki makine ve cihazlarda kullanılmaya elverişli aksam- parça-aksesuarlar (kutu, kılıf vb.)
1.791.294 2.317.251 1.993.206 0,81 -14
8507 Elektrik akümülatörleri (bunların
separatörleri dahil) 675.968 1.272.717 1.983.255 0,8 56
8901
Yolcu gemileri, gezinti gemileri, feribotlar, yük gemileri, mavnalar ve insan veya yük taşımaya mahsus vb. gemiler
1.282.887 1.834.161 1.909.750 0,77 4
7210
Demir veya alaşımsız çelikten yassı hadde mamulleri, genişliği 600 mm veya daha fazla olanlar (kaplanmış olanlar)
1.855.694 2.060.848 1.840.297 0,75 -11
8544 İzole edilmiş teller, kablolar 1.542.092 1.844.579 1.811.714 0,73 -2
Tablo 6-devamı
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
İthalattaki Payı (%)
(2019)
2018-2019 Yıllarındaki Değişimi
(%) 2701 Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen
briketler, topak ve benzeri katı yakıtlar 1.527.214 2.239.236 1.737.150 0,7 -22
9401
Oturmaya mahsus mobilyalar ( 94.02 pozisyonundakiler hariç) (yatak haline getirilebilir türden olsun olmasın) ve bunların aksam ve parçaları
1.369.211 1.641.658 1.701.899 0,69 4
8701 Traktörler (87.09 pozisyonuna giren
traktörler hariç) 1.860.089 2.412.424 1.697.974 0,69 -30
TOPLAM İTHALAT 217.978.576 267.699.887 246.653.880 100 -8 Kaynak: ITC Trade Map
Polonya’nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler
2019 yılında Polonya’nın en çok ithalat gerçekleştirdiği 5 ülke Almanya, Çin, Rusya, İtalya ve Hollanda olmuştur. Türkiye, Polonya’nın 2019’da ithalat yaptığı ülkeler arasında 16. sırada yer almaktadır.
Tablo 7-Polonya’nın İthalatında Öne Çıkan Ülkeler (Bin Dolar)
Sıra Ülke 2017 2018 2019
İthalattaki Payı (%)
(2019)
Değişim (%) (2018-
2019)
1. Almanya 49.468.647 59.956.977 52.736.101 21,4 -12
2. Çin 26.474.287 30.972.444 30.414.556 12,3 -2
3. Rusya 14.760.995 19.641.828 16.014.232 6,5 -18
4. İtalya 10.941.926 13.442.510 12.283.565 5 -9
5. Hollanda 8.065.242 9.653.523 9.260.758 3,8 -4
6. Fransa 8.396.351 9.769.844 8.935.241 3,6 -9
7. Çekya 7.660.391 9.151.082 8.354.491 3,4 -9
8. ABD 6.458.293 7.615.877 7.922.380 3,2 4
9. İspanya 4.851.937 5.948.704 5.691.995 2,3 -4
10. Belçika 5.483.607 6.642.993 5.650.589 2,3 -15
11. Birleşik Krallık 5.097.160 6.475.426 5.544.112 2,2 -14
12. Güney Kore 3.586.015 4.817.397 5.073.651 2,1 5
13. Slovakya 3.835.507 4.722.395 4.518.594 1,8 -4
14. İsveç 3.919.745 5.141.687 4.386.292 1,8 -15
15. Japonya 3.615.588 4.172.228 4.361.302 1,8 5
16. Türkiye 3.494.379 4.504.050 4.243.973 1,7 -6
TOPLAM İTHALAT 217.978.576 267.699.887 246.653.880 100 -8 Kaynak: ITC Trade Map
4. Doğrudan Yabancı Yatırımlar4
Doğrudan Yabancı Yatırımların Görünümü
Polonya, 2019 yılında 15 milyar dolar ile doğrudan yabancı yatırım çeken ülkeler arasında 25. sıradadır.
Polonya, 2019 yılında 279 milyar dolarlık toplam yabancı sermaye stoku ile dünyada 23. sıradadır.
Tablo 8-Doğrudan Yabancı Yatırım İstatistikleri
Veriler 2016a 2017a 2018a 2019b 2020b 2021b 2022b 2023b 2024b Ülkeye giren
DYY 18,32 11,76 16,7 15,03 8,7 12 15,5 16 16,5
Ülkeye giren
DYY ( % GSYİH) 3,9 2,2 2,8 2,5 1,6 2 2,3 2,2 2,1
Tablo 8-devamı
Veriler 2016a 2017a 2018a 2019b 2020b 2021b 2022b 2023b 2024b Ülkeye giren
DYY (Gayrisafi sabit sermaye yatırımlarındaki payı, %)
21,6 12,7 15,6 13,6 9 11,5 13,4 12,5 11,9
Ülkeden çıkan
DYY -13,92 -3,93 -1,91 -3,77 -2,7 -3,6 -4,5 -4,5 -4,5
Net DYY 4,4 7,84 14,79 11,26 6 8,4 11 11,5 12
DYY stoğu 225,3 283,5 268,8 279,5 288,2 300,2 315,7 331,7 348,2 Kişi başına DYY
stoğu ($) 5.931 7.469 7.087 7.377 7.615 7.942 8.365 8.365 9.260 DYY stoğu (%
GSYİH) 47,8 53,8 45,8 47,2 52,4 50,6 47,1 45 43,5
Ülkeye giren DYY açısından dünyadaki payı (%)
0,7 0,59 2,36 1,06 0,63 0,84 1,05 1,04 1,03
DYY stoğu açısından dünyadaki payı (%)
0,8 0,94 0,84 0,82 0,87 0,88 0,89 0,9 0,91
Kaynak: The Economist Intelligence Unit (EIU) a: gerçekleşen, b: tahmini
Polonya’ya giriş yapan doğrudan yabancı sermayenin ülkelere göre dağılımına ilişkin verilere bakıldığında, ülkeye gelen doğrudan yabancı sermayenin % 80’den fazlası AB kaynaklıdır.
Yabancı yatırımlar imalat sanayinin yanı sıra ticaret ve finansman alanlarında yoğunlaşmaktadır. Yabancı yatırımların yoğun olduğu imalat sanayi kolları ise gıda işleme, otomotiv, kağıt, elektrik ve kimya endüstrileridir.
5. Türkiye-Polonya Dış Ticareti5 Genel Durum
Polonya’nın 2004 yılındaki AB üyeliğine kadar 23 Nisan 1974 tarihli Ticaret Anlaşması ve 4 Ekim 1999 tarihli Serbest Ticaret Anlaşması çerçevesinde şekillenen Türkiye-Polonya ticari ilişkileri, bu tarihten itibaren Gümrük Birliği esasına dayanarak yürütülmektedir.
Türkiye ile Polonya arasındaki ticaretin hacmi 2000 yılından itibaren düzenli artış göstermiş olup, yaklaşık 6 milyar dolara ulaşmıştır.
Tablo 9-Türkiye-Polonya Dış Ticareti (Bin Dolar)
YILLAR İHRACAT İTHALAT HACİM DENGE
2015 2.329.475 2.977.656 5.307.131 -648.181 2016 2.651.896 3.244.197 5.896.093 -592.301 2017 3.070.758 3.445.906 6.516.664 -375.148 2018 3.346.149 3.101.677 6.447.826 244.472 2019 3.309.783 2.477.980 5.787.763 831.803 Kaynak: ITC Trade Map
5T.C. Ticaret Bakanlığı,https://ticaret.gov.tr/data/5ed8b7b713b876d8ec73d4a6/Polonya_2020.pdf
Türkiye’nin Polonya’ya İhracatında Başlıca Ürünler
Tablo 10-Türkiye’nin Polonya’ya İhracatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
8703 Otomobiller 503.901 531.153 532.781
8708 Karayolu taşıtları için aksam ve parçalar 151.418 182.400 169.549
8701 Traktörler 37.429 127.945 120.207
0802 Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu
çıkarılmış/soyulmuş) 59.201 38.907 63.661
8418 Buzdolapları, dondurucular ve diğer soğutucu ve
dondurucu cihazlar ve ısı pompaları 48.696 64.638 62.176
6204
Kadınlar ve kız çocuk için takım elbise, takım, ceket, blazer, elbise, etek, pantolon etek, vb.(yüzme kıyafetleri hariç)
45.568 47.865 57.985
8702 10 veya daha fazla kişi taşımaya mahsus motorlu
taşıtlar 79.302 68.368 54.323
7113 Mücevherci eşyası ve aksamı (kıymetli metallerden
veya kıymetli metallerle kaplama metallerden) 42.600 52.352 52.569
8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 35.498 57.336 52.170
7607 Alüminyumdan yaprak ve şeritler (kalınlık <= 0, 2mm) 44.182 57.094 50.193
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 35217 42.761 43.149
8450 Ev veya çamaşırhane tipi yıkama makineleri (yıkama
ve kurutma tertibatı bir arada olanlar dahil) 37.555 37.220 42.462 8516 Elektrikli su ısıtıcıları, elektrotermik cihazlar, ortam
ısıtıcıları, saç ve el kurutucuları, ütüler, rezistanslar 34.556 38.456 39.026 8504 Elektrik transformatörleri, statik konvertörler
(örneğin; redresörler) ve endüktörler 16.750 32.678 37.632
6109 Tişörtler, fanilalar, atletler, kaşkorseler ve diğer iç
giyim eşyası (örme) 76.652 61.491 37.484
6106 Kadınlar ve kız çocuklar için bluzlar, gömlekler, gömlek
-bluzlar (örme veya kroşe) 38.283 42.782 36.769
8544 İzole edilmiş teller, kablolar 25.180 25.850 36.012
7413 Bakırdan demetlenmiş teller, kablolar, örme halatlar
ve benzerleri, (elektrik için izole edilmiş olanlar hariç) 37.176 40.437 35.524 6110 Kazaklar, süveterler, hırkalar, yelekler ve benzeri eşya
(örme veya kroşe) 35.224 31.157 34.448
7606 Alüminyum saclar, levhalar, şeritler (kalınlığı 0,2 mm.
yi geçenler) 25.464 27.140 34.074
TOPLAM İHRACAT 3.070.758 3.346.149 3.309.783
Kaynak: ITC Trade Map
Türkiye’nin Polonya’ya ihracatı 2019 yılında 3,3 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yıla göre 36 milyon dolar seviyesinde bir azalma gerçekleşmiştir.
Türkiye 2019 yılında Polonya’ya en çok; otomobiller, karayolu taşıtları için aksam ve parçalar, traktörler, kabuklu meyveler, buzdolapları, dondurucular, kadınlar için takım elbise, ceket, pantolon, etek, yolcu taşıma araçları, mücevherat, eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar, alüminyumdan yaprak ve şeritler ihraç etmiştir.
Türkiye’nin Polonya’dan İthalatında Başlıca Ürünler
Tablo 11-Türkiye’nin Polonya’dan İthalatında Başlıca Ürünler (Bin Dolar)
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
8708 Karayolu taşıtları için aksam ve parçalar 323.878 292.973 292.223 8408 Sıkıştırmayla ateşlemeli içten yanmalı pistonlu
motorlar (dizel ve yarı dizel) 437.214 274.628 184.540
8703 Otomobiller 452.762 215.643 143.176
7204
Dökme demirin, demirin veya çeliğin döküntü ve
hurdaları veya bunların eritilmesi ile elde dilmiş 0 46.651 84.075
Tablo 11-devamı
GTİP ÜRÜNLER 2017 2018 2019
8471
Otomatik bilgi işlem mak. bunlara ait birimler;
manyetik veya optik okuyucular, verileri koda dönüştüren ve işleyen mak.
75.221 87.934 83.511
7403 Rafine edilmiş bakır ve bakır alaşımları (ham) 56.051 96.613 59.351 3402 Yıkama, temizleme müstahzarları (sabunlar hariç) 59.730 56.045 55.789
4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 65.457 70.718 50.841
8481 Musluk, batarya, vana ve valfler 34.767 40.676 39.797
4811 Kağıt, karton, selüloz vatka ve selüloz liften tabakalar 30.397 39.807 38.460 8407 Kıvılcım ile ateşlemeli içten yanmalı doğrusal veya
döner pistonlu motorlar (patlamalı motor) 94 295 36.559
8537 Elektrik kontrol, dağıtım tabloları, panolar, konsollar,
kabinler, diğer mesnetler ve sayısal kontrol cihazları 63.073 57.973 36.104 8409 Sadece veya esas itibariyle 84.07 veya 84.08
pozisyonlarındaki motorların aksam ve parçaları 33.909 39.730 36.062 8421 Santrifüjler; sıvıların veya gazların filtre edilmesine
veya arıtılmasına mahsus makine ve cihazlar 18.916 17.848 35.865 8212 Usturalar, tıraş makineleri ve tıraş bıçakları (şerit
halindeki taslaklar dahil) 19.096 17.780 29.012
9401
Oturmaya mahsus mobilyalar ( 94.02
pozisyonundakiler hariç) (yatak haline getirilebilir türden olsun olmasın) ve bunların aksam ve parçaları
24.506 23.369 26.155
1901
Malt hülasası; tarifenin başka yerinde belirtilmeyen veya yer almayan esasını un, hububatın kabaca öğütülmesinden elde edilen küçük parçalar, kaba un, nişasta veya malt hülasası teşkil eden gıda
müstahzarları...
43.909 38.664 24.408
3303 Parfümler ve tuvalet suları 24.464 24.142 23.867
3304
Güzellik veya makyaj müstahzarları ve cilt bakımı için müstahzarlar (ilaçlar hariç) (güneş kremleri veya güneşlenme müstahzarları dahil); manikür ve pedikür müstahzarları
24.722 22.367 21.139
8529
Sadece veya esas itibariyle 85.25 ila 85.28
pozisyonlarında yer alan cihazlara mahsus aksam ve parçalar
198.128 126.274 20.940
TOPLAM İTHALAT 3.445.906 3.101.677 2.477.980
Kaynak: ITC Trade Map
Türkiye’nin Polonya’dan ithalatı 2019 yılında 2,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşmiştir. Bir önceki yıla göre 623 milyon dolar seviyesinde bir azalma gerçekleşmiştir. Türkiye 2019 yılında Polonya’dan en çok;
karayolu taşıtları için aksam ve parçalar, içten yanmalı motorlar, otomobiller, dökme demirden külçeler, oto. bilgi işlem mak., optik veya manyetik okuyucular, rafine bakır, yıkama, temizleme müstahzarları, kauçuktan dış lastikler, musluk,batarya, vana, valfler ithal etmiştir.
6. Dış Ticaret Politikası ve Uygulamaları6 Dış Ticaret Politikası
Polonya, 1 Mayıs 2004 tarihinde gerçekleşen AB üyeliği ile birlikte, AB Gümrük Birliğinin bir parçası haline gelmiştir. Polonya, bu tarihten itibaren AB’nin Ortak Ticaret Politikası kapsamında üçüncü ülkelere yönelik ticaret rejimini uygulamaya başlamıştır. Bu çerçevede, Polonya’nın mevcut gümrük mevzuatının yerini, Topluluk Gümrük Kodu, Uygulama Yönetmeliği ve Ortak Gümrük Tarifesi almıştır. Ülkede halen gümrük
6T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5eb9169513b8766a80d3c0da/Polonya_Pazar%20Bilgileri.pdf
vergisi ve kota seviyeleri, gümrük vergilerinin askıya alınması, üçüncü ülkelere tanınan tercihli rejimler ve anti-damping vergi uygulamaları, yani tüm ticaret politikası tedbirleri AB seviyesinde kararlaştırılmaktadır.
Avrupa Birliği Ortak Dış Ticaret Politikası
Avrupa Birliği (AB) üyesi ülkeler arasında tesis edilen Gümrük Birliği çerçevesinde üye ülkeler, üçüncü ülkelerden ithalatta ortak kurallar uygulamaktadır.
Bu çerçevede, ticaret politikası münhasıran Avrupa Birliği’nin yetki alanına girmekte ve “Ortak Ticaret Politikası (OTP)” olarak adlandırılmaktadır. OTP, ortak gümrük tarifeleri; çok taraflı, bölgesel ve ikili ticaret anlaşmaları; üçüncü ülkelere uygulanan tek taraflı tavizler ve ticari savunma araçlarını kapsamaktadır. OTP çerçevesinde, mal ticaretinin yanı sıra hizmetler, ticaretle bağlantılı fikri mülkiyet hakları ve doğrudan yabancı yatırımlar AB’nin münhasır yetki alanında yer almaktadır.
Bu doğrultuda:
AB üyesi ülkelerce ortak gümrük tarifesi ve ticari savunma araçları uygulanmaktadır. (Gümrük vergileri ve ürünler üzerindeki ticari savunma araçları)7
Ayrıca, AB tarafından üçüncü ülkelere karşı yürütülen ve tamamlanan damping, sübvansiyon ve korunma önlemleri soruşturmaları da mevcuttur. (Korunma önlemleri soruşturmaları)8
AB, ikili ticaret anlaşmaları bağlamında aktif bir ticaret politikası izlemektedir. AB tarafından yeni nesil Serbest Ticaret Anlaşmaları (STA) ile mal ticaretinin yanı sıra, hizmetler, kamu alımları, fikri mülkiyet hakları, sürdürülebilir kalkınma gibi ticaret ile ilgili alanları da içeren kapsamlı STA’lar müzakere edilmekte ve akdedilmektedir. (AB’nin STA’ları hakkında detaylı bilgi)9
AB, Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GTS) kapsamında Gelişme Yolundaki Ülke ve En Az Gelişmiş Ülkelere (EAGÜ) belirli dönemler için geçerli olacak şekilde tek taraflı olarak vergi tavizleri sağlamaktadır. Halihazırda uygulanan GTS Rejimi, düşük ve düşük orta gelirli ülkeler için gümrük tariflerini tamamen ya da kısmen kaldıran Standart GTS Rejimi; sürdürebilir kalkınma ve iyi yönetişimin sağlanmasını teşvik etmek üzere GTS Rejimi ekinde sayılan Uluslararası Konvansiyonları onaylamaları ve uygulamaları şartıyla gelişmekte olan ülkeler için tarifeleri sıfırlayan GTS + ve silah ve mühimmat hariç olmak üzere en az gelişmiş ülkelerden gelen diğer malların vergisiz ve kotasız olarak AB pazarına girmesine imkan tanıyan Silahlar Hariç Her Şey (Everything But Arms-EBA) düzenlemelerini içermektedir. (Güncel GTS yararlanıcısı ülkelerin listesi)10
Vergiler
Polonya’da halen 2 ana vergi grubu uygulanmaktadır: Doğrudan ve Dolaylı Vergiler. Doğrudan Vergiler, kurumlar vergisi, gelir vergisi, medeni kanun işlemlerinden alınan vergi, emlak vergisi, motorlu taşıt vergisi, veraset ve intikal vergisi, tarım vergisi, orman vergisi ve köpeklerden alınan vergi kalemlerinden oluşmaktadır. Dolaylı vergiler ise Katma Değer Vergisi (KDV), özel tüketim vergisi ve şans oyunlarından alınan vergidir.
Kurumlar Vergisi oranı %19’dur. Gelir Vergisi ise gelirin büyüklüğüne göre %18 ile %32 arasında değişen oranlarda uygulanmaktadır.
KDV’de genel oran %23 olup, ilaç ve sağlık hizmetleri, temel gıda ürünleri, çocuk temel ihtiyaçları, inşaat, konaklama hizmetleri, su ve gübreye, azaltılmış %8; kitap, dergi, gemi ve uçak ekipmanı için %5; AB dışı ülkelere ihracat ve AB ülkelerine yapılan satışlarda ise KDV uygulanmamaktadır.
7https://ec.europa.eu/taxation_customs/dds2/taric/taric_consultation.jsp?Lang=en
8https://trade.ec.europa.eu/tdi/index.cfm
9https://ec.europa.eu/trade/policy/countries-and-regions/negotiations-and-agreements/
Özel Tüketim Vergisi, ürünün birimine ya da fiyatına göre belirlenmektedir. AB mevzuatı çerçevesinde mineral yağlar, tütün, alkol ve alkollü içeceklere, Polonya mevzuatı çerçevesinde de binek otomobilleri, parfüm ve kozmetik ürünlerine Özel Tüketim Vergisi uygulanmaktadır.
İhracatta Zorunlu Belgeler
Gümrük beyannamesi, ticari fatura, menşe şahadetnamesi, bitki sağlığı sertifikası, A.TR ve EUR 1 dolaşım belgeleri gibi belgelerin gümrük idaresine ibrazı zorunludur.
Piyasaya arz edilecek bazı stratejik ürünlerin (askeri amaçlı ürünler, radyoaktif elementler, silahlar, ulaştırma ekipmanı, kimyasallar vs.) ithalatı lisansa veya bir ayrıcalığa bağlı olabilmektedir. İthalat izinlerini ve ayrıcalıkları Kalkınma Bakanlığı vermektedir. Ayrıca ithalat kontenjanlarını da Kalkınma Bakanlığı düzenlemektedir. Tütün ürünlerinden (Tarım Bakanlığı), hava, deniz ve karayolu ulaştırmasına ilişkin izinler için (Ulaştırma Bakanlığı) ve doğal kaynaklara (Çevrenin Korunması Bakanlığı) ilişkin ürünlerin ithalatından sorumludur.
7. Pazarın Özellikleri11 Fikri, Sınai Mülkiyet Hakları
Patent konusunda müracaatların ibraz edileceği merci Polonya Patent Ofisidir. Yabancı müracaatçılar Polonya Patent Vekilleri tarafından temsil edilmelidir. Kaydedilen patentler, patente müracaat tarihinden itibaren 20 yıl süreyle geçerlidir. Bir kullanım modelinin koruma hakkı süresi beş yıl olup, bir beş yıl daha uzatılmaktadır. Patent veya koruma hakkını muhafaza etmek için yıllık ücretin ödenmesi gerekmektedir.
Ticari markalar, Polonya’da uluslararası sözleşmelere dayanan geniş bir korumayı haizdir. Markanın korunması bakımından arzu edilen bölgenin büyüklüğüne göre markalar yalnızca Polonya’da ya da AB içinde tescil edilebilmektedir.
Polonya’da ticari markaların tescili zorunlu değildir. Ancak, bu durumda üçüncü şahısların aynı markayı kullanmaları, hatta tescil ettirmeleri mümkün olduğundan, Polonya piyasasına yeni giren firmaların markalarını hemen tescil ettirmelerinde fayda görülmektedir. Eğer bir marka önceden üçüncü kişilerce tescil ettirilmişse markanın satın alınması yahut bir lisans anlaşması vasıtasıyla kullanılması imkan dahilindedir. Polonya mevzuatına göre lisans anlaşmasının yazılı olarak yapılması gerekmektedir.
Firmalar tarafından dikkat edilmesi gereken unsur, diğer ülkelerde tescil edilen markaların Polonya’da korunması için Polonya Patent Ofisi’ne kayıt için başvurulması gerektiği hususudur. Yabancı şirketler, işlemlerini, temsil yetkisi verdikleri Polonyalı lisanslı bir patent avukatı aracılığıyla yürütmelidir.
Polonya’daki telif hakları kapsamında ses ve video kayıtları, televizyon ve radyo istasyonları, sanat uygulamaları korunmaktadır. Endüstriyel tasarım ve bilgisayar programı da dahil olmak üzere imalat, teknoloji ve bilim alanlarındaki fikri mülkiyet haklarını koruma altına alınmaktadır.
Dağıtım Kanalları
Yaklaşık 320 milyar dolar civarındaki perakende piyasası ile Polonya, Avrupa Birliği’ne 2004 yılında katılan 10 ülke arasında en büyük pazara sahiptir. Perakende piyasası, ilk modern alışveriş merkezinin açıldığı 1993 yılından bu yana düzenli olarak büyümekte, iç talep de paralel bir şekilde artmaktadır. 2008 yılında ülkede 640.000 metrekare yeni perakende satış alanı hizmete girmiştir. Polonya’da halen 7 Milyon metrekare alışveriş merkezi ve yaklaşık 400 bin mağaza bulunmakta olup, bunun 1 milyon metrekare ilave perakende
11 T.C. Ticaret Bakanlığı, https://ticaret.gov.tr/data/5eb9169513b8766a80d3c0da/Polonya_Pazar%20Bilgileri.pdf
