T.C.
ANKARA ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ÖZEL HUKUK (MEDENİ HUKUK)
ANABİLİM DALI
TÜRK MEDENİ KANUNU’NDA KENDİ MALZEMESİNİ KULLANARAK BAŞKASININ
ARAZİSİNDE HAKSIZ YAPI MEYDANA GETİRİLMESİ (TMK m. 722-723-724)
Doktora Tezi
Tez Danışmanı:
Prof. Dr. Çiğdem KIRCA
Hazırlayan:
Vehbi Umut ERKAN 06921918
Ankara- 2012
I İÇİNDEKİLER
İÇİNDEKİLER ... I KISALTMALAR CETVELİ ... VIII BİBLİYOGRAFYA ... XI
GİRİŞ
I. TEZİN KAPSAMI VE SINIRLANDIRILMASI ... 1
II. KONUNUN ÖNEMİ ... 2
III. KONUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ ve BAZI HUKUK DÜZENLERİNDE ELE ALINIŞ BİÇİMİ ... 6
1. KONUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ ... 6
A. ROMA HUKUKUNDA VE MECELLE’DE ... 6
B. TÜRK HUKUKUNDA ... 15
2. KONUNUN BAZI HUKUK DÜZENLERİNDE ELE ALINIŞ BİÇİMİ ... 18
BİRİNCİ BÖLÜM KENDİ MALZEMESİNİ KULLANARAK BAŞKASININ ARAZİSİNDE HAKSIZ YAPI MEYDANA GETİRİLMESİNİN UNSURLARI, BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI ve HAKSIZ YAPININ DİĞER TÜRLERİ § 1. KENDİ MALZEMESİNİ KULLANARAK BAŞKASININ ARAZİSİNDE HAKSIZ YAPI MEYDANA GETİRİLMESİNİN UNSURLARI ... 26
II
I. YAPI MEYDANA GETİRİLMESİ... 26 II. MEYDANA GETİRİLEN YAPININ HAKSIZ OLMASI ... 34 III. MEYDANA GETİRİLEN YAPININ KALICI NİTELİKTE OLMASI... 40 IV. YAPININ MALZEME SAHİBİ TARAFINDAN BAŞKASININ ARAZİSİNDE MEYDANA GETİRİLMESİ ... 46
A. YAPININ BAŞKASININ ARAZİSİNDE MEYDANA
GETİRİLMESİ ... 47 B. YAPININ MALZEME SAHİBİ TARAFINDAN MEYDANA GETİRİLMESİ ... 51 V. YAPININ MEYDANA GETİRİLDİĞİ ARAZİNİN ÖZEL MÜLKİYETE KONU OLMASI ... 56 VI. ÜZERİNDE YAPI MEYDANA GETİRİLEN ARAZİNİN TAPUYA KAYITLI OLMASI ... 59
§ 2. KENDİ MALZEMESİNİ KULLANARAK BAŞKASININ ARAZİSİNDE HAKSIZ YAPI MEYDANA GETİRİLMESİNİN BENZER KURUMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI ... 64
I. TAŞKIN YAPILAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI ... 64 II. ARAZİ ÜZERİNE DİKİLEN FİDANLARLA (DİKİLEN BİTKİLERLE) KARŞILAŞTIRILMASI ... 75
III
III. “ESER SÖZLEŞMELERİNDE ve ÖZELLİKLE KAT
KARŞILIĞI İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDE İLAVE İŞ (EK İŞ)
MEYDANA GETİRİLMESİ” İLE KARŞILAŞTIRILMASI... 79
IV. ÜST HAKKI İLE KARŞILAŞTIRILMASI ... 84
V. KARIŞMA VE BİRLEŞME İLE KARŞILAŞTIRILMASI ... 90
VI. MECRA İRTİFAKI İLE KARŞILAŞTIRILMASI ... 94
VII. İNTİFA HAKKI SAHİPLERİNİN MEYDANA GETİRDİKLERİ YAPILAR İLE KARŞILAŞTIRILMASI... 97
§ 3. HAKSIZ YAPININ DİĞER TÜRLERİ ... 100
I. KENDİ ARAZİSİNDE BAŞKASININ MALZEMESİNİ KULLANARAK HAKSIZ YAPI MEYDANA GETİRİLMESİ ... 100
II. BAŞKASININ ARAZİSİNDE BAŞKASININ MALZEMESİNİ KULLANARAK HAKSIZ YAPI MEYDANA GETİRİLMESİ ... 112
İKİNCİ BÖLÜM KENDİ MALZEMESİNİ KULLANARAK BAŞKASININ ARAZİSİNDE HAKSIZ YAPI MEYDANA GETİRİLMESİNİN HÜKÜM ve SONUÇLARI § 4. KENDİ MALZEMESİNİ KULLANARAK BAŞKASININ ARAZİSİNDE MEYDANA GETİRİLEN HAKSIZ YAPI NETİCESİNDE TARAFLARIN SAHİP OLDUĞU HAKLAR VE BU HAKLARIN KULLANILMASININ HÜKÜM VE SONUÇLARI... 119
I. GENEL OLARAK ... 119
IV
II. ARAZİ SAHİBİNİN HAKLARI ... 122
1. ARAZİ SAHİBİNİN KALDIRMA TALEBİ ve HUKUKİ NİTELİĞİ ... 122
A. KALDIRMA TALEBİNİN İLERİ SÜRÜLEBİLMESİNİN ŞARTLARI ... 128
a. YAPININ ARAZİ SAHİBİNİN RIZASI DIŞINDA MEYDANA GETİRİLMESİ ... 129
b. KALDIRMANIN AŞIRI ZARARA YOL AÇMAMASI .. 135
B. KALDIRMA TALEBİNİN SÜRESİ, TARAFLARI ve SONUÇLARI ... 146
2. ARAZİ SAHİBİNİN TAZMİNAT TALEBİ ... 153
3. ARAZİNİN MÜLKİYETİNİN MALZEME SAHİBİNE VERİLMESİ TALEBİ... 155
III. MALZEME SAHİBİNİN HAKLARI ... 158
1. MALZEME SAHİBİNİN TAZMİNAT TALEBİ ... 159
A. TAZMİNAT TALEBİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ ... 163
B. TALEP EDİLECEK OLAN TAZMİNATIN MİKTARI ... 169
a. İYİNİYETLİ MALZEME SAHİBİNİN TAZMİNAT TALEBİNİN MİKTARI ... 170
b. KÖTÜNİYETLİ MALZEME SAHİBİNİN TAZMİNAT TALEBİNİN MİKTARI ... 185
V
c. ARAZİ SAHİBİNİN İYİ YA DA KÖTÜNİYETİNİN
MALZEME SAHİBİNİN TAZMİNAT TALEBİNİN
MİKTARINA ETKİSİ ... 192
C. TAZMİNAT TALEBİNİN TABİ OLDUĞU ZAMANAŞIMI 195 2. MALZEME SAHİBİNİN ARAZİNİN MÜLKİYETİNİN KENDİSİNE VERİLMESİ TALEBİ ... 199
A. ARAZİNİN MÜLKİYETİNİN VERİLMESİ TALEBİNİN HUKUKİ NİTELİĞİ ... 205
a. EŞYAYA BAĞLI BORÇ GÖRÜŞÜ ... 205
b. YENİLİK DOĞURAN HAK GÖRÜŞÜ ... 206
c. ŞAHSİ HAK GÖRÜŞÜ ... 207
d. GÖRÜŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve KANAATİMİZ ... 210
B. ARAZİNİN MÜLKİYETİNİN NAKLİ TALEBİNİN ŞARTLARI ... 218
a. MEYDANA GELEN YAPININ DEĞERİNİN AÇIKÇA ARAZİNİN DEĞERİNDEN FAZLA OLMASI ... 218
b. MALZEME SAHİBİNİN İYİNİYETLİ OLMASI ... 223
c. MALZEME SAHİBİ TARAFINDAN ARAZİ SAHİBİNE UYGUN BİR BEDEL ÖDENMESİ ... 230
VI
C. ARAZİNİN MÜLKİYETİNİN VERİLMESİ TALEBİNİN
HUKUKİ SONUÇLARI, SÜRESİ ve TARAFLARI ... 233
3. MALZEME SAHİBİNİN MALZEMELERİ SÖKÜP ALMA (KALDIRMA) TALEBİ ... 240
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM KENDİ MALZEMESİNİ KULLANARAK BAŞKASININ ARAZİSİNDE HAKSIZ YAPI MEYDANA GETİRİLMESİNE İLİŞKİNE TMK HÜKÜMLERİNİN DİĞER BAZI KANUNLAR KARŞISINDA UYGULAMA ALANI ve HÜKÜMSÜZLÜK veya İPTAL YAPTIRIMLARINA TABİ TUTULAN SÖZLEŞMELERDE HAKSIZ YAPI § 5. GECEKONDU NİTELİĞİNDE OLAN ve İMAR KURALLARINA AYKIRI YAPILARIN DURUMU ... 244
I. GECEKONDU NİTELİĞİNDE OLAN YAPILARIN DURUMU………...244
II. İMAR KURALLARINA AYKIRI YAPILARIN DURUMU .... 250
§ 6. MUVAZAALI SATIM SÖZLEŞMESİNE DAYANILARAK ARAZİ ÜZERİNDE MEYDANA GETİRİLEN YAPININ DURUMU ... 255
I. SÖZLEŞMENİN NİTELİĞİNDE MUVAZAA HALİNDE ... 256
II. SÖZLEŞMENİN BEDELİNDE MUVAZAA HALİNDE ... 261
III. MUTLAK MUVAZAA HALİNDE ... 264
§ 7. KESİN HÜKÜMSÜZLÜK (MUTLAK BUTLAN) VE ÖZELLİKLE ŞEKİL EKSİKLİĞİ SEBEBİYLE GEÇERSİZ OLAN TAŞINMAZ
VII
SATIM SÖZLEŞMESİNE DAYANILARAK ARAZİDE MEYDANA
GETİRİLEN HAKSIZ YAPININ DURUMU ... 265
§ 8. İRADEYİ SAKATLAYAN SEBEPLER VE GABİN HALİNDE ARAZİDE MEYDANA GETİRİLEN YAPININ DURUMU ... 275
I. GENEL OLARAK İRADEYİ SAKATLAYAN SEBEPLER ve GABİN HALİ ve UYGULANACAK YAPTIRIM ... 275
II. İRADE SAKATLIĞI VE GABİN HALLERİNDE ARAZİDE MEYDANA GETİRİLEN YAPININ DURUMU ... 278
A. İRADE SAKATLIĞI HALLERİNDE ... 278
B. GABİN HALİNDE ... 281
§ 9. ESER SÖZLEŞMELERİNDE (İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDE) SÖZLEŞMEDEN DÖNÜLMESİ ÜZERİNE YÜKLENİCİ TARAFINDAN MEYDANA GETİRİLEN YAPILAR BAKIMINDAN HAKSIZ YAPI HÜKÜMLERİNİN UYGULANMASI ... 284
I. GENEL OLARAK ... 284
II. ESER SÖZLEŞMELERİNDE (İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNDE) DÖNME DURUMUNDA HAKSIZ YAPI HÜKÜMLERİNE BAŞVURULMASI ... 289
SONUÇ ... 298
ÖZET……….311
SUMMARY………...313
VIII
KISALTMALAR CETVELİ
ABD : Ankara Barosu Dergisi
ABGB : Österreich Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch vom 1. Juni 1811
AcP : Archiv für die civilistische Praxis
AD : Adalet Dergisi
Art. : Artikel
Aufl. : Auflage
AÜHFD : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi BATİDER : Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi
Bd. : Band
BGB : Bürgerliches Gesetzbuch
BGE : Entscheidungen des Schweizerischen Bundesgerichts BK : 818 sayılı Borçlar Kanunu
Bkz. : Bakınız
BSK : Basler Kommentar
BTHE : Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü
C. : Cilt
Çev. : Çeviren
dn : dipnot
DÜHFD : Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
E. : Esas
ErbbRVO : Erbbaurechte- Rangverordnung vom 17. Januar 1994
Erw. : Erwägung
IX
EÜHFD : Erzincan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi
HD. : Hukuk Dairesi
HGK. : Hukuk Genel Kurulu
İBBGK : İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu İBD : İstanbul Barosu Dergisi
İBK : İçtihadı Birleştirme Genel Kurulu İBM : İstanbul Baraosu Mecmuası
İMK : İsviçre Medeni Kanunu
İÜHFM : İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası JA : Juristische Arbeitsblätter
JuS : Juristische Schulung
JZ : Juristen Zeitung
K. : Karar
m. : Madde
MDR : Monatschrift für deutsches Recht MHAD : Mukayeseli Hukuk Araştırma Dergisi
MK : Medeni Kanun
N. : Nummer
NJW : Neue Juristische Wochenzeitschrift
No. : Numara
OR : Bundesgesetz über das Obligationenrecht, vom 30 März 1911
s. : sayfa
S. : Sayı
X
SchlT : Schlusstitel
SJZ : Schwezerische Juristen- Zeitung SPR : Schweizerisches Privatrecht
T. : Tarih
TBK : 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu
TMK : Türk Medeni Kanunu
vd. : ve devamı
YD. : Yargıtay Dergisi
YKD : Yargıtay Kararları Dergisi
ZBGR : Schweizerische Zeitschrift für Beurkundungs- und Grundbuchrecht
ZBJV : Zeitschrift für das gesamte Bernischen Juristenverein ZGB : Schweizerisches Zivilgesetzbuch vom 10. Dezember
1907
ZRM : Zeitschrift für Miet- und Raumrecht ZSR : Zeitschrift für Schweizerischesrecht
XI BİBLİYOGRAFYA
Acemoğlu, Kevork: Eşya Hukuku Meseleleri, İstanbul 1970.
Acemoğlu, Kevork: Türk Hukukunda Tapu Kütüğüne Kayıtlı Olmayan Gayrimenkullerin Hukuki Durumu, İstanbul 1965.
Aday, Nejat: Taşınmaz Mülkiyetinin Naklinde Muvazaa, İstanbul 1992.
Akipek, G. Jale/ Akıntürk, Turgut: Yeni Medeni Kanuna Uyarlanmış Başlangıç Hükümleri- Kişiler Hukuku Birinci Cilt, 6. Bası İstanbul 2007.
Akipek, Jale/ Akıntürk, Turgut: Eşya Hukuku, İstanbul 2009.
Akipek, Jale: Türk Eşya Hukuku- Ayni Haklar İkinci Kitap: Mülkiyet, Ankara 1971.
Akkanat, Halil: “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde Fazla İnşaat”, Prof. Dr.
Fikret Eren’e Armağan Ankara 2006, s. 63 vd.
Akman, Galip Sermet: Taşkın İnşaat, İstanbul 1982.
Akyol, Şener: Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, İstanbul 2006.
Altaş, Hüseyin: Şekle Aykırılığın Olumsuz Sonuçlarının Düzeltilmesi, Ankara 1998.
Altop, Serpil: “Roma Hukukunda Taşkın Yapı”, Prof. Dr. Halid Kemal Elbir’e Armağan İstanbul 1996, s. 27 vd.
Aral, Fahrettin: “Temyiz Kudretinden Mahrum Şahısların Hukuki Sorumluluğu”
BATİDER C. 10 Yıl 1980, s. 733 vd.
Aral, Fahrettin: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 8. Bası Ankara 2010.
Aral, Vecdi: İnşaat (Üst) Hakkı, İstanbul 1962.
XII
Arık, Fikret: “Başkasının Arsası Üzerine İnşaat ve Hüsniyet Meselesi” AD. Yıl 1944 S.12, s. 981 vd.
Arık, Fikret: “Başkasının Arsasına Tecavüz Eden Yapılar Meselesi”, AD. Yıl:
(36) Haziran 1945 S. 6, s. 537 vd.
Arpacı, Abdülkadir: Türk Medeni Kanunu Açısından Müşterek Mülkiyette Yararlanma ve Yönetim, İstanbul 1990.
Arsebük, Esad: “Bir İçtihadı Birleştirme Kararı Münasebetiyle” AÜHFD Yıl:
1951 C. 8 S. 1-2, s. 760 vd.
Artukmaç, Sadık: Bizde Gayrimenkule Tecavüzün Def’i ve Zilyetlik, İstanbul 1953.
Ataay, Mazhar Aytekin: Medeni Hukukun Genel Teorisi, İstanbul 1971.
Ataay, Mazhar Aytekin: Şahsın Hukuku, 3. Bası İstanbul 1978.
Ataay, Mazhar Aytekin: Kendi Malzemesi ile Başkasının Gayrimenkulünde Haksız İnşaat, İstanbul 1959.
Ateş, Derya: Borçlar Hukuku Sözleşmelerinde Genel Ahlaka Aykırılık, Ankara 2007.
Ayan, Mehmet: Eşya Hukuku II. Cilt Mülkiyet, 4. Baskı Konya 2012.
Aybay, Rona/ Hatemi, Hüseyin: Eşya Hukuku, İstanbul 2009.
Ayiter, Kudret: “Müdahalenin Men’i- Gece Kondu”, Kazai İçtihatlar S. 7 Yıl:
1957, s. 632 vd.
Ayiter, Kudret: “Tapuda Kayıtlı Olmı(a)yan Gayrimenkullerin Satışı ve Zilyetliğin Nakli”, ABD. Y. 1953 S. 1, s. 32 vd.
Ayiter, Nuşin: Eşya Hukuku (Ders Kitabı), Ankara, 1983.
Başpınar, Veysel: Borç Sözleşmelerinin Kısmi Butlanı, Ankara 1998.
XIII
Baur, F. Jürgen/ Stürner, Rolf: Sachenrecht, 18. Auflage München 2009.
Baygın, Cem: Türk Hukukuna Göre İstisna Sözleşmesinde Ücret ve Tabi Olduğu Hükümler, Erzincan 1999.
Becker, Hermann: Berner Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Band IV: Obligationenrecht 1. Abteilung Allgemeine Bestimmungen Art. 1- 183, OR Art. 109, Bern 1941.
Belling, W. Detlev/ Eberl- Borges, Christina: Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen Buch 2, Recht der Schuldverhaeltnisse §830- 838, Berlin 2002.
Berki, Şakir: Medeni Hukuk, Ankara 1969.
Bilmen, Ömer Nasuhi: Hukuki İslamiyye ve Istılahatı Fıkkiyye Birinci Cilt, İstanbul 1949.
Bodmer, Rudolf: Rechtsverhältnisse am Bestandteil und Zugehör im besondere im Hinblick auf Dritte, Zürich 1952.
Bucher, Eugen: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 2. Auflage Zürich 1988.
Burcuoğlu, Haluk: “Paranın Başkasının Parası İle Karışması Üstüne Bir Deneme” Prof. Dr. Faruk Erem’e Armağan Ankara 1999, s. 79 vd.
Buz, Vedat: “Gabin Halinde Edimler Arasındaki Aşırı Oransızlığın Giderilerek Sözleşmenin Ayakta Tutulması”, BATİDER Cilt: XIX Yıl: 1998, s. 51 vd.
Buz, Vedat: “İrade Sakatlığı İle Malul Bir Satım Sözleşmesinde Alıcının Ayıba Karşı Tekeffül Hükümlerine Başvurmasının Satım Sözleşmesine İcazet Verme Anlamına Gelip Gelmeyeceği Sorunu”, Prof. Dr. Fikret Eren’e Armağan Ankara 2006, s. 295 vd.
XIV
Buz, Vedat: Borçlunun Temerrüdünde Sözleşmeden Dönme, Ankara 1998.
Buz, Vedat: Die Rezeption des Sachweizerischen OR in der Türkei”, Türk Medeni Kanununun Yürürlüğe Girişinin 80. Yılı Münasebetiyle Düzenlenen Sempozyum, Ankara 2007, s. 31 vd.
Buz, Vedat: Medeni Hukukta Yenilik Doğuran Haklar, Ankara 2005.
Bürgisser, Adolf: Das Überbaurecht des ZGB und des BGB, Zürich 1978.
Büyükay, Yusuf: “Kendi Malzemesi İle Başkasının Arazisi Üzerinde Yapılan Haksız İnşaata İlişkin Yargıtay 5. Hukuk Dairesi’nin 17.09.2004 Tarih ve 8282 E./ 8506 K. No’lu Kararı Üzerine”, EÜHFD. C. X, S. 3-4 Y.2006, s. 419 vd.
Cansel, Erol: Türk Hususi Hukukunda Hapis Hakkı, Ankara 1961.
Cardahi, Choueri: “Osmanlı Hukukunda Zilyetlik- Hukuki Niteliği, Sonuçları ve Zilyetlik Davaları 1. ve 2. Kısım”, (Çev.: Halil Cin) AÜHFD. C. 22- 23 S. 1- 4 Y.
1965-66, s. 799 vd.
Cenkci, Esra: “Yargıtay Kararları Işığından Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinden Doğan İlave İş ve İlave Bağımsız Bölüm Sorunlarının Değerlendirilmesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kazancı Hakemli Hukuk Dergisi, S. 67- 68, s. 111 vd.
Çelebican- Karadeniz, Özcan: Roma Eşya Hukuku, 4. Basım Ankara 2008 Çörtoğlu, İ. Sahir: Taşınmaz Mülkiyetinin Aşkın Kullanılması, Ankara 1988.
Dayınlarlı, Kemal: İstisna Akdinde Müteahhidin Ve İş Sahibinin Temerrüdü, Hüküm ve Sonuçları, Ankara 1988.
Demiroğlu, Kemal: 6188 Sayılı Bina Yapımını Teşvik ve İzinsiz Yapılan Binalar Hakkında Kanunun Şerh ve İzahı, Ankara 1954.
XV
Dilcher, Hermann: Staudingers Kommentar zum Bürgerliches Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen BGB § 21- 103, Berlin 1995.
Dress, R. Bernhard: Erman Handkommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch 1.
Band BGB § 1- 853, 7. Auflage Westfallen 1981.
Dural, Mustafa: Türk Medeni Hukukunda Gerçek Kişiler, İstanbul 1977.
Dural, Mustafa/ Öğüz, Tufan: Türk Özel Hukuku, Kişiler Hukuku Cilt II, İstanbul 2004.
Dural, Mustafa/ Sarı, Suat: Türk Özel Hukuku Cilt I, Temel Kavramlar ve Medeni Hukukun Başlangıç Hükümleri, İstanbul 2004.
Edege, Cevat: “Alman, İsviçre ve Türk Hukukunda Tecavüz Eden İnşaat”, İBD.
C. 41 Y. 1967 S. 1- 2, s. 503 vd.
Edege, Cevat: “Tecavüz Edilen İnşaat Doktrininde Temas Edilmeyen Meseleler, Farklı Görüşler, Bizim Kanun ve Tatbikattaki Durum” İBD Cilt: 41 Yıl: 1967/ 11- 12, s. 575 vd.
Edis, Seyfullah: “Kendi Malzemesi İle Başkasının Taşınmazında İnşaat (Gecekondu Sorunu Dahil)”, Medeni Kanunu’nun 50. Yıl Armağanı Ankara 1997, s. 293 vd.
Edis, Seyfullah: Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Ankara 1989.
Egger- Çernis: İsviçre Medeni Kanunu Şerhi (Giriş ve Kişinin Hukuku), 2. Bası, Ankara 1947.
Erdoğmuş, Belgin: Roma Eşya Hukuku, İstanbul 2009.
Erel, Şafak: Eşyaya Bağlı Borç, Ankara 1982.
Eren, Fikret: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanununa Göre Hazırlanmış Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası Ankara 2012.
XVI Eren, Fikret: Mülkiyet Hukuku, Ankara 2011.
Eren, Fikret: “Borçlar Kanunu Açısından İnşaat Sözleşmeleri”, BTHE İnşaat Sözleşmeleri 2. Bası Ankara 2001, s. 49 vd.
Eren, Fikret/ Başpınar, Veysel: Toprak Hukuku, 2. Baskı Ankara 2005.
Ergül, Teoman: “Medeni Kanunun 651 İnci Maddesi Hakkında” AD. Yıl: 54- 1963 S. 11- 12, s. 1279 vd.
Erkan, Vehbi Umut/ Yücer, İpek: “Ayırt Etme Gücü”, AÜHFD. C.: 60 S.: 3 (2011), s, 485 vd.
Erkuyumcu, Müfit: “Kanunu Medeninin 648, 649 ve 650 inci Maddeleri ve Tatbikat”, AD. Y. 1943, s. 140 vd.
Erman, Eyüp Sabri: “Başkasının Arsası Üstünde İnşaatta Bulunan Şahıs Aleyhindeki Müdahalenin Men’i Davaları”, AD. Yıl: 36- 1945 S. 5, s. 478 vd.
Erman, Hasan: Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi, İstanbul 2007.
Erman, Hasan: İstisna Sözleşmesinde Beklenilmeyen Haller, İstanbul 1979.
Ernst, Wolfgang: Sachenrecht, Zürich 2010.
Ertaş, Şeref: Eşya Hukuku, İzmir 2011.
Erten, Ali: “İyiniyetin Korunmadığı Hukuki Durumlar” Prof. Dr. Cahit Oğuzoğlu’na Armağan Ankara 1972, s. 179 vd.
Erten, Ali: Türk Borçlar Hukuku’na Göre Bina ve İnşa Eseri Sahiplerinin Sorumluluğu (BK m. 58), Ankara 2000.
Esener, Turhan/ Güven, Kudret: Eşya Hukuku, 4. Bası Ankara 2008.
Esener, Turhan: Eşya Hukuku, Ankara 1985.
Esener, Turhan: Selahiyete Müstenit Temsil, Ankara 1961.
Esener, Turhan: Türk Hususi Hukukunda Muvazaalı Muameleler, Ankara 1956.
XVII
Esmer, Galip: Mevzuatımızda Gayrimenkul Hükümleri ve Tapu Sicili, Ankara 1998.
Esser, Josef/ Schmidt, Eike: Schuldrecht Band I Allgemeiner Teil Teilband 1 Entstehung, Inhalt und Beendigung von Schuldverhältnissen, 7. Auflage Heidelberg 1992.
Feyzioğlu, N. Feyzi/ Doğanay, Ümit/ Aybay, Aydın: Eşya Hukuku Dersleri, İstanbul 1968.
Feyzioğlu, Necmedtin: Şufa Hakkı, İstanbul 1959.
Freimüller, Hans- Ulrich: Die Stellung der Baurechtsdienstbarkeit im System der dinglichen Rechte, Bern 1967.
Füller, Jens Thomas: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch Band 6: Sachenrecht BGB § 854- 1296, 5. Auflage München 2009.
Gauch, Peter/ Prader, Duri/ Egli, Anton/ Schumacher, Rainer: Kommentar zur SIA- Norm 118 Artikel 38- 156 (Ausgabe 7977/ 1991), Vergütung, Bestellungsanderung, Ausmass, Abschlagzahlungen, Sicherheitsleistungen und Schlussabrechnung, Zürich 1992.
Gauch, Peter/ Schluep, R. Walter: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil Band I- II, 9. Auflage Zürich 2008.
Gauch, Peter: Der Werkvertrag, 4. Auflage Zürich 1996.
Genç- Arıdemir, Arzu: “Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesinden Doğan “İlave İşler ve İlave Bağımsız Bölümler” Sorunu Bakımından Hukuki Durum, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan, Ankara 2004, s. 449 vd.
Giesen, Richard: “Scheinbestandteil- Beginn und Ende” AcP 202 (2002), s. 689 vd.
XVIII
Giritlioğlu, Necla: Müdahelenin Men’i (Elatmanın Önlenmesi) Davası, İstanbul 1984.
Glaser, Hugo: “Der Grenzüberbau”, ZRM 38. Jahrgang 1985 Heft: 5, s. 145 vd.
Gollnick, Hartmut: “Eigentum am Überbau inbesondere bei einer halbscheidigen Giebelmauer”, AcP 157 (1957- 59), s. 460 vd.
Göksu, Tarkan: Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Zürich 2007.
Gökyayla, Kadir Emre: Eser Sözleşmesinde Ek İş ve İş Değişikliği, İstanbul 2009.
Gschnitzer, Franz: Österreichisches Sachenrecht, 2. Auflage Wien 1985.
Gunia, Susanne: Grenzüberbau und Akzessionsprinzip, Berlin 2008.
Gursky, Karl- Heinz: Staudingers Kommentar zum Bürgerliches Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen Buch 3: Sachenrecht BGB § 925- 984, Neubearbeitung Berlin 2004.
Gutzwiller, Max: Schweizerisches Privatrecht: Sachenrecht, Basel-Stuttgart 1977.
Gücün, Cevad Abdurrahim: Nazari ve Ameli Hukuk Davaları Cilt: I-II-III, İstanbul 1952.
Gürol, Jale: Hükümsüzlük Nazariyeleri Karşısında Türk Medeni Kanununun Sistemi, Ankara 1953.
Gürsel, Nurettin: Gayrimenkul Mülkiyetine Tecavüz Ederek Kendi Levazımı İle Başkasının Arsasına veya Başkasının Levazımı İle Kendi Arsasına İnşaat Yapmak ve Komşu Arsasına Tecavüz Eden İnşaat, Ankara 1953.
Gürsoy, T. Kemal/ Eren, Fikret/ Cansel, Erol: Türk Eşya Hukuku- Zilyetlik, Tapu Sicili- Mülkiyet- Sınırlı Ayni Haklar, 2. Bası Ankara 1984.
XIX
Haab, Robert: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, IV. Band: Das Sachenrecht, Erste Abteilung: Das Eigentum, 2. Auflage Zürich 1977.
Hatemi, Hüseyin/ Serozan, Rona/ Arpacı, Abdülkadir: Eşya Hukuku, İstanbul 1991.
Hausmaninger, Herbert/ Selb, Walter: Römisches Privatrecht, 9. Auflage
Wien- Köln- Weimar 2001.
Hensgens, Karl-Heinz: “Wirtschaftliches Eigentum bei Bauten auf fremdem Grund und Boden”, NJW Heft: 5 (2004), s. 264 vd.
Hitzig, Hermann: “Das Baurecht im Vorentwurf eines schweizerischen Zivilgesetzbuch”, ZSR Neue Folge: (22) 1903, s. 1 vd.
Holch, Georg: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch Band 1:
Allgemeiner Teil BGB § 1- 240, 4. Auflage München 2001.
Homberger, Arthur: Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, In den Grundzügen dagestelt, 2. Auflage Zürich 1943.
Honsell, Heinrich/ Maly- Mayer, Theo/ Selb, Walter: Römisches Recht, 4.
Auflage Berlin 1987.
Honsell, Heinrich: Römisches Recht, 7. Auflage Salzburg/ Zürich 2010.
Horst, Reinhard Hans: “Grenzüberbau- Anspruch des belasteten Grundstückseigentümers”, MDR 2000, s. 494 vd.
Huber, Ulrich: “Bereicherungsansprüche beim Bau auf fremden Boden”, Juristische Schulung Zeitschrift für Studium und Ausbildung 10. Jahrgang 1970 Heft: 10, s. 515 vd.
Husain, İhsan Zeynelabdin: Mukayeseli Olarak Türk ve Irak Hukukunda Haksız İnşaat, Ankara 2011.
XX
Hütte, Felix/ Helbron, Marlena: Sachenrecht I – Mobiliarsachenrecht, 4.
Auflage Kiel 2008.
Iro, Gert: Bürgerliches Recht Band I/ V: Sachenrech, 4. Auflage 2010 Wien- NewYork.
İlhan, Cengiz: Günümüz Türkçesiyle Mecelle, Ankara 2011.
İmre, Zahit: “Gayrimenkuller Üzerinde Hapis Hakkı Dermeyan Edilebilir mi?”, İBD. C.: XXVI Yıl: 1952 S.. 3, s. 129 vd.
İmre, Zahit: Medeni Hukuka Giriş, İstanbul 1976.
İnal, Emrehan: “Haksız Yapı Kavramı ve Haksız Yapının Kaldırılması”, İÜHFM. C. LXX, S. 1 (2012), s. 245 vd.
İnankul, Şule: “Gecekondu Olgusunda Tapu Tahsis Belgesi ve Uygulamadaki Bazı Mülkiyet Sorunları”, İBD C. 64 S. 1990/ 4-6, s. 322 vd.
Jaggi, Peter: Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Band I, Einleitungsband, ZGB Art. 1- 10, Bern 1966.
Jenny, Franz: Der öffentliche Glaube des Grundbuches Nach dem schweizerischen ZGB, Bern 1926.
Jost, Arthur: Die Realobligation als Rechtsinstitut, Bern 1956.
Karahasan, Mustafa Reşit: “Başkasının Arsasına Tecavüz Eden İnşaat”, AD. S.:
11- 12 Yıl: 52- 1961, s. 1117 vd.
Karahasan, Mustafa Reşit: Yeni Türk Medeni Kanunu Eşya Hukuku Öğreti Yargıtay Kararları İlgili Mevzuat, Birinci Cilt, İstanbul 2002.
Karakullukçu, Mehmet: “Gecekondu Satışları”, Türkiye Noterler Birliği Dergisi Y. 1976, S. 10, s. 99 vd.
Kaser, Max: Roman Private Law, Hamburg 1965.
XXI
Kayaoğlu, Ahmet Ziya: “Arsa Üzerine İnşaat- Medeni Kanunun 648, 649, 650 inci Maddelerinin İncelenmesi, Mahkemelerimizin Tatbikatı ve Bu Konuya Ait Yargıtay İçtihatları”, AD. Yıl: 1946 S.: 3, s. 1288 vd.
Kılıçoğlu, M. Ahmet: “Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları Işığında Taşınmaz Satımında Şekil ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı” , Yargıtay Dergisi Özel Sayı, Cilt: 15 S. 1-4 Ocak- Ekim 1989, s. 289 vd.
Kılıçoğlu, M. Ahmet: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 14. Bası Ankara 2011.
Kırca, Çiğdem: “Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinde Sözleşmeden Dönmenin Üçüncü Kişilere Etkisi” Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu XXII BTHE Ankara 15 Aralık 2006, s. 77 vd.
Kırca, Çiğdem: “Zorunlu İrtifakların Hukuki Niteliği”, AÜHFD. C.54 S. 1- 4 Yıl: 2004; s 65 vd.
Kocayusufpaşaoğlu, Necip: Borçlar Hukukuna Giriş- Hukuki İşlem- Sözleşme, 5. Bası İstanbul 2010.
Kocayusufpaşaoğlu, Necip: Türk Medeni Hukukunda Gayrimenkul Satış Vaadi, İstanbul 1959.
Koller, Alfred: “Grundstückkauf mit Schwarzahlung”, ZBJV Jahr: 1990, Heft:
126/ 3, s. 121 vd.
Koller, Alfred: Handkommentar zum schweizer Privatrecht, Zürich 2007.
Koller, Alfred: Schweizerisches Obligationenrecht Band I Allgemeiner Teil, Bern 1966.
Koschaker, Poul/ Ayiter, Kudret: Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatlar, Ankara 1977.
XXII
Kostakoğlu, Cengiz: İçtihatlı İnşaat Hukuku ve Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmeleri, 5. Baskı Ankara 2006.
Köprülü, Bülent: Medeni Hukuk, Genel Prensipler- Kişinin Hukuku, İstanbul 1979.
Kramer, A. Ernst: Kommentar zum schweizerischen Privatrecht Band VI: Das Obligationenrecht Erste Abteilung: Allgemeine Bestimmungen: OR Art. 1- 18, Bern 1986.
Kramer, A. Ernst: Kommentar zum schweizerischen Privatrecht Schweizerisches Zivilgesetzbuch Band VI: Das Obligationenrecht, 1. Abteilung Allgemeine Bestimmungen 2. Teilband, Unterteilband 1a Inhalt des Vertrages Kommentar zu OR Art.19-22, Bern 1991.
Küley, M. Muin/ Bülent, Ulukut: Medeni Kanunda ve Tatbikatında Arsa Üzerine İnşaat Hükümleri, İstanbul 1955.
Küley, M. Muin/ Ulukut, Bülent: “Arsa Malikinin Başkasına Ait Malzeme İle İnşaat Yapması” İBM. Cilt: 24 Yıl: 1950, s. 576 vd.
Küley, M. Muin/ Ulukut, Bülent: “Başkasının Arsasına Tecavüz Eden İnşaat”, İBD. C.: XXV S. 3 Y. 1951, s. 129 vd.
Küley, M. Muin/ Ulukut, Bülent: “Malzeme Sahibinin Kendi Levazımı ile Başkasının Arsasına İnşaat Yapması”, İBM Cilt: 24 Yıl: 1950, s. 642 vd.
Larenz: Karl: Lehrbuch des Schuldrechts Band I: Allgemeiner Teil, 14. Auflage,
München 1987.
Larenz, Karl/ Wolf, Manfred: Allgemeiner Teil des Bürgerlichen Rechts, 9.
Auflage München 2004.
XXIII
Leemann, Hans: “Nichtigkeit des Grundstückkaufes wegen unrichtiger Beurkundung des Kaufpreises”, SJZ Jahrgang: 1924 (20), s. 269 vd.
Leemann, Hans: Berner Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Band IV: Sachenrecht I. Abteilung Art. 641- 729, 2. Auflage Bern 1920.
Lischer, Urs: Die Geschäftsführung ohne Auftrag im schwezerischen Recht, Bern 1990.
Liver, Peter: “Über die Baurechtdienstbarkeit”, ZBJV Band 94 Jahr 1958, s. 377 vd.
Liver, Peter: Das Eigentum SPR V/ I, Basel und Stuttgart 1977.
Mardin, Ebül’ula: “Ayni Haklarda Mütemmim Cüzü Telakkisiyle Husule Gelen İnkılâp Hükümleri”, Medeni Kanunun XV. Yıl Dönümü İçin, İstanbul 1944, s.
801 vd.
Medicus, Dieter: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch Band 6:
Sachenrecht BGB § 854- 1296, 5. Auflage München 2009.
Meier- Hayoz, Arthur: Berner Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, IV. Band: Das Sachenrecht 1. Abteilung: Das Eigentum, Bern 1974.
Oftinger, Karl: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, IV. Band:
Das Sachenrecht, Das Fahrnispfand, Zürich 1981.
Oğuzman, Kemal: “Eşyaya Bağlı Haklar ve Borçlar”, İHFM. C. 31 S. 1- 4 Y.
1965, s. 209 vd.
Oğuzman, Kemal/ Öz, M. Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 8. Bası İstanbul 2010.
XXIV
Oğuzman, Kemal/ Seliçi, Özer/ Oktay- Özdemir, Saibe: Eşya Hukuku, İstanbul Kasım 2009.
Oğuzman, M. Kemal/ Barlas, Nami: Medeni Hukuk, Giriş- Kaynaklar- Temel Kavramlar, 13. Bası İstanbul 2006.
Oğuzoğlu, H. Cahit: Eşya Hukuku, Ankara 1966- 1967.
Oğuzoğlu, H. Cahit: Medeni Hukuk, Ankara 1963.
Olgaç, Senai: Hukuk Davalarında Gabin- Hata- Hile- İkrah, Ankara 1975.
Olgaç, Senai: İstisna Akdi, İstanbul 1966.
Oser, Hugo/ Schönenberger, Wilhelm: Kommentar zum schweizerischen Zivilgesetzbuch V. Band V: Das Obligationenrecht Erster Halbband: OR Art. 1- 183, Zürich 1929.
Öğretmen, İbrahim: Ankara’da 158 Gecekondu Hakkında Monografi, Ankara 1957.
Ömerbaş, Lütfi/ Çetintaş, Sacit: Temyiz Mahkemesi Hukuk Genel Kurulu Emsal Kararları, Hukuk Bölümü Cilt: I, Ankara 1953.
Önder, K. Orhon: “Tatbikatta Gayrimenkule Vaki Müdahale Çeşitleri”, AD. Yıl:
53- 1952 S. 7- 8, s. 799 vd.
Öz, Turgut: “Borçlu Temerrüdünde Sözleşmeden Dönmenin Bu Sözleşme Uyarınca Kazanılmış Ayni Haklara Etkisi ve Klasik Dönme Kuramı İle Yeni Dönme Kuramının Kısa Bir Karşılaştırılmalı Eleştirisi”, MHAD. Yıl: 1985 S.: 16, s. 131 vd.;
Öz, Turgut: İş Sahibinin Eser Sözleşmesinden Dönmesi, İstanbul 1989.
Öz, Turgut: Öğreti ve Uygulamada Sebepsiz Zenginleşme, İstanbul 1990.
Özakman, Cumhur: Türk Hukukunda Mecra İrtifakları, İstanbul 1978.
XXV
Özdemir, H. Gökçe: Roma ve Türk Hukuklarında Verkaletsiz İş Görme, Ankara 2001.
Özmen, İhsan: Taşkın İnşaat, Ankara 1980.
Özsunay, Ergun: Gerçek Kişilerin Hukuki Durumu, İstanbul 1977.
Özsunay, Ergun: Medeni Hukuka Giriş, İstanbul 1986
Öztan, Bilge: Medeni Hukuk Tüzel Kişilerinde Organ Kavramı ve Organın Fiillerinden Doğan Sorumluluk, Ankara 1970.
Öztan, Bilge: Şahsın Hukuku (Hakiki Şahıslar). Ankara 1987.
Palandt: Beck’sche Kurz Kommentare- Bürgerliches Gesetzbuch Band 7, 70.
Auflage 2011.
Piotet, Paul: “İsviçre Medeni Kanununun (İMK) 671-673. Maddeleri Anlamında Başkasının Arsası Üzerindeki Haksız İnşaatta Kullanılan Malzemelerin Sahibi Kimdir?”, AÜHFD. C. 34 S. 1 Y.1977 (Çev. Mehmet Ünal), s. 233 vd.
Postacıoğlu, E. İlhan: “Kiracı Tarafından Mecura Yerleştirilen Kalorifer Tesisatının Mütemmim Cüz Sayılıp Sayılamayacağı ve Vekâlet Ücretinin Hesabı Hakkında Yargıtay Kararı” İHFM Yıl: 1947 Yıl: 1947 C.: XIII S.: 2,, s. 785 vd.
Postacıoğlu, İlhan: Gayrimenkullerin Ferağına Müteallik Akitlerde Şekle Riayet Mecburiyeti, İstanbul 1945.
Rampini, Corrado/ Schulin, Hermann/ Vogt, Nedim Peter: Basler Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, 3. Auflage Zürich und Bern 2007.
Rapp, Manfred: Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen Buch 3: Sachenrecht ErbbRVO ; BGB § 1018- 1112, Berlin 2002.
XXVI
Reber, Markus/ Hurni, Cristoph: Materialien zum Zivilgesetzbuch Band II: Die Erläuterungen von Eugen Huber Text des Vorentwurfs von 1900, Bern 2007.
Reisoğlu, Seza: Sebepsiz İktisap Davasının Genel Şartları, Ankara 1961.
Rey, Heinz: Basler Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, Zivilgesetzbuch II ZGB Art. 457- 977 und SchlT ZGB Art. 1- 61, 3. Auflage Bern und Zürich 2007.
Rey, Heinz: Die Grundlagen des Sachenrechts und das Eigentum, 3. Auflage Bern 2007.
Ring, Gerhard: “Der Bau auf Fremden Grund und Boden”, JA 32. Jahrgang 2000 Heft: 5, s. 414 vd.
Roth, Herbert: Staudingers Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen Buch: 3 Sachenrecht BGB § 905- 924, Neubearbeitung Berlin 2009.
Säcker, Franz Jürgen: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch Band 6: Sachenrecht BGB § 854- 1296, 5. Auflage München 2009.
Saymen, Ferit Hakkı/ Elbir, Halid Kemal: Türk Eşya Hukuku Dersleri, İstanbul 1963.
Saymen, Hakkı Ferit: Türk Medeni Hukuku Cilt: I Umumi Prensipler, 3. Bası İstanbul 1960.
Schapp, Jan/ Schur, Wolfgang: Sachenrecht, 4. Auflage München 2010.
Schmid, Jörg/ Hürlimann- Kaup/ Bettina: Sachenrecht, 3. Ergänzte, verbesserte und nachgeführte Auflage Zürich 2009.
Schnyder, Bernhard: “Der gute Glaube im Immobiliarsachenrecht”, ZBGR 66/
1985, s. 65 vd.
XXVII
Schulz, Fritz: Classical Roman Law- Law of Property, Oxford 1950.
Schwenzer, Ingeborg: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, 4.
Auflage Bern 2006.
Schwind, Fritz: Römisches Recht, Wien 1950.
Seliçi, Özer: Borçlar Kanununa Göre Sözleşmeden Doğan Sürekli Borç İlişkilerinin Sona Ermesi, İstanbul 1977.
Seliçi, Özer: İnşaat Sözleşmelerinde Müteahhidin Sorumluluğu, İstanbul 1978.
Serozan, Rona: “Başkasına Ait Arsaya İnşaat Yapan ve “Asla Bağlılık” Kuralı Uyarınca Bu İnşaatın Mülkiyetini Arsa Sahibine Kaptıran İnşaat Sahibi, Bu Sayede Arsa Sahibinin Sağladığı Değerin Karşılanmasını İsterken, Bu İstemin Tutarı Yönünden Herhangi Bir Sınırlamaya Tabi Midir? (Yargıtay’ın 22.02.1991 Tarihli İçtihadı Birleştirme Kararı Üstüne Düşünceler”, İBD. C. 65 Yıl: 1991/ 10- 12, s. 797 vd.
Serozan, Rona: “Komşunun Arsasına Taşan Yapı”, İÜHFM C.XLII, S. 1- 4 Yıl:
1977, s. 359 vd.
Serozan, Rona: “Nisbi Hakların Güçlendirilmesi” İHFM C. 40 S. 1- 4 Y.1974, s.
459 vd.
Serozan, Rona: Sözleşmeden Dönme, İstanbul 2007.
Serozan, Rona: Taşınır Eşya Hukuku, İstanbul 2002.
Serozan, Rona: “Taşınır Mülkiyetinin Devrinde Ayni Tasarruf Sözleşmelerinin Borçlanma Sözleşmesinden Ayrılığı ve Soyutluğu”, Prof. Dr. Tahir Çağa’nın Anısına Armağan, İstanbul 2000, s. 397 vd.
Sevin, Rauf: “Kendi Malzemesiyle Başkasının Arsasına Bina Yapan Levazım Sahibinin Hüsniniyeti” ABD. Y. 1953, S. 5, s. 414 vd.
XXVIII
Simonius, August: “Der Kauf als Mittel der Übertragung und der Verletzung des Eigentums”, Festschrift Zum 70. Geburtstag Von Prof. Dr. Theo Guhl, Zürich 1950, s. 41 vd.
Simonius, Pascal/ Sutter, Thomas: Schweizerisches Immobliarsachenrecht Band I: Grundlage, Grundbuch und Grundeigentum, Basel und Frankfurt am Main 1995.
Sirmen, A. Lale: “Taşınmaz Satımında Bedelin Düşük Gösterilmesinin Hukuki Sonuçları”, Prof. Dr. Jale G. Akipek’e Armağan Konya 1991, s. 305 vd.
Sirmen, A. Lale: Eşya Hukuku Dersleri, Ankara 1995.
Somer, Pervin: “Roma Hukukunda Accessio”, Prof. Dr. Fehiman Tekil’in Anısına Armağan, İstanbul 2003, s.549 vd.
Spiro, Karl: Die unrichtige Beurkundung des Preises bei Grundstückskauf, Basel 1964.
Steiner, Rolf: Das Gestaltungsrecht, Zürich 1984.
Stoecklin, Joseph: Die Begründung von Baurechten unter Bedingungen und Auflagen sowie Beschränkungen des Inhalts und der Übertragbarkeit, Bern 1956.
Stoll, Heinrich: Die Wirkungen des vertragsmässigen Rücktritts, Bonn 1921.
Stollenwerk, Detlef: “Rechtsfragen zum Grenzüberbau”, Deutsche Wohnungswirtschaft Fachzeitschrift für das gesamte Haus und Grundstückswesen 49. Jahrgang 1997, s. 375 vd.
Studer, Josef: Sachenrecht, Zürich 2004.
Sungurbey, İsmet: “766 Sayılı Tapulama Kanununun 31. Maddesinin II. Fıkrası İle 2613 Sayılı Kadastro ve Tapu Tahriri Kanununun 22. Maddesinin H
XXIX
Bendindeki Arıtım Süreci Yoluyla Hak Düşümünün Sınırları”, Doğumunun 100.
Yılında Atatürk’e Armağan, İHFM. C.: 45 S.: 1- 4 Yıl: 1979, s. 431 vd.
Sungurbey, İsmet: “Başkasının Nesnesine Gider Yapan Elmenin ve Başkasının Arsasına Yapı Yapan Kimsenin Haklarının Niteliği; Özellikle Nesnel Borç Görüşünün Eleştirisi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinin 50. Yıl Armağanı İstanbul 1973, s. 291 vd.
Sungurbey, İsmet: İsviçre- Türk Hukukuna Göre İktisabı Müruru Zaman, İstanbul 1956.
Tandoğan, Haluk: “Temyiz Kudretinden Mahrum Olan Bir Kimse Tarafından Yapılan Hukuki Muameleler ve Üçüncü Şahısların Korunması”, AÜHF 4O.Yıl Armağanı Ankara 1966, s. 485 vd.
Tandoğan, Haluk: “Türk Hukukunda Mecralar”, AÜHFD Yıl: 1952 S.: 3-4, s.
135 vd.
Tandoğan, Haluk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri Cilt: I/1, Ankara 1985.
Tandoğan, Haluk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri Cilt: II, Ankara 1982 Tandoğan, Haluk: Mukayeseli Hukuk ve Özellikle İsviçre- Türk Hukuku Bakımından Vekâletsiz İşgörme, İstanbul 1957.
Tandoğan, Haluk: Türk Mesuliyet Hukuku, Ankara 1961.
Tekinay, Selahattin Sulhi / Akman, Sermet/ Burcuoğlu, Haluk/ Altopi Atilla:
Tekinay Eşya Hukuku Cilt: I Zilyetlik- Tapu Sicili- Mülkiyet, 5. Bası İstanbul 1989.
Tekinay, Selahattin Sulhi/ Akman/ Sermet/ Burcuoğlu, Haluk/ Altop, Atilla:
Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası İstanbul 1993.
XXX
Tekinay, Selahattin Sulhi: Menkul Mülkiyeti ve Sınırlı Ayni Haklar II/ 3, İstanbul 1994.
Tırpan, Sabri: “775 Sayılı Gecekondu Kanunun Hukuki Özellikleri”, Prof. Dr.
K. Fikret Arık’a Armağan Ankara 1973, s. 515 vd.
Tunçomağ, Kenan: Türk Borçlar Hukuku Cilt-I: Genel Hükümler, İstanbul 1976.
Tuor, Peter/ Schnyder, Bernhard/ Schmid, Jörg/ Alexandra, Rumo- Jungo:
Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 13. Auflage Zürich 2009.
Tuor, Pierre (Çev. Amil Artus): İsviçre Medeni Kanununun Federal Mahkeme İçtihatlarına Göre Sistemli İzahı, Ankara 1956.
Türkmen, Salih/ Kazancı, Sadi/ Yüksel, H. Selami/ Ünsev, Saim/ Erten, Bülent: Türk Gayrimenkul Hukuku- Alakalı Mevzuat ve İçtihatlar, Ankara 1956.
Ulusan, İhsan: Medeni Hukukta Fedakârlığın Denkleştirilmesi İlkesi ve Uygulama Alanı, İstanbul 1977.
Umur, Ziya: Roma Hukuku Lügatı, İstanbul 1975.
Ünal, Mehmet: Türk Medeni Hukukunda Yapı (Üst) Hakkı, Ankara 1988.
Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet: Türk Medeni Hukuku- Şahsın Hukuku I.Cilt 2.Cüz., İstanbul 1960.
Velidedeoğlu, Hıfzı Veldet/ Esmer, Galip: Gayrimenkul Tasarrufları, 2. Bası İstanbul 1956.
Vennemann, Josef: “Gebaude auf fremden Grund und Boden”, MDR 6. Jahrgang 2/ 1952, s. 575 vd.
Vinding, Kruse: Das Eigentumrecht I, Berlin 1931.
Vito, Roberto/ Hrubesch- Millauer, Stephanie: Sachenrecht, Bern 2009.
XXXI
Von Büren, Bruno: Schweizerisches Obligationenrecht: Allgemeiner Teil, Zürich 1964.
von Tuhr, Andreas/ Escher, Arnold: Allgemeiner Teil des schweizerischen Obligationenrechts, Vol. II, 3. Auflage Zürich 1974.
Von Tuhr, Andreas/ Peter, Hans: Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Band I. 3. Auflage Zürich 1974, 1979 und 1984 (mit Supplement zur dritten Auflage).
von Tuhr, Andreas: Borçlar Hukuku Umumi Kısmı Cilt: 1-2 (çev.: Cevat Edege) Ankara 1983.
Wagner, Gerhard: Münchener Kommentar zum Bürgerlichen Gesetzbuch, Band 5 Schuldrecht Besonderer Teil III BGB §705- 853, 4. Auflage München 2004.
Weitnauer, Hermann: “Die Tiefgarage auf dem Nachbargrundstück” Zeitschrift für deutsches und internationales Baurecht Februar 1981 5. Jahrgang, s. 97 vd.
Westermann, Harm Peter: BGB- Sachenrecht, 11. Auflage Tübingen 2005.
Westermann, Harm Peter/ Gursky, Karl- Heinz/ Eickmann, Dieter:
Westermann Sachenrecht, 7. Auflage Heidelberg 1998.
Wiegand, Wolfgang: Basler Kommentar zum Schweizerischen Privatrecht, 3.
Auflage Zürich und Bern 2007.
Wiegand, Wolfgang: Staudingers Kommentar zum Bürgerliches Gesetzbuch mit Einführungsgesetz und Nebengesetzen Buch 3: Sachenrecht BGB § 925- 984, Neubearbeitung Berlin 2004
Wieland, Carl (Çeviren: İ. Hakkı Karafakı): Kanunu Medenide Ayni Haklar, Ankara 1986.
Wolf, Manfred: Sachenrecht, 23. Auflage München 2007.
XXXII
Wolff, Martin: Der Bau auf fremden Boden, inbesondere der Grenzüberbau nach dem Bürgerlichen Gesetzbuche für das deutche Reich auf geschichtlicher Grundlage dargestelt, Jena 1900.
Yaşar, Hasan Nuri: İmar Hukuku- İmar Planları ve Değişiklikleri- Yapı Kuralları, İstanbul 2008.
Yavuz, Cevdet: “Tapusuz Gayrimenkullerin Devren Kazanılması”, Prof. Dr.
Ümit Yaşar Doğanay’ın Anısına Armağan, İstanbul 1982, s. 383 vd.
Yavuz, Cevdet: Türk Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 8. Bası İstanbul 2009.
Yıldırım, Mustafa Fadıl: Borçlar Hukukuna Göre Sözleşmenin Kurulmasında Hile, Ankara 2002.
Zaun, -: “Ueber das Princip des einheitlichen Eigenthums an Boden, Gebäude und deren einzelnen Theilen, AcP 43 (1860), s. 211 vd.
Zevkliler, Aydın/ Acarbey, M. Beşir/ Gökyayla, K. Emre: Zevkliler Medeni Hukuk, Giriş- Başlangıç Hükümleri- Kişiler Hukuku- Aile Hukuku, Ankara 1999.
Zevkliler, Aydın: “Komşuluk Hukukunda Taşkın Bitki ve Ağaçlar”, DÜHFDYıl:
1984 S. 2, s. 113 vd.
Zevkliler, Aydın: Taşınmaz Malikinin Yetkileri Açısından İmar Kurallarına Aykırı ve Zarar Verici İnşaat, Ankara 1982.
1 GİRİŞ
I. TEZİN KAPSAMI VE SINIRLANDIRILMASI
Tezimiz giriş, üç ana bölüm ve sonuç kısımlarından oluşmaktadır. Giriş kısmında, “Türk Medeni Kanunu’nda Kendi Malzemesini Kullanarak Haksız Yapı Meydana Getirilmesi”nin önemi, tarihsel gelişimi ve bazı hukuk düzenlerinde ele alınış biçimi incelenmiştir. Haksız yapının tarihsel gelişimi incelenirken, Roma Hukuku ve Mecelle’ye temas edilmeye çalışılmıştır. Daha sonra ise Türk Hukukunda konunun tarihsel gelişimi ortaya konularak, haksız yapı kurumunun nasıl bir gelişim geçirdiği, gerek 743 ve 4721 sayılı Medeni Kanunlar gerekse de diğer yasal mevzuat göz önüne alınarak incelenmiştir. Son olarak aynı başlık altında bazı hukuk düzenlerinde konunun düzenleniş biçimi ele alınarak, özellikle İsviçre, Alman ve Avusturya Hukuklarına temas edilmiştir.
Çalışmamızın birinci bölümünde, haksız yapının türleri, haksız yapının bir türü olan ve tez konumuzu da oluşturan, kendi malzemesini kullanarak başkasının arazisinde haksız yapı meydana getirilmesinin unsurları incelenerek, benzer müesseselerle karşılaştırılması yapılmıştır.
Özellikle çalışmamızın temelini oluşturan ikinci bölümünde ise kendi malzemesini kullanarak başkasının arazisinde haksız yapı meydana getirilmesinin hüküm ve sonuçları incelenmeye çalışılmıştır. Söz konusu inceleme yapılırken, sırayla arazi sahibi ve malzeme sahibinin haksız yapı meydana getirilmesi sonucu hangi hakları haiz olduğu üzerinde durulmuştur.
Nihayet çalışmamızın son bölümünü oluşturan üçüncü bölümünde ise, kendi malzemesini kullanarak başkasının arazisinde haksız yapı meydana getirilmesine ilişkine TMK hükümlerinin diğer bazı kanunlar karşısında uygulama alanı ve
2
hükümsüzlük veya iptal yaptırımlarına tabi tutulan sözleşmelerde haksız yapı halleri ele alınmıştır. Bu bölüm kapsamında öncelikle Gecekondu Kanunu ve İmar Kanununları ele alınmış; dahan sonra ise hükümsüzlük ve iptal yaptırımlarına tabi tutulan sözleşmelerde haksız yapı hali incelenmiştir. Nihayet, eser sözleşmelerinde (inşaat sözleşmelerinde) sözleşmeden dönülmesi durumunda ise haksız yapıya ilişkin hükümlerin uygulama alanı bulup bulunmayacağı, yine bu bölümde değerlendirilmiştir.
Yukarıda arz etmeye çalıştığımız kapsamda tezimizde, kendi malzemesini kullanarak başkasının arazisinde haksız yapı meydana getirilmesi hususu ayrıntılı olarak ele alınmaya çalışılmış ve bununla sınırlandırılmıştır. Ancak yeri geldiği ve konumuzla da ilgili olduğu ölçüde, haksız yapının diğer hallerini oluşturan, kendi arazisinde başkasının malzemesini kullanmak suretiyle ve başkasının malzemesiyle başkasının arazisinde haksız yapı meydana getirilmesi hallerine de değinilmiştir.
Tüm bu çalışmalar gerçekleştirilirken gerek Türk doktrini, gerekse de yabancı doktrinden istifade edilmiş; bununla birlikte uygulamada oldukça sık rastlanan bir mesele olmasının getirdiği gereklilikle, yerli ve yabancı mahkeme kararlarından da fazlaca faydalanılmıştır.
II. KONUNUN ÖNEMİ
Kendi malzemesini kullanarak başkasının arazisinde haksız yapı meydana getirilmesi, ülkemizde ve uygulamada oldukça sık rastlanan bir haksız yapı türüdür.
Bunun sebepleri arasında, yapının meydana getirildiği yerlerin tespit edilmesindeki
3
hatalar, resmi şekil şartlarına uyulmadan gerçekleştirilen taşınmaz satışları gibi hukuki, sosyal veya iktisadi sebepler yer almaktadır1.
Günümüz koşullarında pek sık görülmemekteyse de, arazisinde yapı meydana getirmek amacıyla hareket eden bir kimsenin, yanlış yer tespiti sonucunda mülkiyet alanının dışındaki bir yerde yapı meydana getirmesine rastlanılmaktadır. Yanlış yer tespitinin nedeni olarak ise, değişen imar uygulamaları2, arazi sınırlarının
1 Wieland, Carl (Çeviren: İ. Hakkı Karafakı): Kanunu Medenide Ayni Haklar, Ankara 1986, s. 194;
Akipek, Jale: Türk Eşya Hukuku- Ayni Haklar İkinci Kitap: Mülkiyet, Ankara 1971, s. 180; Akipek, Jale/ Akıntürk, Turgut: Eşya Hukuku, İstanbul 2009, s. 526; Büyükay, Yusuf: “Kendi Malzemesi İle Başkasının Arazisi Üzerinde Yapılan Haksız İnşaata İlişkin Yargıtay 5. Hukuk Dairesi’nin 17.09.2004 Tarih ve 8282 E./ 8506 K. No’lu Kararı Üzerine”, EÜHFD. C. X, S. 3-4 Y.2006, s. 424 vd.; Ataay, Mazhar Aytekin: Kendi Malzemesi ile Başkasının Gayrimenkulünde Haksız İnşaat, İstanbul 1959, s. 29; Esmer, Galip: Mevzuatımızda Gayrimenkul Hükümleri ve Tapu Sicili, Ankara 1998, s. 118- 119; Küley, M. Muin/ Ulukut, Bülent: “Malzeme Sahibinin Kendi Levazımı ile Başkasının Arsasına İnşaat Yapması”, İBM Cilt: 24 Yıl: 1950, s. 642; Tekinay, Selahattin Sulhi / Akman, Sermet/ Burcuoğlu, Haluk/ Altop, Atilla: Tekinay Eşya Hukuku Cilt: I Zilyetlik- Tapu Sicili- Mülkiyet, 5. Bası İstanbul 1989, s. 813; İnal, Emrehan: “Haksız Yapı Kavramı ve Haksız Yapının Kaldırılması”, İÜHFM. C. LXX, S. 1 (2012), s. 247.
2 Nitekim Yargıtay’ın kararına konu olan bir olayda, daha önceden kendi parseli üzerinde meydana getirilen ve daha sonradan imar uygulaması sonucu başkasının imar planında yer alan yapı hakkında haksız yapı hükümlerinin uygulanması gerektiği ve yapı sahibinin haklarının imar parseli sahibine karşı korunacağı kararına varılmıştır (Yargıtay 1. HD. T. 13.02.2002 E. 1210/ K. 1757 www.kazanci.com.tr adresinden erişilmiştir. Erişim tarihi: 09.02.2011); “…Hemen belirtilmelidir ki, gerek 2981 Sayılı Yasanın 10/c gerekse 3194 Sayılı Yasanın 18. maddesi uyarınca yapılan imar şuyulandırma işlemi sonucu yapıların haksız inşaat durumuna gelmesi halinde kaim bedelin gözetileceği ve arsa maliki tarafından ödenmesi gerekeceği tartışmasızdır….”, Yargıtay 1. HD. T.
4
belirlenmesine yönelik idari işleyişteki aksaklıklar ve kadastro çalışmalarının henüz tam olarak tamamlanmamış olması gösterilebilir3. Anılan nedenlerle, bir kimsenin kendi mülkiyetinde olduğu inancıyla bir başkasının arazisinde yapı meydana getirmesi haksız yapıya vücut verebilmektedir.
Öte yandan, ülkemiz uygulamasında oldukça sık rastlanan bir olgu ise, kişilerin yasanın aradığı resmi şekle uymaksızın gerçekleştirdikleri taşınmaz satış sözleşmesine dayanarak taşınmazı devralmalıdır. Harici satış olarak nitelendirilen bu tür satışlarda, kişiler, kendilerinin malik olduğu kanaatiyle yapı yaptıkları takdirde, kendi malzemeleri ile başkasının arazinde haksız yapı meydana getirmiş olurlar. Bir başka açıdan, Türk Hukukunda taşınmazların mülkiyetinin devri için gerekli olan tescil işlemi sebebe bağlı bir işlem olduğu için, tescil işleminin sebebini oluşturan hukuki işlemin daha sonradan geçersiz olması halinde de önceden yapılan yapılar da başkasının arazisinde meydana getirilen yapı sayılırlar4.
Diğer taraftan, özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra başlayan ve hali hazırda günümüze kadar ulaşan ekonomik hareketlilikler sonucu büyük şehirlere olan göç artmış ve artan göç ile birlikte konut ihtiyacı sorunu gittikçe kendini hissettirmeye başlamıştır. Bu ihtiyacı karşılamak amacıyla insanlar, kendilerine ait olmayan arazilerde yapılaşmaya gitmektedir. Bu şekilde haksız yapının bir örneğini oluşturan gecekondu sorunu ortaya çıkmaktadır. Büyük göçlerin meydana getirdiği
12.02.2008 E. 9837/ K. 1592 (www.kazanci.com.tr adresinden erişilmiştir. Erişim tarihi:
20.12.2011).
3 Wieland, s. 194; Büyükay, s. 424; Ataay, s. 29, Ayan, Mehmet: Eşya Hukuku II. Cilt Mülkiyet, 4.
Bası Konya 2012, s. 263; Türkmen, Salih/ Kazancı, Sadi/ Yüksel, H. Selami/ Ünsev, Saim/ Erten, Bülent: Türk Gayrimenkul Hukuku- Alakalı Mevzuat ve İçtihatlar, Ankara 1956, s. 474.
4 Büyükay, s. 424; Ataay, s. 30; İnal, s. 255.
5
gecekondu sorunu ve ayrıca bunun, siyasi iktidarlarca oy malzemesi olarak kullanılması da bu konunun önemini giderek arttırmıştır. Son zamanlardaki ileri yapılaşma hareketliliklerinin sonucu olarak artan konut ihtiyacı nedeniyle başkasının arazilerine müdahaleler artmış5 ve buna karşın yasal düzenlemelerin yetersizliği de ortaya çıkmıştır6. Meydana getirilen haksız yapıların genellikle yüksek bir ekonomik değere sahip olmaları, ekonomik gerekçelerle bunların ayakta tutulmalarını beraberinde getirmektedir. Bu bakımdan yasalarımızdaki düzenlemelerin yetersizliği ekonomik açıdan yüksek değerlere sahip haksız yapıların varlıklarının devam ettirilmesi yönünden yetersiz kalmakta; genel ekonomik çıkarlar ve mülkiyet hakkı arasında kurulması gereken dengeyi sağlayamamaktadır. Bu bakımdan özel düzenlemelere gidilmesi gerekmektedir.
5 Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) ve Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine göre, Türkiye’nin üç milyon civarında acil konut ihtiyacı olduğu tespit edilerek, her yıl yaklaşık altıyüz bin yeni konuta gereksinim duyulmaktadır. Bu sayının 2023 yılında artan nüfus artışıyla orantılı olarak, 7,5 milyon civarına ulaşacağı öngörülmektedir (www.toki.gov.tr adresinden erişilmiştir. Erişim tarihi:
25.09.2012). Söz konusu konut ihtiyacına karşılık DPT verilerine göre, 2012 yılındaki inşaat izni alınmış daire üretimi 823.060, kullanım izni alınmış konut üretimi ise 351.435’tir (http://www.dpt.gov.tr/PortalDesign/PortalControls/WebIcerikGosterim.aspx?Enc=83D5A6FF03C7 B4FC5A73E5CFAD2D9676 adresinden erişilmiştir. Erişim tarihi: 25.09.2012).
6 Vennemann, Josef: “Gebaude auf fremden Grund und Boden”, MDR 6. Jahrgang 2/ 1952, s. 75;
İnankul, Şule: “Gecekondu Olgusunda Tapu Tahsis Belgesi ve Uygulamadaki Bazı Mülkiyet Sorunları”, İBD C. 64 S. 1990/ 4-6, s. 322- 323; Tırpan, Sabri: “775 Sayılı Gecekondu Kanunun Hukuki Özellikleri”, Prof. Dr. K. Fikret Arık’a Armağan Ankara 1973, s. 515- 516; Edis, Seyfullah:
“Kendi Malzemesi İle Başkasının Taşınmazında İnşaat (Gecekondu Sorunu Dahil)”, Medeni Kanunu’nun 50. Yıl Armağanı Ankara 1997, s. 292.
6
Yukarıda arz etmeye çalıştığımız gerekçelerle haksız yapı olgusu, özellikle haksız yapının belki de en önemli bir türü olan kendi malzemesini kullanarak başkasının arazisinde haksız yapı meydana getirilmesi hususu, bünyesinde çözülmesi gereken önemli sorunları barındırmaktadır. Biz de çalışmamızda pozitif hukuk kuralları çerçevesinde, gerek doktrinde gerekse de yargı içtihatlarında belirtilen görüşleri de değerlendirerek söz konusu hukuki meselenin çözümüne çalışacağız.
III. KONUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ ve BAZI HUKUK DÜZENLERİNDE ELE ALINIŞ BİÇİMİ
1. KONUNUN TARİHSEL GELİŞİMİ A. ROMA HUKUKUNDA VE MECELLE’DE
Roma Hukukunda, Türk- İsviçre Hukukundan farklı olarak, haksız yapı kurumuna ilişkin özel bir düzenleme bulunmamakla birlikte7 uyuşmazlıklar,
“Superficies Solo Cedit” (üst alta tabidir) ilkesinin ve bu ilkenin görünüm hallerinden biri olan eşyaların birleşmesine (accessio) ilişkin “Inaedificatio”
kurumunun yardımıyla çözülmekteydi. Bir kimsenin, kendisine ait olan bir arazide başkasının malzemesini kullanarak veya başkasına ait olan bir arazide kendi malzemesini kullanarak, bir yapı meydana getirmek suretiyle taşınır ile taşınmaz bir eşyayı birleştirmesine inaedificatio denilmekteydi8. Bu şekilde taşınır ile taşınmaz bir
7 Roma'da günümüzdeki anlamda sistematik bir kanun içinde özel hüküm olmamakla birlikte, 12 Levha Kanunu'nda, Iustinianus'un Institutiones'inde ve Digesta'da bu konuda düzenlemeler yer almaktadır.
8 Honsell, Heinrich: Römisches Recht, 7. Auflage Salzburg/ Zürich 2010, s. 67- 68; Honsell, Heinrich/
Maly- Mayer, Theo/ Selb, Walter: Römisches Recht, 4. Auflage Berlin 1987, s. 168; Kaser, Max:
Roman Private Law, Hamburg 1965, s. 110; Schwind, Fritz: Römisches Recht, Wien 1950, s. 215;
Schulz, Fritz: Classical Roman Law- Law of Property, Oxford 1950, s. 364; Gunia, Susanne:
7
eşyanın birleşmesi sonucunda malzeme sahibinin, malzemeler üzerindeki mülkiyet hakkı ortadan kalkmaktaydı. Inaedificatio kurumu ise dayanağını superficies solo cedit ilkesinden almaktaydı9. Günümüz hukukunda da geçerliliğini muhafaza eden (ZGB Art. 671; BGB § 93, 94 ve 946; ABGB § 417 vd.; TMK m. 684 ve 722) söz konusu ilke uyarınca ise, arazide meydana getirilen yapılar (veya dikilen bitkiler) arazinin bütünleyici parçası haline gelerek, arazi sahibinin mülkiyetine dahil olmaktaydı10. Ancak superficies solo cedit ilkesi gereğince arazi ile birleştirilen her türlü yapı arazi sahibinin mülkiyetine dahil olmamaktaydı. Bu ilkenin uygulanabilmesi için, arazi ile birleştirilen yapının süreklilik amacı taşıması -yani
Grenzüberbau und Akzessionsprinzip, Berlin 2008, s. 6; Somer, Pervin: “Roma Hukukunda Accessio”, Prof. Dr. Fehiman Tekil’in Anısına Armağan, İstanbul 2003, s. 557; Roma Hukukunda birleşme (accessio) halleri, iki taşınır eşyanın, iki taşınmaz eşyanın ve nihayet taşınmaz bir eşya ile başka bir taşınır eşyanın birleşmesi şeklinde meydana gelmekteydi. Taşınmaz eşya ile taşınır eşyanın birleşmesi hali ise kendi içinde üç gruba ayrılmaktaydı. Bunlar, başkasının arazine tohum ekilmesi (satio) ve ağaç dikilmesi (plantatio) ve yapı meydana getirilmesi (inaedificatio) şeklindeydi (Schwind, s. 215; Honsell, s. 67, Somer, s. 557).
9 Honsell/ Maly- Mayer/ Selb, s. 168 ve dn.: 52; Somer, s. 559.
10 Honsell/ Maly- Mayer/ Selb s. 163; Honsell, s. 67- 68; Schwind, s. 215; Kaser, s. 110; Gunia, s. 5;
Schmid, Jörg/ Hürlimann- Kaup/ Bettina: Sachenrecht, 3. Ergänzte, verbesserte und nachgeführte Auflage Zürich 2009, N. 888; Liver, Peter: Das Eigentum SPR V/ I, Basel und Stuttgart 1977, s.
165., Simonius, Pascal/ Sutter, Thomas: Schweizerisches Immobliarsachenrecht Band I: Grundlage, Grundbuch und Grundeigentum, 1995 Basel und Frankfurt am Main, s. 148; Bürgisser, Adolf: Das Überbaurecht des ZGB und des BGB, Zürich 1978, s. 39 ve 42; Umur, Ziya, Roma Hukuku Lügatı, İstanbul 1975, s. 203; Erdoğmuş, Belgin: Roma Eşya Hukuku, İstanbul 2009, s. 91; Altop, Serpil:
“Roma Hukukunda Taşkın Yapı”, Prof. Dr. Halid Kemal Elbir’e Armağan İstanbul 1996, s. 31.
8
geçici ihtiyaçları karşılamak amacıyla meydana getirilmemesi- ve arazi ile sıkı bir biçimde birleştirilmiş olması gerekmekteydi11.
İşte Roma Hukukunda bir kimse, kendi arazisinde başkasının malzemesini (tignum12) kullandığında veya başkasının arazisinde kendi malzemesini kullanarak bir yapı meydana getirdiğinde, superficies solo cedit ilkesi ve inaedificatio neticesinde meydana getirilen bu yapı, arazinin bütünleyici parçası haline gelip, arazi sahibi de yapının mülkiyetini kazanmaktaydı13. Ancak meydana getirilen yapı, arazinin bütünleyici parçası haline gelerek arazi sahibinin mülkiyetine dahil olmasına
11 Gunia, s. 6- 7; Altop, s. 32; Somer, s. 561 dn.: 29; Wolff, Martin: Der Bau auf fremden Boden, inbesondere der Grenzüberbau nach dem Bürgerlichen Gesetzbuche für das deutche Reich auf geschichtlicher Grundlage dargestelt, Jena 1900, s. 7; Zaun, -: “Ueber das Princip des einheitlichen Eigenthums an Boden Gebäude und deren einzelnen Theilen, AcP 43 (1860), s. 213;
Akman, Galip Sermet: Taşkın İnşaat, İstanbul 1982, s. 6. Süreklilik amacı taşımadan veya arazi ile sıkı bir şekilde birleştirilmeden meydana getirilen yapılar bakımından ise superficies solo cedit ilkesi uygulama alanı bulmayıp, söz konusu yapılar meydana getireninin mülkiyetinde kalmaya devam ederdi (Wolff, s. 7; Zaun, s. 114; Schulz, s. 365; Schwind, s. 215; Akman, s. 7; Altop, s. 32;
Tuor, Peter/ Schnyder, Bernhard/ Schmid, Jörg/ Alexandra, Rumo- Jungo: Das Schweizerische Zivilgesetzbuch, 13. Auflage Zürich 2009, s. 940). Ayrıca superficies solo cedit ilkesinin işlerlik kazanabilmesi için, meydana getirilen yapının kimin tarafından meydana getirildiğinin de önemi olmayıp, söz konusu yapının malzeme sahibi veya arazi sahibi yahut üçüncü bir kişi tarafından meydana getirilmesi arasında fark bulunmamaktaydı (Wolff, s. 7; Akman, s. 6; Altop, s. 32;
Somer, s. 559; Erdoğmuş, s. 91).
12 12 Levha Kanunu zamanında öncelikle ağaçtan daha sonra ise Iustinianus döneminde her türlü inşaat malzemesine verilen isim (Honsell/ Maly- Mayer/ Selb, s. 168; Umur, s. 207; Somer, s.
563).
13 Burada, tam olarak mülkiyetin doğrudan doğruya kazanılması değil, ancak birleşme sebebiyle artık adı geçen malzemelerin ayrılmalarının istenememesi söz konusudur.
9
rağmen, malzeme sahibi, sonsuza kadar malzemeler üzerindeki mülkiyet hakkını kaybetmemekteydi14. Adeta malzeme sahibinin malzemeler üzerindeki mülkiyet hakkı, malzemelerin araziden ayrılmasına kadar atıllaşmaktaydı/ “uyumakta”ydı (dominium dormiens). Malzemeler üzerindeki mülkiyet hakkı atıllaşmış bir şekilde devam etmekte olan malzeme sahibi, mülkiyet hakkından doğan yetkilerini arazi sahibine karşı ileri sürememekteydi15. Eğer yapı arazi sahibi tarafından veya doğal sebeplerle yıkılırsa, onun malzemeler üzerindeki uyuyan mülkiyet hakkı tekrardan uyanmaktaydı. Bu şekilde mülkiyet hakkı uyuyan malzeme sahibine, yapının arazi ile bağlılığı devam ettiği sürece, malzemelerin ayrılması neticesinde yapıda meydana gelecek zararların önlenmesi ve yapının muhafaza edilmesindeki çıkarın korunması amacıyla16, malzemelerin ayrılarak iadesini talep etme hakkı da tanınmamaktaydı17. Aynı zamanda bu durumda yine malzeme sahibinin, malzemeler üzerindeki mülkiyet hakkı malzemelerin ayrılmasına kadar uyuduğu ve dolayısıyla nihai olarak mülkiyet hakkı kaybedilmediği için sebepsiz zenginleşme davasına (condictio) başvurma
14 Kaser, s. 110; Honsell/ Maly- Mayer/ Selb, s. 168; Wolff, s. 8. vd.; Schulz, s. 364; Somer, s. 561.
15 Bürgisser, s. 42; Gunia, s. 5; Akman, s. 7 ve aynı sayfa dn.: 9’daki yazarlar; Altop, s. 34;
Koschaker, Poul/ Ayiter, Kudret: Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Ankara 1977, s. 105. Yapının malzeme sahibi tarafından başkasının arazisinde meydana getirildiği hallerde, malzeme sahibinin mülkiyet hakkının atıllaşmayarak, nihai olarak kaybedeceği ve yapı yıkılsa dahi malzemelerin mülkiyetini talep edemeyeceği yönündeki tartışmalar için bkz.:
Wolff, s. 8- 9; Akman, s. 7; Altop, s. 36; Somer, s. 560.
16 Eğer malzemeler ayrılma neticesinde eski durumlarını muhafaza edebilecekse ve yapının mevcudiyetine de herhangi bir zarar gelmeyecekse, malzeme sahibine malzemeleri alıp götürme hakkı (ius tollendi), Iustinianus tarafından verilmekteydi (Somer, s. 561).
17 Honsell, s. 68; Honsell/ Maly- Mayer/ Selb, s. 168; Schulz, s. 364- 365; Akman, s. 7; Altop, s. 32.
10
imkânının da önü kapalıydı18. Malzeme sahibi, Türk- İsviçre Hukukundan farklı olarak19, ancak yapının kendiliğinden veya arazi sahibince ortadan kalkmasından sonra tekrardan uyanan mülkiyet hakkına dayanarak rei vindicatio (istihkak davası) ile malzemelerin iadesini talep edebilmekteydi20.
Arazide meydana getirilen yapının arazi ile bağlılığının devam ettiği sürece, yapının bütünlüğünün korunmasındaki çıkarın gözetilmesi gerekçesiyle malzeme sahibince malzemelerin iadesinin talep edilebilmesi imkânının önünün kapalı olmasına karşılık, malzeme sahibi de korunaksız bırakılmamaktaydı. Bu durumda malzeme sahibine, actio de tigno iuncto ile tazminat talebinde bulunma imkânı tanınmaktaydı21. Actio de tigno iuncto’nun temelinde ise, yapıyı yıkarak zarar vermeme ve malzemeler araziden ayrılmadığı sürece rei vindicatio açılamadığı için
18 Schulz, s. 365.
19 Türk- İsviçre Hukukunda ise, gerek malzeme gerekse arazi sahibince arazide bir yapı meydana getirildiğinde, kullanılan malzemeler üzerinde malzeme sahibi mülkiyet hakkını nihai olarak kaybetmekte; daha sonradan araziden malzemeler ayrılsa dahi, söz konusu malzemeler üzerindeki mülkiyet hakkı tekrardan malzeme sahibine kendiliğinden dönmemektedir (Bkz.: İleride İkinci Bölüm, § 5).
20 Kaser, s. 111; Fritz, s. 364; Gunia, s. 9; Wolff, s. 9; Bürgisser, s. 42; Umur, s. 84; Altop, s. 34;
Akman, s. 7 dn.: 10 ve s. 8; Somer, s. 561; Erdoğmuş, s. 91, dn.: 180. İleride anılacak olan actio de tigno iuncto davası ile malzeme sahibi tarafından tazminat talep edildiği durumlarda da, daha sonra yapı yıkılmış olsa dahi malzeme sahibinin re vindicatio davasına başvurmasının önü kapalıydı (Wolff, s. 9; Çelebican- Karadeniz: Özcan: Roma Eşya Hukuku, 4. Basım Ankara 2008, s. 159; Altop, s. 34 dn.: 29; Somer, s. 563).
21 Actio de tigno iuncto 12 Levha Kanunu’nda ceza davası niteliğindeyken, Iustiniaus zamanında ise karma bir niteliğe kavuşarak hem tazminat hem de ceza niteliği kazanmıştır (Schwind, s. 216;
Çelebican- Karadeniz, , s. 159).
