ARKITEKT
M İ M A & L I K , Ş E H İ R C İ L İ K V E B E L E D İ Y E C İ ! . D E R G İ S İ REVUE MENSUELLE
D'ARCHITECTURE-D'URBANISME ETDESARTS DECORATIFS
MONTHLY PUBLICATION ON ARCHITEC-TURE CITY PLANNING AND DECORATION
M O NATS HEFT FUR BAUKUNST S T A E D T E B A U UND D E K O R A T I ON İ M T İ Y A Z S A H İ B İ V E B A S Y A Z A R I : Z E K İ S A Y Â R , U. N E Ş R İ Y A T M Ü D Ü R Ü A B İ D İ N M O R - T A Ş A D R E S : A R K I T E K T A N A D O L U H A N N o 3 2 E M İ N Ö N Ü . İ S T A N B U L T E L E F . : 2 1 3 0 7 j M e s l e k P o l i t i k a s ı1 KURULUŞU: 1931 SAYI: 253 - 254 b o ıı e ş a r t l a r ı : M E S K E N D Â V A S I N D A T E Ş K İ L A T ! Yazan : Zeki SAYÂR
A
Yıllığı 15.— T.L. SAYI: 255 -256 Altı Aylığı 8.— T.L. Sayısı 3.— T.L.
Yabancı Memleketler için : 17.50 T.L. İlân tarifemiz talep üzerine gönderilir. ARKİTEKT'in KOLLEIvSİYONLARI :
1931—1935 25.— T.L. 1936—1940 20— T.L. 1941—1945 18.— T.L. 1946—1951 16.— T.L.
Bütün yazı; foto; resim ve abone bedelleri ARKİTEKT'in adresine posta ile gönderil-melidir. Adreslerini değiştiren abonelerin en geç iki ay içinde idarehanemizi haber-dar etmeleri lâzımdır. Aksi takdirde kay-bolan dergilerden Müdürlüğümüz
mesuli-yet kabul etmez.
Pour tout payement et demande des ren-seignements; ainsi que pour tout envoi des documents, tels que photos, artieles, annon-ces bibliographie k inserer, s'adresser â la
Direction
No. 32 Anadolu Han, Eminönü İstanbul Ankara Mümessilimiz :
Y. Mimar Neşet AKATAY
1953 bütçe müzakerelerinde, bir millet vekili mesken dâvasında hükü-metin, kâfi teşkilâta sahip olmadığı cihetle, bu dâvanın halledilemiyeceği-ni söylem." ş, bir diğeri de İmar ve İs-kân Bakanlığı kurulmasını istemiş-tir (1).
Bütçe tartışmalarının memleket işleri hakkında, milletvekillerinin gö-rüş ve tenkitlerini yapmağa fırsat ver-mesi sayesinde temas edilen bu mese-leler hakikaten ehemmiyetedir. Hepi-miz biliyoruz ki, memleketiHepi-miz bilhas-sa, ikinci dünya harbinden sonra, mes-ken dâvasını ele almak kararındadır Ele almıştır! diyemiyoruz. Çünkü ta-mamen ilmî kaidelere ve bilhassa teş-k'lâta dayanması gereken bu dâva, her ne kadar, son senelerde eski ve yeni iktidarların, hükümetlerin programla-rında ve senelik nutuklarda yer almış-sa da, şunu da itiraf etmelidir ki, bu konuya hâkim olmuş değiliz.
1945 denberi, memleketin mesken dâvası için b.'r takım çalışmalar yapıl-mış, birkaç kanun çıkarılyapıl-mış, kredi te-mininde eskisine nisbeten daha geniş imkânlar temin edilmiştir. Faiz nisbe-tinde cüz'i b.'r indirme olmuş, vadeler uzatılmıştır. Yalnız bir şey. mühim bir şey ihmal edilmiştir. O da, mesken dâ-vasını ilmî ve iktisadî bir şekilde yü-rütecek organizasyon!..
Bu teşkilâtsızlık yüzünden, maale-sef senelerdenberi mesken dâvamız, iyi yürütülememiş, yapılanlara ilmî biı veçhe verilememiştir.
1 — Seyhan Milletvekili. Cezmi Türk
Birçok memleketler iskân ve mes-ken dâvalarını Bakanlıklarla, idare et-tikleri halde, bizde bu işleri benim-seyen Bayındırlık Bakanlığında el'an mesken işini idare ve kontrol eden bir Umum Müdürlük veya hususî bir büro b'le kurulamamıştır.
Memleketin mesken dâvası yu-karıda zikrettiğimiz gibi, 2 kanunun noksan hükümleri (2) ve Emlâk Ban-kasının kifayetsiz kredii ve imkânları ile yürütülmek istenmiştir. M e s -k e n problem.'ni, bir ihtisas işi olara-k kabul etmek ve hususî organizasyonla en ilmî ve iktisadî şekilde idare etmek zaruretindeyiz.
Bu hususta başka memleketlerin gayretlerine, şöyle, sathî bir şekilde bakarsak, meselenin ehemmiyetini he-men idrak ederiz.
Garp dünyasında, M e s k e n dâ-vasını, şeh.'rcilik, malzeme, plânlama, finansman bakımından inceleyen bir-çok resmî teşekküller vardır (3). Bu
2 — 5218 ve 5228 No. (İnşaatı Teşvik K a n u -n u ) .
3 — Avrupdaki Mesken teşkilâtından ba-zıları.
A L M A N Y A :
Academy of town and country Planning and Research.
Building and Housing Research Association. German Acac'eray of town and Country
Plan-ning.
German Association for Housing and town and Country Planning.
İnstitute for Building Research.
İnstitute for Town and Country Plannig and local Planning at the Unlversity of Göttingen. National Planning Board. German central
İns-titute for Planning Research.
resmî teşekküllerin yanında, Üniversi-telerin, meslekî birliklerin, k u r m u ş oldukları, araştırma enstitüleri ve ofis-lerin adedi ise daha fazladır.
Biz, b u g ü n e k a d a r M e s k e n dâ-vasının ilmî veçhesi ile t a m a m e n il-gisiz kalmış durumdayız. O k a d a r ki, teşkilâtsızlıktan dolayı, bu hususta toplanan beynelmilel konferanslara, çalışmalara bile iştirak edememekte-yiz. Birleşmiş Milletlerin, Cenevredeki
(Avrupa Ekonomik komisyonunun mesken finansmanı) h a k k ı n d a hazırla-dığı ve neşrettiği r a p o r l a r d a maalesef Türkiyenin yeri boş kalmıştır (4). Bü-t ü n bunların sebebi, M e s k e n iş-lerini ilmî ve sosyal bir şekilde incele-yen v e idare eden resmî veya hususî
BÜYÜK BRİTANYA : Building Research Station. ÇEKOSLOVAKYA :
Czechoslovak Building Entreprises, National Construction Corporation.
DANİMARKA :
Danish National İnstitute of Building 5.01 Re-search.
FİNLANDİYA :
T h e Pa.ttern of Building Research. FRANSA :
Scientific a n d Technical Building Centre, HOLLANDA :
R a t i o b o u w - İnstitute for t h e Rationalization f o Building.
İTALYA :
National Research Council. İSVEÇ :
Swedish State Committee f o r Building Research. İSVİÇRE :
Federal Employment Centre and F e d e r a l Office f o r Housing.
MACARİSTAN :
Public İ n s t i t u t e for Building Research and P l a n -ning. N O R V E Ç : D e p a r t m e n t of Building Research. RUSYA : A c a d e m y of Architecture of t h e U.S.S.R. YUGOSLAVYA : F e d e r a l Centre f o r t h e I m p r o v e m e n t of P r o d u c -tion. 4 — A) Methode et Technlques de F i n a n c e -m e n t de l'habitation eıı Europe - 1952.
B) Building research a n d Development Or-ganizatioııs in Europe.
teşkilâttan m a h r u m olmamızdır. Birleş-m e Milletler adına yapılan ve h e r memleketin mesken politikasını tebarüz ettiren bu çalışmalara, bütün m e m -leketler, statistikler ve etüdler ile ka-tıldıkları halde, memleketimizden (bu
hususta bilgi vermemiştir) vey.a (bu çeşit teşkilâtı yoktur) diye
bahsedil-miştir.
Mesken problemini hal için ilmî şekilde çalışmaya başlamıyacak olur-sak, neticenin memleket için çok za-rarlı olacağını kabul etmeliyiz. Her şeyden önce memlekette Mesken işine bir merci tayin etmeliyiz. Bu işle, h a n -gi Bakanlık uğraşacak, işi kim ilmî bir şekilde kontrol ve organize edecekse, işe başlamalı ve teşkilâtını kurmalıdır.
Bu iş her memlekette birbirinden biraz farklı şekilde idare edilmektedir. Meselâ, Belçikada, mesken politikası-nın tatbik v e kontrolünü, (İçtimaî Mu-avenet ve Sıhhat Bakanlığı (5). Fran-sada (İskân ve İ m a r Bakanlığı) yap-maktadır.
Bu bakanlıkların, kendi memle-ketlerinin m e s k e n politikasına istika-met veren ofisleri, büroları, araştırma enstitüleri, etüd daireleri vardır.
Bu resmî teşkilâtın yanında, ilmî araştırmalar için meslek birliklerinin ve üniversitelerin k u r d u k l a r ı enstitü-ler yardımcı m ü h i m rolenstitü-ler oynamakta-dırlar. Garp memleketleri, M e s k e n dâvasını bu şekilde ele almışlardır. Bu-güne kadar başarılarım bu teşkilâta m e d y u n d u r l a r .
İlmî v e iktisadî hüviyet taşımayan çalışmaların m u v a f f a k olmasına i m k â n yoktur. Memleketin hakikî ihtiyaçları-nı bilmeden ihsaî m a l û m a t a istinat et-meden, (aile) nin d u r u m u n u inceleme-den, malî imkânları iyice etüd etme-den, M e s k e n dâvasını b a ş a r m a k imkânsızdır.
Mesken dâvasını incelerken h e r
5 — İr.stitut National p o u r l a Promotion de l'Habitatlon'un Raporu.
veçheden teşkilâtsız olduğumuzu anla-m a anla-m a k kabil değildir. Yapı kooperatif-lerinin ve Belediyelerin bugüne k a d a r meydana getirdikleri toplu inşaat hiç bir bakımdan tatmin edici değildir.
(Ucuz mesken), (geniş halk kütleleri-ni mesken sahibi yapmak) veya (sıhhî evlerde oturmak) gibi esaslı ve m ü h i m
konularda rasyonel neticelere varmış değiliz.
El'an kooperatiflerimiz A v r u p a d a terkedilmiş olan Bahçeli tek ev sis-temini tatbik ediyorlar.
Ev plânlarımız, etüd bürolarının mevcut olmaması yüzünden dünyaca k a b u l edilmiş ekonomik ve rasyonel prensiplere göre hazırlanmıyor. Mes-ken kredisi, memleketin hakikî ihti-yaçlarına göre tevzi edilemiyor. B u se-bepler yüzünden bir sene önce yaptır-dıklarımızı ertesi sene tenkit ediyoruz.
Son senelerde, Kooperatiflerin v e Emlâk Bankasının yaptığı evleri şöyle ele alıp biraz incelersek, acaba bunla-rın hakikî m â n a d a ucuz olduklabunla-rını id-dia edebilir miyiz? Bu meskenlerin hiç biri plânlarından, inşaat malzemelerin-den inşaat elemanlarına kadar, hiç bir ekonomik vasfı haiz değildirler. Halbuki iddiamız iktisadî meskenler yaratmaktır. Hele bu yeni mahalleleri garp memleketlerindeki eşitleri m u k a -yeseye kalkacak olursak, arsaların de-ğerlendirilmesinde, inşaat maliyetinde, kredi, faiz, vâdelerde, evlerin yüz öl-ç ü m ü n d e vesaire., onların k a b u l etmiş oldukları emsallerden çok uzaktayız.
İşte b ü t ü n bunlar, Mesken dâvası-nın çeşitli sahalarında ayrı ayrı çalış-maların icap ettiğini açıkça, meydana koymaktadır.
Alâkalı Bakanlıklar acaba b u husus-ta n e vakit h a r e k e t e geçeceklerdir? Yoksa b u iş başı bozuk temposu ile de-v a m edip gidecek midir?
Bizim elimizden, ancak bunları h a t ı r l a t m a k t a n başka bir şey gelmiyor.
