T.C.
SAKARYA ÜN VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TÜSÜ
PORTFOLYO DE ERLEND RME YÖNTEM N N
LKÖ RET M B R NC KADEMEDE UYGULANMA
DÜZEY (SAKARYA ÖRNE )
YÜKSEK L SANS TEZ
O uzhan KABA#
Enstitü Anabilim Dal+ : E itim Bilimleri
Enstitü Bilim Dal+ : E itim Programlar+ ve Ö retimi
Tez Dan+2man+: Yard. Doç. Dr. Ahmet ESK CUMALI
MAYIS 2007
T.C.
SAKARYA ÜN VERS TES SOSYAL B L MLER ENST TÜSÜ
PORTFOLYO DE ERLEND RME YÖNTEM N N
LKÖ RET M B R NC KADEMEDE UYGULANMA
DÜZEY (SAKARYA ÖRNE )
YÜKSEK L SANS TEZ
O uzhan KABA#
Enstitü Anabilim Dal+ : E itim Bilimleri
Enstitü Bilim Dal+ : E itim Programlar+ ve Ö retimi
Bu tez 03/07/2007 tarihinde a2a +daki jüri taraf+ndan Oybirli i ile kabul edilmi2tir.
Prof.Dr. Aytekin #MAN Yard.Doç.Dr. Ahmet ESK CUMALI Yard.Doç.Dr. Murat SKENDER
Jüri Ba2kan+ Jüri Üyesi Jüri Üyesi
BEYAN
Bu tezin yaz lmas nda bilimsel ahlak kurallar na uyuldu unu, ba kalar n n eserlerinden yararlan lmas durumunda bilimsel normlara uygun olarak at fta bulunuldu unu, kullan lan verilerde herhangi bir tahrifat yap lmad n , tezin herhangi bir k sm n n bu üniversite veya ba ka bir üniversitedeki ba ka bir tez çal mas olarak sunulmad n beyan ederim.
O uzhan KABA#
31.05.2007
ÖNSÖZ
E itim alan nda son y llardaki h zl de i im geleneksel ö renme, ö retme ve de erlendirme yakla mlar n da etkilemi ve de i tirmi tir. Yeni yakla mlar ürünle birlikte sürecin de de erlendirilmesi üzerinde durmaktad r. Sürece yönelik de erlendirmede kullan lan yöntemlerinden biri olan portfolyo, özellikle yeni müfredat program ile birlikte daha etkin bir ekilde kullan lmaya ba lanm t r. Bu çal ma, yeni bir de erlendirme yöntemi olan Portfolyo (Bireysel Geli im Dosyas ) De erlendirme Yönteminin Sakarya ilindeki ilkö retim okullar birinci kademede uygulanma düzeyini ara t rmaya ve uygulama s ras nda kar la lan durumlar tespite yöneliktir. Di er ölçme ve de erlendirme yöntemleriyle beraber Portfolyo de erlendirme yöntemini de kullanacak ö retmen arkada lara, bu çal man n faydal olaca n dü ünüyorum.
Yüksek Lisans e itimim ve tez çal malar m s ras nda bilgi ve deste ini eksik etmeyen ve beni yönlendiren tez dan man m ve hocam Yard. Doç. Dr. Ahmet ESK,CUMALI’
ya sonsuz te ekkürlerimi sunar m. Yine tezime de erli fikirleriyle destek veren Prof. Dr.
Aytekin ,2MAN ve Yard. Doç.Dr. Murat ,SKENDER hocalar ma da te ekkür ederim.
Her konuda desteklerini esirgemeyen Okul Müdürüm Mehmet I2IK; beraber görev yapt m z, tecrübe, bilgi ve desteklerini eksik tutmayan ö retmen arkada m ,brahim 2OR; verilerin toplanmas nda yard m ve destek veren, uygulama okullar ndaki idareci ve tüm ö retmen arkada lar ma ükranlar m sunar m. Bilimsel veriler nda haz rlanm yönergeleri ba ar ile uygulayan Camili Sait Faik Abas yan k ,lkö retim Okulu 4-B s n f ndaki sevgili ö rencilerime ve onlar n k ymetli anne ve babalar na te ekkür ederim. Son olarak; hem e itimim s ras nda hem de tez dönemindeki çal malar m s ras nda beni yüreklendiren, maddi-manevi destekleriyle her daim yan mda olan ailem ve e im Esra KABA2’ a içtenlikle te ekkürlerimi sunar m.
O uzhan KABA#
31 May+s 2007
Ç NDEK LER
KISALTMALAR...iii
TABLOLAR L STES ………...iv
#EK LLER L STES ………...viii
ÖZET………...ix
SUMMARY………..…x
G R #………...1
BÖLÜM 1: KAVRAMSAL ÇERÇEVE………....9
1.1. Bireysel Geli im Dosyas (Portfolyo) Nedir………...9
1.2. Bireysel Geli im Dosyas n n (Portfolyo) Özellikleri………...12
1.3. Portfolyo De erlendirme Yöntemi”nin Amaçlar ………13
1.4. Portfolyo De erlendirmesi Hangi Kazan mlar ,çindir?...……...15
1.5. Portfolyo De erlendirme Yöntemi”nin Avantajlar ve Dezavantajlar …………....16
1.6. Geleneksel De erlendirme Yöntemi” ile “Portfolyo De erlendirme Yöntemi” Aras ndaki Temel Farkl l klar………..18
1.7. Portfolyo De erlendirme Yöntemi Ö renme Sonuçlar ………...21
1.8. Portfolyo De erlendirme Yönteminin” Çe itleri………..22
1.9. Portfolyo De erlendirme Sürecinin Evreleri………....23
1.10. Portfolyo De erlendirme Yöntemi”nin Kullan l ………....25
1.10.1. Portfolyo Dosyas ,çinde Bulunmas Gereken Bölümler………...26
1.10.2. Portfolyoda Bulunabilecek Materyaller ………....27
1.10.3. Portfolyo ,çinde Bulunacak Çal malar n Seçimi ve Say s ………..29
1.11. Portfolyo De erlendirme Sürecinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar..……....30
1.11.1. Portfolyonun ,ncelenme Zaman ve S kl ………...31
1.11.2. Portfolyo ,çindeki Çal malar n De erlendirilmesinde Kullan lacak Kriterlerin Olu turulmas (Rubrikler)………...31
1.11.2.1. Rubrik (Puanlama yönergesi, dereceli puanlama ölçe i)’ in Temel Özellikleri………..…33
1.11.2.2. Rubrik Olu turmada Kullan labilecek Dereceli Ölçekler..……....33
1.11.2.3. Portfolyo De erlendirmesinde Rubrik Olu turulmas …………..35
1.12. ,lgili Çal malar ve Ara t rmalar………36
BÖLÜM 2: ARA#TIRMANIN YÖNTEM ………....42
2.1. Ara t rma Modeli………...42
2.2. Evren ve Örneklem………...…42
2.2.1. Evren………....42
2.2.2. Örneklem………...43
2.3. , lem Yolu………....43
2.4. Veri Toplama Araçlar ………...…...44
2.4.1. Portfolyo De erlendirme Yöntemi Ö retmen Uygulama Anketi………....44
2.4.2. Portfolyo De erlendirme Yöntemi Ö retmen Görü me Formu………...48
2.4.3. Portfolyo De erlendirme Yöntemi Ö renci Tutum Anketi………...48
2.4.4. Portfolyo De erlendirme Yöntemi Veli Tutum Anketi………...51
2.5. Verilerin Analizi ve Yorumlanmas ………...…..…54
BÖLÜM 3: BULGULAR VE YORUM………...56
3.1. Ara t rman n Örneklemine ,li kin Bulgular………...56
3.2. Ara t rman n Alt Problemlerine ,li kin Bulgular……….60
3.2.1. Birinci Alt Probleme ,li kin Bulgular ve Yorumu………...60
3.2.2. ,kinci Alt Probleme ,li kin Bulgular ve Yorumu………...……..78
3.2.3. Üçüncü Alt Probleme ,li kin Bulgular ve Yorumu………..87
3.2.4. Dördüncü Alt Probleme ,li kin Bulgular ve Yorumu………...95
3.2.5. Ö retmen, Ö renci ve Velilerin Anket Maddelerine Verdikleri Cevaplar n Kar la t r lmas ………...…103
SONUÇLAR VE ÖNER LER………115
KAYNAKÇA………123
EKLER………...………..127
ÖZGEÇM #……….135
KISALTMALAR P.D.Y. : Portfolyo De erlendirme Yöntemi MEB. : Milli E itim Bakanl
TABLOLAR L STES
Tablo 1: Geleneksel De erlendirme Yöntemi” ile “Portfolyo De erlendirme
Yöntemi” Aras ndaki Temel Farkl l klar……….…19
Tablo 2: Portfolyoda Ö renme Sonuçlar Tablosu……….……21
Tablo 3: Rubrik Olu turmada Kullan labilecek Dereceli Ölçekler………....34
Tablo 4: Portfolyo De erlendirme Yöntemi De erlendirme Tablosu………...35
Tablo 5: Portfolyo Sunumu ,çin Haz rlanm Dereceli Puanlama Ölçe i Tablosu……….…..36
Tablo 6: Ara t rma Örnekleminin Say sal Durumu………....43
Tablo 7: P.D.Y.’ye Genel Bak Aç s ,le ,lgili Ö retmen Görü lerini Ölçen Sorular………45
Tablo 8: P.D.Y.’nin Ö renci Becerilerine (Kazan m) Katk s ,le ,lgili Ö retmen Görü lerini Ölçen Sorular………...46
Tablo 9: P.D.Y.’nin Ö retmene Sa lad Yararlar ,le ,lgili Ö retmen Görü lerini Ölçen Sorular………...46
Tablo 10: P.D.Y’ nin Aileye Sa lad Faydalar ,le ,lgili Ö retmen Görü lerini Ölçen Sorular………46
Tablo 11: P.D.Y.’ye Genel Bak Aç s ,le ,lgili Ö renci Görü lerini Ölçen Sorular………49
Tablo 12: P.D.Y.’nin Becerilerine (Kazan m) Katk s ,le ,lgili Ö renci Görü lerini Ölçen Sorular………..50
Tablo 13: P.D.Y’ nin Aileye Sa lad Faydalar ,le ,lgili Ö renci Görü lerini Ölçen Sorular………...…..50
Tablo 14: P.D.Y.’ye Genel Bak Aç s ,le ,lgili Veli Görü lerini Ölçen Sorular………....52
Tablo 15: P.D.Y.’nin Ö renciye Sa lad Faydalarla ,lgili Veli Görü lerini Ölçen Sorular………...……..53
Tablo 16: P.D.Y.’nin Velilere Ö renciyi Tan ma ve Geli imlerini Takip Etme Konusunda Sa lad Faydalarla ,lgili Veli Görü lerini Ölçen Sorular………...…53
Tablo 17: Ara t rmaya Kat lan Ö retmenlere Ait Ki isel Bilgiler ve Oranlar ...…...56
Tablo 18: Mezuniyet Okul Tipini ‘Di er Olarak , aretleyen Ö retmenlerin
Da l m ………...57 Tablo 19: Okul Örneklemi ,le ,lgili Bilgiler………..59 Tablo 20: Portfolyo De erlendirme Yöntemi Uygulanma Düzeyi………60 Tablo 21: Ö retmenin Okulundaki Di er S n flarda P.D.Y.’nin Uygulanma
Düzeyi………61 Tablo 22: P.D.Y.’nin Ö retmenlerin S n flar nda ve Okuldaki Di er
S n flarda Uygulanma Düzeyi………61 Tablo 23: P.D.Y.’nin Okullarda Uygulanma Sebebi………...……..62 Tablo 24: Standart Ölçme ve De erlendirme Yöntemleri Yan nda Farkl
Ölçme ve De erlendirme Yöntemlerinin Uygulanma Düzeyi………...63 Tablo 25: P.D.Y.’yi Uygulayan Ö retmenlerin Di er Alternatif
Yöntemleri Uygulama Düzeyi………....…63 Tablo 26: P.D.Y. Hakk nda Ö retmenlerin Genel Fikri………....64 Tablo 27: P.D.Y.’yi Uygulayan Ö retmenlerin Uygulamayla ,lgili
Genel Fikri………...64 Tablo 28: Ö retmenlerin Ki isel Bilgilerinin P.D.Y.’yi Uygulama
Düzeyine Etkisi………..64 Tablo 29: Ö retmenlerin Görev Yapt Okulun Genel Özelliklerinin
P.D.Y.’yi Uygulama Düzeyine Etkisi………66 Tablo 30: P.D.Y.’ye Genel Bak Aç s ,le ,lgili Ö retmen Görü leri……….….68 Tablo 31: P.D.Y.’nin Ö renci Becerilerine (Kazan m) Katk s ,le ,lgili
Ö retmen Görü leri………70 Tablo 32: P.D.Y.’nin Ö retmene Sa lad Yararlar ,le ,lgili Ö retmen
Görü leri………...72 Tablo 33: P.D.Y’ nin Aileye Sa lad Faydalar ,le ,lgili Ö retmen Görü leri. …..….73 Tablo 34: Ö retmenlerin Ki isel Farkl l klar n n P.D.Y. Hakk ndaki Görü üne
Etkisi………...74 Tablo 35: Ö retmenlerin Görev Yapt Okullar n Genel Özelliklerinin
P.D.Y. Hakk ndaki Ö retmen Görü üne Etkisi………...76 Tablo 36: Ö rencilerin P.D.Y.’ye Genel Bak Aç s ………87
Tablo 37: Ö rencilerin P.D.Y.’nin Becerilerine (Kazan m) Katk s ,le ,lgili
Görü leri………...89 Tablo 38: Ö rencilerin P.D.Y’nin Aileye Sa lad Faydalar ,le ,lgili
Görü leri………...91 Tablo 39: P.D.Y.’ye Genel Bak Aç s ,le ,lgili Veli Görü leri………95 Tablo 40: P.D.Y.’nin Ö renciye Sa lad Faydalarla ,lgili Veli Görü leri... ………..97 Tablo 41: P.D.Y.’nin Velilere Ö renciyi Tan ma ve Geli imlerini Takip
Etme Konusunda Sa lad Faydalarla ,lgili Veli Görü leri…………...…..99 Tablo 42: ‘P.D.Y. Ö rencinin Güçlü ve Zay f Yönlerini Farketmesine Yard mc
Olur.’ Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler……….103 Tablo 43: ‘P.D.Y. Ö rencinin Sorumluluk Duygusunun Geli mesini Sa lar.’
Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………..…..………104 Tablo 44: ‘P.D.Y. Ö rencinin Gelecekteki Ö retmenlerine Güvenli Bilgi Sa lar.’
Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………104 Tablo 45: ‘P.D.Y. Ö rencinin Yeteneklerini Sergileme F rsat Verir.’ Anket
Maddesi ,le ,lgili Görü ler………...105 Tablo 46: ‘P.D.Y. Ö rencinin Geli imini Bir Bütün Olarak Takip Etme F rsat
Verir.’ Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………..………...105 Tablo 47: ‘P.D.Y. Ö rencinin Yarat c l k Yetene ini Geli tirir.’ Anket
Maddesi ,le ,lgili Görü ler……….……...106 Tablo 48: ‘P.D.Y. Uygulanmas Kolay Bir Yöntemdir.’ Anket Maddesi ,le ,lgili
Görü ler………..106 Tablo 49: ‘P.D.Y. Aile ,le Ö retmen Aras ndaki ,li kinin Geli mesini Sa lar.’
Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………107 Tablo 50: ‘P.D.Y.’nin Ailenin Okul Etkinliklerine Kat l m Oran na Olumlu
Etkisi Vard r.’ Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………107 Tablo 51: ‘P.D.Y.’nin Uygulanabilmesi ,çin Uzun Bir Zamana ,htiyaç Vard r.’
Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………...…..108 Tablo 52: ‘Portfolyo De erlendirme Süreci ,çerisinde Ö renci, Kendisine ,li kin
,leriye Dönük Hedefler Belirleme F rsat n Elde Eder.’ Anket
Maddesi ,le ,lgili Görü ler………...……..108
Tablo 53: ‘P.D.Y. Ö rencinin Geli imini Takip Edebilmeyi Sa lar.’ Anket
Maddesi ,le ,lgili Görü ler……….….109 Tablo 54: ‘P.D.Y. Her Ö renciye Ba arma F rsat Verecek Bir Ortam Olu turur.’
Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………109 Tablo 55: ‘P.D.Y. Ö rencinin Ba ar s n n De erlendirilmesinde Tek Ba na
Yeterli Bir Yöntemdir.’ Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler……….110 Tablo 56: ‘P.D.Y. Ö renciye Toplum ,çinde Konu ma ve Sunum Yapma
Yetene i Kazand r r.’ Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………110 Tablo 57: ‘P.D.Y. Her Ö renciye S n f ,çerisinde De er Verildi inin Duygusu
Geli ir.’ Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………...…..111 Tablo 58: ‘P.D.Y. Okulumuzda Etkili Bir 2ekilde Uygulanmaktad r.’ Anket
Maddesi ,le ,lgili Görü ler………..…111 Tablo 59: ‘P.D.Y. ‘ye Geçi te Zorlanmad m (çocu um zorlanmad ).’ Anket
Maddesi ,le ,lgili Görü ler………..112 Tablo 60: ‘P.D.Y. ‘yi Uygulamada Ö renciler ,steklidir.’ Anket Maddesi ,le
,lgili Görü ler………..112 Tablo 61: ‘Veliler P.D.Y.’nin Uygulanmas ndan Memnun ve Yard mc d r.’
Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………113 Tablo 62: ‘P.D.Y.’nin Ö rencilerin Gelecekteki Ba ar lar na Olumlu Etkisi
Vard r.’ Anket Maddesi ,le ,lgili Görü ler………..113 Tablo 63: ‘P.D.Y. Tavsiye Edebilece im Bir Yöntemdir.’ Anket Maddesi ,le
,lgili Görü ler………..……114
#EK LLER L STES
#ekil 1: Portfolyo Nedir?, Ne De ildir?...…...11
#ekil 2: Rubriklerin Ö renci ve Ö retmen ,çin Anlam ……….32
SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tez Özeti Tezin Ba2l+ +: Portfolyo De erlendirme Yönteminin (P.D.Y.) ,lkö retim Birinci
Kademede Uygulanma Düzeyi (Sakarya Örne i)
Tezin Yazar+: O uzhan KABA2 Dan+2man: Yard.Doç.Dr. Ahmet ESK,CUMALI Kabul Tarihi: 03.07.2007 Sayfa Say+s+: X(ön k s m)+126 (tez)+9(ekler) Anabilim Dal+: E itim Bilimleri Bilim Dal+: E itim Programlar ve Ö retimi
Bu ara t rman n amac ; yenilenen ilkö retim müfredat ile daha etkin bir ekilde kullan lan Portfolyo De erlendirme Yönteminin, ilkö retim birinci kademede uygulanma düzeyini, ö retmen, ö renci ve velilerin bu uygulama hakk ndaki dü üncelerini tespit etmek ve uygulamada kar la lan olumlu ve olumsuz yönleri ortaya koymakt r.
Ara t rmada öncelikle, ö renci ba ar s n de erlendirme amac yla alternatif bir yöntem olarak uygulanan Portfolyo De erlendirme Yöntemi, literatür taramas yap larak ortaya konulmaya çal lm t r. E itim ve ö retim faaliyetlerinin uygulay c s olan ö retmenlerin, Portfolyo de erlendirme yöntemini uygulama düzeyini tespit etmek amac yla ö retmenlere anket çal mas yap lm . Bu yöntemi etkin bir ekilde uygulad tespit edilen ö retmenlerle birebir görü meler yap larak uygulaman n avantajlar ve dezavantajlar ile uygulamada kar la lan güçlükler tespit edilmeye çal lm t r. Anketler Sakarya ili Adapazar ,lçesindeki 120 resmi ve özel okul aras ndan de i ik sosyo-kültürel bölgelerden tespit edilen 21 okuldaki 287 s n f ö retmenine uygulanm ve 8 ö retmen ile birebir görü me yap lm t r.
Portfolyo de erlendirme yönteminin kapsaml bir biçimde uyguland bir s n ftaki ö rencilere ve onlar n velilerine yönelik olarak haz rlanan anket ile ö renci ve velilerin P.D.Y.’ ye ait tutumlar tespit edilmi ve aç k uçlu sorularla da uygulaman n olumlu-olumsuz yönleri ile zorluklar tespit edilmeye çal lm t r.
Toplanan verilerin de erlendirilmesi sonucunda; P.D.Y., Sakarya ,li Adapazar ilçesindeki ilkö retim okullar birinci kademesinde yüksek bir oranda uygulamaktad r. Uygulanma düzeyine, ö retmenlerin ki isel farkl l klar n n ve görev yapt klar okulun özelliklerinin çok belirgin olmasa da etkili oldu u tespit edilmi tir.
Ö retmenlerle yap lan görü melerde anket sonuçlar na yak n verilere ula lm t r.
Ö retmen, ö renci ve veliler, genel olarak uygulamaya olumlu bakt klar n ve ba ka okullara tavsiye edebileceklerini belirtmi lerdir. Uygulaman n ö renciye, ö retmene ve velilere sa lad birçok faydalar yan nda dezavantajlar n n da oldu u, bu yönüyle ö renci ba ar lar n ölçme ve de erlendirmede tek ba na yeterli bir yöntem olmad tespit edilmi tir. Bu do rultuda çal maya kat lanlar n P.D.Y.’nin uygulanmas , avantajlar ve dezavantajlar hakk ndaki görü leri ile bu yöntemi uygulamak isteyen ö retmenlere önerileri konular nda görü ve öneriler ortaya konmu tur.
Anahtar Kelimeler: Portfolyo, Bireysel Geli im Dosyas , Ürün Dosyas , Performans De erlendirme, Alternatif Ölçme ve De erlendirme
Sakarya Univetsity Institute of Social Sciences Abstract of Master’s Title of the Thesis: The Application Level of Portfolio Assessment Methodology (P.A.M.) at The Primary Schools (an application in Sakarya)
Author: O uzhan KABA2 Supervisor: Asst. Prof. Dr. Ahmet ESK,CUMALI Date: 03.07.2007 Nu. of pages:X(pre text)+126 (main body)+9 (appendices) Department: Educational Sciences Subfield: Curriculum end Instruction
The aim of this research is to determine the degree of the implementation at the primary school level, recording the attitude of the teachers, students and their parents about the portfolio assessment methodology which is being implemented in a more efficient way with the renewed primary school curriculum. In addition the positive and negative aspects of the implementation of this methodology will be discussed.
Primarily the portfolio assessment methodology is analyzed with the research made in the literature with the aim of rating the student success. Later surveys are made over the teachers in order to decide the level of implementation of the portfolio assessment methodology. With the help of the results of the surveys achieved, we made one on one interviews with the teachers who came to be the most efficient implementers of the methodology. Surveys were realized in a range of 287 primary school teachers from 21 schools of the 120 public and private schools of the Adapazar district of the Sakarya region also representing different socio-cultural regions. The interviews were made with 8 teachers who were choosen within the 287 teachers.
At a classroom which was identified as one of the classes where P.A.M is applied, we made a survey with the students and their parents in order to identify the approaches and behaviours of the involved parties against the P.A.M. Open ended questions were directed to those parties to understand the evens and odds of the implemantation of P.A.M.
Evaluation of the data collected showed that P.A.M is being applied in a high ratio within the first class of the primary schools in the Adapazar district of the Sakarya region. Although it was observed that the aprroaches of the teachers and schools implementing the system caused some differences in different places, that did not showed as a main concern. All of the related parties including teachers, students and their parents replied positively to the implementation of the methodology, but also underlined the disadvanteges emphesising that it is not enough for a proper measuring and assessment by itself.
The conceptions of the related parties including the advantges, disadvanteges and the implementation of the P.A.M and their recommendations for other teachers who are willing to aplly the system are also included in this study.
Keywords: Portfolio, individual progress portfolio, product portfolio, performance evaluation, alternative measuring and assessment
G R #
Günümüz dünyas nda bilim ve teknoloji alan nda çok büyük geli meler olmaktad r. Bu geli meler o kadar h zl olmaktad r ki insanlar bu geli meleri takip etmede ba ar s z olmaktad r. Bugün için yeni olan bir teknolojik geli me henüz yar n olmadan eskimektedir. Bu h zl geli imi sa layan insan beyni oldu u gibi, bilim ve teknolojideki geli meler, sistemin ihtiyaç duydu u beyin gücünü yeniden üretmek için i e ko ulur.
Asl nda e itim sistemlerinde de böyle bir yeniden üretim sözkonusudur.
E itim örgütleri, bireylerin davran lar n üst sistemin politikalar na uygun olarak de i tirmek üzere yap land r lm örgütlerdir. Söz konusu bu örgütler haz rlad klar e itim programlar yla bireyin davran lar n de i tirme sürecine tabi tutarlar. Davran de i tirme süreci, ö renme - ö retme etkinliklerinin bütününün aktif olarak kullan ld bir ortam gerektirmektedir. Böyle bir ortam ancak okullarla mümkün olabilmektedir.
Toplumsal sistemler, sistemi olu turan insan ö esinin tüm ihtiyaçlar n kar layabilmek ve yeni ihtiyaçlar yaratabilmek için çaba sarfederler. Bu çaba ayn zamanda sistemin devaml l için de bir zorunluluktur. ,htiyaçlara yan t veremeyen toplumsal sistemler yok olma ile kar la abilirler. Günümüzde geli en ve de i en teknolojik olanaklar, ileti im h z ndaki de i im, bireylerin ihtiyaçlar n yeniden yap land rmaktad r. Söz konusu de i im toplumsal sistemlerden biri olan okulu da etkilemektedir (Ayd n, 2002:29-30).
Ya ad m z ça da; plan yapan, karar veren ve önüne gelen verileri yorumlayan, ç kar mlarda bulunan, ç kar mlar üstüne yeni bilgiler in a edebilen, sosyal ve teknik sorunlar için dü ünen, yarat c , sorgulayan, sorumluluk sahibi bireyler yeti tirerek, var olan sorunlar çözmenin en önemli araçlar ndan biri e itimdir. Geli mi ve geli mekte olan bütün ülkeler e itim sistemlerini sorgulamakta ve yeniden yap lanma için hiçbir masraftan kaç nmamaktad rlar. Bu amaçla 2004 y l nda ö renciyi merkeze alan yeni bir müfredat program geli tirilmi . Yenilenen ilkö retim 1-5. s n f müfredat program 2004-2005 E itim ve Ö retim Y l nda 9 ilde 120 pilot okulda uygulamas yap l p sonuçlar al narak 2005-2006 E itim ve Ö retim y l nda ülke genelindeki ilkö retim okullar birinci kademe ile ikinci kademe 6. s n f düzeyinde uygulanmaya ba lanm t r (Karip, 2005:11).
Ya anan de i imler, birçok alanda yenilikler getirdi i gibi e itim sistemlerini de do rudan etkilemektedir. 21. yüzy l n bilgi toplumu, geleneksel ö retime alternatif olarak yeni yakla mlar talep etmektedir. Öyle ki; haz r olan bilginin aktar lmas anlay de i mi , onun yerine bilgiye ula ma, gerekli olan ay klama ve bu bilgilerle yeni bilgiler üretebilme becerilerini kazand rma anlay önem kazanm t r.
Günümüzde anlaml ö renmede yans tmac l k, yap land rmac l k ve özdüzenleme vard r. ,nsanlar gerçek bilgileri sadece kaydeden bireyler olarak de il, kendilerine özgü bilgi yap lar n yaratan bireyler olarak görülmektedir. Bir eyi bilmek o bilgiyi sadece almak de il, onu yorumlamak, önceden ö renilmi bilgilerle ili kilendirmektir. Ek olarak, sadece nas l uygulayaca m z bilmenin önemini de il, ayn zamanda ne zaman uygulayaca m z ve bildi imizi yeni durumlara nas l uyarlayaca m z fark etmi durumday z.
Ülkemizde de e itimciler, e itim dünyas ndaki yönelim ve de i imleri yak ndan izleyerek ça da geli melerin gerisinde kalmamak için gerekli çabay ve özveriyi göstermektedirler. E itimcilerin çal malar sonucunda son y llarda;
o “Proje Tabanl Ö renme”, o “Probleme Dayal Ö renme”, o “, birli ine Dayal Ö renme”, o “Beyin Temelli Ö renme”, o “Ele tirel Dü ünme”, o “Yans t c Dü ünme”, o “Etkin Ö renme”, o “Yarat c Dü ünme”, o “Ya am Boyu Ö renme”
o “Çoklu Zekâ Kuram ” vb. ö renme modelleri e itime yeni bak aç lar getirerek sistemdeki yerini alm t r.
Yeni geli meler nda ö rencilere ö renmeleri için nas l farkl olanaklar ve yöntemler sunuluyorsa, ne ö rendiklerini göstermeleri için de farkl ölçme ve de erlendirme yöntemleri kullan lmal d r. Her insan de i ik ö renme biçimlerine sahiptir. Her ö renme biçimi her ö renciye uygun olmad gibi dolay s yla kullan lan, bir çe it
ölçme ve de erlendirme yönteminin de herkese uygun olmayaca kesindir. Ö renci geli imini belirlemeye yönelik beceri, bilgi, süreç ve stratejiler çe itlidir ve bütün süreçlerin, tek bir ölçüm yöntemi kullan larak ölçülebilmesi mümkün de ildir. Her yöntem belli ko ullar alt nda ba ar l olaca ndan; ö retmenlerin, örgenci kapasitesi hakk nda karar verebilmeleri için farkl zamanlarda edinilmi , farkl biçimlerde, farkl bilgilere gereksinmeleri vard r. Ayr ca alternatif de erlendirme, ba ar l edimleri göstermekte, olumlu özellikleri vurgulamakta ve ne kadar bildi ini de il ba ka ö rencilere göre neleri bildi ini de erlendirmeyi sa lar.
Ekonomik, toplumsal, teknolojik v.b. geli meler nda de i en dünyada sistem içerisinde toplumu idare edecek ki ileri yeti tirecek e itim örgütlerinin as l hedefi ve amac ; sorgulayan, ara t ran, tasarlayan, üreten ve sorumluluk alan insan tipini yeti tirmektir. Bunu ba armak üzere yeni geli meler nda belirlenen müfredat programlar içerisinde hedef davran lar en iyi biçimde kazand rmaya dönük ö renme ve ö retme stratejileri ile kazand r lacak hedeflere ne düzeyde ula labildi ini veyahut süreç içerisindeki bireyin hangi becerilere sahip oldu unu ölçme ve de erlendirme yapabilmekte, son y llarda s kl kla kullan lan alternatif yöntemlerinden biri de
‘Portfolyo De erlendirme Yöntemi (P.D.Y.)’ dir. Bu yöntem, süreç içerisinde ö rencinin çabalar n , ba ar lar n , zorland noktalar ve hatalar n gösteren ki isel bir koleksiyon niteli inde olup, yap lan de erlendirmede esas olan ö rencinin kendini de erlendirmesi, ba ar lar n ve eksikliklerini fark etmesidir. Ayr ca bu de erlendirmeye anne ve babas ile akranlar ve ö retmenlerinin de kat l m d r.
Problem
Problem Durumu
Geçen yüzy l n ortalar na kadar evrende sabit bir düzenin egemen oldu u ve evreni yöneten yasalar n de i medi i anlay egemendi. Bugün ise evrende sürekli de i en bir düzenin oldu u anlay daha bask n. Bilimsel bilginin ki iye, yere ve zamana göre anlam kazand n dü ünüyoruz. Bu nedenle bilimsel bilgilerin de i meyecekmi gibi saklanmas n n bir anlam kalmad . Evren alg lamam zla beraber e itim felsefemiz de de i ti (M.E.B. ,lkö retim Genel Müdürlü ü, 2005:5).
Bilginin h zla üretildi i ça m zda bireylerin gerekli becerileri kazanmas , bu becerileri kullanarak kendisine maledebilmesi, analiz, sentez ve de erlendirme becerilerini geli tirebilmesi, bunlara dayanarak ürünler ortaya koyabilmesi ça da bir e itim ile mümkün olabilir. Geleneksel e itim yakla mlar n n yetersiz kald , içinde bulundu umuz bilgi ve teknoloji ça nda, çoklu zeka ve yap land r c e itim yakla mlar ön plana ç kmaktad r (TTK., 2004:5). Bu e itim yakla mlar nda ö rencinin istenen bilgi ve becerileri kazan p kazanmad n n tespitinde ö renciyi e itim-ö retim süreci içerisinde izleyen ve de erlendiren “portfolyo de erlendirme yöntemi”nden faydalan labilir.
E itim alan nda meydana gelen de i meler nda yenilenen ilkö retim müfredat program gere i e itim ve ö retimde, tart ma, beyin f rt nas , rol oynama, örnek olay incelemesi, gösteri, gözlem gezileri, bireysel ve grup projeleri gibi alternatif ö retim yöntem ve tekniklerin kullan lmas ile ö rencilerde kal c ö renme deneyimlerinin sa land dü ünülmektedir (Saban, 2004:247-270). Bu yöntem ve tekniklerle yap lan ö retimin de erlendirilmesinin sürece de il sonuca odaklanan klasik de erlendirme yöntemleriyle yap lmas , ö rencinin ö renme deneyimlerinin kazanmas esnas nda göstermi oldu u performans , çabay ve geli imi göstermedi inden yetersiz kalabilmektedir.
Portfolyo de erlendirme yönteminin uyguland okullardaki ö rencilerde, sorumluluk bilinci, toplum kar s nda konu ma, kendi kendini de erlendirme, ba arma iste i ve yarat c l k gibi becerilerin geli ti i dü ünülmektedir. Bu yöntem onlar n sorgulay c , ara t rmac , yans t c , üretken ve kendine güvenen bireyler olarak yeti mesine yard mc olabilmektedir. Ö rencilerin gelecekteki ö retmenlerine, ö renciler hakk nda ayr nt l bilgi sunup, ö retmenler aras nda ö retim materyalleri ve tekniklerinin payla m na katk da bulunarak ö retmeni standart testlerin s n rlamalar ndan kurtar p, ö renciler üzerinde daha rahat odaklanabilmesini ve ö rencilerle sürekli ve yak n ili kiler kurabilmesini sa layabilmektedir. Bunlarla birlikte veli ile olan ileti imi art r p, ö renci çal malar na veli kat l m n ve geri bildirimini sa lamas aç s ndan da bu yöntemin okullarda uygulanmas n n önemli oldu unu dü ünülebilir.
Portfolyo de erlendirme yönteminin okullarda uygulanabilmesi ö retmenlerin bu konuda yeterli bilgi ve beceriye sahip olmalar ile mümkün olabilir. Bu bilgi ve beceriyi
elde etmelerinde söz konusu uygulaman n yap ld okullardaki ö retmenlerin görü lerinin, deneyimlerinin ve önerilerinin ö renilmesi faydal olabilir. Ayr ca bu uygulaman n etkin bir ekilde kullan ld s n flardaki ö renciler ve onlar n anne- babalar n n uygulama hakk ndaki dü ünceleri de, Portfolyo de erlendirme yöntemini s n f nda uygulamay dü ünen ö retmenlere yol gösterici olabilece i dü ünülmektedir.
Problem Cümlesi
“Portfolyo de erlendirme yönteminin Sakarya ilindeki ilkö retim birinci kademesindeki s n flarda uygulanma düzeyi, ile P.D.Y.’ yi uygulayan ilkö retim birinci kademe ö retmen, ö renci ve ö renci velilerinin söz konusu uygulamaya ili kin görü leri, tecrübe ve önerileri nelerdir?”
Alt Problemler
Problem durumuna ba l olarak dört alt problem geli tirilmi tir.
1- Portfolyo de erlendirme yönteminin Sakarya ilindeki ilkö retim okullar birinci kademesindeki s n flarda uygulanma düzeyi ve ö retmenlerin yöntem hakk ndaki görü lerinde ki isel özelliklerinin etkisi var m d r?
a . Cinsiyetlerine,
b . Meslekte çal ma sürelerine, c . Mezun olduklar okul türlerine, d . Mezun olduklar bran türlerine,
e . Görev yapt okulun özelliklerine göre farkl l klar nelerdir?
2- ,lkö retim birinci kademede Portfolyo de erlendirme yöntemini s n flar nda uygulayan s n f ö retmenlerin söz konusu uygulama ile ilgili sorulan aç k uçlu sorulara verdikleri cevaplarda farkl l klar nelerdir?
3- Portfolyo de erlendirme yönteminin uyguland s n flarda ö renciler uygulama ile ilgili neler dü ünmektedirler?
4- Portfolyo de erlendirme yönteminin uyguland s n flardaki ö rencilerin velileri uygulama ile ilgili neler dü ünmektedirler?
Ara2t+rman+n Amac+
Bu ara t rman n genel amac , geleneksel de erlendirme yöntemlerine alternatif olan P.D.Y’ nin Türk E itim Sistemi içerisindeki uygulanabilirli ini ortaya ç karmak ve mevcut uygulamalar ise daha etkili hale getirebilmektir. Bu genel amaca ula abilmek için; söz konusu yöntemin Sakarya ilindeki uygulanma düzeyi, ö retmenlerin, uygulamaya kat lan ö renci ve velilerin uygulamaya ili kin görü leri betimlenerek, deneyimleri ortaya ç kar lmaya çal lm t r.
Portfolyo de erlendirme yöntemini uygulayan ö retmen, uygulamaya kat lan ö renci ve velilerin görü lerinden ve konu ile ilgili literatürden yola ç k larak söz konusu yöntemin nas l kullan laca , avantaj ve dezavantajlar , geleneksel de erlendirme yöntemi ile aras ndaki farkl l klar, yöntemin uygulanmas nda ö retmen, ö renci ve veliye dü en görevleri tespit etmek ara t rman n özel amaçlar olarak s ralanabilir.
Ara t+rman+n Yöntemi
Bu çal ma, “Portfolyo De erlendirme Yöntemi” ile ilgili ö retmen, ö renci ve ö renci velilerinin görü lerini anlamak ve “portfolyo de erlendirme yöntemi”nin Türk E itim Sistemi içerisinde uygulanabilirli ini ke fetmek amac yla Sakarya ili örne i ara t r lmaya yöneliktir. Bunun için öncelikle, konu ile ilgili literatür taranarak kuramsal bilgi toplanm t r.
Ara t rma, tarama (survey) modelinde yap lm t r. “Tarama modelleri, geçmi te veya hali haz rda mevcut olan bir durumu (olay, ki i, nesne) kendi artlar içinde oldu u gibi tan mlamay amaçlayan ara t rma modelleridir. Bu tür ara t rmalar, kaynak ara t rmas , tarih ara t rmas ve alan ara t rmas diye ifade edilirler” (Ero lu, 2005:22).
“Ara t rmaya konu olan olay, birey ya da nesne kendi ko ullar içinde ve oldu u gibi tan mlanmaya çal l r. Onlar herhangi bir ekilde de i tirme, etkileme çabas gösterilmez” (Karasar, 2005:77). Bu sebeple ara t rma konusu, içinde bulundu u durumla tan mlanmaya çal lm t r.
Konu ile ilgili ö retmen, ö renci ve velilere yönelik tutum anketleri haz rlanm 275 ö retmen 16 ö renci ve 16 ö renci velisi ile anket çal mas yap lm t r. Ara t rmaya kat lan ki ilerin uygulama ile ilgili görü leri aç k uçlu sorularla da al nmaya
Ara2t+rman+n Önemi
Ö retmenlik, özel bilgi, beceri ve ilgi isteyen önemli bir meslektir. Ö retmen, ö retme ve ö renme ortamlar n n önemli de i ken ve düzenleyicilerinden biridir. E itim ve ö retim etkinlikleri ö retmenlerin bilgi, beceri ve yeterlilikleri ölçüsünde ba ar ya ula maktad r. Günümüzde, ö rencilerine etkile imli ve kat l mc ortamlar sa layabilmek için ö retmenlerin, ö rencilerine ele tirel dü ünme becerileri kazand ran, onlar n yarat c l klar n te vik eden, karar vermelerini sa layan, i birli i ve ekip çal mas na yönlendiren, teknolojilerden yararlanmalar için gerekli ortamlar sa layan bireyler olmalar zorunlu hale gelmi tir (Akkoyunlu, 2005:19). Bu yetilere sahip ö retmenler e itim ortamlar n ö rencilerine göre düzenlemekte, tüm e itim ve ö retim faaliyetlerde ö renciyi merkeze almakta ve kazan mlara ula ma düzeyini belirlemek için alternatif yöntemleri tercih etmektedirler.
Okullarda, istendik davran de i tirme süreci sonunda, istenilen davran lara ne derece ula l p ula lmad n n gözlemlenmesi ve bunlar n kay t alt na al nmas önemlidir. Her okulda ve s n fta bu amaçla farkl ölçme ve de erlendirme yöntemleri kullan lmaktad r.
Portfolyo de erlendirme yöntemi kullan lagelen ölçme yöntemlerine alternatif bir süreç sunmaktad r. Portfolyo de erlendirme yöntemine ili kin; bu yöntemi uygulayan ilkö retim birinci kademe ö retmenlerinin, ö rencilerin ve ö renci velilerinin görü lerinin belirlenmesinin, söz konusu yöntemin daha etkili bir ekilde uygulanmas , uygulamadaki aksakl klar n giderilmesi ve bu yöntemi okullar nda uygulamak isteyen ö retmenlere k tutmas aç lar ndan önemli oldu u dü ünülmektedir.
Say+tl+lar
1- Ara t rmaya kat lan ö retmen, ö renci ve velilerin ara t rma süreci boyunca kendilerine sunulan ölçme araçlar na içtenlikle ve do ru bir ekilde yan t verdikleri dü ünülmektedir.
2- Uygulanan ölçeklerin kapsam geçerlili ini belirlemede kendilerine ba vurulan uzmanlar n görü leri yeterlidir.
3- Çal ma kapsam nda haz rlanan ve kullan lan ölçme araçlar n n, gözlenmek isteneni, geçerli ve güvenilir olarak ölçebildi i varsay lmaktad r.
4- Ara t rmac taraf ndan yap lan gözlemlerin, objektif olarak de erlendirildi i varsay lm t r.
S+n+rl+klar
1- Ara t rma 2006-2007 e itim ve ö retim y l na ait veriler ile,
2- Sakarya ilindeki ilkö retim birinci kademede görev yapan s n f ö retmenleri ile, 3- Ö rencilerle yap lan P.D.Y. uygulamas ve veri toplama çal mas , Camili Sait
Faik Abas yan k ,lkö retim Okulu 4-B s n f ö rencileri ile,
4- Ö renci velileri ile yap lan veri toplama çal mas , Camili Sait Faik Abas yan k ,lkö retim Okulu 4-B s n f ö rencilerinin anne ve-veya babalar ile,
5- Uygulanan anketlerden ve görü melerden sa lanan veriler ile s n rl d r.
Tan+mlar
S n f Ö retmenli i: ,lkö retim okullar n n ilk be s n f n okutan, üniversitelerin e itim fakültesi s n f ö retmenli i bölümü, e itim enstitüsü, e itim yüksek okulu mezunu ö retmenlerdir.
Olu turmac Yakla m (Construktivism): Bireyin geçmi deneyimlerini yeni deneyimler kazanma sürecinde kullanabilmesi, bunu yaparken çevresiyle sosyal bir ili ki içine girebilmesi ve kendini aktif k larak bilginin pasif al c s olmak yerine bilgiyi kendi kendine üretebilmesi, ö renebilmesi ve hayata uygulayabilmesi süreci
Ö rencilerin ön bilgilerine dayanarak çevreyle etkile imleri sonucunda yeni bilgiyi olu turduklar n ileri süren aktif ö renme yakla m .
Portfolyo Dosyalar (Bireysel Geli im Dosyas – Ürün Dosyas ) : Ö rencinin çabas n , ilerleyi ini veya ba ar s n gösteren çal ma örneklerinin belli bir amaca yönelik olarak toplanmas d r. Hedefi belirlenen, ö rencinin konu, ünite veya y l boyunca yapt klar etkinliklerin, haz rlad klar materyallerin bulundu u; ö rencilerin performanslar n ortaya koyan çal ma dosyalar n n tümü.
Dereceleme Ölçe i (Rubrik): Ki isel yarg lar arac l yla bir özelli in çe itli derecelerinin nicel olarak ölçülmesidir.
BÖLÜM 1: KAVRAMSAL ÇERÇEVE
Dünyadaki ça da e itim kuramlar n benimseyen ve uygulayan öncü okullar art k klasik ka t-kalem testlerine dayal de erlendirme sistemlerini terk etmi lerdir. Çoklu zeka kuram , yap land rmac l k, yarat c l k, probleme dayal ö renme, proje tabanl ö renme gibi ça da e itim yakla mlar na dayal ö renme-ö retme süreçlerinde kazand r lan beceriler ka t-kalem testleri ile ölçülememekte; ka t-kalem testleri
“Hangi ö renci daha çok biliyor?” sorusu ile ilgilenirken; Portfolyo de erlendirmesi,
“bu ö renci ne biliyor?” sorusu ile ilgilenmektedir (Car, 2006:2-5).
Ö rencinin performans n aç a ç karabilmek için, geleneksel de erlendirme araç ve tekniklerinden farkl olarak alternatif de erlendirme tekniklerinin kullanmas na ihtiyaç vard r. Çünkü geleneksel yöntemler ö rencilere kazand r lmas hedeflenen problem çözebilme, ke fetme, grupla çal abilme, okula kar olumlu tutum geli tirme, dersleri sevme gibi bili sel ve duyu sal özellikteki davran lar ölçmede yetersiz kalmaktad r.
Ayr ca, uygulanacak de erlendirme etkinliklerinde, ö rencinin hem ö renme ürünlerine hem de ö renme sürecine odaklanmas gerekmektedir.
1.1. Bireysel geli2im dosyas+ (Portfolyo) nedir?
Baki (2004a:2), Portfolyo ve Portfolyo de erlendirmeyi öyle aç kl yor:
“Son y llarda e itim alan nda yayg n olarak kullan lmaya ba lanan ve ö rencinin ö renme sürecinde bireysel ve grup olarak göstermi oldu u performans n de erlendirmede kullan lan, sosyal constructivist ve bili sel ö renme kuramlar n n felsefesi ile tutarl olan alternatif de erlendirme tekniklerinden biri de “bireysel geli im dosyas ”(portfolio assessment) uygulamalar d r (Birgin, 2003; Kaptan ve Korkmaz, 2000)
Genel anlamda bireysel geli im dosyas , ö rencinin çabas n , ilerleyi ini veya ba ar s n gösteren çal ma örneklerinin amaçl olarak toplanmas d r. Bireysel geli im dosyas ile yap lan de erlendirme (portfolio assessment) ise, ö rencinin belli bir süreç içinde bir veya birkaç alandaki becerilerinin, yapm oldu u çal malar n n veya gösterdi i davran lar n n düzenli ve birikimli olarak toplanmas ile elde edilen verilerin önceden belirlenen kriterlere göre de erlendirilmesi olarak alg lanmaktad r (Baki, 2004a:2).
Portfolyo, ö rencinin kendi yapt her türlü çal ma ve doküman içeren, “süreç geli im dosyas ” , “tümel de erlendirme dosyas ” , “bireysel geli im dosyas ” , “ürün dosyas ” ,
“ürün seçki dosyas ” gibi isimler verilebilen, ö rencinin süreç içindeki geli imi gösteren dosyalard r. Ö rencinin, kendisine göre en iyi çal malar n n, güçlü ve zay f noktalar n göz önüne serer. Bu dosyalar, y l veya y llar içinde yap lan ilerlemeyi aç klayarak çocu un, önceden nerede oldu unu ve neler ba ard n göstermektedir.
“Portfolyo” kavram Latince “portare = ta mak’ anlam na gelen bir fiilden ve yine Latince’de ka tlar veya çal malar olarak geçen “foglio” sözcü ünden gelmektedir (Karamano lu, 2006:29).
Bekiro lu (2004:113), çe itli Portfolyo tan mlar n u ekilde aktar yor:
“Portfolyo, ö rencinin belirli bir amaç için yapt çal malar n veya görevlerin topland , ö rencinin bir süreç içerisindeki gayretini ve ba ar lar n yans tan bireysel bir koleksiyondur (Collins, 1992; Arter ve Spandel, 1992). Yaz l bir s nav belli bir anda ne ö renildi ini gösteren bir foto raf ise, portfolyo zaman içindeki de i imin ve geli imin gösterildi i bir foto raf albümüne benzetilebilir (Wiggins, 1993). “
Yine Özyenginer (2006:7-8), portfolyonun literatürdeki, de i ik yönleriyle yap lm tan mlar n öyle aktar yor:
“Portfolyo seçilmi , ki inin özgün ürünü ya da ürünlerinden olu an, zamanla geli imini yans tan, planl ve amaçl bir ekilde düzenlenmi çal malar toplulu udur. (Barrett, 2000). Portfolyolar profesyonel anlamda büyümenin ya da kapasitenin tam anlam yla ifadesinin organize edilmi , hedefleri belirlenmi ve ar ivlenmi kompozisyonlar ya da dokümanlar olarak ifade edilir (Cambell ve di er, 2001). Portfolyo ö rencilerin çal malar n , geli imlerini, kat ettikleri a amalar ve ba ar lar n ortaya ç karan ö renci çal malar n n toplam d r. Bu koleksiyon; ö rencilerin konular seçerken kat l m n , seçimlerdeki kriterlerini, ölçümleri de erlendirirken kriterlerini ve kendisini yans tmas n n kan tlar n içermelidir.(Paulson, Paulson ve Meyer, 1991). Ayr ca Paulson ve Meyer ö renci portfolyolar n , ö renmeyi geli tirmek için ö retim ve de erlendirme tecrübelerinin iç içe kullan lmas na izin veren ö retim ve de erlendirmenin “kesi imi” seklinde tan mlam lard r. Portfolyolar, ö rencilerin belirli alanlardaki çabalar n n, ilerlemelerinin ve ba ar lar n gösteren ürünlerinin yada çal malar n n amaçl , örgütlü ve sistemli biriktirimidir (Arter ve di er., 1995; Tedick ve Klee, 1998). Grace (1992) portfolyonun bir çocu un ö renme sürecinin kayd oldu unu söylemi tir. Grace’e göre bu kay tta çocu un ne ö rendi i, ö renmede ne kadar ilerledi i, nas l dü ündü ü, sorgulad , çözümledi i, birle tirdi i, üretti i ve di er bireyler ile nas l etkile imde bulundu una dair kan tlar yer almaktad r. Black ve Wiliam (1998) portfolyoyu, ö renciler taraf ndan haz rlanm genellikle daha büyük bir birikimden seçilen ve neden seçildi ine dair ö renci taraf ndan yaz lm yans tma ile birlikte sunulan ürünlerin bir birikimi olarak tan mlamaktad r.”
Yukar da verilen tan mlara bak ld nda portfolyolar; ö rencilere ürünleri hakk nda yans tma ve yorum yapma f rsat veren ve ö renciler taraf ndan hedeflere yönelik olarak haz rlanan, ö renci çal malar n n bir koleksiyonudur diye tan mlanabilir.
Portfolyo, ö rencilerin tüm etkinliklerinin içinden, belli bir hedefe yönelik olarak seçti i örnek çal malardan olu an dosyad r. Çal malar n klasörlerde tutulmas , ö rencilerin istedikleri zaman bu çal malar gözden geçirmelerine, de erlendirmelerine, geli tirmelerine, ö retmen ve s n f arkada lar yla tart malar na olanak sa layan bir çal mad r. Bu dosyalar y l ve y llar içinde yap lan ilerlemeyi aç klayarak çocu un, önceden nerede oldu unu ve neler ba ard n göstermektedir.
Ö renciler, olu turduklar portfolyolarda kararlar n ço unu kendileri al r, çal malar n yönetir ve dosyalama konusunda sorumluluk al rlar (Car, 2006:2-5).
Portfolyo haz rlarken ö renciler organize etme ve sentez yapma kabiliyetlerini kullanarak, ne kadar ba ar l olduklar n ve ne kadar ö rendiklerini en iyi ekilde göstermeye çal rlar. Portfolyonun en önemli özelliklerinden birisi, “ö rencinin kendini yans tmas n sa lamas ”d r. Ö renci portfolyoya koymak için neden o materyali seçti ini ve seçme kriterlerini anlatt için, ö retmen ö rencinin nas l ve ne kadar ö rendi i hakk nda bilgi sahibi olabilir. Bu da portfolyoyu bir ö renci dosyas ndan ay ran en önemli özelliktir (Bekiro lu, 2004:114).
#ekil 1: Portfolyo nedir?, Ne de ildir?
Kaynak: Karamano lu, (2006:31)
NED R?
Ö rencilerin hem bir bütün olarak de erlendirilmesini hem de geli me ve ö renmesini sa layan sistemli ve amaçl olarak olu turulmu geli im dosyalar d r.
PORTFOLYO
NE DEG LD R?
Ö rencilerin yapt
çal malar n bir araya getirildi i herhangi bir dosya de ildir.
Ö rencilerin ürünlerinin toplanmas n n özelliklerini u ekilde s ralayabiliriz:
Toplanacak çal malar n amaçlar n n belirlenmesine ö rencinin kat l m sa lanmal d r.
Yap lacak çal malar n seçiminde kriterler olu turulmal d r.
Toplanacak çal malarda de erlendirilecek unsurlar belirlenmelidir.
Ö rencilerin kendilerini (deneyimlerini, bilgilerini ve tutumlar n ) yapacaklar çal malara yans tmalar sa lanmal d r (Güngör, 2005:17).
Portfolyo de erlendirmesi ile a a daki sorulara cevap bulunur ve ö renci süreç içinde bütünsel olarak de erlendirilir.
Ne ö rendi ve ö renirken nas l bir yol izledi?
Nas l dü ündü? Nas l soru sordu? Nas l analiz etti?
Bilgiyi nas l yap land rd ?
Di er insanlarla nas l ileti im kurdu?
Ö renirken kar la t güçlükler nelerdi?
Ö renciler bir ö renme süreci içerisinde bireysel geli im dosyalar haz rlayabilecekleri gibi, okul dönemi boyunca da bir ö renci çal ma dosyalar haz rlayabilirler.
1.2. Bireysel Geli2im Dosyas+n+n (Portfolyo) Özellikleri.
Baki (2004b:3), bireysel geli im dosyalar ile ilgili ba l ca özellikleri a a da gibi aktarmaktad r:
Portfolyo, ö rencinin bir veya birkaç alandaki çal malar n n amaçl , sistematik ve anlaml olacak ekilde toplanmas d r.
Geli im dosyas na girecek olan çal malar n belirlenmesinde ö retmen, ö renci, veli ve okul yönetiminin görü leri al nabilir.
Geli im dosyas n olu turma sürecinde ö renciler, geli im dosyas na girecek çal malar seçmenin yan nda seçtikleri çal malar için kriter olu turmay ö renirler.
Geli im dosyas n n içeri i günlük hayattan al nan ö renme aktivitelerini yans tacak ekilde düzenlenmeli.
Geli im dosyalar , belli bir süreçte ö rencinin ba ar s n , ilerleyi ini ve çabas n gösterecek ekilde devam eden bir süreci kapsamal .
Borton ve Collins (1997; Aktaran: A ca,2005:20),)’e göre portfolyolarda bulunmas gereken özellikleri u ekildedir:
Portfolyolar çok kaynakl olmal d r; ö renciler, ö retmenler, aileler, program kat l mc lar ve di er toplum üyelerinin görü leri ve gözlemlerini, ö renci ürünleri, test sonuçlar , foto raflar, çizimler, ses, görüntü kasetleri vb içermelidir.
Ki iye özel (otantik) olmal d r; üretilen ürünler program aktiviteleriyle, amaç ve kriterleriyle ba lant l ve orijinal olmal , ö rencinin ilgi ve yeteneklerini yans tmal d r.
Dinamik olmal d r; geli im ve de i imi kapsamal , veri veya kaynaklar sadece de erlendirmeden önce de il, belli zaman noktalar nda bir süreç içinde toplanmal d r.
Net olmal d r; amaçlar aç k olarak belirlenmi olmal d r.
Ürünler, program aktiviteleriyle ve hayat deneyimleriyle uyum içinde olmal d r.
Sahipli e dayal olmal d r; ö renciler, kaynaklar seçme ve amaçlar belirlemeye yard mc olmal , böylece süreci benimseyerek sadece ba kalar taraf ndan de erlendirilmeyip, kendi kendini de erlendirmeli ve bunlar yans tmal d r.
Çok amaçl olmal d r; ö rencinin performans n n yan s ra, program n etkilili ini de de erlendirmelidir.
Ayn zamanda aile, ö retmen ve toplum üyeleri aras da iyi bir ileti im arac olarak hizmet vermelidir.
Bu özelliklere sahip P.D.Y., etkin bir ekilde uygulanmas durumunda ö rencinin süreç içerisindeki geli imini takip etme f rsat vermi olacakt r.
1.3. Portfolyo De erlendirme Yöntemi”nin Amaçlar+
Portfolyonun en genel amac , ö rencinin belirlenen ö renim hedeflerine ula t n göstermesi ve kan tlamas d r (Bekiro lu, 2004:3). Portfolyo de erlendirme yöntemi u amaçlara ula mak için uygulanmaktad r (Karamano lu, 2006:32-33).
Ö rencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geli tirmek ve kendi kendini de erlendirme becerisi kazand rmak.
Müfredata ba l olarak gerçekle tirilen yaz l ve sözlü de erlendirmelerin d na ç kmak, alternatif bir de erlendirme yöntemi geli tirmek.
Ö rencinin geli imini, kan tlarla ve daha sa l kl izleyebilmek.
Ö rencinin gelecekteki ö renmelerine bilgi sunmak ve k tutmak.
Ö rencinin gerçekte ne ö rendi inin somut resmini çizebilmek.
Ö rencilerin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlar n geli tirmek.
Ö rencilerin, arkada lar n n portfolyolar n da izleyerek birbirlerine yard mc olmalar n sa lamak ve böylelikle gelecekte yapacaklar ekip çal malar n n ba lang c na alt yap olu turmak (Bekiro lu, 2004:1-7).
Çocu un zihinsel, psiko-motor, duygusal, sosyal ve dil geli imlerini gözlemlemek.
Çocu un okulda yapt çal malar, hikayeler, ses kay t band , resim, proje çal malar , foto raflar, eli i etkinlikleri vb. kontrol etmek, güven geli imlerini desteklemek, öz disiplini ve sorumluluk bilincini geli tirmek.
Fiziksel, ruhsal ve sosyal alandaki geli imlerini fark edebilmesi, seçici olabilmesi ve zevkle çal abilmesi sa lamak.
Olaylara bak aç s n de erlendirebilmesi, çok yönlü dü ünebilmesi, yarat c l k yönlerinin geli tirmesini sa lamak.
Öz disiplin ve sorumluluk bilincini geli tirmek.
Alternatif bir de erlendirme yöntemi geli tirmek.
Ö rencinin geli imini kan tlarla ve daha sa l kl izleyebilmek.
Ö rencinin gelecekteki ö renmelerine bilgi sunmak ve k tutmak.
Portfolyo çal mas , ö retmen aç s ndan zaman al c olmakla birlikte daha objektif de erlendirme yapabilmesi için ve yapt de erlendirmenin gerekti inde somut kan t n sunabilmesi için yararl d r.
Ö rencinin yeteneklerini sergilemek ve ilgi alanlar n geli tirmek.
Kendi çal malar n de erlendirmesine yard m etmek.
Yazma, okuma ve dü ünme becerileri aras nda ba lant kurmas n sa lamak.
Çocuklar n okulda yapt resimleri, hikâyeleri, günlükleri, harita ve benzeri ürünleri dikkatli kontrol etmek, çocu a bireysel bir bak ve ö renen bir çevre sa lamak.
Çocu un çal mas na sürekli bir bak , büyüme grafi i ve geli imini görmesini sa lamak.
Çocu un ba ar s n test skorlar yla de il, ö rencinin süreç içerisindeki ö renmelerinin ürünü olan çal malar ndan yola ç karak de erlendirmek.
,lk ö renme ürünü ve son ö renme ürünü gibi hangi çal man n ne zaman yap ld n göstermek.
Öz de erlendirme becerilerini geli tirmek gibi pek çok amaca yöneliktir (Bekiro lu, 2004:1-7).
(Collins, 1991; Slater, 1994 ve (Murphy and Smith, 1990; Aktaran: Karamano lu 2006:32-33),’ e göre: P.D.Y.’ nin amaçlar unlard r:
o “Portfolyo ö renci merkezli olup, ö rencinin ki isel çabalar n , ilerlemelerini ve ba ar lar n , bir veya daha çok ö renme aral klar yla ortaya koymas n sa lar (Collins, 1991).”
o “Portfolyo ö retme ve ö renme arac olarak temel bilgilerin olu turulmas nda ve ara t rma alanlar nda kullan lmaktad r (Slater, 1994). “ o “Ö retmenler Portfolyo çal mas sonucunda elde edilen verileri gelecekteki e itim hedeflerinin daha kolay ve daha gerçekçi belirlenmesinde kullan rlar. Bu ekilde ö rencileri motive etmeye, ö renme sorumlulu unu almaya, dü ünme ve yazmada geli melerine yard mc olur (Murphy and Smith, 1990).”
o “Portfolyolar, ö retmen merkezli bir s n ftan çok kendi e itimlerinde söz sahibi olan, sorumluluk alan ö renci merkezli bir s n f yönetimine yol açar.”
1.4. Portfolyo De erlendirmesi Hangi Kazan+mlar çindir?
P.D.Y., asl nda ö rencilerin dönem veya y l boyunca yapm oldu u çal malar n de erlendirilmesiyle ö retmene, veliye ve ö rencinin kendisine, ki isel geli imi ile ilgili bilgi verirken, müfredat kazan mlar d nda, ö renci yönüyle, uygulamadan kaynaklanan baz kazan mlar da sözkonusudur:
Ö rencinin öz disiplin ve sorumluluk bilincini geli tirmek.
Ö renciye yetenekleri, ilgi alanlar ve bilgi düzeylerini sergileme f rsat vermek.
Ö renciye kendi kendini de erlendirebilme becerilerini kazand rmak.
Daha etkin ileti im becerisi kazand rmak.
Çocu un zihinsel, psiko-motor, duygusal, sosyal ve dil geli imini gözlemlemek.
Çocu un eli i becerilerini geli tirtmek.
Fiziksel, ruhsal ve sosyal alandaki geli imini sa lamak.
Çal malar n zevkle yapabilmesini sa lamak.
Olaylara bak aç s n geni letmek, çok yönlü dü ünebilmesi, yarat c l k yönlerini geli tirmesini sa lamak.
Ö rencilerin, di er arkada lar n n yapt portfolyolar izleyip, yard mc olarak gelecekteki tak m çal mas kültürü kazand rmak (Car, 2006:2-3).
Yeni müfredat program ile uygulanmaya ba lanan P.D.Y. yukar da belirtilen amaçlara ula mak amac yla okullarda uygulanmaktad r.
1.5. Portfolyo De erlendirme Yöntemi”nin Avantajlar+ ve Dezavantajlar+
Alternatif de erlendirme yöntemlerinden portfolyo, e itim kurumlar na yeni bir bak aç s getirmektedir. “S nama” yerine “de erlendirme” ön plana ç kar lmaktad r. Sa l kl de erlendirme yapabilmek için ö rencilerin hedeflerinin ne olmas gerekti i ve ba ar standartlar aç kça belirlenmelidir. Ö retmen ve ö renci bunun için belirli ölçek ve yöntemler geli tirerek ö renci performans n n gözlenmesine olanak sa lamal d r (Car, 2006:4). Ö renci performans n n gözlenmesi ve geli imi gösteren dosyalarda saklanmas n n ö retmene sa layaca avantajlar vard r:
Ö renci geli iminin uzun bir zaman diliminde ölçülmesine imkan verdi inden, geli imin ne kadar ve ne yönde oldu unu gösterir.
Ö retmenin daha objektif de erlendirme yapabilmesi ve gerekti inde somut kan t sunabilmesi aç s ndan yararl d r (Car, 2006:5).
Ö retmenin ö renme-ö retme süreci içerisinde her bir ö rencinin, geli imleri ile ilgili müsvedde, karalama, düzeltme ve sonuca giden performans n içeren geni bir kayd n n elinde olmas n sa lar.
Ö retmenler aras nda ö retim materyalleri ve tekniklerinin payla m n sa lar.
Ba ka s n flardaki ö rencilerin çal malar n incelerken, ö retimle ilgili fikirlerini geli tirme olana bulur.
Ö rencinin bir bütün olarak geli im a amalar n izleme f rsat n elde eder.
Ö renme-ö retme süreci hakk nda bilgi verir (Car, 2006:5).
Ö retmen de i imi ya da ö rencinin okulunu de i tirmesi durumunda yeni ö retmen, ö rencisi hakk nda daha gerçekçi bir ön bilgiye sahip olur ( Korkmaz, 2004).
P.D.Y.’nin ö retmene sa lad avantajlar yan nda ö renciye de sa lad baz avantajlar sa lar:
Ö rencinin bir s nav ka d üzerindeki ba ar s n de erlendirmek yerine bir ö retim süreci içerisindeki geli imini takip etmesini mümkün k lar.
Bir ö renme süreci içerisinde ö rencinin harcad zaman , çal malar n , performans n , müsveddelerini, eksikliklerini ve düzeltmelerini ayr nt l bir ekilde bir arada görebilmesini sa lar.
Ö rencinin müsveddeden, karalamalara ve düzeltmeye kadar çal mas n n her bölümünün önemli oldu unu ve birbiriyle ili kili oldu unu fark etmesini sa lar.
Ünite içerisindeki birçok ad mdan sonra ö renci, dönemlik geli imini görebilir.
Ö rencinin kendi çal malar n de erlendirmesine rehberlik eder.
Daha ba ms z, de erlendirmeci ve ara t rmac olmak için pratik yollar önerir.
Ö rencinin yarat c l n geli tirmede daha bilinçli olmas n sa lar.
Ö renci, en iyi çal malar n portfolyo dosyas na koymay ve çal malar yla iftihar etmeyi, çal ma için daha fazla sorumluluk almay ö renir (Kaptan, 2000:214-215).
Ö rencinin kendi çal malar n de erlendirmesine rehberlik eder.
Portfolyo kültürü, ö renenlerin birbirleriyle etkile imini destekler.
Ö rencilerin ele tirisel dü ünme becerilerini, bilgilerini, kendilerini ifade edebilme yeteneklerini ve kat l mlar n art r r.
Ö rencilerin s n f d nda da dü ünmesini ve çal mas n sa lar.
Ö renciye yeteneklerini sergileme ve ilgilerini geli tirme ans verir (Car, 2006:5).
P.D.Y. birçok yönden avantajlar sa lamas na ra men, uygulamada kar la lan baz aksakl klar ve baz dezavantajlar n n da oldu u dü ünülmektedir.
Sewell, Marczak ve Horn (2003:3; Aktaran: A ca (2005:15), a göre bu yöntemin dezavantajlar n öyle s ralayabiliriz:
P.D.Y. çoktan seçmeli testler gibi daha nicel ölçme teknikleri kadar güvenilir ve objektif olmayabilir.
P.D.Y.’yi ilk defa uygulayacak ö retmenler ve ö renciler taraf ndan bireysel kriterlerin konulmas ve uygulanmas zor olabilir.
Amaç ve kriterler aç k bir ekilde ifade edilememi se, Portfolyo dosyalar çe itli eserlerin bir araya getirildi i dosyalar olarak kalabilir.
Ö rencilerin geli imini göstermek için ürünlerin bir araya getirilmesi ve analizi zor ve zaman al c olabilir.
Somut, kesin hedefleri ve amaçlar olan programlar de erlendirmede, program ve ö rencileri nicel ve standart yollarla s ralayarak standart normlarla kar la t rmada kullan l olmayabilir
P.D.Y. ile ilgili di er bir olumsuzluk ise s n f n kontrolü ile ilgilidir. Bu yöntem ile s n fta daha samimi ve esnek ili kiler kurulaca ndan ö retmenin s n f kontrolü üzerindeki etkisi biraz azalacakt r. Ö retmenlerin, s n f n kontrolü ya da al nacak kararlarda demokratik ilkeler kullanacak olmas s n f kontrolünü ö rencilerle
payla may zorunlu k lacakt r. Ö renciler de böyle bir sorumlulu a al k n olmad klar için bunu üzerlerine almaktan çekinebilir ya da bunu kötüye kullanmak isteyebilirler.
Baki (2002:2), P.D.Y.’nin uygulamadaki dezavantajlar n a a daki gibi aktar yor:
Bireysel geli im dosyas n n sonuçlar , özellikle okullar n ve ö rencilerin kar la t r lmas için kullan lacaksa, di er performans de erlendirmelerde oldu u gibi geli im dosyalar ndaki çal malara verilen puanlar n niteli i (geçerlili i ve güvenirli i) hakk nda (Koretz ve di er., 1994; Aktaran: Baki, 2002:2) ve geli im dosyas ndaki çal malar n kimin yapt konusunda( Geathart ve di er., 1995; Aktaran: Baki, 2002:2) ele tiriler yap lmaktad r.
Bireysel geli im dosyas ndaki çal malar n de erlendirilmesi zaman al c d r.
Çal malar n depolanmas , elde edilen verilerin analizi, de erlendirme kriterlerini belirlenmesi zorluk ç karabilir.
Bireysel geli im dosyas ile yap lacak olan de erlendirmenin çok boyutlu olmas na ve de erlendirmenin sa l kl ve güvenilir olmas için de verilerin farkl kaynaklardan (ö retmen, ö rencinin kendisi, ö rencinin arkada , veli ) al nmas na f rsat verecek
ekilde içeri in düzenlenmesi gerekmekte (Sewell, ve di ., 2002; Aktaran: Baki, 2002:2) oldu undan uygulamay yapacak ö retmen ve ö rencinin ayr ca zaman ay rmas gerekir.
Uygulamay yapacak ki ilerin konuyla ilgili bilgileri yeterli olmayabilir.
Ö rencilerin portfolyolar na koyacaklar çal malar, onlar n performans hakk nda genelleme yapabilme olas l n dü ürebilir. Asl nda ö renci çok çe itli ve kaliteli e itim ürünleri ortaya ç karm olmas na ra men bunlar seçme, sergileme ve sunma konusunda ba ar s z olmas ö rencinin gerçek performans n ortaya koymayacakt r.
Ürün seçki dosyas nda yer alan i leri kimin yapt n n tespiti zordur.
Uygulamada kar la lan dezavantajlar n n yan nda P.D.Y.’ nin ö retmene, ö renciye ve velilere sa lad avantajlar yönüyle olumlu bir yöntem oldu u dü ünülmektedir.
1.6. Geleneksel De erlendirme Yöntemi” ile “Portfolyo De erlendirme Yöntemi”
Aras+ndaki Temel Farkl+l+klar
Standart test geli tirmede ya anan ciddi geli me ve ilerlemelerin yan nda, baz e itimciler e itimsel ölçme sürecinin psikometrik dayanaklar n n art k istenmedi ini
belirtmektedirler (Bümen, 2002:88). Geleneksel de erlendirme yönteminin süreç içindeki de erlendirmede yetersiz oldu u durumlarda alternatif bir yöntem olan
“Portfolyo De erlendirme Yöntemine” ba vurulabilir. P.D.Y. ile geleneksel de erlendirme yöntemleri aras ndaki temel farkl l klar a a daki tabloda gösterilmi tir:
Tablo 1: Geleneksel de erlendirme yöntemi” ile “Portfolyo de erlendirme yöntemi” aras+ndaki temel farkl+l+klar
Geleneksel de erlendirme yöntemi Portfolyo de erlendirme yöntemi Çocu un performans n olumsuz etkileyen
bir stres yarat r.
,lginç, etkin, canl ve heyecanl ya ant lar sa lar.
Belli bir ö renci yüzdesinin ba arabilece i
bir standart yarat r. Her ö renciye ba arma f rsat verecek ortam olu turur.
Ö retmenleri, ö rencileri yaln zca s navda test edebilecek bir ö retim program na do ru s n rlar.
Ö retmenlerin anlamal bir ö retim program geli tirmelerine olanak tan r Bilginin bir zihinde, bir anda ve bir
s navl k de erlendirilmesini temel al r.
Ö renci ba ar s n daha gerçekçi izleyebil- mek için süreç temelli yakla m izlenir.
Yanl , eksik, dü ük puan vb. gibi ö rencilerin yapamad eylerin yorumlanmas na odaklan r.
Ö rencilerin neler yapabildikleri yada neler yapmaya çal t klar na yönelir.
Test puan gibi önemsenen tek bir veriye odaklan r.
Ö rencinin geli imini izleyebilmek için çoklu yöntemler kullan l r.
Tüm ö rencilere tek bir yakla mla hitap
eder. Her ö renciye “biricik” birer insan
muamelesi yapar.
De erlendirme ve ö retimi birbirinden ba ms z etkinlikler olarak görür.
De erlendirme ve ö retimi birbirine ba ml , ili kili etkinlikler olarak görür.
Ö renciler nadir olarak tekrar gözden
geçirme, dü ünme, düzeltme ans bulur. Ö rencilere özele tiri ve gözden geçirme ans verir.
Sonuçlar tümüyle anlamak ve
yorumlamak için iyi bir istatistik bilgisi gerektirir.
Ö rencinin performans n veli, ö renci gibi istatistik bilgisi bulunmayanlar n da anlayabilece i biçimde aç klar.
Ö rencileri, ö renmenin do al yap s n bozan, yapay bir ö renme ortam na koyar.
Ö rencileri do al ö renme ortam nda de erlendirir.
Genellikle ö renci etkile imini yasaklar. , birli ine dayal ö renmeyi destekler.
Ö rencileri birbirleri ile kar la t r r. Ö rencileri kendi geçmi performanslar yla kar la t r r.
Ö rencinin yetene i tek bir zamanda ölçer.
Ö rencinin yetene ini süreç içinde her zaman ölçer.
Ö renci ölçütlerden habersizdir, ö retmen de erlendirmeyi yaln z yapar.
De erlendirme, ö retmen ve ö renci taraf ndan belirlenen ölçütlere göre yap l r.
Ö rencilere bir derece tayin eder. Ö rencinin kendi de erlendirmesini içerir Ö renciye sorumluluk düzeyi azd r. Ö renci nas l sorumluluk alaca n ö renir
Tablo 1’in devam d r.
De erlendirme, do al ortamda yap lmaz De erlendirme, ö rencinin içinde bulundu u do al ortamda yap l r.
Ö rencinin belli bir alandaki hatalar
hakk nda s n rl bilgi verir. Ö rencinin eksiklerini göstermesinin yan nda ba ar l oldu u yönlerini gösterme f rsat sa lar.
Ö rencinin ö renmesindeki eksikliklerin te hisine yönelik olarak s n rl bilgi verir.
Ö retmene ö renci hakk nda birinci elden bilgi verir
Ö rencinin grup içindeki seviyesi
hakk nda bilgi verir Ö retmene, ö renciye, veliye ve yöneticilere ö rencinin zay f ve güçlü oldu u alanlar görme f rsat verir.
Ö renciyi s n rl bir zaman diliminde
sadece belli becerilerini de erlendirir. Devam eden bir süreç oldu undan çok çe itli de erlendirme yapma imkan vard r Ö renci için anlaml olmayabilen suni
olarak olu turulan etkinlikler içinde de erlendirir, .
Ö renci için gerçekçi ve anlaml olan, günlük hayattan al nan etkinlikler içinde ö renciyi de erlendirir.
Ö renciden sadece arzu edilen cevab vermesini ister.
Ö rencinin kendi bilgileri ve çal malar hakk ndaki dü üncelerini yans tmas na (metacognitive) te vik eder.
Velilerin ço u zaman anlamakta
zorland say sal veriler sunar. Veliye çocu unun çal malar hakk ndaki dü üncelerini yans tmas na te vik eder.
Ö retmen–yönetici etkile imine odaklan r. Ö retmen- ö renci-veli aras nda ileti imin kurulmas na te vik eder
E itim sürecinin merkezine müfredat
yerle tirir. Ö retimi ve müfredat yönlendirir, ö retim sürecinin merkezine ö renciyi yerle tirir.
Kaynaklar: A ca, (2005:17), Karamano lu, (2006:48), Baki, (2004b:4)
Pek çok de erlendirme yöntemi, ö rencileri de erlendirme nesneleri olarak ele al p, de erlendirme sorumlulu u ve görevini ö retmenlerin eline b rakabilmektedir.
Ö rencilerin sorumluluk ve kontrol sahibi olmalar için geleneksel de erlendirme yöntemleri çok az f rsat vermektedir. Portfolyolar ise ö renci çal malar n yans tarak, onlar n karar alma sürecinde yer alan bireyler olarak yeti melerini sa lar. Ö rencileri, güçlü ve zay f olduklar yönleri de erlendirerek kendi hedeflerini belirlemeleri için te vik eder. Ayn zamanda portfolyolar, ö renci kay tlar n n devaml l n sa layarak ö renci geli iminin takibini sa lamas bak m ndan da faydal d r. Ayr ca portfolyolar, rutin olarak ö renci ve ö retmen taraf ndan tart l rsa, ö rencinin görü lerinden, nas l ö rendi inden, ba vurdu u yöntemlerden vb. haberdar olunabilir. Bu ö rencinin ilgisini ve kendi ö renmesindeki sorumlulu unu artt rabilir (A ca, 2005:18).
1.7. Portfolyo De erlendirme Yöntemi Ö renme Sonuçlar+
Portfolyo uygulamas sonunda ö rencilerin edindikleri bilgiler do rultusunda; soran, dü ünen, ileti im kuran, risk üstlenen, bilgili, ilkeli, önemseyen, aç k görü lü, dengeli – tutarl , dü ünen bireylerin yeti mesi beklenir. Ö rencilerin süreç sonunda a a daki tabloda belirtilen ö renme sonuçlar na ula malar hedeflenir (Karamano lu, 2006:49).
Tablo 2: Portfolyoda ö renme sonuçlar+ tablosu (Students Learning Outcomes ) Ö RENME
SONUCU Ö RENC DEN BEKLENEN DAVRANI#LAR
Soran ( inquirer )
Neden sonuç ili kisi kurar. Ara t rmay sever ve kolayca vazgeçmez. Ö renmekten ho lan r. Ö renme eyleminin içinde etkin olarak yer al r ve bunu bir yasam biçimi olarak belirler.
Dü2ünen ( thinker )
Sorunlar çözmek ve do ru kararlar alabilmek için ele tirel ve yarat c dü ünür.
leti2im kuran ( communicator )
Birden fazla dil kullanarak ( matematik sembol dili de dahil ) kendi görü lerini kendine güvenerek rahatça aç klar ve ba kalar n n görü lerine sayg l d r.
Risk üstlenen ( risk – taker )
Hata yapmaktan çekinmez. Ö renmeye isteklidir. Ö renirken daha önce bilmedi i yollar deneyebilir. ,lk defa kars la t klar
durumlara kars ; kayg geli tirmeden, kendine güven duygusunu kaybetmeden, gereken yeni rolleri, görü leri, stratejileri üstlenir.
Bilgili ( knowledgeable )
Kendisiyle ve çevresiyle ilgili kavramlar bilir. Ö renmek için zaman ay rabilir. Ö renmenin önemini fark eder ve çevresini cesaretlendirir.
lkeli
( principled ) Dürüst, adil ve ilkelidir. Sorumluluk duygusu geli mi tir. Ak lc kararlar alabilir.
Önemseyen ( caring )
Ba kalar n n duygu, dü ünce ve gereksinimlerini önemser (empati yapabilir.) ve duygular n gösterir. Ki isel kat l m n ve
hizmetlerini esirgemez.
Aç+k görü2lü ( open minded )
Ba kalar n n görü lerine, de er yarg lar na, geleneklerine ve kültürlerine kars sayg l ve duyarl d r. Tart maya, ele tiriye ve öz ele tiriye aç kt r.
Dengeli – tutarl+
( well-balanced )
Fiziksel ve zihinsel dengenin, bireyin kendisini daha iyi hissetmesi için önemli oldu unu bilir. Kendisinin ba kalar üzerindeki etkisini anlamaya çal r. Zaman n dinlenmeye, e lenmeye ve ö renmeye adil olarak ay r r.
Dönü2ümlü dü2ünen ( reflective )
Kendi ö renme gereksinimlerine, ki isel güçlerine ve zay f yönlerine kars analitik dü ünce geli tirir. Yapt ve söyledi i
eyler hakk nda dü ünür, ele tiriye aç kt r.
Kaynak: Karamano lu, (2006:49)
P.D.Y. uygulamas sonucunda; soran, dü ünen, ileti im kuran, risk üstlenen, bilgili, ilkeli, önemseyen, aç k görü lü, dengeli – tutarl , dönü ümlü dü ünen bireylerin
yeti mesi beklenir. Bu yetilere sahip insanlar, bilgi toplumu olma yolunda ilerledi imiz bu günlerde ihtiyaç duyulan insan tipidir. P.D.Y. süreç sonunda de il ayn zamanda uygulama s ras nda da bu becerileri kazand rma özelli ine sahip bir yöntemdir.
1.8. Portfolyo De erlendirme Yönteminin” Çe2itleri
Portfolyolar kullan ld klar s n flara ve onlar olu turup üzerinde çal an ö rencilere göre de i iklik göstermektedir. Ayr ca portfolyolar özel amaçlar na, kime sunuldu una ve ö retmenin, ö renme ve de erlendirme hakk ndaki görü lerine göre de de i iklik gösterebilmektedir (Erdo an, 2006:31-32).
Portfolyolar amac na göre iki türde incelenir.
Portfolyo sürece yönelikse “Süreci yans tan portfolyo”,
Ürüne yönelik ise “Ürünü yans tan portfolyo” olarak adland r l r.
Süreci Yans tan Portfolyolar: Ö rencinin ö renme ve geli im sürecini yans t r.
Ba lang ç çal malar ile süreçteki çal malar kar la t r r, uygulamada kar la lan güçlükleri ve ö renme ürünlerini içermektedir.
Ürünü Yans tan Portfolyolar: Ö renme sürecinden ziyade, bitmi çal malar yans t r.
Ö rencinin en iyi oldu unu dü ündü ü bitmi çal malar n içermektedir.
Bunlardan farkl olarak, içindeki ürünleri saklama ekline göre portfolyoyu; klasik ve elektronik portfolyo olarak da ay rmak mümkündür. Bu portfolyo çe itlerinden sadece biri kullan labilece i gibi bunlar etkile imli olarak bir arada kullanmak ta mümkündür.
Klasik Portfolyo; ö renci çal malar n n, dosya, klasör, kutu vb bir eylerin içerisinde biriktirilmesidir (A ca, 2005:19).
Elektronik portfolyo ise; ö renci çal malar n n, elektronik ortamda muhafaza edilmesidir. (A ca, 2005:19). Klasik ve elektronik portfolyonun özellikleri ilgili bölümde daha geni bir ekilde aç klanacakt r.
Adlar de i ik olsa da tüm Portfolyo çe itlerinin ortak özellikleri belli bir amaca göre biriktirim yap lmas , öz-yans tma bulunmas ve ö rencilerin sadece ne bildi ini de il özellikle ne yapabildi ini gösteren ürünlerden olu mas d r.
