BAHÇE BİTKİLERİ ANABİLİM DALI ZİRAAT FAKÜLTESİ
BAH 653-Bilimsel Araştırma Yöntemleri ve Etik Dersi
Prof. Dr. Hüsnü DEMİRSOY
ARAŞTIRMACILARIN YÖNTEM BÖLÜMÜNÜ YAZARKEN DİKKAT
ETMESİ GEREKEN BAŞLIKLAR
Hafta-3
BAH 653-Bilimsel Araştırma
Yöntemleri ve Etik Dersi
Giriş
Bilim , aslında merak veya ihtiyaç duyulan
gereksinimleri çözmek için katkı sağlayan bir araçtır. Yıldırım 'a (2008:12) göre bilim "kendine özgü entelektüel bir girişim ,
olgusal tanımayı ve açıklamayı sağlayan bir arayış "tır. Karasar (2005:8) ise bilimi "geçerliliği kabul edilmiş sistemli bilgiler bütünü" olarak tanımlamaktadır. Diğer taraftan Özlem 'in
(2003:12) tanımına göre ise bilim "olguları açıklamaya çalışan eylemsel ve zihinsel etkinlikler" olarak tanımlanmaktadır.
Yukarıda ifade edilen tanımlar bağlamında bilimi, bir ihtiyaca ilişkin gereksinim duyulan bilgi veya bilgilere ulaşmak için yapılan eylemsel ya da kavramsal etkinlikler olarak
tanımlayabiliriz.
3
Niçin araştırma yapmak? Bu sorunun cevabını
verebilmek için aslında araştırmacıyı tanımlamaya ihtiyaç vardır. Araştırmacı gerçeğin peşinde olan, olaylara tarafsız, sorgulayıcı ve farklı açılardan bakabilen, araştırmayı ve yeni bilgilere ulaşmayı amaç edinmiş kişidir (Yüksel ve diğ., 2007).
Bu bağlamda araştırmacı, topluma faydalı olan, mevcut bilgi birikimine katkıda bulunan ve böylece bilimsel çalışmaların sürdürülmesine katkı sağlayan kişi olarak tanımlanabilir.
Bilimsel bir çalışma yaparken araştırmacının dikkat etmesi gereken çok önemli konular bulunmaktadır. Bir bilimsel
çalışma tasarlanırken araştırmacının izlemesi gereken başlıklar aşağıda görülmektedir. Bu başlıklar bilimsel araştırmada
olması gereken temel başlıkları da ifade etmektedir.
Bilimsel araştırmada olması gereken başlıklar (Karagöz, 2017:34);
1. Başlık (Araştırma problem inin içeriği yansıtılmalı).
2. Özet (çalışmanın amacı, önemi, yöntemi, bulgusu, sonucu ve kısıtları kısaca öz olarak belirtilmeli) ve Anahtar Kelimeler, 3. Literatür (eleştirel kaynak incelemesi yapılmalı, yeni
kaynaklar sunulmalı ve konu ile ilgili detaylı bilgi verilmeli, hipotezler veya araştırma sorunsalı ortaya konulmalı).
4. Yöntem (araştırmanın, evreni, örneklemi ve türü, geçerliliği, güvenirliliği, veri toplama aracı, analiz teknikleri, normal
dağılım analizi, v.b.).
5
5. Bulgular (çalışmada elde edilen verilerin analizi, elde edilen bulgular sunumu).
6 . Tartışma (bu bölümde bulgular başlığı altında elde edilen bulgular literatürdeki çalışmalar bağlamında yazılmalıdır, literatürdeki benzer araştırma bulguları veya farklılıkları çalışmada ortaya çıkan bulgular kapsamında
değerlendirilmelidir. Ayrıca çalışmada eğer hipotez ortaya konuldu ise, elde edilen bulgular kapsamında yorumlanır).
7. Sonuç ve Öneriler (çalışma bulguları sonucunda ortaya çıkan sonuç ortaya konulmalıdır. Çalışmada ortaya çıkan bulgular
kapsamında ise gelecekte yapılacak olan araştırmalara öneriler verilmelidir. Öte yandan eğer çalışmada kısıtlamalar var ise bu kısıtlamalara da bu bölümde yer verilmelidir).
8. Kaynakça (çalışmada yapılan atıflara bu bölümde yer
Araştırmacının bu temel başlıklara göre çalışmasını düzenlemesi gerekmektedir. Araştırmacıların bilimsel çalışmaları ele alırken, özellikle yöntem bölümünde, bazı eksiklikleri gözden kaçırdığı görülmektedir.
Çalışmaların yöntem bölümü bilimsel araştırmaların önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada özellikle sosyal bilimler alanında araştırmacıların yöntem bölümünü yazarken dikkat etmesi gereken
başlıkların neler olması gerektiği incelenmiştir.
7.1. Çalışmaların Yöntem Bölümünde Bulunması Gereken Başlıklar Yukarıda ifade edildiği üzere yöntem bölümü bilimsel çalışmanın önemli bölümlerinden biridir. Bilimsel araştırmalarda yöntem bölümünde
genellikle, çalışmanın amacı, çalışmanın evreni, ön uygulama, örneklem , geçerlik, güvenirlik, araştırma modeli, veri toplama araçlar, toplanan
verilerin analizi, normal dağılım analizinin bulunması gereklidir. Yukarıda ifade edilen bu kavramlar aşağıda kısaca açıklanmaktadır.
7
7.1.1. Evren
"Araştırmacının, doğrudan ya da ondan seçilmiş bir örnek küme üzerinde yapılan gözlemlerden yararlanılarak hakkında görüş bildirdiği evren, çalışma evreni olarak tanımlanabilir.
Çalışma evreni ulaşılabilen evrendir" (Karasar, 2005:110).
7.1.2. Örneklem
"Üzerinde çalışılan çalışma evreninden belirli bir ana kütleyi temsil edebilecek ve bu ana kütleden belirli kurallara göre
alınmış bir alt grubuna örneklem denir. Bu çalışma evreninden, örneklem seçme işlem ine ise örnekleme denir" (Karagöz,
2017:54).
7.1.3. Geçerlik
Araştırma için toplanan verilerin, araştırmanın konusunu ne derecede yansıttığını ortaya koymaktadır (Ticeburst ve Veal, 2000). Geçerlik; içerik, kapsam , ölçüt, yapı, sınıflama ve sıralama geçerliği olmak üzere kendi içerisinde çeşitleri barındırmaktadır (Erkus, 2005).
7.1.4. Güvenirlik
Araştırma sonucunda elde edilen verilerin sonuçları ile aynı araştırmanın tekrar edilmesin durumunda aynı sonuçlara ulaşılabilmesi olarak tanımlanabilir (Malhotra, 1999).
Literatürde sıkça kullanılan güvenirlik göstergesi Cronbach Alpha katsayısının hesaplanmasıdır.
9
