HASTA ÇOCUĞA YÖNELİK DESTEK PROGRAM
HAZIRLAMA
Prof. Dr. Aynur BÜTÜN AYHAN Ankara Üniversitesi
Sağlık Bilimleri Fakültesi Çocuk Gelişimi Bölümü
Hasta çocuklara yönelik yapılan her türlü uygulama çocuğun yer aldığı diğer tüm alanlarda olduğu gibi çocuğun yüksek yararına uygun olmalıdır.
Hasta çocuklar ile iletişimde, onlara yaklaşımda ve destek olma noktalarında karşımıza dikkat edilmesi gereken noktalar çıkmaktadır.
Hasta çocuğa yönelik uygulama programı hazırlarken bazı hususlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Bunlar başlıklar halinde sunulacak olursa, çocuğun:
Yaşı
Gelişimsel Özellikleri
Tanısı
Hastalığı Nedeniyle Yaşadığı veya Yaşayabileceği Dezavantajlı Durumları
Akademik Düzeyi
Ve Ailenin İlgi ve İhtiyaçları
Ailesine Yönelik Değişkenler
Tedavi Görmüş Olduğu Hastane Ortamı olarak karşımıza çıkmaktadır.
Çocuğun Yaşı:
Çocuk gelişimi alanı ile ilgili tüm derslerde vurgulandığı gibi hasta çocuklarla gelişimsel destek boyutunda da önemli ve en başta dikkat edilmesi gereken değişkendir.
İlgili yaş grubuna ait olan ve destek program hazırlanması planlanan çocuğun yaşına özgü gelişimsel özellikleri dikkate alınarak planlama yapılmalı, yapabilir olduğu güçlü özellikleri vurgulanarak ve göz önünde bulundurularak program hazırlanmalıdır.
Çocuğun Gelişimsel Özellikleri:
Destek program hazırlanması planlanan çocuğun gelişimsel değerlendirmesi destek program hazırlanmadan önce yapılmalı, çocuk dikkatlice gözlemlenmelidir. Formal ve/veya informal yöntemler aracılığıyla çocukların gelişimsel değerlendirilmesi ve izlemi yapılmalıdır. Ardından çocuğun yaşına uygun gelişimsel özellikleri değerlendirilmeli ve destek programda yer alacak, geliştirilmesi gereken özellikleri belirlenmelidir.
Gözlemi ve değerlendirilmesi yapılan ve destek programı hazırlanacak olan çocuğun güçlü ve geliştirilmesi gereken özellikleri ve yönleri tespit edildikten sonra ise çocuğun ilgi ve ihtiyaçları göz önüne alınmalıdır.
Sağlıklı gelişim gösteren çocukların yaşlarına ait gelişimsel özelliklerini çok iyi bilmek bu noktada önemli yer tutmaktadır.
Çocuğun Tanısı:
Hasta çocuklar için göz önünde bulundurulması gereken diğer önemli değişken ise tanıdır.
Uygulama programı hazırlanacak olan çocuğun tanısı ve tanı grubu araştırılmalıdır. Bu araştırma sürecinde mutlaka tıbbi kökenli kaynaklardan yararlanılmalı ve yararlanılan kaynak mutlaka program içinde belirtilmelidir.
Hasta çocuğun tanısı destek programında onun yapabilir oldukları ve yapamayacaklarına rehberlik eden bir değişkendir ve program hazırlanırken bu noktanın göz önünde bulundurulması gerekli ve önemlidir.
Çocuğun Hastalığı Nedeniyle Yaşadığı veya Yaşayabileceği Dezavantajlı Durumları:
Hasta çocukların hastalıkları nedeniyle yapabilir ve yapamaz oldukları durum ve şartlar iyi değerlendirilmeli, planlanan uygulama bu durum ve şartlar göz önünde bulundurularak hazırlanmalıdır.
Aynı zamanda çocukların hassas oldukları ve hastalıkları nedeniyle konuşmak ve görmek istemedikleri durum ve olayları dikkatle ve özenle tespit ederek bunlara da hem destek programı planlamasında ve esnasında yer vermemek hem de çocukla kurulan iletişimde ve etkileşimde değinmemek doğru bir yaklaşım olacaktır.
Çocuğun Akademik Düzeyi
Hasta çocuklar hastalıkları nedeniyle eğitimlerine devam edemeyebilmektedir. Bu noktada hastane okulları, yatakbaşı destek ve evde destek ile eğitimlerine devam edebilme olanakları devreye girmektedir.
Hasta çocuğun ilgi ve ihtiyacı ile akademik düzeyi doğrultusunda uygulanması planlanan destek programına çocuğa akademik anlamda destek olabilecek olan uygulamaların verilmesi yerinde bir yaklaşım olacaktır.
Çocuğun akademik beceri ve bilgileri desteklenirken moda mod bilgi yerine, çocuğun işi olan oyun yoluyla çocukları desteklemek daha doğru ve çocuğun ilgisini çekecek düzeyde olacaktır.
Çocuğun ve Ailenin İlgi ve İhtiyaçları:
Hasta çocuğun ilgi ve ihtiyaçlarını belirlerken ailelerin de ilgi ve ihtiyaçlarını gözetmek önemlidir. Bu ilgi ve ihtiyaçlar çok çeşitli olabilmektedir. Fakat yerine getirilebilecek ve getirilmemesi uygun olacak noktaları iyi tespit etmek de önemlidir.
Uygulanması ve gerçekleştirilmesi mümkün olan talep ve isteklerin dinlenerek destek programında yer almasını sağlamak dikkat edilmesi gereken hususlardandır.
Çocuğun Ailesine Yönelik Değişkenler:
Ailelere sunacağınız öneriler noktasında dikkat etmeniz gereken bazı konular vardır. Ailenin sosyodemografik özelliklerini dikkate alarak (ekonomik düzey, eğitim durumu, aile tipi, çocuk sayısı, ikamet edilen il gibi) öneri sunmanız önemlidir.
Çocuğun Tedavi Görmüş Olduğu Hastane Ortamı:
Çocuğun tedavi gördüğü hastane ortamı da önemli değişkenlerdendir.
Multidisipliner olarak çalışmalar sürdürmenizi gerektiren hastane ortamında doktor, hemşire başta olmak üzere tüm sağlık çalışanlarının kural ve söylemlerini dikkate almanız gerekmektedir.
Hastane ortamı özel bir ortamdır. Uygulama yapılırken dikkat edilmesi gereken pek çok husus vardır. Bunların başında kullanılacak materyaller gelmektedir. Hastane ortamında yapılacak olan uygulamalarda uhu gibi uçucu malzemelerin kullanılmaması gerekmektedir. Yine aynı şekilde iğne, sivri uçlu makas gibi çocuğa zarar verebilecek malzemelerin kullanımı da tercih edilmemelidir.
Kısacası hastanede çalışan personel ve hastanenin koymuş olduğu kurallar doğrultusunda hareket ederek, çocuklara zarar verebilecek her türlü yaklaşım ve davranış ile birlikte olumsuz uygulamalardan da kaçınılması gerekmektedir.
KAYNAKLAR
BAYKOÇ N (2006). Hastanede Çocuk ve Genç. 1. Baskı. Ankara: Gazi Kitabevi.
BÜTÜN AYHAN A (2015). Hasta Çocukların Gelişimi ve Eğitimi, Anadolu Üniversitesi Yayınları.
