T.C.
AKSARAY VALİLİĞİ
İL ÇEVRE VE ORMAN MÜDÜRLÜĞÜ
2004 YILI AKSARAY
İL ÇEVRE DURUM RAPORU
AKSARAY-2005
İ Ç İ N D E K İ L E R
TUTABLOLAR DİZİNİUT______________________________ Hata! Yer işareti tanımlanmamış.
TUA. COĞRAFİK KAPSAMUT ___________________________________________________ 15
TUA.1. Giriş :UT________________________________________________________________ 15
TUA.2. İl ve İlçe Sınırları :UT_____________________________________________________ 15
TUA.3. İlin Coğrafi Durumu :UT __________________________________________________ 18
TUA.4. İlin Topografyası ve Jeomorfolojik Durumu :UT _______________________________ 18
TUA.5. Jeolojik Yapı ve Stratigrafi :UT______________________________________________ 21
TUA.5.1. Metamorfizma ve Mağmatizma :UT______________________________________________ 27
TUA.5.2. Tektonik ve Polecoğrafya :UT___________________________________________________ 31
TUB. DOĞAL KAYNAKLARUT___________________________________________________ 33
TUB.1. Enerji Kaynakları :UT_____________________________________________________ 33
TUB.1.1. Güneş Enerjisi :UT____________________________________________________________ 33
TUB.1.2. Su Enerjisi :UT _______________________________________________________________ 33
TUB.1.3. Kömür Enerjisi :UT ___________________________________________________________ 33
TUB.1.4. Doğal Gaz Enerjisi :UT_________________________________________________________ 33
TUB.1.5. Rüzgar Enerjisi :UT ___________________________________________________________ 33
TUB.1.6. Biomas Enerjisi (Odun, Biyogaz, Tezek) :UT_______________________________________ 33
TUB.1.7. Petrol :UT___________________________________________________________________ 33
TUB.1.8. Jeotermal Sahalar :UT _________________________________________________________ 33
TUB.2. Biyolojik Çeşitlilik :UT ____________________________________________________ 34
TUB.2.1. Ormanlar :UT ________________________________________________________________ 34
TUB.2.2. Çayır ve Mera :UT_____________________________________________________________ 34
TUB.2.3. Sulak Alanlar :UT_____________________________________________________________ 34
TUB.2.4. Flora :UT____________________________________________________________________ 35
TUB.2.5. FaunaUT_____________________________________________________________________ 35
TUB.2.6. Milli Parklar, Tabiat Parkları, Tabiat Anıtı, Tabiatı Koruma Alanları ve Diğer Hassas Yöreler :UT_______________________________________________________________________ 35
TUB.3. Toprak :UT______________________________________________________________ 35
TUB.4. Su Kaynakları :UT _______________________________________________________ 35
TUB.4.1. İçme Suyu Kaynakları ve Barajlar :UT____________________________________________ 35
TUB.4.2. Yer Altı Su Kaynakları :UT_____________________________________________________ 35
TUB.4.3. Akarsular :UT________________________________________________________________ 35
TUB.4.4. Göller ve Göletler :UT__________________________________________________________ 37
TUB.5. Mineral Kaynakları :UT ___________________________________________________ 37
TUB.5.1.Sanayi Madenleri :UT __________________________________________________________ 37
TUB.5.2.Metalik Madenler :UT__________________________________________________________ 37
TUB.5.3.Enerji Madenleri :UT___________________________________________________________ 37
TUB.5.4.Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler :UT _______________________ 37
TUC. HAVA (ATMOSFER VE İKLİM)UT___________________________________________ 39
TUC.1. İklim ve Hava :UT________________________________________________________ 39
TUC.1.1.UTTUDoğal Etmenler :UT ___________________________________________________________ 39
TUC.1.2. Yapay Etmenler :UT___________________________________________________________ 45
TUC.2. Havayı Kirletici Gazlar ve Kaynakları :UT_____________________________________ 50
TUC.2.1. Kükürtdioksit Konsantrasyonu ve Duman :UT ____________________________________ 50
TUC.2.2. Partikül Madde Emisyonları :UT ________________________________________________ 52
TUC.2.3. Karbonmonoksit Emisyonları :UT _______________________________________________ 53
TUC.2.4. Azot Oksit Emisyonları :UT____________________________________________________ 54
2
TUC.2.5. Hidrokarbon ve Kurşun Emisyonları :UT _________________________________________ 54
TUC.3. Atmosferik Kirlilik :UT ____________________________________________________ 54
TUC.3.1. Ozon Tabakasının İncelmesinin Etkileri :UT_______________________________________ 54
TUC.3.2. Asit Yağmurlarının Etkileri :UT_________________________________________________ 55
TUC.4. Hava Kirleticilerinin Çevreye Olan Etkileri :UT ________________________________ 55
TUC.4.1. Doğal Çevreye Olan Etkileri :UT_________________________________________________ 55
TUC.4.2. Yapay Çevreye Etkileri :UT_____________________________________________________ 56
TUD. SUUT____________________________________________________________________ 57
TUD.1. Su Kaynaklarının Kullanımı :UT____________________________________________ 57
TUD.1.1. Yer Altı SularıUT TU:UT __________________________________________________________ 57
TUD.1.2. Jeotermal Kaynaklar :UT_______________________________________________________ 59
TUD.1.3. Akarsular :UT________________________________________________________________ 60
TUD.1.4. Göller, Göletler ve Rezervuarları :UT_____________________________________________ 63
TUD.1.5. Denizler :UT__________________________________________________________________ 70
TUD.2. Doğal Drenaj Sistemleri:UT________________________________________________ 70
TUD.3. Su Kaynaklarının Kirliliği ve Çevreye Etkileri :UT _____________________________ 70
TUD.3.1. Yer altı Suları ve Kirlilik :UT ___________________________________________________ 70
TUD.3.2.Akarsularda Kirlilik :UT_______________________________________________________ 70
TUD.3.3. Göller, Göletler ve Rezervuarlarda Kirlilik :UT ___________________________________ 74
TUD.3.4. Denizlerde Kirlilik :UT_________________________________________________________ 74
TUD.4. Su ve Kıyı Yönetimi, Strateji ve Politikalar :UT_________________________________ 74
TUD.5. Su Kaynaklarında Kirlilik Etkenleri :UT______________________________________ 78
TUE. TOPRAK VE ARAZİ KULLANIMIUT_________________________________________ 81
TUE.1. Genel Toprak Yapısı :UT___________________________________________________ 81
TU1. Kahverengi Topraklar :UT_________________________________________________________ 81
TU2. Kireçsiz Kahverengi Topraklar :UT _________________________________________________ 82
TU3. Alüviyal Topraklar :UT____________________________________________________________ 83
TUE.2. Toprak Kirliliği :UT_______________________________________________________ 84
TUE.2.1. Kimyasal Kirlenme :UT________________________________________________________ 84
TUE.2.2. Mikrobiyal Kirlenme :UT_______________________________________________________ 84
TUE.3. Arazi :UT_______________________________________________________________ 85
TUE.3.1. Arazi Varlığı :UT______________________________________________________________ 85
TUE.3.2. Arazi Problemleri :UT _________________________________________________________ 93
TUF. FLORA-FAUNA VE HASSAS YÖRELERUT ___________________________________ 95
TUF.1. Ekosistem Tipleri :UT _____________________________________________________ 95
TUF.1.1. Ormanlar :UT ________________________________________________________________ 95
TUF.1.2. Çayır ve Meralar :UT_________________________________________________________ 101
TUF.1.3 . Sulak Alanlar :UT___________________________________________________________ 101
TUF.1.4. Diğer Alanlar (Stepler v.b.) :UT_________________________________________________ 102
TUF.2. Flora :UT______________________________________________________________ 102
TUF.2.1. Habitat ve Toplulukları :UT___________________________________________________ 102
TUF.2.2. Türler ve Populasyonlar :UT___________________________________________________ 102
TUF.3. Fauna :UT_____________________________________________________________ 104
TUF.3.1.Habitat ve Toplulukları :UT ____________________________________________________ 104
TUF.3.2. Türler ve Popülasyonları :UT___________________________________________________ 104
TUF.3.3. Hayvan Yaşama Hakları :UT___________________________________________________ 107
TUF.4. Hassas Yöreler :UT ______________________________________________________ 108
TUF.4.1. Ülkemiz Mevzuatı Uyarınca Korunması Gerekli Alanlar :UT________________________ 108
TUF.4.3. Korunması Gereken Alanlar :UT_______________________________________________ 137
TUG. TURİZMUT _____________________________________________________________ 145
TUG.1. Yörenin Turistik Değerleri :UT_____________________________________________ 145
TUG.1.1.Yörenin Doğal Değerleri :UT___________________________________________________ 146
TUG.1.2. Kültürel Değerler :UT________________________________________________________ 163
TUG.2. Turizm Çeşitleri :UT_____________________________________________________ 177
TU1.UTTUKıyı Turizmi:UT_________________________________________________________________ 177
TU2.UTTUPlajlar-Spor Tesisleri:UT__________________________________________________________ 178
TU3.UTTUKayak ve Dağcılık:UT ____________________________________________________________ 178
TU4. Yaylalar ve Milli Parklar – Gezi ve Mesire Yerleri :UT_________________________________ 178
TU5. Av Turizmi – Balıkçılık :UT_______________________________________________________ 178
TU6. Kaplıca ve Dağ Turizmi İmkanları :UT______________________________________________ 179
TU7. Gençlik ve Kongre Turizmi :UT____________________________________________________ 179
TUG.3. Turistik Alt Yapı :UT_____________________________________________________ 180
TUG.4. Turist Sayısı :UT________________________________________________________ 183
TUG.5. Turizm Ekonomisi :UT ___________________________________________________ 190
TUG.6. Turizm Çevre İlişkisi :UT _________________________________________________ 190
TUH. TARIMUT_______________________________________________________________ 191
TUH.1. Genel Tarımsal Yapı :UT _________________________________________________ 191
TUH.2. Tarımsal Üretim :UT ____________________________________________________ 192
TUH.2.1. Bitkisel Üretim :UT___________________________________________________________ 193
TUH.2.2. Hayvansal Üretim:UT_________________________________________________________ 200
TUH.3. Organik Tarım :UT _____________________________________________________ 205
TUH.4. Tarımsal İşletmeler :UT __________________________________________________ 205
TUH.4.1. Kamu İşletmeleri :UT_________________________________________________________ 205
TUH.4.2.UTTUÖzel İşletmeler :UT___________________________________________________________ 205
TUH.5. Tarımsal Faaliyetler :UT_________________________________________________ 205
TUH.5.1. Pestisit Kullanımı :UT________________________________________________________ 205
TUH.5.2. Gübre Kullanımı :UT_________________________________________________________ 208
TUI. MADENCİLİKUT _________________________________________________________ 209
TUI. 1. Madenler:UT ___________________________________________________________ 209
TUI.1. Maden Kanununa Tabi Olan Madenler ve Taş Ocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler:UT________________________________________________________ 210
TUI.1.1. Endüstriyel Madenler:UT ______________________________________________________ 210
TUI.1.2. Metalik Madenler :UT_________________________________________________________ 212
TUI.1.3. Enerji Hammaddeleri:UT ______________________________________________________ 213
TUI.2. Madencilik Faaliyetlerinin Yapıldığı Yerlerin Özellikleri :UT ____________________ 215
TUI. 3. Cevher Zenginleştirme :UT________________________________________________ 215
TUI. 4. Madencilik Faaliyetlerinin Çevre Üzerine Etkileri :UT__________________________ 215
TUI. 5. Madencilik Faaliyetleri Sonucunda Arazi Kazanım Amacı İle Yapılan Rehabilitasyon Çalışmaları :UT ____________________________________________________________ 215
TUJ. ENERJİUT ______________________________________________________________ 216
TUJ.1. Birinci Enerji Kaynakları :UT______________________________________________ 216
J.1.1. Taşkömürü :______________________________________________________________ 216
4
TUJ.1.2. Linyit :UT __________________________________________________________________ 216
TUJ.1.3. Asfaltit :UT _________________________________________________________________ 216
TUJ.1.4. Bitümlü Şist :UT______________________________________________________________ 216
TUJ.1.5. Hampetrol :UT_______________________________________________________________ 216
TUJ.1.6. Doğalgaz :UT ________________________________________________________________ 216
TUJ.1.7. Nükleer Kaynaklar :UT________________________________________________________ 217
TUJ.1.8. Orman :UT__________________________________________________________________ 217
TUJ.1.9. Hidrolik :UT_________________________________________________________________ 217
TUJ.1.10. Jeotermal Enerjisi :UT_______________________________________________________ 217
TUJ.1.11. Güneş :UT _________________________________________________________________ 217
TUJ.1.12. Rüzgar :UT_________________________________________________________________ 217
TUJ.1.13. Biyokütle :UT_______________________________________________________________ 218
TUJ.2. İkincil Enerji Kaynakları :UT_____________________________________________ 218
TUJ.2.1. Termik Enerji :UT ___________________________________________________________ 218
TUJ.2.2. Hidrolik Enerji :UT___________________________________________________________ 218
TUJ.2.3. Nükleer Enerji :UT ___________________________________________________________ 218
TUJ.2.4. Yenilebilir Elektrik Enerjisi Üretimi :UT_________________________________________ 218
TUJ.3. Enerji Tüketiminin Sektöre Göre Dağılımı :UT________________________________ 218
TUK. SANAYİ VE TEKNOLOJİUT _______________________________________________ 221
TUK.1. Kentte Sanayiinin Yer Seçimi Süreçleri ve Bunu Etkileyen Etmenler :UT __________ 221
TUK.2. Global Anlamda Sanayinin Gruplandırılması :UT_____________________________ 232
TUK.3. Sanayinin İlçelere Göre Dağılımı :UT _______________________________________ 233
TUK.4. Sanayi Gruplarına Göre İş Yeri Sayıları ve İstihdam Durumu :UT _______________ 233
TUK.5. Sanayi Gruplarına Göre Üretim Teknolojisi ve Enerji Kullanımı :UT______________ 233
TUMaden İşletme Sanayi :UT __________________________________________________________ 233
TUTaş ve Toprağa Dayalı Sanayi :UT____________________________________________________ 235
TUOtomotiv ve Yan Sanayi :UT ________________________________________________________ 235
TUMobilya Sanayi :UT________________________________________________________________ 235
TUPlastik ve Kimya Sanayi :UT ________________________________________________________ 235
TUKonfeksiyon Sanayi :UT____________________________________________________________ 235
TUK.6. Sanayiden Kaynaklanan Çevre Sorunları ve Alınan Önlemler :UT________________ 236
TUK.6.1. Sanayiden Kaynaklanan Hava Kirliliği :UT_______________________________________ 236
TUK.6.2. Sanayiden Kaynaklanan Su Kirliliği :UT ________________________________________ 236
TUK.6.3. Sanayiden Kaynaklanan Toprak Kirliliği :UT_____________________________________ 237
TUK.6.4. Sanayiden Kaynaklanan Gürültü Kirliliği :UT____________________________________ 237
TUK.6.5. Sanayi Tesislerinden Kaynaklanan Atıklar :UT ___________________________________ 237
TUK.7. Sanayi Tesislerinin Acil Durum Planı :UT ___________________________________ 237
TUL. ULAŞIM, ALTYAPI, HABERLEŞMEUT______________________________________ 239
TUL.1. Altyapı:UT _____________________________________________________________ 239
TUL.1.1. Su Sistemi :UT ______________________________________________________________ 239
TUL.1.2. Pis Su Sistemi – Kanalizasyon :UT______________________________________________ 239
TUL.1.3. Yeşil Alanlar :UT_____________________________________________________________ 239
TUL.1.4. Elektrik İletim Hatları :UT_____________________________________________________ 239
TUL.1.5. Doğalgaz Boru Hatları:UT_____________________________________________________ 241
TUL.2. Ulaşım:UT _____________________________________________________________ 241
TUL.2.1. Karayolları :UT______________________________________________________________ 241
TUL.2.2. Demiryolları :UT ____________________________________________________________ 245T L.2.3. Deniz, Göl, Nehir Taşımacılığı :________________________________________________245
UL.2.4. Havayolları :U______________________________________________________________ 245
UL.3. Haberleşme:U _________________________________________________________ 245
UL.4. İlin İmar Durumu :U___________________________________________________ 247
UL.5. İldeki Baz İstasyonları :U________________________________________________ 248
UM. YERLEŞİM ALANLARI VE NÜFUSU______________________________________ 249
UM.1. Kentsel ve Kırsal Planlama :U____________________________________________ 249
UM.1.1. Kentsel Alanlar :U _________________________________________________________ 249
UM.1.2. Kırsal Alanlar :U___________________________________________________________ 251
UM.2. Altyapı :U ____________________________________________________________ 251
UM.3. Binalar ve Yapı Çeşitleri :U______________________________________________ 251
UM.3.1. Kamu Binaları :U___________________________________________________________ 251
UM.3.2. Okullar :U________________________________________________________________ 252
UM.3.3. Hastaneler ve Sağlık Tesisleri :U______________________________________________ 269
UM.3.4. Sosyal ve Kültürel Tesisler :U_________________________________________________ 270
UM.3.5. Endüstriyel Yapılar :U ______________________________________________________ 270
UM.3.6. Göçer ve Hareketli Barınaklar :U _____________________________________________ 270
UM.3.7. Otel-Motel ve Turizm Amaçlı Diğer Yapılar :U__________________________________ 270
UM.3.8. Bürolar ve Dükkanlar :U ____________________________________________________ 271
UKapalı Çarşı.U_____________________________________________________________ 271
UM.3.9. Kırsal Alanda Yapılaşma :U__________________________________________________ 274
UM.3.10. Yerel Mimari Özellikleri :U _________________________________________________ 274
UM.3.11. Bina Yapımında Kullanılan Yerel Materyaller :U_______________________________ 274
UM.4. Sosyo-Ekonomik Yapı :U________________________________________________ 274
UM.4.1. İş Alanları ve İşsizlik :U_____________________________________________________ 274
UM.4.2. Göçler :U ___________________________________________________________ 282
UM.4.3. Göçebe İşçiler (Mevsimlik) :U ________________________________________________ 282
UM.4.4. Kent Toprağının Mülkiyet Dağılımı :U_________________________________________ 282
UM.4.5. Konut Yapım Süreçleri :U ___________________________________________________ 283
UM.4.6. Gecekondu Islah ve Önleme Bölgeleri :U _______________________________________ 283
UM.5. Yerleşim Yerlerinin Çevresel Etkileri :U____________________________________ 283
UM.5.1.Görüntü Kirliliği :U_________________________________________________________ 283
UM.5.2. Binalarda Ses İzolasyonu :U__________________________________________________ 283
UM.5.3. Hava Alanları ve Çevresinde Oluşan Gürültü Zonları :U__________________________ 283
UM.5.4. Ticari ve Endüstriyel Gürültü :U______________________________________________ 283
UM.5.5. Kentsel Atıklar :U __________________________________________________________ 283
UM.5.6. Binalarda Isı Yalıtımı :U_____________________________________________________ 283
UM.6. NüfusU ______________________________________________________________ 284
UM.6.1. Nüfusun Yıllara Göre DeğişimiU_____________________________________________ 284
UM.6.2. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı :U____________________________ 285
UM.6.3. İl ve İlçelerin Nüfus Yoğunlukları :U___________________________________________ 286
UM.6.4. Nüfus Değişim Oranı :U _____________________________________________________ 286
UN. ATIKLARU_____________________________________________________________ 287
UN.1. Evsel Katı Atıklar :U____________________________________________________ 287
UN.2. Tehlikeli ve Zararlı Atıklar :U ____________________________________________ 287
UN.3. Özel Atıklar :U_________________________________________________________ 287
UN.3.1. Tıbbi Atıklar :U ____________________________________________________________ 287
UN.3.2. Atık Yağlar :U______________________________________________________________ 288
UN.3.3. Bitkisel ve Hayvansal Atık Yağlar :U___________________________________________ 288
UN.3.4. Pil ve Aküler :U_____________________________________________________________ 288
UN.3.5. Cips ve Diğer Yakma Fırınlarından Kaynaklanan Küller :U________________________ 288
UN.3.6. Tarama Çamurları :U _______________________________________________________ 288 N.3.7. Elektrik ve Elektronik Atıklar :______________________________________________ 288
6
UN.3.8. Kullanım Ömrü Bitmiş Araçlar :U_____________________________________________ 288
UN.4. Diğer Atıklar :U________________________________________________________ 289
UN.4.1. Ambalaj Atıkları :U_________________________________________________________ 289
UN.4.2. Hayvan Kadavraları :U______________________________________________________ 289
UN.4.3. Mezbaha Atıkları :U ________________________________________________________ 289
UN.5. Atık Yönetimi :U _______________________________________________________ 289
UN.6. Katı Atık Miktar ve Kompozisyonu :U ______________________________________ 289
UN.7. Katı Atıkların Biriktirilmesi, Toplanması, Taşınması ve Aktarma Merkezleri :U____ 289
UN.8. Atıkların Bertaraf Yöntemleri:U___________________________________________ 290
UN.8.1. Katı Atıkların Depolanması :U________________________________________________ 290
UN.8.2. Atıkların Yakılması :U_______________________________________________________ 290
UN.8.3. Kompost :U________________________________________________________________ 290
UN.9. Atıkların Geri Kazanımı ve Değerlendirilmesi :U_____________________________ 290
UN.10. Atıkların Çevre Üzerindeki Etkisi :U______________________________________ 290 O.GÜRÜLTÜ VE TİTREŞİM_______________________________________________ 293
UO.1. Gürültü :U____________________________________________________________ 293
UO.1.1. Gürültü Kaynakları :U ______________________________________________________ 294 O.1.2. Gürültü ile Mücadele : _______________________________________________________294
UO.1.3. Gürültünün Çevreye Olan Etkisi :U____________________________________________ 299
UO.1.4.UUGürültünün İnsanlar Üzerine Olan Etkileri :U___________________________________ 299
UO.2. Titreşim :U___________________________________________________________ 300
UP. AFETLERU ____________________________________________________________ 301
UP.1. Afet Olayları :U________________________________________________________ 301
UP.1.1. Depremler :U_______________________________________________________________ 301
UP.1.2. Heyelanlar-Çığlar :U_________________________________________________________ 302
UP.1.3.Seller :U____________________________________________________________________ 302
UP.1.4. Orman, Otlak ve Sazlık YangınlarıU U :U________________________________________ 307
UP.1.5. Ormanlar Üzerinde Biyotik veya ağabeyyotik Faktörlerin Etkileri :U________________ 307
UP.1.6. Fırtınalar :U________________________________________________________________ 307
UP.2. Diğer Afetler :U________________________________________________________ 307
UP.2.1. Radyoaktif Maddeler :U_____________________________________________________ 307
UP.2.2.Denize Dökülen Petrol ve Diğer Tehlikeli Atıklar :U_______________________________ 307
UP.2.3. Tehlikeli Maddeler :U________________________________________________________ 307
UP.3. Afetlerin Etkileri ve Yardım Tedbirleri :U ___________________________________ 308
UP.3.1. Sivil Savunma Birimleri :U ___________________________________________________ 310
UP.3.2. Yangın Kontrol ve Önleme Tedbirleri :U________________________________________ 316
UP.3.3. İlkyardım Servisleri :U_______________________________________________________ 317
UP.3.4. Afetzedeler ve Mültecilerin Yeniden İskanı :U____________________________________ 318
UP.3.5. Tehlikeli Maddelerin Yurtiçi ve Sınırlararası Taşınımı İçin Alınan Tedbirler :U_______ 319
UP.3.6. Afetler ve Büyük Endüstriyel Kazalar :U________________________________________ 319
UR. SAĞLIK VE ÇEVREU____________________________________________________ 320
UR.1. Temel Sağlık Hizmetleri :U_______________________________________________ 320
UR.1.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı :U______________________________________________ 320
UR.1.2. Bulaşıcı Hastalıklar :U_______________________________________________________ 326
UR.1.3. Gıda Hijyeni :U_____________________________________________________________ 331
UR.1.4. Aşı Çalışmaları :U___________________________________________________________ 332
UR.1.5 Bebek Ölümleri :U___________________________________________________________ 332
UR.1.6. Ölümlerin Hastalık, Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı :U______________________ 332
UR.1.7. Aile Planlaması Çalışmaları :U________________________________________________ 336
UR.2. Çevre Kirliliği ve Zararlarından Oluşan Sağlık Riskleri :U _____________________ 336
UR.2.1. Kentsel Hava Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri :U_________________________ 336
UR.2.2. Su Kirliliğinin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri :U__________________________________ 337
UR.2.3. Atıkların İnsan Sağlığı Üzerinde Etkileri :U_____________________________________ 337
UR.2.4. Gürültünün İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri :U ___________________________________ 338
UR.2.5. Pestisitlerin İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri :U____________________________________ 338
UR.2.6. İyonize Radyasyondan Korunma :U____________________________________________ 339
UR.2.7. Baz İstasyonlarından Yayılan Radyasyonun İnsan Sağlığı Üzerine Etkileri :U_________ 340
US. ÇEVRE EĞİTİMİU ______________________________________________________ 342
US.1. Kamu Kurumlarının Çevre Eğitimi İle İlgili Faaliyetleri :U_____________________ 342
US.2. Çevre İle İlgili Gönüllü Kuruluşlar ve Faaliyetleri :U__________________________ 342
US.2.1.Çevre Vakıfları :U___________________________________________________________ 342
US.2.2.Çevre Dernekler :U__________________________________________________________ 342
US.2.3. Çevreyle ilgili Federasyonlar :U________________________________________________ 342
UT. ÇEVRE YÖNETİMİ VE PLANLAMAU______________________________________ 344
UT.1. Çevre Kirliliğinin ve Çevresel Tahribatın Önlenmesi :U________________________ 344
UT.2. Doğal Kaynakların Ekolojik Dengeler Esas Alınarak Verimli Kullanımı Korunması Ve Geliştirilmesi :U___________________________________________________________ 346
UT.3. Ekonomik Ve Sosyal Faaliyetlerin, Sonuçlarının Çevrenin Taşıma Kapasitesini
Aşmayacak Biçimde Planlanması :U___________________________________________ 347
UT.4. Çevrenin İnsan-Psikososyal İhtiyaçlarına Uyumun Sağlanması :U_______________ 347
UT.5. Çevre Duyarlı Arazi Kullanım Planlaması :U________________________________ 348
UT.6. Çevresel Etki Değerlendirmesi :U__________________________________________ 348
U23.06.1997 TARİHLİ ÇED YÖNETMELİĞİ’NİNÖN – ÇED KAPSAMINDA
DEĞERLENDİRİLEN FAALİYETLER LİSTESİU______________________________________ 349
U23.06.1997 TARİHLİ ÇED YÖNETMELİĞİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLEN
FAALİYETLER LİSTESİ (ÇED’E TABİİ)U____________________________________________ 351
U06.06.2002 TARİHLİ ve 16.12.2003 TARİHLİ ÇED YÖNETMELİĞİ’NİN ÖN-ÇED
KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLEN FAALİYETLER LİSTESİU________________________ 352
U06.06.2002 TARİHLİ ÇED YÖNETMELİĞİNİN ÇED KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLEN FAALİYETLER LİSTESİU__________________________________________________________ 352
8
TABLOLAR DİZİNİ
TABLO B.1. Aksaray Eğim Gruplarına Göre Rüzgar Erozyonu Ve Toprak Derinliği_____36 TABLO C.1- 2004 Yılı Aksaray İli Ortalama Rüzgar Hızı _________________________40 TABLO C.2. 2004 Yılı En Kuvvetli Rüzgar Hızı Ve Yönü __________________________40 TABLO C.3. 2004 Yılı Esme Sayıları Toplamı __________________________________41 TABLO C.4. Aksaray İli 2004 Yılı Yerel Basınç Değerleri __________________________42 TABLO C.5. 2004 Yılı Aksaray İli Bağıl Nem Oranı ______________________________42 TABLO C.6. 2004 Yılı Bulutluluk Durumu ______________________________________42 TABLO C.7. Aksaray İli 2004 Yılı Aylara Göre Ortalama Sıcaklıklar_________________43 TABLO C.8. Aksaray İli Aylara Göre Ortalama Buharlaşma Miktarı ________________43 TABLO C.9. 2004 Yılı Aksaray İli Yağış Miktarı _________________________________44 TABLO C.10. 2004 Yılı Kar, Dolu Sis Ve Kırağı Durumu _________________________45 TABLO C.11. Emisyon İzni Alan İşletmeler _____________________________________49 TABLO C.12. Köylere Hizmet Götürme Birliği Aylık Emisyon Ölçüm Çizelgesi _________52 TABLO C.13. 2003 Yılı Hava Kirliliği Ortalamaları ______________________________51 TABLO C.14. 2004 Yılı Hava Kirliliği Ölçüm Ortalamaları ________________________52 TABLO C.15. 2004 Yılı Hava Kirliliği Ölçüm Ortalamaları ________________________52 TABLO C.16. 2003 Yılı Hava Kirliliği Ortalamaları _____________________________53 TABLO D.1. Uluırmak Sularının Analiz Sonuçları _______________________________61 TABLO D.2. Mamasun Barajının Hidrokimyasal Analiz Sonuçları __________________61 TABLO D.3.-Mamasun Barajının Fiziksel Özellikleri _____________________________62
TABLO D.4. Aksaray İlindeki Akarsu Kaynaklarının Fiziksel Özellikleri _____________ 62 TABLO D.5. Helvadere Göletinin Fiziksel Özellikleri ____________________________64
TABLO D.6. Balcı Göletinin Fiziksel Özellikleri _________________________________64 TABLO D.7. Çiftevi Göletinin Fiziksel Özellikleri ________________________________64 TABLO D.8. Sarıbük Göletinin Fiziksel Özellikleri _______________________________65 TABLO D.9. Güzelyurt Göletinin Fiziksel Özellikleri _____________________________65 TABLO D.10. Ortaköy Cumalı Göletinin Fiziksel Özellikleri _______________________66 TABLO D.11. Sarılıgödeler Göletinin Fiziksel Özellikleri _________________________66 TABLO D.12. Çavdarlılar Göletinin Fiziksel Özellikleri___________________________66 TABLO D.13. Sarıyahşi-Boğazköy Göletinin Fiziksel Özellikleri ____________________67 TABLO D.14. Ağaçören Camili Köyü Göletinin Fiziksel Özellikleri__________________67 TABLO D.15. Tuz Gölünün Boylam Ve Enlemleri_________________________________69
TABLO D.16. Kıta İçi Su Kaynaklarının Sınıflarına Göre Kalite Kriterleri_____________77 TABLO E.1. Aksaray İli Arazi Varlığı__________________________________________83 TABLO E.2. Tarım İş Koluna Göre Nüfus Dağılımı_______________________________83 TABLO E.3. Arazi Kullanma Durumu__________________________________________85 TABLO E.4. Eğim-Derinlik-Taşlılık-Kayalık_____________________________________86 TABLO E.5. Aksaray Eğim Gruplarına Göre Rüzgar Erozyonu Ve Toprak Derinliği____87 TABLO E.6. Arazi Sınıfları Ve Kullanma Şekillerine Göre Rüzgar Erozyonu ___________88 TABLO E.7. Aksaray Kullanma Şekillerinde Yaşlık Ve Çoraklık Sorunlarına Göre Arazi
Sınıfları _______________________________________________________88 TABLO E.8. Aksaray Arazi Sınıfları Ve Toprak Derinliğine Göre Kullanma Şekilleri ____89 TABLO E.9. Aksaray Arazi Sınıfları Ve Eğim Gruplarına Göre Kullanma Şekilleri______90 TABLO E.10. Aksaray Arazi Kullanma Şekillerinin Kabiliyet Sınıflarına Göre Dağılımı__91 TABLO E.11. Aksaray Eğim Gruplarına Göre Rüzgar Erozyonu Ve Toprak Derinliği____92 TABLO F.1 Orman Alanı Miktarı_____________________________________________97 TABLO F.2. Aksaray İli Mera Ot Verimi_______________________________________101 TABLO F.3. Bitki Türleri___________________________________________________102 TABLO F.4. Bölgede Bulunan Hayvan Türleri, Amfibia___________________________104 TABLO F.5. Bölgede Bulunan Hayvan Türleri, Reptial (Sürüngenler) _______________104 TABLO F.6. Bölgede Bulunan Hayvan Türleri, Aves (Kuşlar)______________________105 TABLO F.7. Bölgede Bulunan Hayvan Türleri, Mamalia (Memeliler)________________105 TABLO F.8. Bölgede Bulunan Hayvan Türleri, İnsecta (Böcekler)__________________105 TABLO F.9. Bölgede Bulunan Kürklü Hayvanlar Listesi__________________________106 TABLO F.10. Bölgede Bulunan Kuş Türleri Listesi______________________________106 TABLO F.11. Kentsel Sit Alanları____________________________________________110 TABLO F.12. Arkeolojik Sit ve Ören Yerleri____________________________________110 TABLO F.13. Doğal Sitler ve Anıt Ağaçların Listesi _____________________________114 TABLO F.14. Arkeolojiksit ve Ören Yeri Listesi_________________________________115 TABLO F.15. Ihlara Özel Çevre Koruma Bölgesi Sınır Koordinatları________________120 TABLO F.16. Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesi Sınır Koordinatları _____________126 TABLO F.17. Merkez Ve İlçelerde Tespiti Yapılan Mera Alanları___________________130 TABLO F.18. Dünya Kültür ve Tabiat Mirasının Korunması Sözleşmesinde Yer Alan
"Kültürel Miras" ve "Doğal Miras" Statüsü Verilen Kültürel, Tarihi ve Doğal Alanlar _____________________________________________________131
10
TABLO. F.19. Yapı Toplulukları_____________________________________________135 TABLO G.1. İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri _______________________________180 TABLO G.2. Deneme İşletme Belgeli Tesisler __________________________________180 TABLO G.3. Yatırım Belgeli Konaklama Tesisleri _______________________________180 TABLO G.4. Belediye Belgeli Konaklama Tesisleri ______________________________181 TABLO G.5. Turizm İşletme Belgeli Lokantalar _________________________________182 TABLO G.6. Seyahat Acentaları Listesi________________________________________182 TABLO G.7. İl Bazında Konaklayan Turist Sayısı _______________________________184 TABLO G.8. İlçe Bazında Konaklayan Turist Sayısı______________________________187 TABLO H.1. İlin Arazi Varlığı_______________________________________________192 TABLO H.2.İlin Tarım Arazisi Dağılımı_______________________________________192 TABLO H.3. İlçeler İtibariyle Tarım Alanlarının Kullanım Amacıyla Dağılımı_________193 TABLO H.4. 2003 Yılı Tahıl Çeşitleri Ve Miktarları______________________________193 TABLO H.5. Buğdaygiller__________________________________________________194 TABLO H.6. Baklagiller___________________________________________________194 TABLO H.7. Yem Bitkileri Ve Üretim Miktarı___________________________________194 TABLO H.8. Yem Bitkileri__________________________________________________195 TABLO H.9. Endüstri Bitkileri Ve Üretim Miktarı_______________________________195 TABLO H.10. Endüstriyel Bitkiler____________________________________________195 TABLO H.11. Meyvelerin Üretim Miktarı Ve Ağaç Sayısı _________________________196 TABLO H.12. Meyve Üretimi Sulu Kuru_______________________________________197 TABLO H.13. Sebze Türlerinin Üretim Miktarları _______________________________197 TABLO H.14. Sebze Üretimi________________________________________________198 TABLO H.15. İlin Hayvan Varlığı____________________________________________200 TABLO H.16. Büyükbaş Hayvan Varlığı ______________________________________201 TABLO H.17. Küçükbaş Hayvan Varlığı ______________________________________201 TABLO H.18. İlimizde Kesim Yapılan Büyük Ve Küçükbaş Hayvanlar_______________201 TABLO H.19. Kanatlı Hayvan Varlığı ________________________________________202 TABLO H.20. Arı Ve Su Ürünleri Üretim Miktarı________________________________203 TABLO H.21. Hayvansal Üretim Miktarları____________________________________204 TABLO H.22. 2004 Yılında İlimizde Bitki Koruma Faaliyetlerinde Kullanılan Pestisitlerin Cins Ve
Miktarlarını Gösterir Cetvel__________________________________________206 TABLO H.23. Pestisitlerin Kalma Süreleri Ve Kalıcılık Durumu____________________207 TABLO H.24. 2004 Yılında Gübre Kullanım Miktarı _____________________________208
TABLO I.1. Taşocakları Nizamnamesine Tabi Olan Doğal Malzemeler ______________214
TABLO J.1. Aksaray İli 2004 Yılı Aylara Göre Güneşlenme Süresi Ve Şiddeti_________217 TABLO J.2. Sektörlere Göre İlçe Bazında Elektrik Tüketim _______________________218 TABLO J.3. Sektörlere Göre İlçe Bazında Abone Sayıları_________________________219 TABLO J.4. Kişi Başına Tüketilen Enerji______________________________________219 TABLO J.5. Aksaray İli 2004 Yılı Elektrik İstatistikleri ___________________________219 TABLO J.6. İlin Net Tüketimi (Mwh) Ve Abone Sayısının Sektörel Dağılımı___________220 TABLO K.1. Fiilen Üretim Yapan Veya Deneme Üretimine Geçmiş Bulunan
Sanayi Tesisleri ________________________________________________222 TABLO K.2. 2004 Yılında Üretime Geçen Firmalar Ve Üretim Konuları _____________232 TABLO K.3. Sanayi Kuruluşlarının Sektörlere Göre Dağılımı _____________________232 TABLO L.1. Aksaray İli Yol Ağı Durumu ______________________________________242 TABLO L.2. Aksaray İli Yıllık Ortalama Günlük Trafik Değerleri __________________242 TABLO L.3. 2004 Yılı İl Geneli Araç Sayıları __________________________________244 TABLO L.4. 2003 Yılı Santrallere Ait Bilgiler __________________________________245 TABLO M.1. 2003-2004 Yılı İlköğretim Okulları Öğrenci Ve Derslik Sayıları _________252 TABLO M.2. 2003-2004 Eğitim Öğretim Yılı Lise Öğrenci Ve Derslik Sayıları_________266 TABLO M.3. Aksaray İli Öğrenci Pansiyonları _________________________________269 TABLO M.4. Meslek Veya Meslek Grubu Sayısı ________________________________274 TABLO M.5. Göç Olayları _________________________________________________282 TABLO M.6. 2000 Yılı İlçelere göre Şehir ve Köy nüfusu, Yıllık Nüfus Artış Hızı ______284 TABLO M.7. 2000 yılı İlçelere Göre Şehir ve Köy Nüfusu, Yüzölçümü ve
Nüfus Yoğunluğu_______________________________________________284 TABLO M.8. Aksaray Nüfusunu Sayım Yılları İtibariyle Gelişimi __________________285 TABLO M.9. Nüfusun Cinsiyet ve Yaş Gruplarına Göre Dağılımı__________________285 TABLO M. 10. Nüfus Artış Hızı Ve Değerlendirilmesi ____________________________286 TABLO M. 11. Nüfus Artış Hızı Ve Değerlendirilmesi ____________________________286 TABLO O.1. Motorlu Taşıt Gürültüsü ________________________________________294 TABLO O.2. Aksaray İli Trafik Yoğunluğu Ve Gürültü Ölçümü ____________________295 TABLO O.3. Eşdeğer Gürültü Seviyelerinin Hesaplanan Ortalama Değerleri _________296 TABLO O.4. İşitme Sağlığı Açısından Kabul Edilebilir Gürültü Seviyeleri ____________297 TABLO O.5. Şantiye Gürültü Seviyeleri_______________________________________298 TABLO O.6. Yerleşim Alanları Standart Gürültü Seviyeleri _____________________298
12
TABLO P.1. 03 Haziran 2000 Tarihinde Meydana Gelen Sel Baskını Analizi__________303 TABLO P.2. Aksaray İl Merkezinde Doğal Afet Yönünden Tespit Edilen Riskli
Bölgeler______________________________________________________305 TABLO P.3. Aksaray İli Merkeze Bağlı Yerleşim Bölgelerinde Doğal Afet Yönünden Tespit
Edilen Riskli Bölgeler__________________________________________306 TABLO R.1. Sağlık Kurumlarının Dağılımı Listesi_______________________________320 TABLO R.2. Verem Savaş Dispanseri Çalışmaları_______________________________324 TABLO R.6. 2004 Yılı Bildirimi Zorunlu Hastalıklar Listesi ______________________326 TABLO R. 7. 2004 Yılı İçme Ve Kullanma Suları Analiz Sonuçları _________________330 TABLO R.8. Gıda Numuneleri Sayısı _________________________________________331 TABLO R.9. 2004 Yılı Aşı Sayısı Ve Yüzdesi ___________________________________332 TABLO R.10. 1999 Yılı Sağlık Ocakları Ölümlerinin Yaş Ve Cins Gruplarına Dağılımı _332 TABLO R.11. Ölenlerin Yaş ve Cins Gruplarına Göre Dağılımı ____________________333 TABLO R.12. Yıllara Göre Sağlık Verileri ____________________________________335 TABLO R.13. 2004- Yılı Aile Planlaması Çalışmaları ____________________________336 TABLO T.1. İlimizde Çed Olumlu/Olumsuz Ve Çed Gerekli/Gerekli Değildir Kararı Verilen
Faaliyetlerin Listesi ____________________________________________349
14
A. COĞRAFİK KAPSAM
A.1. Giriş :
İl Merkez sınırları içerisinde 1960’lı yıllardan bu yana kazı çalışmaları sürdürülen Aşıklı Höyük ve Acem Höyük yerleşim yerlerinden elde edilen belge ve bilgiler ışığında Aksaray’ın tarih çizgisinin Cilalı Taş Dönemlerine (M.Ö. 8000-7000) kadar uzandığı görülür.
Hititler Asur Ticaret Kolonileri, Frigyalılar, Lidyalılar, Medler, Persler, Kapadokyalılar ve Romalılar Aksaray ve çevresinde hükümranlık sürdüren önemli devletler olarak karşımıza çıkarlar.
Kapodokya Krallığı zamanında “Garsaurua” denilen şehir Archalaus’un Kapdokya Kralı olmasından dolayı buraya özel bir önem vermesi ve yeniden imar ettirmesi sonucu Türkler tarafından Archalaus’un adıyla “Arçhalis” veya “Colonia Archalais” olarak anılmıştır.
Türklerin Anadolu’yu fethiyle birlikte Melik Danişmend Ahmet Gazi, bütün Kapadokya ile birlikte Aksaray’ı da ele geçirmiş ve Aksaray Anadolu Selçuklu Devletinin kurulmasıyla bu devletin önemli merkezleri arasına girmiştir. 1470 yılında Fatih Sultan Mehmet Han kumandanlarından İshak Paşa tarafından Osmanlı hakimiyeti altına alınmıştır.
İshak Paşa, Fatih Sultan Mehmet Han emriyle halkın bir bölümünü İstanbul’un bugün de Aksaray adıyla anılan semtine naklettirmiştir.
Cumhuriyet öncesi Aksaray, bağımsız bir liva olan Niğde’ye bağlı bir ilçe statüsünde iken 14.10.1920 tarih ve 40 sayılı kanunla müstakil liva haline getirilmiş, kendisine Arapsun (Gülşehir) ve Koçhisar (Şereflikoçhisar) ilçeleri bağlanmıştır. 1933 yılında 2197 sayılı kanunla yine Niğde’ye bağlı bir ilçe haline getirilmiş, aradan 56 yıl geçtikten sonra 15.06.1989 gün ve 3578 sayılı kanunla tekrar il statüsü verilmiştir.
A.2. İl ve İlçe Sınırları :
Aksaray ili Orta Anadolu’nun ortasında 33-35º doğu meridyenleri 38-39º kuzey paralelleri arasında yer almaktadır. İlin kuzeyinde Kırşehir, Ankara, doğusunda Nevşehir, Güney doğusunda Niğde, batısında Konya, kuzey batısında Tuz Gölü yer almaktadır. İlin yüzölçümü 7.721 Km² , rakım 980 m’dir. Aksaray İlinde Merkez İlçe dahil 7 İlçe, 41 Kasaba 146 köy bulunmaktadır. Bağlı İlçeler; Merkez, Ağaçören, Eskil, Gülağaç, Güzelyurt, Ortaköy, Sarıyahşidir.
16
1. Merkez İlçe
Yüzölçümü 3.935 KmP2 Polup, Şehir nüfusu 129.949, Köy nüfusu 106.611’dir..
2. Ağaçören
Ağaçören İlçesi İç Anadolu’nun Orta Kızılırmak Bölümünün Güney doğusunda yer almakta olup, kuzey ve doğu komşusu Aksaray İlinin Ortaköy İlçesi,Güneyi Ankara İlinin Şereflikoçhisar ilçesi, batısı ise Aksaray ilinin Sarıyahşi İlçesidir. Ağaçören İlçesinin 1 Belde, 28 Köy ve 9 Mahallesi bulunmaktadır. İlçenin toplam nüfusu 15.869’dür. Yüzölçümü 430 Kilometre kare olup rakım yüksekliği 1.100 metredir.
3. Eskil
Eskil İlçesi Tuz Gölü’nün Güneyinde yer almaktadır. Kuzeyinde Tuz Gölü, batısında Konya İl sınırı, Güneyinde Konya Karapınar İlçesi, doğusunda Aksaray iline bağlı Köy ve Kasabalar bulunmaktadır. Eskil İlçesinin 1 Belde, 4 Köy ve 15 Mahallesi bulunmaktadır.
ilçenin toplam nüfusu 28.952’dir. Yüzölçümü 1.601 KmP2P’dir.
4. Gülağaç
Gülağaç İlçesi İç Anadolu Bölgesinin Orta Kısmında, doğusunda Niğde ve Nevşehir il hudutları, Güneyinde Güzelyurt ve batısında Aksaray Merkez İlçe hudutları ile sınırlandırılmıştır. Gülağaç ilçesinin 8 Köy, 5 Belde ve 21 Mahallesi bulunmaktadır. İlçenin yüzölçümü 341 KmP2P olup, rakım yüksekliği 1170 metre ve toplam nüfusu 26.874’dir.
5. Güzelyurt
Güzelyurt İlçesi İç Anadolu Bölgesinin Kapadokya Bölümü içerisinde yer almaktadır.
Özel Çevre Koruma Bölgesi olan Ihlara Vadisi, Güzelyurt İlçesi sınırları içerisinde bulunmaktadır. Kuzeyinde Gülağaç İlçesi, Güneyinde Niğde İl sınırı, batısında Aksaray hudutlarıyla sınırlandırılmıştır. İlçenin 8 Köy, 3 Belde ve 12 Mahallesi bulunmaktadır. İlçenin yüzölçümü 355 KmP2P, rakım yüksekliği 1.485 metre ve toplam nüfusu 16.836’dir.
6.Ortaköy
Ortaköy İlçesi İç Anadolu Bölgesinin Orta Kızılırmak Kesiminde yer alır. Doğusunda Nevşehir İl sınırı batısında Ağaçören İlçesi, Güneyinde Aksaray ve kuzeyinde Kırşehir il sınırları ile çevrilidir. İlçenin 26 Köy, 5 Belde ve 21 Mahallesi bulunmaktadır. İlçe yüzölçümü 750 KmP2P, rakım yüksekliği 1.140 metre ve toplam nüfusu 58.873’dir.
