Bilimsel Araştırma Yöntemleri
7. Ders Notu İç Dış Geçerlik
İç Geçerlik
İç geçerlilik, varılan bir nedensel
ilişkide sonucun bilinen nedenlerle
(deney değişkenleri ile) gerçekten
açıklanabilirliğidir (Karasar,2005).
İç Geçerliği Etkileyen Etmenler
Deneklerin Seçimi
Deneklerin gruplara yansız atanmaması ya da eşleştirilmenin olmaması
durumunda, deneklerin başlangıçtaki farklılıklarının bağımlı değişkene ait
puanlarındaki varyansa olan katkısının
artmasına neden olacaktır.
İç Geçerliği Etkileyen Etmenler
Deneklerin olgunlaşması
Özellikle zamana bağlı yürütülen çalışmalarda, deneysel uygulamalar arasında değişen durumların sonucu etkileme ihtimalidir
Olgunlaşmaya bağlı, deneklerin deneyin sınırları dışındaki yaşantılarında bir farklılaşma oluşabilir bu da sonuçları etkileyebilir.
İç Geçerliği Etkileyen Etmenler
Veri toplama aracı
Aracın ya da uygulama koşullarının deneysel ortamlarda farklılaşması sebebiyle ortaya çıkabilecek
durumdur.
Alınabilecek önlemler
İç Geçerliği Etkileyen Etmenler
Deneklerin geçmişi
Deneysel koşullardışında araştırma çerçevesinde oluşan tüm olayların denekler için benzer şekilde gerçekleşmiş olması beklenmektedir.
Aynı ya da benzer deneyimlere sahip olmayan denek gruplarının olması durumunda ortaya çıkabilecek durumdur.
İç Geçerliği Etkileyen Etmenler
Denek kaybı etkisi
Araştırma sürecinde bazı deneklerin bir takım sebeplerle deneyden
ayrılması kalan grupların özelliklerini değiştirip sonuçları karıştırıcı biçimde etkileyebilir.
Büyük gruplarla çalışmak bunun bir
miktar önüne geçebilir
İç Geçerliği Etkileyen Etmenler
Deney öncesi ölçüm(öntest etkisi) Aynı testin aynı deneklere belirli
aralıklarla iki kez uygulanması, kişinin
teste aşina olması nedeniyle sontest
puanları üzerinde belli bir etkiye sahip
olabilir.
İç Geçerliği Etkileyen Etmenler
Etkileşme etkisi
Bağımlı değişken üzerinde etkisi
incelenmeyen iki ya da daha fazla değişkenin kombinasyonu
değişkenlerden bağımsız biçimde
sonucu etkileyebilir
İç Geçerliği Etkileyen Etmenler
Beklentilerin etkisi
Denekler ya da araştırmacılarda
deneysel koşullar hakkında oluşan
beklentiler, araştırma sonuçlarını,
beklentiler yönünde etkileyebilir.
Dış Geçerlik
Dış geçerlik ise, örnek bir grup
üzerinde ve araştırma(deney)
koşulları içinde varılan sonucun,
evrene ve/veya gerçek yaşama
genellenebilirliğidir.
Dış Geçerliği Etkileyen Etmenler
Ölçme-bağımsız değişken etkileşimi
Ölçme işlemiyle güdülenen grupların,
bağımsız değişkenden etkilenmeleri
de değişik olabilir.
Dış Geçerliği Etkileyen Etmenler
Yanlı-seçim-bağımsız değişken etkileşimi
Araştırmaya katılan deneklerin
seçiminde, yansızlık kuralına uymama
ya da yeter sayıda örnek almama gibi
nedenlerle, örneklemin evreni temsil
yeteneği sağlanamayabilir.
Dış Geçerliği Etkileyen Etmenler
Deneme tepkisi
Deneme ortamının yapay olarak
yarattığı fiziksel ve psikolojik etkiler
sonucu, deneklerin, normal koşullarda
göstermeyecekleri tepkileri
göstermesidir ( Hawthorne etkisi).
Dış Geçerliği Etkileyen Etmenler
Bağımsız değişkenlerin etkileşimi
Birbiri ardına değişik değişken ve düzeylerin etkisine giren denekler her yeni duruma ötekilerden bağımsız olarak tepkide bulunmayabilir.
Bağımsız değişkenlerin uygulama sırası ve zamanı bağımlı değişkenin değişik biçimlerde etkilenmesine neden olabilir.
İç ve Dış Geçerlik Dengesi
Birbirlerine ters işleyen süreçler olabilmektedir.
