HAFTALIK RAPOR 13 Ağustos 2012

(1)

HAFTALIK RAPOR 13 Ağustos 2012

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

Altın Fiyatlarının Seyri ve Beklentiler

Son dönemde dış ticaretimiz içindeki payı ani şekilde yükselen altın, sıkça tartışılan konulardan biri olmuştur. Bu haftaki raporumuzda, altının dış ticaretimizdeki yeri incelendikten sonra uluslararası piyasalarda altın fiyatlarının seyri ve altın fiyatları üzerinde önümüzdeki dönemde etkili olabilecek faktörler ele alınacaktır. Son olarak ise altın fiyatlarına dair beklentilerimize yer verilecektir.

Türkiye’de altın ihracatı hızla yükseldi.

Son dönemde dış ticaret verileri altının dış ticaret içindeki rolüne ilişkin tartışmaların artmasına neden olmuştur.

2011 yılının ilk altı aylık bölümünde 1.9 milyar dolar olan altın ithalatı, 2012 yılının aynı döneminde 3.7 milyar dolara yükselmiştir. Yine söz konusu dönemde altın ihracatı 574 milyon dolardan 5.4 milyar dolara çıkmıştır. Son dönemde altın ithalatı önemli bir yükselişe işaret etmesine karşın, tarihsel olarak bakıldığında önemli ipuçları taşımaktadır.

Altın ithalatının toplam ithalat içindeki payına baktığımızda söz konusu oranın 2001 yılından itibaren nispeten istikrarlı bir seyir izlediğini görüyoruz. 2008 yılından itibaren yaşanan krizle birlikte altının toplam ithalat içindeki payı

%1.2 seviyesine kadar gerilemesine karşın, 2010 yılından itibaren kriz öncesi oranların yeniden elde edildiğini görüyoruz. İhracat tarafında ise çok daha belirgin yapısal bir değişim dikkat çekiyor. Küresel krizle birlikte ihracatın sert bir şekilde gerilemesi ile artan altın ihracatının toplam ihracat içindeki payı 2010 yılından itibaren düşmüş 2012 yılının ilk altı aylık döneminde ise %7.2 seviyesine kadar ulaşmıştır. Türkiye’deki altın ithalatına ve üretimine miktar bazında baktığımızda toplamın krizle birlikte önemli ölçüde gerilediği dikkat çekmektedir. Özellikle 2008 yılında 165.9 ton olan altın ithalatı 2009 yılında 37.6 tona gerilemiştir. Altın üretiminde ise bir artış yaşansa da toplam düzey kriz öncesi seviyenin oldukça altında kalmıştır. Küresel finansal krizin ardından gelişmiş ülke merkez bankalarının parasal genişleme önlemlerini uygulamaya koyması ile altın fiyatlarında görülen sert yükseliş altın ithalatının kısılmasında başlıca neden olarak karşımıza çıkmaktadır. Türkiye’nin altın ithalatı 2012 yılının ilk altı aylık döneminde kriz öncesi dönemdeki trendine geri dönmüş gibi görünmesine karşın, altın fiyatlarının kriz öncesi seviyesinin hala çok üzerinde olması altın talebimizde ihracat olanaklarımıza bağlı bir artışın yaşandığına işaret etmektedir. Son dönemde TCMB’nin zorunlu karşılıkların altın cinsinden tutulabilecek kısmının üst sınırını artırması yurtiçinde bankacılık sektörünün altına olan ilgisini de tetiklemiştir. Bu durum gerek yastık altı olarak ifade edilen altın stokunun sistem içine girmesine gerekse, yurtiçi altın talebinin de yükselişinde rolü olması mümkün görünmektedir. Sonuç olarak, altın fiyatlarındaki gelişmeler kriz sonrası dönemde Türkiye’nin altın talebi üzerinde etkili olmuştur. Son dönemde, artan ihracat olanaklarının ithal altın talebini de hızla artırması altın fiyatlarının gerilemediği bir süreçte yaşanmıştır.

Bu bağlamda, yaşanan gelişmeler altın fiyatlarının seyrinin Türkiye ekonomisini farklı açılardan da etkilemesine neden olabilecektir. Raporumuzun bundan sonraki bölümlerinde altın fiyatlarının seyri ve fiyatlara ilişkin beklentiler ele alınacaktır.

0 50 100 150 200 250 300

Kaynak: İAB, Altın Madencileri Derneği

*: 2012 Ocak-Temmuz

Altın İthalatı (ton) Altın Üretimi (ton) Grafik-2

0 1 2 3 4 5 6 7 8

Kaynak: TÜİK

*: 2012 Ocak-Haziran

Altının Dış Ticaret İçindeki Payı (%)

İthalat İhracat Grafik-1

(2)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

2

Merkez Bankaları’nın politikaları altın fiyatlarını destekleyebilir.

Son dönemde küresel ekonomiye ilişkin yavaşlama sinyallerinin artması ile birlikte başta ABD olmak üzere gelişmiş ülke merkez bankalarının ekonomiyi desteklemek için yeni adımlar atacağı beklentilerinin arttığı görülmektedir. Euro Bölgesi’nde hâlihazırda belirsizliğini koruyan borç sorununun ve bunun bankacılık sektörüne çıkarabileceği ağır faturanın yanı sıra ABD’de yavaş bir toparlanma gösteren işgücü piyasasının ve bütçe konusundaki anlaşmazlıkların küresel ekonomiye ilişkin büyüme yönlü riskleri artırdığı görülmektedir. Ayrıca açıklanan son veriler dikkate alındığında, Çin’in küresel büyümeye ilişkin bu riskleri telafi edemeyeceğine yönelik endişeler de büyüme açısından karanlık bir tablo çizmektedir. Büyüme yönlü kaygıları hafifletmek amacıyla Temmuz ayında 25 baz puan faiz indiren Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) önümüzdeki dönemde yeniden tahvil alımına başlaması ve ABD Merkez Bankası’nın (FED) ise bu ay sonundaki Jackson Hole toplantılarında üçüncü niceliksel genişlemeyi açıklaması beklenmektedir.

Alınması beklenen bu genişletici önlemlerin küresel ölçekte likiditeyi artırarak enflasyonist baskıları da beraberinde getirmesi mümkün olabilir. Söz konusu süreçte enflasyonist beklentiler altına olan talebi de artırmaktadır. Geçmiş dönemler incelendiğinde, alınan genişletici önlemlerin ardından altın fiyatlarında yükselişler yaşandığı görülmektedir.

Örneğin küresel krizin başladığı 2007 yılının Aralık ayından QE1’in başladığı 2008 yılının Kasım ayına kadar altın fiyatlarında %3 civarında artarken, QE1’in başladığı tarihten, QE1’in bittiği tarih olan 2010 yılının Mart ayına kadar

%27 oranında yükselmiştir. Benzer şekilde QE2’nin başladığı 2010 yılının Kasım ayından bittiği 2011 yılının Kasım ayına kadar geçen 1 yıllık süreçte de altın fiyatları %11.2 artmıştır. Düşük faiz politikasını sürdüren gelişmiş ülke merkez bankalarının önümüzdeki dönemde parasal genişlemeye gitmesi altın fiyatlarında yukarı yönlü hareketleri destekleyebilecektir.

Altın fiyatlarının hareketinin USD’nin seyri ile birlikte incelenmesi iki nedenle önemli görünmektedir. İlki altının dolar cinsinden fiyatlanan bir emtia olması, ikincisi ise güvenli yatırım araçları olarak altın ve doların ikame edilebilir olmasıdır. Altın fiyatları ile Dolar endeksini birlikte incelediğimizde, son dönemde USD’nin değer kazandığı aynı dönemde altın fiyatlarının ise aşağı yönlü hareket ettiği dikkat çekmektedir. Güvenli liman olarak görülen iki yatırım aracından USD’nin tercih edilmesi, dolar değer kazanırken altın fiyatlarının aşağı yönlü hareket etmesine neden olmuştur. Önümüzdeki dönemde merkez bankalarının yeni parasal genişlemeye gitmesinin USD üzerindeki etkisi altın fiyatları açısından bu kanal aracılığı ile de önemli olabilecektir.

600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000

Altın (dolar/ons)

Kaynak: Reuters QE1 başladı

QE2 başladı Grafik 3

QE1 bittiğinde altın %27 yükselmişti

QE2 bittiğinde altın %11.25 yükselmişti.

0 1 2 3 4 5 6

01.2007 05.2007 09.2007 01.2008 05.2008 09.2008 01.2009 05.2009 09.2009 01.2010 05.2010 09.2010 01.2011 05.2011 09.2011 01.2012 05.2012

Politika Faiz Oranı (%) ABD Euro Bölgesi İngiltere Japonya

Kaynak: Bloomberg Grafik 4

500 700 900 1100 1300 1500 1700 1900 2100

70 75 80 85 90

Dolar Endeksi

Altın Fiyatları ($/ons) (Sağ Eksen)

Kaynak: Bloomberg Grafik 5

(3)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

3

Altın Fiyatları ve Enflasyon

Altın fiyatlarının küresel krizin ardından alınan parasal genişleme önlemleri ile hızla yükselmesi ile birlikte enflasyondan arındırılmış fiyatların seyri de daha yakından izlenmeye başlamıştır. Altın fiyatları nominal bazda tarihi yüksek seviyelere ulaşmasına karşın enflasyondan arındırılmış rakamların yükseliş göstermekle birlikte zirve seviyesinin altında olduğu dikkat çekmektedir. Grafik 6’da ABD enflasyon oranından arındırılmış altın fiyatları ile spot altın fiyatları birlikte gösterilmiştir. Altın fiyatlarının gerek nominal gerekse enflasyondan arındırılmış haliyle 2000 yılından bu yana yukarı yönlü hareket ettiği görülmektedir. Ancak, enflasyon düzeltmesi yapılmış altın fiyatlarının ise 1980 yılındaki 851 dolar/ons’luk zirvesinin altında kaldığı görülmektedir. Altın fiyatlarının 1980 yılından itibaren enflasyon oranında bir artış göstermesi durumunda 2369.97 dolara yükselmesi gerekmektedir. (Grafik-8) 2012 yılbaşından bu yana en yüksek 1784 dolar/ons seviyesine dek yükselen altın fiyatları şu sıralarda 1611 dolar/ons seviyelerinden işlem görürken, fiyatların 2369.97 dolar seviyesinin altında kalması altın fiyatlarında yükselişlerin devam edebileceğine işaret etmektedir.

Altın fiyatları ile enflasyon arasındaki ilişkinin incelendiği pek çok literatür çalışması bulunmaktadır. Söz konusu çalışmalar baz alınarak yapılan analizde Ocak 1975-Temmuz 2012 arası altın fiyatları ile ABD tüketici fiyatları enflasyonunun dağılımı (Grafik-7) verilmiştir. Grafikte kırmızı çizgi ile gösterilen regresyon eğrisi enflasyonun arttığı zamanlarda altının da yükseldiğini göstermektedir. Bu durum yeni bir parasal genişleme paketinin yaratacağı olası enflasyonun altın fiyatlarındaki yükselişe kaynaklık edebileceğine dair önemli bir gösterge olarak karşımıza çıkmaktadır.¹

1Claude B. Erb and Campbell R. Harvey ‘The Golden Dilemma’. August 2012 0

500 1000 1500 2000

Oca 70 Kas 72 Eyl 75 Tem 78 May 81 Mar 84 Oca 87 Kas 89 Eyl 92 Tem 95 May 98 Mar 01 Oca 04 Kas 06 Eyl 09 Tem 12

Kaynak: Bloomberg Grafik:6

Spot Altın Fiyatı (dolar/ons)

Enflasyondan Arındırılmış Altın Fiyatı (dolar/ons)

0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000

0 50 100 150 200 250

Spot Altın Fiyatı (Ocak 1975-Haziran 2012)

ABD TÜFE (Ocak 1975-Haziran 2012)

$

Kaynak: Bloomberg Grafik: 7

851

2369.97

750 950 1150 1350 1550 1750 1950 2150 2350 2550

1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 2008 2010 2012

Kaynak: ABD Çalıışma Bakanlığı

Altın ve Enflasyon Grafik: 8

(4)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

4

QE2’nin bitişinden sonra doların da değer kazanmasının etkisiyle altın fiyatlarında aşağı yönlü bir hareketin başladığı görülmüştür. Böylece altın, 2012 yılının başından beri kıramadığı 55 haftalık hareketli ortalama değeri olan 1,670 dolar/ons seviyesini kırdıktan sonra 100 haftalık hareketli ortalama değeri olan 1,560 dolar/ons seviyesine kadar gerilemiştir. Altın fiyatlarında şu anki 100 haftalık hareketli ortalama değeri olan 1,560 dolar/ons seviyesinin altına hızlı bir haftalık kapanış gerçekleşmesi durumunda 1,480 dolar/ons, bu seviyenin de kırılması durumunda ise 200 haftalık hareketli ortalama değeri olan 1,300 dolar/ons seviyesine kadar sert bir gerileme görülebilir. Ancak böyle bir sert gerileme beklentilerimiz dahilinde bulunmamaktadır. Çünkü son dönemde açıklanan ekonomik veriler yeni bir parasal genişlemenin gerçekleşme ihtimalinin yüksek olduğunu göstermektedir. Piyasalarda parasal genişleme beklentileri artarken, faiz oranlarının çok düşük seyrettiği hatta negatife döndüğü bir ortamda, servet saklama aracı özelliğiyle altının alıcı bulma ihtimali yüksek görünmektedir. Altın fiyatlarının 2011 yılının üçüncü çeyreğinden beri 1,530 dolar/ons seviyesinin altına geri çekilmemesi, altında yukarı yönlü hareketlerin görülebilme ihtimalini artırmaktadır.

Altında yukarı yönlü hareketlerin hızlanması ve kalıcı olabilmesi için 1,700 dolar/ons’un üzerinde bir kapanış gerçekleşmesi gerekmektedir. Altında 55 haftalık hareketli ortalamanın işaret ettiği 1,670 dolar/ons’un üzerindeki bir haftalık kapanış yaşanması, aşağı yönlü hareketlerin sona erdiğine dair ilk işaret olacaktır. Ancak asıl işaret altının 1,680 dolar/ons’un üzerine hareket etmesi durumunda görülecektir. Kısa vadede dar bir bantta hareket eden altının, 1,670 dolar/ons’un üzerine 1,550 dolar/ons’un ise altına hareket etmesi zor görünmektedir. Ancak orta ve uzun vadede altının 1,790 dolar/ons’u kırması durumunda yeni rekorlar görülebilecektir.

Altın Fiyatların İlişkin Senaryolar

Altın fiyatlarının önümüzdeki dönemdeki olası hareketleri üç senayo altında incelenebilir:

Senaryo-1: ABD’de makroekonomik verilerin beklentilerden yavaş bir ekonomik aktiviteye işaret etmesi, düşük enflasyon ortamında FED’in yeni bir parasal genişlemeye gitmesine neden olabilecektir. Yeni parasal genişlemenin en erken Eylül ayında ilan edilmesi beklenmektedir. Bunun yanı sıra AB’nin borç krizi sonrası ECB’nin sterilize edilmemiş tahvil alımı ve 3 yıllık refinansman programı ile parasal genişlemeye gideceği beklentisi artmıştır. Bu iki büyük merkez bankası dışında, BOJ’un enflasyon %1 seviyesine gelinceye dek ucu açık parasal genişleme kararı almış olması ve BoE’nin de tahvil alımına devam etmesi hali hazırda faizlerin düşük seyrettiği ortamda likidite tabanında genişleme yaratarak arzı sınırlı olan altın fiyatlarını yukarı yönlü destekleyebilecektir.

Senaryo-2: Dünya ekonomilerinde şu ana kadar uygulanan parasal genişleme politikalarının ekonomi üzerinde olumlu etki yaratması halinde oluşacak enflasyonist endişeler, reel faizlerin negatife dönmesi riski yarattığından altın fiyatlarını destekleyebilecektir.

Senaryo-3: Yukarıda değindiğimiz iki senaryodan farklı olarak son senaryo altın fiyatlarının sert düşebileceği bir durumu yansıtmaktadır. Bu senaryoda son dönemde yavaşlama emareleri gösteren makroekonomik verilerde belirgin bir iyileşme olması ve buna bağlı olarak merkez bankalarının yeni parasal genişleme önlemleri almaktan kaçınmaları durumu ele alınmıştır. Özellikle ABD ekonomisinde ekonominin düzelmeye başladığı beklentisi FED’in belli bir süre sonra faiz artıracağı beklentilerini destekleyebilecektir. Böyle bir durumda hâlihazırda FED’in uzun süre faizleri sıfıra yakın tutacağı beklentisi ile fonlama için ABD dolarını kullanan yatırımcıların kısa pozisyonlarını kapatmasının ABD dolarında yaratacağı değerlenme altında sert düşüşlere neden olabilecektir. Ancak halihazırda bu senaryonun gerçekleşme ihtimali şu an için en düşük senaryo olduğu düşünülmektedir. Altın fiyatlarına ilişkin ele aldığımız üç senaryoyu incelediğimizde, önümüzdeki dönemde altın fiyatlarının yukarı yönlü hareket etmesi ihtimalinin daha yüksek olduğu görülmektedir.

(5)

VakıfBank Ekonomik Araştırmalar Müdürlüğü | İstanbul

5 Tarih Ülke Açıklanacak Veri Önceki Veri Beklenti

13.08.2012 Türkiye Cari İşlemler Dengesi (Haziran) -5.8 mlyr $ -3.9 mlyr $

Fransa Cari İşlemler Dengesi (Haziran) -4.1 mlyr € --

14.08.2012 ABD ÜFE (Temmuz, a-a%) %0.1 %0.2

Perakende Satışlar (Temmuz, a-a%) -%0.5 %0.3

Euro Bölgesi Büyüme Oranı (2.çeyrek, ç-ç%) %0 -%0.3

Sanayi Üretim Endeksi (Haziran, y-y%) -%2.8 -%2.1

Almanya ZEW Endeksi (Ağustos) -19.6 -22

Büyüme Oranı (2.çeyrek, y-y%) %1.7 %0.6

Fransa Büyüme Oranı (2.çeyrek, ç-ç%) %0 -%0.1

TÜFE (Temmuz, y-y%) %2.3 %2.4

İngiltere TÜFE (Temmuz, y-y%) %2.4 %2.3

15.08.2012 ABD TÜFE (Temmuz, a-a%) %0 %0.2

Çekirdek TÜFE (Temmuz, a-a%) %0.2 %0.2

New York FED İmalat End. (Ağustos) 7.39 7.40

Kapasite Kullanım Oranı (Temmuz) %78.9 79.1

Sanayi Üretim Endeksi (Temmuz) %0.4 %0.4

Haftalık Mortgage Verileri -- --

İngiltere İşsizlik Oranı (Haziran) %8.1 %8.1

16.08.2012 Türkiye Tüketici Güven Endeksi (Temmuz) 91.8 --

PPK Toplantısı ve Faiz Kararı (Ağustos) -- --

ABD Philadelphia FED Endeksi (Ağustos) -12.9 -4

Yeni Başlayan Konut İnşaatları (Temmuz) 0.760 mlyn 0.758 mlyn

İnşaat İzinleri (Temmuz,%) -%3.1 --

Haftalık İşsizlik Maaşı Başvuruları -- --

Fransa TÜFE (Temmuz, y-y%) %2.4 %2.4

17.08.2012 ABD Öncül Göstergeler Endeksi (Temmuz,%) -%0.3 %0.1 Euro Bölgesi Cari İşlemler Dengesi (Temmuz) -2.5mlyr€ 5mlyr€

Dış Ticaret Dengesi (Haziran) 6.9mlyr€ 11.8mlyr€

Almanya ÜFE (Temmuz, y-y%) %1.6 %1.3

Haftalık Veri Takvimi (13-20 Ağustos 2012)

(6)

6 TÜRKİYE

Sektörler (Sabit Fiyatlarla)

Sektör Payları (%)

2011 I.

Çeyrek 2011

II.

Çeyrek 2011

III.

Çeyrek 2011

IV.

Çeyrek 2012

I.

Çeyrek

Tarım 4.2 7.1 5.0 4.2 6.7 4.5

Sanayi 26.1 14.9 9.1 9.2 5.2 2.7

İnşaat 5.8 15.3 13.0 10.2 7.0 2.8

Ticaret 13.4 17.3 14.2 11.5 3.9 0.9

Ulaş. ve Haber. 15.3 12.4 12.4 12.0 6.8 4.7

Mali Kur. 12.2 10.0 9.2 12.9 6.8 4.8

Konut Sah. 4.8 2.0 1.8 1.3 2.5 1.8

Eğitim 2.3 4.1 4.1 6.9 5.4 4.5

Sağ. İş. ve Sos. Hiz. 1.4 3.5 3.3 6.8 7.8 4.4

Vergi-Süb. 8.9 16.9 10.7 10.0 5.0 2.6

GSYİH 11.9 9.1 8.4 5.2 3.2

Kaynak: TÜİK

Türkiye Büyüme Oranı

Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %)

3.2

-20 -15 -10 -5 0 5 10 15

1999Ç1 1999Ç4 2000Ç3 2001Ç2 2002Ç1 2002Ç4 2003Ç3 2004Ç2 2005Ç1 2005Ç4 2006Ç3 2007Ç2 2008Ç1 2008Ç4 2009Ç3 2010Ç2 2011Ç1 2011Ç4

Reel GSYİH (y-y, %)

Kaynak:TÜİK

-30.0 -20.0 -10.0 0.0 10.0 20.0 30.0

2009-I 2009-II 2009-III 2009-IV 2010-I 2010-II 2010-III 2010-IV 2011-I 2011-II 2011-III 2011-IV 2012-I

Sektörel Büyüme Hızları (y-y, %)

Tarım Sanayi İnşaat Ticaret Ulaştırma Kaynak:TÜİK

-20.0 -15.0 -10.0 -5.0 0.0 5.0 10.0 15.0

1999Ç1 1999Ç4 2000Ç3 2001Ç2 2002Ç1 2002Ç4 2003Ç3 2004Ç2 2005Ç1 2005Ç4 2006Ç3 2007Ç2 2008Ç1 2008Ç4 2009Ç3 2010Ç2 2011Ç1 2011Ç4

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (ç-ç, %) Takvim Etkisinden Arın. GSYİH (y-y, %)

Kaynak:TÜİK

(7)

7

Harcama Bileşenleri (Sabit Fiyatlarla)

Sektör Payları (%)

2011 I.

Çey.

2011 II.

Çey.

2011 III.

Çey.

2011 IV.

Çey.

2012 I.

Çey.

Yer. Hanehalkı Tük. Har. 70.0 11.9 8.2 7.8 3.4 0.02 Dev. Nihai Tük. Har. 9.8 7.0 9.0 10.3 -4.3 5.5 Gay. Safi Ser. Oluş. 25.8 33.9 28.7 14.6 2.4 1.6

Kamu Sektörü 2.8 -0.9 -0.2 0.3 -9.4 2.1

Özel Sektör 23.0 39.8 34.7 17.7 5.2 1.6

Mal ve Hiz. İhracatı 24.9 8.7 0.5 10.2 6.7 13.2 Mal ve Hiz. İthalatı 28.3 26.9 18.9 6.8 -5.1 -5.0

GSYİH 11.9 9.1 8.4 5.2 3.2

Kaynak:TÜİK

Harcama Bileşenlerinin Büyüme Hızları (y-y, %)

Sanayi Üretim Endeksi

-8.0 -6.0 -4.0 -2.0 0.0 2.0 4.0 6.0

-30.0 -20.0 -10.0 0.0 10.0 20.0 30.0

Mar.06 Ağu.06 Oca.07 Haz.07 Kas.07 Nis.08 Eyl.08 Şub.09 Tem.09 Ara.09 May.10 Eki.10 Mar.11 Ağu.11 Oca.12 Haz.12

Sanayi Üretim Endeksi (y-y, %)

Mevsim ve Takvim Etkisinden Arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (a-a, %) (Sağ Eksen)

Kaynak: TÜİK

İmalat Sanayi Üretim Endeksi

Kaynak:TÜİK -40.0

-30.0 -20.0 -10.0 0.0 10.0 20.0 30.0 40.0 50.0

Harcama Bileşenleri Büyüme Hızları (%)

Tüketim Devlet Yatırım İhracat İthalat Kaynak: TÜİK

-30.00 -20.00 -10.00 0.00 10.00 20.00 30.00

May.07 Ağu.07 Kas.07 Şub.08 May.08 Ağu.08 Kas.08 Şub.09 May.09 Ağu.09 Kas.09 Şub.10 May.10 Ağu.10 Kas.10 Şub.11 May.11 Ağu.11 Kas.11 Şub.12 May.12

3 Aylık Hareketli Ortalama (y-y, %)

Kaynak: TCMB

(8)

8

-60.00 -50.00 -40.00 -30.00 -20.00 -10.00 0.00 10.00 20.00 30.00 40.00 50.00

May.06 Kas.06 May.07 Kas.07 May.08 Kas.08 May.09 Kas.09 May.10 Kas.10 May.11 Kas.11 May.12

Ara Malı İmalatı (y-y, %)

Dayanıklı Tüketim Malı İmalatı (y-y, %) Dayanıksız Tüketim Malı İmalatı (y-y, %) Sermaye Malı İmalati (y-y, %)

Kaynak:TÜİK

Sektörler

Yıllık Değişim Oranı (%)

Haziran Ayı

2011 2012

Petrol Ürünleri 10.0 -2.3

Tekstil -2.0 5.9

Gıda 13.7 -6.7

Kimyasal Madde -5.5 12.2

Ana Metal Sanayi 8.3 9.4

Metalik Olm. Diğ. Mineral 6.8 -0.3

Taşıt Araçları 13.1 -9.0

Elektrikli Teçhizat 6.8 8.3

Giyim 4.5 -4.0

Kaynak: TÜİK

Sektörel Sanayi Üretim Endeksi

0 10000 20000 30000 40000 50000 60000 70000

May.01 Ara.01 Tem.02 Şub.03 Eyl.03 Nis.04 Kas.04 Haz.05 Oca.06 Ağu.06 Mar.07 Eki.07 May.08 Ara.08 Tem.09 Şub.10 Eyl.10 Nis.11 Kas.11 Haz.12

Toplam Otomobil Üretimi (Adet) (12 aylık Har. Ort.)

Kaynak: OSD, VakıfBank

Toplam Otomobil Üretimi Beyaz Eşya Üretimi

700000 900000 1100000 1300000 1500000 1700000 1900000 2100000

Beyaz Eşya Üretimi (Adet)

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı

Sanayi Sipariş Endeksi

100.0 120.0 140.0 160.0 180.0 200.0 220.0 240.0 260.0

May.08 Ağu.08 Kas.08 Şub.09 May.09 Ağu.09 Kas.09 Şub.10 May.10 Ağu.10 Kas.10 Şub.11 May.11 Ağu.11 Kas.11 Şub.12 May.12

Aylık Sanayi Sipariş Endeksi (İmalat Sektörü)

Kaynak:TÜİK

Sanayi Ciro Endeksi

100.0 120.0 140.0 160.0 180.0 200.0 220.0 240.0 260.0

May.08 Ağu.08 Kas.08 Şub.09 May.09 Ağu.09 Kas.09 Şub.10 May.10 Ağu.10 Kas.10 Şub.11 May.11 Ağu.11 Kas.11 Şub.12 May.12

Aylık Sanayi Ciro Endeksi

Kaynak:TÜİK

(9)

9 Kapasite Kullanım Oranı

74.8

55 60 65 70 75 80 85

Kapasite Kullanım Oranı (%)

Kaynak: TCMB

45 55 65 75 85 95

Dayanıklı Tüketim Malları Dayanıksız Tüketim Malları Ara Malları

Yatırım Malları

Kaynak: TCMB

Toplam Sanayide Verimlilik Verilen İnşaat Ruhsatları

0.0 10,000.0 20,000.0 30,000.0 40,000.0 50,000.0 60,000.0 70,000.0 80,000.0

Verilen İnşaat Ruhsatları (Yüzölçümü,1000 m2)

PMI Endeksi

49.4

30.00 35.00 40.00 45.00 50.00 55.00

60.00 PMI Imalat Endeksi

Kaynak:Reuters 90

95 100 105 110 115 120 125 130

Çalışan Kişi Başına (3 Aylık) Çalışılan Saat Başına (3 Aylık)

(10)

10 ENFLASYON GÖSTERGELERİ

TÜFE ve Çekirdek Enflasyonu

9.07

7.5

0 2 4 6 8 10 12 14

Tem.04 Oca.05 Tem.05 Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11 Tem.11 Oca.12 Tem.12

TÜFE (y-y, %)

Çekirdek-I Endeksi (y-y, %)

Kaynak: TCMB

TÜFE Harcama Grupları (Katkı, Puan)

6.13

-5.0 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0

Tem.04 Oca.05 Tem.05 Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11 Tem.11 Oca.12 Tem.12

ÜFE (y-y, %)

Kaynak: TCMB

0 5 10 15 20 25 30 35

Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12 Tem.12

Gıda Enerji Tüfe

Kaynak: TCMB

Gıda ve Enerji Enflasyonu (y-y, %)

ÜFE Alt Sektörler (y-y, %) Dünya Gıda ve Emtia Fiyat Endeksi ÜFE

-10.0 -5.0 0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0 35.0

Mar.06 Tem.06 Kas.06 Mar.07 Tem.07 Kas.07 Mar.08 Tem.08 Kas.08 Mar.09 Tem.09 Kas.09 Mar.10 Tem.10 Kas.10 Mar.11 Tem.11 Kas.11 Mar.12 Tem.12

Tarım Sanayi İmalat Sanayi

Kaynak:TCMB

-1 0 1 2 3

Gıda ve Alkolsüz İçecekler Giyim ve ayakkabı Lokanta ve Oteller Konut Ulaştırma Ev Eşyası

Eğitim Yıllık

Aylık

Kaynak: TCMB

500 700 900 1100 1300 1500 1700 1900 2100 2300

100 120 140 160 180 200 220 240 260

Tem.05 Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11 Tem.11 Oca.12 Tem.12

BM Dünya Gıda Fiyat Endeksi UBS Emtia Fiyat Endeksi (sağ eksen)

Kaynak: Bloomberg

(11)

11 Türk- İş Mutfak Enflasyonu

İTO Enflasyon Göstergeleri

5 5.5 6 6.5 7 7.5 8 8.5 9 9.5

12 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%) 24 Ay Sonrasının Yıllık TÜFE Beklentisi (%)

Kaynak: TCMB

Enflasyon Beklentileri

-10 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90

İstanbul Toptan Eşya Fiyat Endeksi (y-y,%) İstanbul Ücretliler Geçinme Endeksi (y-y,%)

Kaynak:İTO

69.1

40 50 60 70 80 90 100

Fiyatların değişim yönüne ilişkin beklenti

Kaynak: TCMB

Tük. Güven Endeksi-Fiyat Beklentileri

-4 -2 0 2 4 6 8

Türk-İş Gıda Enflasyonu ( a-a, %)

Kaynak: Türk-İş

(12)

12 İŞGÜCÜ GÖSTERGELERİ

9 9

8.0 9.0 10.0 11.0 12.0 13.0 14.0 15.0 16.0 17.0

Nis.05 Eki.05 Nis.06 Eki.06 Nis.07 Eki.07 Nis.08 Eki.08 Nis.09 Eki.09 Nis.10 Eki.10 Nis.11 Eki.11 Nis.12

Mevsimsellikten Arındırılmış İşsizlik Oranı (%) İşsizlik Oranı (%)

Kaynak: TÜİK

19,000 20,000 21,000 22,000 23,000 24,000 25,000 26,000 27,000 28,000

Nis.08 Ağu.08 Ara.08 Nis.09 Ağu.09 Ara.09 Nis.10 Ağu.10 Ara.10 Nis.11 Ağu.11 Ara.11 Nis.12

İşgücü Arzı İstihdam Edilenler

Kaynak: TÜİK

35.0 37.0 39.0 41.0 43.0 45.0 47.0 49.0 51.0 53.0

Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12

İşgücüne Katılma Oranı İstihdam Oranı

Kaynak: TÜİK

İşgücüne Katılım Oranı

42.0 44.0 46.0 48.0 50.0 52.0 54.0

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0 25.0 30.0

Nis.08 Tem.08 Eki.08 Oca.09 Nis.09 Tem.09 Eki.09 Oca.10 Nis.10 Tem.10 Eki.10 Oca.11 Nis.11 Tem.11 Eki.11 Oca.12 Nis.12

Tarım Sanayi

İnşaat Hizmetler (Sağ Eksen)

Kaynak: TÜİK

Sektörlerin Toplam İşgücü İçindeki payı

0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 120,000 140,000 160,000 180,000 200,000

Haz.08 Eyl.08 Ara.08 Mar.09 Haz.09 Eyl.09 Ara.09 Mar.10 Haz.10 Eyl.10 Ara.10 Mar.11 Haz.11 Eyl.11 Ara.11 Mar.12 Haz.12

İş Arayanların Sayısı

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı

İşkur İstatistikleri

92 94 96 98 100 102 104 106 108 110

2005-I 2005-III 2006-I 2006-III 2007-I 2007-III 2008-I 2008-III 2009-I 2009-III 2010-I 2010-III 2011-I 2011-III 2012-I

Sanayi İstihdam Endeksi

Sanayi İstihdam Endeksi (2005=100)

İşsizlik Oranı İşgücü Durumu

(13)

13

1,000 1,500 2,000 2,500 3,000 3,500 4,000 4,500 5,000

Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı (Adet)

Kaynak: TCMB

Kurulan-Kapanan Şirket Sayısı

95.0 100.0 105.0 110.0 115.0 120.0 125.0

Sanayi Sektörü Reel Brüt Ücret - Maaş Endeksleri

Reel Brüt Ücret - Maaş Endeksleri

(14)

14 DIŞ TİCARET GÖSTERGELERİ

-60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140

Ara Malları (y-y, %) Sermaye Malları (y-y, %) Tüketim Malları (y-y, %)

Kaynak: TCMB

İthalat-İhracat Dış Ticaret Dengesi

0 5000 10000 15000 20000 25000

İhracat (milyon dolar) İthalat (milyon dolar)

Kaynak: TCMB

İthalat

-60 -40 -20 0 20 40 60 80 100 120 140

Ara Malları (y-y, %) Sermaye Malları (y-y, %) Tüketim Malları (y-y, %)

Kaynak: TCMB

İhracat

Cari İşlemler Dengesi Sermaye ve Finans Hesabı

-11000 -9000 -7000 -5000 -3000 -1000 1000 3000

-84000 -74000 -64000 -54000 -44000 -34000 -24000 -14000 -4000 6000

Cari İşlemler Dengesi (12 Aylık-milyon dolar) Cari İşlemler Dengesi (milyon dolar-sağ eksen) Kaynak: TCMB

Kaynak:TCMB

-12000 -10000 -8000 -6000 -4000 -2000 0

Dış Ticaret Dengesi (milyon dolar)

Kaynak: TCMB

-20000 -10000 0 10000 20000 30000 40000 50000

Doğrudan Yatırımlar (12 aylık-milyon dolar) Portföy Yatırımları (12 aylık-milyon dolar) Diğer Yatırımlar(12 aylık-milyon dolar) Kaynak: TCMB

(15)

15 TÜKETİM GÖSTERGELERİ

-15 -10 -5 0 5 10 15 20

Reel Hanehalkı Tüketimi (y-y, %)

Kaynak: TCMB

Tüketici Güveni ve Reel Kesim Güveni Tüketim Harcamaları

40 50 60 70 80 90 100 110 120 130

65 75 85 95 105 115

Tüketici Güven Endeksi

Reel Kesim Güven Endeksi (sağ eksen)

Kaynak: TCMB

Krediler CNBC-e Güven Endeksleri

0.0 50.0 100.0 150.0 200.0 250.0

CNBC-e Tüketici Güven Endeksi CNBC-e Tüketim Endeksi

Kaynak: CNBC-e

0.00 10.00 20.00 30.00 40.00 50.00 60.00 70.00 80.00

Krediler (y-y, %)

Kaynak: BDDK

Bireysel ve Ticari Krediler

-5.00 15.00 35.00 55.00 75.00 95.00 115.00 135.00 155.00

Bireysel Krediler (y-y, %) Ticari Krediler (y-y, %)

Kaynak: BDDK

(16)

16

-60.00 -50.00 -40.00 -30.00 -20.00 -10.00 0.00

Bütçe Dengesi (12 Aylık toplam-milyar TL)

Kaynak:TCMB

KAMU MALİYESİ GÖSTERGELERİ

Bütçe Dengesi Bütçe Gelirleri ve Harcamaları

Borç Stoku İç ve Dış Borç Stoku

Vergi Gelirleri Faiz Dışı Denge

-35.00 -15.00 5.00 25.00 45.00 65.00

Vergi Gelirleri (Nominal y-y, %) Vergi Gelirleri (Reel y-y, %)

Kaynak:TCMB, VakıfBank

-3 7 17 27 37 47 57

Faiz Dışı Denge (12 aylık-milyar TL)

Kaynak:TCMB

300.0 350.0 400.0 450.0 500.0 550.0

Toplam Borç Stoku (milyar TL)

60.0 80.0 100.0 120.0 140.0 160.0

200.0 250.0 300.0 350.0 400.0

İç Borç Stoku (milyar TL)

Dış Borç Stoku (milyar TL-sağ eksen)

Kaynak: Hazine Müsteşarlığı 150

200 250 300 350

Bütçe Gelirleri (12 aylık toplam-milyar TL) Bütçe Harcamaları (12 aylık toplam-milyar TL)

Kaynak:TCMB

(17)

17 LİKİDİTE GÖSTERGELERİ

-5 0 5 10 15 20 25

Mar.04 Tem.04 Kas.04 Mar.05 Tem.05 Kas.05 Mar.06 Tem.06 Kas.06 Mar.07 Tem.07 Kas.07 Mar.08 Tem.08 Kas.08 Mar.09 Tem.09 Kas.09 Mar.10 Tem.10 Kas.10 Mar.11 Tem.11 Kas.11 Mar.12 Tem.12

Reel Faiz Nominal Faiz

Kaynak:TCMB, VakıfBank 0

5 10 15 20 25 30 35 40 45

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Türkiye'nin Net Dış Borç Stoku/GSYH (%)

Türkiye’nin Net Dış Borç Stoku Türkiye’nin Dış Borç Stoku Profili

TCMB Faiz Oranı Reel ve Nominal Faiz

Para Arzı

0 5 10 15 20 25 30 35

Ocak 2004 Temmuz 04 Ocak 05 Temmuz 05 Ocak 06 Haziran 06 Aralık 06 Haziran 07 Aralık 07 Haziran 08 Aralık 08 Haziran 09 Aralık 09 Haziran 10 Aralık 10 Haziran 11 Aralık 11 Haziran 12

Borç Alma Faiz Oranı (%) Borç Verme Faiz Oranı (%)

Kaynak:TCMB

Kaynak:Hazine Müsteşarlığı Kaynak:TCMB 0.0

50.0 100.0 150.0 200.0 250.0

0 5 10 15 20 25 30

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

TCMB (milyar dolar-sol eksen) Kamu Sektörü (milyar dolar) Özel Sektör (milyar dolar)

50000000 70000000 90000000 110000000 130000000 150000000 170000000

100000000 300000000 500000000 700000000 900000000

Oca.06 Tem.06 Oca.07 Tem.07 Oca.08 Tem.08 Oca.09 Tem.09 Oca.10 Tem.10 Oca.11 Tem.11 Oca.12 Tem.12

M2 (bin TL) M3 (bin TL)

M1 (bin TL-sağ eksen)

Kaynak:TCMB

(18)

18

2012-IMF Beklentisi

(Temmuz 2012) Reel Büyüme

(y-y,%)

Enflasyon (y-y,%)

Cari Denge /GSYH (%)

İşsizlik Oranı (%)

Borç St./GSYH (%)

Gelişmiş Ülkeler 1.4 2.0 -0.35 7.92 107.85

Gelişmekte Olan Ülkeler 5.6 6.3 1.66 -- 33.64

Tüm dünya 3.5 3.98 -- -- --

ABD 2.0 1.89 -3.27 8.16 106.60

Euro Bölgesi -0.3 1.86 0.75 10.87 89.96

Almanya 1.0 1.91 5.18 5.58 78.87

Fransa 0.3 1.95 -1.93 9.93 89.02

İtalya -1.9 1.82 -2.22 9.50 123.36

Macaristan 0.0 5.00 3.26 11.50 76.25

Portekiz -3.3 2.65 -4.16 14.43 112.40

İspanya -1.5 1.69 -2.14 24.20 79.04

Yunanistan -4.7 0.80 -7.39 19.37 153.24

İngiltere 0.2 2.00 -1.73 8.26 88.37

Japonya 2.4 0.15 2.17 4.50 235.83

Çin 8.0 3.50 2.27 4.00 22.03

Rusya 4.0 6.20 4.77 6.00 8.37

Hindistan 6.1 8.55 -3.23 -- 67.57

Brezilya 2.5 4.96 -3.22 6.00 65.10

G.Afrika 2.6 5.50 -4.82 23.81 39.38

TÜRKİYE 2.3 8.56 -8.78 10.33 36.04

Reel Büyüme

(y-y,%) Enflasyon (y-y,%) Cari Denge/GSYİH*

(%)

Merkez Bankası Faiz

Oranı (%)

Tüketici Güven Endeksi

ABD 2.2 1.7 -3.14 0.25 65.9

Euro Bölgesi -0.1 2.4 0.31 0.75 -21.50

Almanya 1.2 1.90 5.74 0.75 95

Fransa 0.30 2.30 -2.23 0.75 -25.30

İtalya -0.90 3.60 -3.19 0.75 86.50

Macaristan -0.70 5.60 1.09** 7.00 -51.40

Portekiz -2.20 2.80 -9.98** 0.75 -49.60

İspanya -1.00 2.20 -4.60** 0.75 -29.20

Yunanistan -5.50 0.90 -9.98** 0.75 -64.70

İngiltere -0.80 2.40 -1.92 0.50 -29.00

Japonya 3.50 -0.20 2.05 0.10 39.70

Çin 7.60 1.80 5.15** 6.00 99.30

Rusya 4.00 5.60 5.47 8.00 --

Hindistan 5.30 10.05 -3.27** 8.00 --

Brezilya 0.75 5.20 -2.11 8.00 113.00

G.Afrika 2.10 5.50 -2.82** 5.00 -3.00

Türkiye 3.20 9.07 -6.35** 5.75 91.75

*Cari denge verileri IMF’den alınmaktadır ve 2011 verileridir.

**2010 Verileri Kaynak: Bloomberg

Dünya Piyasalarında Son Açıklanan Ekonomik Göstergeler

Beklentiler

(19)

19

2010 2011 En Son Yayımlanan

2012 Yılsonu Beklentimiz Reel Ekonomi

GSYİH (Cari Fiyatlarla. Milyon TL) 1 098 799 1 294 893 329 020 (2012, 1Ç) --

GSYİH Büyüme Oranı (Sabit Fiyatlarla. %) 9.2 8.5 3.2 (2012, 1Ç) 3.5

Sanayi Üretim Endeksi (y-y. %) 13.1 8.9 5.9 (Mayıs 2012) --

Kapasite Kullanım Oranı (%) 72.6 75.4 74.8 (Temmuz 2012) --

İşsizlik Oranı (%) 11.9 9.8 9.0 (Nisan 2012) 10.4

Fiyat Gelişmeleri

TÜFE (y-y. %) 6.40 10.45 9.07 (Temmuz 2012) 7.2

ÜFE (y-y. %) 8.87 13.33 6.13 (Temmuz 2012) --

Parasal Göstergeler (Milyon TL)

M1 133,885 148,455 149,978 (27.07.2012) --

M2 587,815 665,642 692,340 (27.07.2012) --

M3 616,201 700,491 734,271 (27.07.2012) --

Emisyon 44,368 49,347 52,025 (27.07.2012) --

TCMB Brüt Döviz Rezervleri (Milyon $) 80,696 78,330 87,757 (03.08.2012) --

Faiz Oranları

TCMB O/N (Borç Alma) 1.50 5.0 5.0 (10.08.2012) --

TRLIBOR O/N 6.54 10.89 6.19 (10.08.2012) --

Ödemeler Dengesi (Milyon $)

Cari İşlemler Açığı 47,101 77,089 4,247 (Haziran 2012) 65,000

İthalat 185,544 240,834 20,441 (Haziran 2012)

--

İhracat 113,883 134,971 13,266 (Haziran 2012)

--

Dış Ticaret Açığı 71,661 105,858 7,175 (Haziran 2012) 93,000

Borç Stoku Göstergeleri (Milyar TL)

Merkezi Yön. İç Borç Stoku 352.8 368.8 377.7 (Haziran 2012) --

Merkezi Yön. Dış Borç Stoku 120.5 149.5 145.9 (Haziran 2012) --

Kamu Net Borç Stoku 317.6 290.5 289.9 (2012 I. Çeyrek) --

Kamu Ekonomisi (Milyon TL) 2010 Haziran 2011 Haziran

Bütçe Gelirleri 18,448 26,686 24,804 (Haziran 2012) --

Bütçe Giderleri 23,894 23,597 31,074 (Haziran 2012) --

Bütçe Dengesi -5,446 3,089 -6,270 (Haziran 2012) --

Faiz Dışı Denge -2,103 4,650 -4,389 (Haziran 2012) --