Portfolyo dosyalar n n olu turulmas , de erlendirme yapabilmek için gerekli materyali sa lamas bak m ndan önemlidir. Fakat P.D.Y.’de en zor olan a ama de erlendirme a amas d r. Çünkü as l elde edilmek istenen süreç, sonundaki ö rencinin ba ar s d r. Bunu belirlemek çok karma k bir süreç gerektirir.
Bireysel geli im dosyas n n nas l de erlendirilece ine dair kesin bir de erlendirme yakla m olmay p, geli im dosyas n n amac na göre de erlendirme biçimi de i mektedir. Ama genel olarak iki amaç için portfolyo de erlendirmesi yap l r:
Ö rencinin ö renme süreci içindeki geli imini takip etmek,
Ö rencinin yapm oldu u çal malarla ba ar s n de erlendirmektir.
E er bireysel geli im dosyas n kullanmaktaki amaç; ö rencinin ö renme süreci içindeki geli imini takip etmek, eksiklikleri gidermek ve rehberlik etmekse, geli im dosyas ndaki çal malar genelde ö retmen taraf ndan belirlenir ve çal malar ö rencinin kendisi, arkada ve ö retmeni taraf ndan de erlendirilerek ö renciye dönüt verilir. De erlendirmeden elde edilen sonuçlar, daha çok ö renciye rehberlik etmekte kullan l r. E er, geli im dosyas n haz rlamaktaki amaç; ö rencinin yapm oldu u çal malarla ba ar s n de erlendirmekse, de erlendirmeye girecek olan çal malar genellikle ö renci taraf ndan seçilir. Ö rencinin haz rlad portfolyo dosyas , dönem veya y l içinde
yap lan en iyi çal malar içerir. Ö retmen taraf ndan önceden belirlenen kriterlere göre ö rencinin sundu u en iyi çal malar notland r larak de erlendirilir (Baki, 2004b:6). Bireysel geli im dosyas na puan vermek ve de erlendirmek için çe itli yakla mlar ba ar l bir ekilde kullan lmaktad r. Genel olarak üç temel yakla m kullan lmaktad r (Kuhs, 1994; Aktaran: Baki, 2004b:6):
1. Bireysel geli im dosyas içindeki her bir çal man n ayr ayr puanlanarak de erlendirme,
2. Farkl performanslar için ayr puanlar n verildi i analitik puanlama sisteminin kullan larak de erlendirme,
3. Bireysel geli im dosyas içindeki çal malar n tümüne ait genel bir puan vererek de erlendirmektir.
Bunlardan birinci yakla m, bireysel geli im dosyas içindeki her bir çal ma ayr ayr puanlan r ve bu puanlar n aritmetik ortalamas bireysel geli im dosyas n n puan n belirler. De erlendirmedeki ikinci yakla m, farkl performanslar için ayr puanlar n verildi i analitik puanlama sisteminin kullan lmas d r. Örne in, problem çözme becerisine ait olarak; problemi anlama, çözüm için strateji belirleme, stratejiyi uygulama ve sonucu kontrol etme davran lar a a dan yukar ya do ru puanlanarak problem çözme becerisine ait puan belirlenir. Üçüncü yakla m ise, bireysel geli im dosyas içindeki çal malar n tümüne ait genel bir puan vererek de erlendirmektir. Bu yakla m, portfolyo dosyas n bütün olarak belli kritere göre puanlamay önerir (Baki, 2004b:6). 1.10.1. Portfolyo Dosyas+ çinde Bulunmas+ Gereken Bölümler.
Ö renciler taraf ndan olu turulacak portfolyolar n yap s nda bulunmas gereken baz belgeler vard r. Bu tür belgelerin bulundurulmas , olu turulacak portfolyolar n daha düzenli olmas n , geli imini daha iyi göstermesini, yap lan çal ma hakk nda en ufak bilgisi bile olmayan birinin portfolyo dosyas n eline ald nda ne yap ld n , neden ve nas l yap ld n kolayl kla görebilmesini sa layabilmektedir. Portfolyonun tan t m ya da olu turulmas s ras nda bu belgelerin bulundurulaca ve bulundurulma nedenleri ö rencilere önceden bildirilmelidir. Portfolyo dosyalar nda bulunmas gereken bölümleri u ekildedir (Erdo an, 2006:27-29):
Kapak Mektubu ya da Giri Mektubu ,çindekiler Tablosu
Ders Hedef Çizelgesi Ürünler
Yans tmalar / Yans tma ka tlar Sonuç Sayfas
Ö retmenlerin ürünlere yönelik geri dönütleri.
Dosyan n düzenli olmas ve belirtilen bölümlerin eksiksiz olarak olu turulmas de erlendirmede ö renciye art puan kazand racakt r.
1.10.2. Portfolyoda Bulunabilecek Materyaller
Ö renci portfolyolar na ürün olarak nelerin konulabilece ine dair belirlenmi bir liste ya da çerçeve yoktur. Portfolyonun hedefine, ö renci grubunun ve ö retmenlerin özelliklerine, de erlendirme ölçütlerine, de erlendirilmesi dü ünülen alan ya da becerilere, portfolyonun çe itlerine ve de erlendirme için ayr lan zamana ve bütçeye göre portfolyoya girecek ürünler de i iklik gösterebilir (Erdo an, 2006:29).
Grace (1992:3; Aktaran: A ca, 2005:29)’ e göre, ö retmenler ve ailelerin, ö rencilerin geli imlerini takip edebilecekleri ideal bir portfolyoda bulunmas gerekenler materyaller
unlard r:
Anekdot kay tlar ; Ö rencilerin etkinliklerinin gerçekçi ve yarg dan uzak notlar d r.
Anl k olaylar n kayd için kullan lmal d r.
Kontrol listesi (rubrik); düzenli olarak yap lan etkinlikler temel al narak
gözlemlenen becerilerin edinilmesiyle ilgili ö retimsel hedefler olmal .
Derecelendirme ölçekleri ve envanterler; farkl durumlarda ve yönlerde ba ar n n
olmas gibi de i ik yön ve bile enlerin oldu u durumlarda davran n gözlenmesi esnas nda kullan lmal d r.
Gözlem formlar ; ö rencilerin tek ba na, günün farkl zamanlar nda ve de i ik
durumlarda izlenerek gözlem sonuçlar n n kaydedilmesidir.
Ö renci görü meleri; ö rencilerle periyodik olarak okul süreçleri, ilgileri, hedefleri
Çal ma ka tlar ; ö rencinin sahip oldu u becerileri ve güçlü noktalar tan mlamak
için kullan lmal d r.
Bümen (2002:94), ideal bir portfolyoda a a daki kay tlar n da bulunabilece ini belirtmektedir: Yaz l çal malar; yaz örnekleri, okuduklar kitaplar n listesi, kitap raporlar , k sa hikayeler, iirler, ders çal rken olu turdu u zihin haritalar , kavram haritalar , röportajlar vb. Bunlar n yan nda:
Ses kay tlar ; ses kay t araçlar na ark söyleme, enstrüman çalma gibi müziksel
beceriler ile hikaye ya da iir okuma örnekleri, an , fikir, tart ma, skeç gibi sözel becerilerin kayd .
Video kay tlar ; ö renci becerileri veya projelerinin video kamerayla kaydedilmesi,
vb.
Foto raflar; ö rencilerin çe itli sanat ve bilim projelerinde yakalam oldu u ilginç
pozlar, sahnelere dair foto raflar n saklanmas vb.
Ö renci dergileri ve gazeteleri; ö rencilerin okul ya ant lar , yaz lar ve çizimlerini
içeren gazete veya dergilerin incelenmesi vb.
Ö renci ba ar cetvelleri; ö rencilerin yapt klar ödev ve projelerle ilgili kaydettikleri ba ar cetvellerinin incelenmesi vb.
9nformal testler; ö rencilerin belli bir alandaki becerilerinin ortaya ç kar ld
standardize edilmemi testlerin uygulanmas vb.
Standartla t r lm testlerin informal kullan m ; standartla t r lm testlerin
yönetmeliklere göre kullan lmay p zaman s n r n n olmad , sorular n s n fta ö rencilere sorulup yan tland , resim, üç boyutlu yap , müzik ya da di er yollarla yan t verilebilece i bir biçimde uygulanmas vb.
Ölçüt dayanakl de erlendirmeler; ö rencileri bir norm çerçevesinde de il, bir
beceri setine göre de erlendirilmesi vb.
S n f krokileri; s n f n ku bak görünümünün yer ald krokilerde her gün hangi
ö rencilerin nerede yer ald , hangi etkinlikleri yapt n n belirlenmesi vb.
Takvim kay tlar ; ö rencilerin ayl k olarak her gün hangi etkinlikleri yapt klar n
1.10.3. Portfolyo çinde Bulunacak Çal+2malar+n Seçimi ve Say+s+
Portfolyodaki çal malar n say s , portfolyolar n depolanmas , kaydedilmesi, incelenmesi ve de erlendirilmesinde ortaya ç kabilecek sebeplerden dolay s n rland r lmal d r. Her çal man n portfolyoya konmas , gereksiz çal malar n n birikmeye ba lamas na sebep olaca ndan dolay basit çal malar portfolyoya eklenmemelidir. Portfolyoyu periyodik olarak gözden geçirmek ve güncellemek gerekir. Konulacak materyallerin say s na ö retmen ve ö renci bir arada karar vermelidir.
Genesee ve Upshur (1996:105; Aktaran: A ca, 2005:26), a göre, portfolyo dosyas na girecek çal malar seçerken sorulabilecek baz örnek sorular u ekilde s ralayabiliriz: o Bu çal may iyi veya ilginç bir proje k lan nedir?
o Bu projenin en ilginç k sm nedir? o Bu projenin en zor k sm neydi? o Bu projeden ne ö rendin?
o Bu projeyi yaparken hangi yeteneklerini kulland n?
o Bu proje senin portfolyondaki di er projelerden ne yönden farkl d r? o Bu projenin en iyi k sm nedir? Niçin?
o Bu projenin en zay f k sm nedir? Niçin? o Bu projeyi nas l daha iyi hale getirebilirsin?
o Bu projeyi tamamlamak için hangi kaynaklar kulland n? Nas l yard m ald n?” Ö rencilerin portfolyo dosyas na girecek çal malar , dosyaya konmadan önce her gün ya belli aral klarla veli taraf ndan kontrol edilebilir. Portfolyo dosyalar nda biriktirilen ö renci çal malar n n ve kay tlar n n belli dönemlerde, ö retmen, ö renci ve veli taraf ndan gözden geçirilerek de erlendirilmesi ve ilgili yönergelerin doldurulmas faydal olabilir. Bu yönergelerde ö rencinin, ö retmenin ve velinin o çal may niçin seçti i ve o çal man n kendileri için ne anlam ifade etti ini ö renmeye yönelik sorular yer alabilir. Tüm seçilen çal malar, doldurulan yönergeleri ile birlikte ayr bir dosyada biriktirilip ö rencinin ilkö retim hayat boyunca muhafaza edilebilir (A ca, 2005:26-27).