T.C.
BAŞBAKANLIK
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI
T.C.
BOLU VALİLİĞİ
BOLU BELEDİYESİ BOLU TİCARET
VE SANAYİ ODASI
BOLU İL GELİŞME PLANI (BİGEP)
2003
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ... Vİ TABLOLAR ... Xİİİ ŞEKİLLER ... XV HARİTALAR ... XV
1. GİRİŞ...1
1.1. YASAL DAYANAK...4
1.2. AMAÇ...5
1.3. KAPSAM...5
1.4. YÖNTEM...7
2. İL GELİŞME PLAN BÖLGESİNİN MEVCUT DURUM VE ANALİZİ ...15
2.1. SOSYO-EKONOMİK YAPI...18
2.1.1. Nüfus ve Sosyal Yapı ...18
2.1.2. Tarım ...29
2.1.3. Sanayi ...34
2.1.4. Hizmetler ...47
2.1.5. İnsan Kaynakları : Eğitim, Kültür ve Sağlık ...65
2.1.6. Gelir Dağılımı, İstihdam ve Fiyatlar...72
2.2. ÇEVRE VE MEKANSAL YAPI...80
2.3. YÖNETSEL VE KURUMSAL YAPI...88
2.4. TEKNİK ALTYAPI...91
2.4.1. Ulaşım ...91
2.4.2. İletişim...95
2.4.3. Enerji...96
2.4.4. Su ve Kanalizasyon...98
2.5. BOLU İLİ KUVVETLİ –ZAYIF YÖNLER-FIRSATLAR VE TEHDİTLER (SWOT ANALİZİ) ....99
3. İL GELİŞME TEMEL HEDEFLERİ VE STRATEJİLERİ ...108
3.1. VİZYON...108
3.2. TEMEL İLKELER...108
3.3. HEDEFLER...109
3.4. GELİŞME STRATEJİLERİ...110
3.5. GELİŞME ALTERNATİFLERİ VE SENARYOLARI...112
4. SEKTÖREL GELİŞME STRATEJİLERİ...120
4.1. EKONOMİK GELİŞME STRATEJİSİ...120
4.1.1. Tarım ...120
4.1.2. Sanayi ...122
4.1.3. Hizmetler ...124
4.2. SOSYAL GELİŞME STRATEJİSİ...126
4.2.1. Yerel Kalkınma Girişimlerinin Desteklenmesi...126
4.2.2. İnsan Kaynakları ...127
4.3. ÇEVRE VE MEKANSAL GELİŞME STRATEJİSİ...128
4.4. KURUMSAL VE YÖNETSEL GELİŞME STRATEJİSİ...130
4.5. TEKNİK ALTYAPI GELİŞME STRATEJİSİ...131
5. ÖNGÖRÜLEN YATIRIM PROGRAM VE PROJELERİ...133
5.1. TARIMSAL YAPININ GÜÇLENDİRİLMESİ PROGRAMI...133
5.2. SANAYİNİN DESTEKLENMESİ VE GÜÇLENDİRİLMESİ PROGRAMI...136
5.3. İNSAN KAYNAKLARINI GELİŞTİRME VE SOSYAL YAPIYI GÜÇLENDİRME PROGRAMI....137
5.4. TURİZMİ GELİŞTİRME VE YEREL POTANSİYELİ DEĞERLENDİRME PROGRAMI...139
5.5. ÇEVRENİN İYİLEŞTİRİLMESİ VE MEKANSAL KAPASİTENİN GELİŞTİRİLMESİ PROGRAMI140 5.6. KURUMSAL VE YÖNETSEL YAPININ GÜÇLENDİRİLMESİ PROGRAMI...141
5.7. ALTYAPIYI GELİŞTİRME PROGRAMI...142
6. İL GELİŞME UYGULAMA PLANI...144
6.1. PLANIN UYGUN GÖRÜLMESİ VE TANITIMI...145
6.2. PLAN UYGULAMALARI VE İZLENMESİ...145
6.3. PROJE GELİŞTİRME VE UYGULAMA...146
KAYNAKÇA ...147
T.C.
BAŞBAKANLIK
DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI
Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü
SAYI : B.02.1.DPT.0.10.02-6-8/154 16 Ocak 2004 KONU : İl Gelişme Planı
BOLU VALİLİĞİNE
Ulusal kaynakların en yüksek ekonomik ve sosyal faydayı sağlayacak şekilde geliştirilmesi ve bölgelerarası dengesizliklerin en aza indirilmesi, Kalkınma Planlarımızın temel amaçlardan başlıcaları olmuştur. Kalkınma Planlarımızda yeralan bölgesel gelişme politikalarının uygulanmasında; sürdürülebilirlik, bölgelerarası bütünleşme, sosyal ve ekonomik dengelerin sağlanması, yaşam kalitesinin iyileştirilmesi, fırsat eşitliği, kültürel gelişme ve katılımcılık ilkelerinin esas alınacağı önemle belirtilmiştir.
Anayasamızda da belirtildiği üzere, genel yönetimin taşradaki temel yönetim kademesi ve merkezi yönetimin taşradaki en üst yönetim birimi “İl” dir. İl yönetiminin genel yönetim içindeki özellikli ve öncelikli konumu dikkate alındığında, gerek yönetsel yeniden yapılanmada, gerekse planlı kalkınmada, bu yönetim kademesinin önemi daha iyi anlaşılmaktadır. Ekonomik ve sosyal kalkınmada, bölgesel gelişmişlik farklarının giderilmesinde ve ülke genelinde dengeli bir kalkınmanın sağlanmasında iller, temel birimler olarak değerlendirilmek durumundadır.
Planlı kalkınmanın mekan boyutunun, yerel, bölgesel ve ülke basamaklarından oluştuğu düşünüldüğünde, iller, planlamanın ve strateji belirlemenin yerel düzeydeki en önemli yönetsel basamakları olmaktadır. İl sistemimizin bu özelliği, aynı zamanda il ölçeğinde kamu, özel ve gönüllü kuruluşlar arasında örgütlenebilme kapasitesinin varlığına ve yine bu kapsamda yerel düzeyde ortak hedefler temelinde bir uzlaşmanın ortaya çıkmasına olanak sağlamaktadır. Bu potansiyelin il planlarıyla somutlaşması, hem yerel uzlaşma sürecini, hem de belirlenen ortak il hedeflerine ortak çalışma ile ulaşılmasını sağlayacaktır. Bu kapsamda, İl Gelişme Planlarının sağlayacağı başlıca yararlar şöylece sıralanabilir:
• İllerimizde bulunan tüm kurum ve kuruluşların geniş bir katılım içinde yeraldığı İl Gelişme Planları yoluyla illerimiz; kısa, orta ve uzun vadede gelişmelerine yön verecek genel eğilimleri belirleyip, planlayabileceklerdir.
• Ulusal ve Bölgesel Kalkınma Planlarıyla uyumlu bir biçimde, illerimizin karşılaştırmalı üstünlüklere dayalı olarak öncelikleri belirlenebilecek ve böylece mevcut ve gelişmesi muhtemel sektörlerde uzmanlaşması sağlanabilecektir. Böylece il gelişme stratejileri, yöresel kaynakları ve potansiyelleri harekete geçiren, geri kalmış yörelerimizin sosyo- ekonomik düzeyini yükselten, kırsal kalkınmayı sağlayan ve ulusal plan ve programların gerçekleşmesini besleyen bir işlevi yerine getirecektir.
• Bölgesel gelişme stratejileriyle uyumlu bir biçimde hazırlanacak il gelişme stratejileri, ülkemizin hızlı ve dengeli olarak kalkınmasının vazgeçilmez yaklaşımları olacaktır.
• İllerin temel yönetim birimleri olduğundan hareketle hazırlanacak İl Gelişme Planları;
yerel yönetimlerin güçlendirilmesine de katkı sağlayacaktır. Ayrıca, bir yandan ülke ve bölge ölçeğinde planlama, öte yandan il içinde yer alan yerel yönetimlerin planlama çalışmalarının bütünleştirilmesi açılarından gerekli bir basamak olacaktır. Özellikle kent, ilçe, belde ve kırsal alan planlamalarının da etkinleştirilmesi açısından il gelişme planları önemli katkı sağlayacaktır.
• Yerel katılım ve yerel demokrasiyi ön plana çıkaran, yetki ve kaynak olarak güçlendirilmiş bir yerinden yönetim düzeni oluşmasına katkı sağlayacaktır. Böyle bir sistem içinde il yönetimi, kamusal hizmet ve yatırımları makro politika ve uygulamalarla uyumlaştırarak, hizmetleri eşgüdümleyecektir.
• Yerel potansiyellerin harekete geçirilmesine katkı sağlayacak ve böylece atıl kapasite kullanımı önlenecek ve girişimcilerin ekonomiye etkin bir biçimde katılımı sağlanacaktır.
Kalkınmanın il ölçeğinden başlatılması, topyekün ülke kalkınmasının başarılmasında önemli bir işlev görecektir.
İl gelişme stratejilerinin oluşturulmasında ilk adım illerin, yapısal durumunu saptamak ve potansiyellerini ortaya çıkarmaktır. Bununla beraber, il gelişme stratejilerinin, ülke ve bölge gelişme stratejilerinden bağımsız olmaması gerekmektedir. Bölgesel gelişme stratejileri ile bütünleşmiş il gelişme stratejileri, ülkemizin hızlı ve dengeli kalkınmasının vazgeçilmez araçları olmak durumundadır. İl Gelişme Planlarında izlenecek stratejiler, yerel ekonomik kaynakları ve potansiyeli harekete geçiren, il alt bölgesinin sosyo-ekonomik düzeyini adil ve dengeli bir tarzda yükselten, kırsal kalkınmayı ve ulusal plan ve programların gerçekleşmesini sağlayan bir bütünsel çerçevede düzenlenmelidir.
İl Gelişme Planlarında; İl’in kısa, orta, uzun vadelerde (5 yıl, 10 yıl ve 2023) izleyeceği temel stratejilere, öncelikli/öncü sektörlere ve varılmak istenen sosyal ve ekonomik hedeflere yer verilmesi önem taşımaktadır. Ayrıca, İl’in üstünlükleri, gelişmeye elverişli alanları, sektörel öncelikleri, potansiyelleri ile kısıtlarının da belirtildiği bu planların Dünyadaki, Türkiye’deki ve ilin bulunduğu bölgedeki gelişmelere de yer verilmesi teknik bir gerekliliktir. Bu çerçevede; üst (Beş Yıllık Kalkınma Planları, Bölgesel Planlar, Düzey 2 Alt Bölge Planları) ve alt ölçekteki (Çevre Düzeni Planları, Kırsal Gelişme Planları, Kentsel Planlar – Nazım ve Uygulama İmar Planları) planlarla ilişkisinin ve eşgüdümünün kurulması önem taşımaktadır.
Bütüncül bir yaklaşımla hazırlanması gereken ve sürekli yenilenmesi beklenen İl Gelişme Planlarında, plan hazırlama ve uygulama aşamalarında yönteme ilişkin temel strateji
“katılımcılık” olmalıdır. Plan çalışmaları ve uygulamaları başta İl’de bulunan kamu, özel ve gönüllü kuruluşlar olmak üzere, gerekli durumlarda ilişkide bulunulan komşu il ve bölgede yeralan kurum ve kuruluşlar ile merkezi idarenin temsilcilerinin işbirliği ve katılımıyla sağlanmalıdır. Yerel, bölgesel ve merkezdeki kurumlar arasında hem plan yapma, hem de uygulama sürecinde bir işbölümünün ve eşgüdümün oluşturulması esas alınmalıdır. Zira, ülkemizin hızla kalkınabilmesi, kalkınma düşüncesi ve amacının yalnız merkezi yönetim (ve onun taşra birimleri) tarafından değil, tüm kuruluşlar ve kişiler tarafından benimsenmesi ve üzerinde birleşilerek uygulamaya geçilmesi ile olanaklıdır.
Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı ile uyumlu bulunan ve Müsteşarlığımız teknik desteğinde hazırlanan Bolu İl Gelişme Planı’nın, belli aralıklarla gözden
geçirilerek, plan ve program çalışmaları yanında, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarınca da temel kaynak olarak sürekli gözönünde bulundurulması gerekmektedir.
Son düzeltmelerin kısa sürede tamamlanıp, basımının Valiliğinizce yaptırılmasından sonra, dağıtımını rica eder, Bolu İlimizin gelişmesine yararlar sağlamasını dilerim.
Dr. Ahmet TIKTIK Müsteşar
ÖNSÖZ
Ankara’ya 191 km, İstanbul’a 262 km mesafede bulunan, İl genelinde toplam 270.654 nüfusa sahip, topraklarının yüzde 55,7’si ormanlarla kaplı, tarihi, doğal, kültürel, turistik değerlerin uyum içinde özdeşleştiği, ekonomisinde önemli yer tutan tarım sektöründe özellikle kanatlı hayvancılığın geliştiği, küçük ölçekli sanayi tesisleri, varlığını belirgin bir şekilde hissettirmeye başlayan sağlık sektörü ile Bolu, kendisine uygun bir kalkınma güzergahı arayışı içerisine girmiştir.
1960’lı yıllardan itibaren Beş Yıllık Kalkınma Planlarıyla gelişmesini gerçekleştirmeye çalışan ülkemizde, dünyadaki uygulamalara paralel olarak kent mekanları, bölgesel gelişme ve planlama çalışmalarında en önemli odaklar olarak ortaya çıkmıştır.
Çevrenin korunarak kalkınmanın devam ettirilmesini amaçlayan “sürdürülebilirlik” kavramı, kentsel planlamalarda önemle dikkate alınan bir husustur.
Ormanları, yaylaları, göl ve göletleri, tabiatı koruma alanları, yaban hayatı koruma sahaları, termalleri, kayak merkezleri, tarihi ve kültürel değerleriyle “Türkiye’nin İsviçre’si” olarak tanımladığımız güzel ilimiz Bolu’da, çevrenin korunarak, kalkınmanın gerçekleştirilmesi temel amacımızdır.
İl Gelişme Planında bu amacın gerçekleştirilmesi yönünde önemli gayretler sarfedilmiş, uygulamaya konulması öngörülen program ve projeler özenle seçilmiştir.
VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı ve bölge planları ile uyumlu il düzeyinde İl Gelişme Planı çalışmaları başlatılması öngörülmüş, Başbakanlık DPT Müsteşarlığı’nın 22.08.2000 tarih ve 3328 sayılı “Depremden etkilenen illere öncelik verilmek suretiyle Bölge planı ve Rehabilitasyon projesi hazırlık çalışmalarının yürütülmesi” doğrultusundaki yazıları ile Bolu’da İl Gelişme Planı çalışmalarına başlanmıştır.
15 Kasım 2000 gün ve 24231 sayılı Resmi Gazete’de (Mükerrer) yayınlanarak yürürlüğe giren
“2001 Yılı Yatırım Programının Uygulanması Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı” Ek’inin Bölge Planlaması Amaç İlke ve Politikaları kısmında yer alan “Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının teknik desteğinde mahalli idareler-üniversiteler işbirliği ile Bolu ve Düzce illeri için İl Gelişme Planları hazırlanacaktır ” hükmü İl Gelişme Planlaması çalışmalarının yasal dayanağını oluşturmaktadır.
Bu çerçevede; Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı’nın hazırladığı Bolu İli Gelişme Planı İş Tanımı Taslağı (Kasım 2000) temel alınarak Bolu Valiliği, Bolu Belediye Başkanlığı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Rektörlüğü ve Bolu Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı’ndan oluşan İl Yürütme Kurulu oluşturulmuş, ayrıca Bilim Kurulu, Proje Ekibi ile dokuz ayrı alanda İhtisas komisyonları kurulmuş, iki yılı bulan çalışmalar Abant İzzet Baysal Üniversitesi Rektörlüğü bünyesinde oluşturulan İl Gelişme Planı Koordinatörlüğü tarafından yürütülmüştür.
Bolu İl Gelişme Planı ile uygulanacak program, proje ve stratejilere temel teşkil etmek üzere nüfus, gelir dağılımı, istihdam, insan kaynakları, tarım, sanayi, hizmetler , teknik altyapı, çevre ve mekansal yapı, yönetsel ve kurumsal yapı gibi temel konularda ilimizin detaylı bir envanteri çıkartılmıştır. Planda, önümüzdeki yirmi yıl içersinde uygulamaya konulmak üzere Tarımsal Yapının Güçlendirilmesi, Sanayinin Desteklenmesi ve Güçlendirilmesi, İnsan Kaynaklarını ve Sosyal Yapıyı Geliştirme, Turizmi Geliştirme ve Yerel Potansiyeli Değerlendirme, Çevrenin
İyileştirilmesi ve Mekansal Yapının Güçlendirilmesi, Altyapının Geliştirilmesi başlıkları altında 7 program içersinde yer alan toplam 36 projenin gerçekleştirilmesi öngörülmüştür. Söz konusu 36 projenin bütçelendirilmesi, projelerin maliyet tahminleri, gerçekleştirilmesi hedeflenen yılların belirlenmesi ve finans kaynaklarının sağlanması gibi konuların önümüzdeki faaliyet dönemlerinde uzman elemanlarla bilgi işlem ortamında ikinci bir çalışma ile ele alınması gerekmektedir.
İl Gelişme Planında öngörülen hedeflerin gerçekleştirilmesi siyasi karar mercileri, üst bürokratik makamlar, ilimizdeki tüm kamu kurum ve kuruluşları, özel sektör ve sivil toplum kuruluşlarının tam bir koordinasyon ve özverili çalışma arzusu içersinde üzerlerine düşen görevleri titizlikle yerine getirmeleri ile mümkün olacaktır.
İl Gelişme Planı, bundan sonraki aşamalarda Bolu ile ilgili konularda önemli bir kaynak eser, yöneticiler için bir uygulama ve planlama rehberi olacaktır. İl Gelişme Planı’nda öngörülen hedeflerin gerçekleştirilebilmesi için tüm ilgililerin gayret ve desteklerini bekler, planının ülkemize ve ilimize hayırlı olmasını temenni eder, hazırlanmasında katkısı bulunanlara teşekkür ederim.
Mehmet Ali TÜRKER
Bolu Valisi
BOLU İL GELİŞME PLANI (BİGEP) ÇALIŞMALARINDA GÖREV ALANLAR
BAŞBAKANLIK DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI MÜSTEŞARLIĞI ÜYELERİ
Lütfü ELVAN Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşar Yardımcısı İsmail SARICA Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürü Nevin SORGUÇ Bölgesel Gelişme Daire Başkanı
Necati DOĞRU Uzman
Günseli ERŞAHİN Uzman
İlgen SERİFEKEN Uzman
Deniz AKKAHVE Uzman
Bahar BAHTİYAR Uzman
BOLU İL GELİŞME PLANI İL YÜRÜTME KURULU ÜYELERİ
Mehmet Ali TÜRKER Bolu Valisi
Yüksel CEYLAN Bolu Belediye Başkanı
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Rektörü 21.02.2001/ 17.02.2002 Prof. Dr. Nihat BİLGEN
Prof .Dr. Yaşar AKBIYIK Abant İzzet Baysal Üniversitesi Rektörü 18.02.2002’den itibaren Turgut KALAYCIOĞLU Bolu Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı
BOLU İL GELİŞME PLANI GENEL KOORDİNATÖRLERİ
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Rektörü 21.02.2001/ 17.02.2002 Prof. Dr. Nihat BİLGEN
Prof. Dr. Yaşar AKBIYIK
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Rektörü 18.02.2002’den itibaren
BOLU İL GELİŞME PLANI PROJE KOORDİNATÖRÜ Prof. Dr. Uğur ESER Abant İzzet Baysal Üniversitesi
İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı
BOLU İL GELİŞME PLANI PROJE YÜRÜTÜCÜLERİ
Prof. Dr. Mahir ULUSOY Nüfus ve Sosyal Yapı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Prof. Dr. Uğur ESER Sanayi Sektörü, Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Prof. Dr. Yusuf TATAR Çevre ve Mekansal Yapı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Prof. Dr. Nevzat YOSMAOĞLU
Öğr. Gör. Fevzi ENGİN
Hizmetler Sektörü, Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Prof. Dr. Ali GÜLER Yrd. Doç. Dr. Talip CAN Yrd. Doç. Dr. Atilla MAYDA
İnsan Kaynakları, Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Yrd.Doç Dr. Bahadır AYDIN Tarım Sektörü, Abant İzzet Baysal Üniversitesi
Yrd. Doç Dr. Ramazan SARI Gelir Dağılımı ve İstihdam, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yrd. Doç. Dr. M. Kemal ÖKE Yönetsel ve Kurumsal Yapı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Yrd. Doç. Elif YÜCETÜRK Teknik Altyapı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi
BOLU İL GELİŞME PLANI BÜROSU
Mustafa DEĞER Bolu Valiliği İl Planlama Müdürü
Nuray KARATAŞ İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekan Sekreteri
BOLU İL GELİŞME PLANI İHTİSAS KOMİSYONLARINDA ÜYE OLARAK VE
KURUMLARINI TEMSİLEN GÖREV ALANLAR1
Yüksel CEYLAN Bolu Belediye Başkanı
Turgut KALAYCIOĞLU Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Ahmet ZATEROĞULLARI Bolu Vali Yardımcısı
Yener BANDAKÇIOĞLU Baro Başkanı
Salih DÖNMEZ Sanayi ve Ticaret İl Müdürü Ruhi KAYGUSUZ Organize Sanayi Bölgesi Mustafa GÜLEN Organize Sanayi Bölge Müdürü İsmail Hakkı PEHLİVAN Gerede Ticaret Sanayi Odası Başkanı Abdulgazi TOMBAY Gerede Deri Organize Sanayi Müdürü Şerafettin ERBAYRAM TOSYÖV Bolu Temsilcisi
Umut ORAN Domino Giyim Sanayi
Şeref ÖZKUREDE Bey Piliç A.Ş.
Kadir ÇALIŞGAN Orim Cam
Latif YILDIZ Latif Mobilya
Cevdet ÖZGEN Halk Bankası Şube Müdürü Kudret ÖZDEMİR SEDAŞ İl İşletme Müdürü
Vedat ALBAYRAK Esnaf Kefalet Kooperatif Başkanı İbrahim KAYGUSUZ Makine Mühendisleri Odası Temsilcisi Nihat A.ÖZTÜRK Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı Adnan DAYLAN Bolu Sanayici İşadamları Derneği Başkanı Ufuk MENEKŞE Bolu Genç İşadamları Derneği Başkanı Fikret BAŞGÜNEY Bolu Kalkınma Vakfı Başkanı
Turan FINDIK Küçük Sanayi Siteleri Kooperatif Başkanı Ekrem KESKİN Bolu Ticaret ve Sanayi Odası Sekreteri Cumhur MIZRAK İl Turizm Müdürü
Ökkeş BAHADIR Batı Karadeniz Bölge Müdürü Cemalettin ÖZTÜRK Orman Bölge Müdürlüğü Temsilcisi Refik ÇİMEN İl Defterdarı
Osman NACAROĞLU İl Sağlık Müdürü Mustafa ODABAŞI İl Tarım Müdürü
Nadir GARİPOĞLU TMMO Bolu Temsilcisi Yusuf YAHYAOĞLU Özel İdare Müdürü
Nihat ÖZTÜRK Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Başkanı
Cahit DİNÇTÜRK Yenihayat Gazetesi
Metin FERAH Yenihayat Gazetesi Mustafa NAMDAR Bolu Gündem Gazetesi
Sabri İNCELER Erozyonla Mücadele Derneği Temsilcisi Nevzat ANLITAN Bolu Kalkınma ve Tanıtma Vakfı Temsilcisi Mustafa ÖZKUREDE Emekli Orman Bölge Müd.Yrd.
Mazhar MÜRTAZAOĞLU Kartalkaya Oteli Temsilcisi Enver GÜNAY Abant Palace Oteli Temsilcisi
1 2001-2002 yıllarında belirtilen kurumlarda görev yaparken sektör ihtisas komisyonları toplantılarına katılan ve/veya raporun hazırlanışına bilgi ve/veya belge vererek katkı sağlayan kişilerin listesi.
Sami ŞENGÜL Termal Oteli Temsilcisi
Zeki CİĞERCİ Gerede Esentepe Oteli Temsilcisi Yusuf AVCI Green Park Oteli Temsilcisi Talat AKDAĞ Koru Otel Temsilcisi Reşat DEMİREL Ulusoy Tesisleri Temsilcisi Cemalettin DANIŞMAN Muhtarlar Derneği Başkanı Av.İlhami CANDEMİR Serbest Avukat Yurdaer KALAYCI Yurdaer Otel
Saip GARİPOĞLU Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Temsilcisi Mustafa TOKER İl Milli Eğitim Müdürü
Muzaffer YERLİKAYA Türkiye İş Kurumu Bolu İl Müdürlüğü Hasan KAPLAN İl Kültür Müdürü
Dr. Eyüp OGAN Tabipler Odası
Gökhan AYDIN Bolu Gazeteciler Cemiyeti Turgay ÖZBAKIR Atatürkçü Düşünce Derneği
Ayten Yavuz Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Nejat YARAŞ Bolu Halkevi Başkanı
Mustafa YAMAN İzzet Baysal Vakfı Temsilcisi
Ali DURSUN Gerede Kaymakamı
Resul KIR Göynük Kaymakamı
Cumali ATİLLA Mengen Kaymakamı
Ahmet ÖNAL Mudurnu Kaymakamı
Cahit IŞIK Yeniçağa Kaymakamı
Yusuf AVCI Seben Kaymakamı
Yaşar ÇOŞKUN Dörtdivan Kaymakam Vekili
Yaşar COŞKUN Dörtdivan İlçe Milli Eğitim Müdür V.
Şükrü YILMAZ Kıbrıscık İlçe Yazı İşleri Müdür V.
İsmail GÜR Gerede Belediye Başkanı Ömer SAYIN Yeniçağa Belediye Başkanı Mehmet KARAKAŞOĞLU Mudurnu Belediye Başkanı
Ali Budak Mengen Belediye Başkanı
Nihat ATEŞ Seben Belediye Başkanı Ahmet ÇANKAYA Göynük Belediye Başkanı Ali Bilgin Dörtdivan Belediye Başkanı Hasan Hüseyin YILMAZ Kıbrıscık Belediye Başkanı Fevziye ERTUĞRUL Taşkesti Belediye Başkanı Ramazan ALBAŞ Pazarköy Belediye Başkanı Muammer YILMAZ Gökçesu Belediye Başkanı Necati KILIÇ Karacasu Belediye Başkanı Osman NACAROĞLU İl Sağlık Müdürü
İsmail KOCAÇALIKOĞLU İl Milli Eğitim Müdürü Ahmet SAĞLAM Gençlik ve Spor İl Müdürü
Yaşar PUR Orman Bölge Müdürü
Kemal ÖZÇELİK Valilik İl Mahalli İdareler Müdürü
Mustafa DEĞER Valilik İl Planlama ve Koordinasyon Müdürü Rıza ELİBOL Bolu Belediye Başkan Yardımcısı
Yusuf AVCI Gerede Tarım İlçe Müdürü
Ahmet BAŞ Mudurnu İlçe Tarım Müdürü
Mustafa Deverenli Kadastro İl Müdürü Eyüp Topçuoğlu Tapu Sicil İl Müdürü Nurettin ATEŞ Orman Fidanlık Müdürü
Ali ACAR Tarım Kredi Kooperatif Müdürü
Ahmet AK Ziraat Bankası Müdür
İbrahim KUYUPINAR Ziraat Odaları Şube Başkanı
Celal BİÇER Hayvan Yetiştiriciliği Birliği Temsilcisi Suat TOSUN Batı Karadeniz Orman Araştırma Müdürü Kamber ÖZTOPRAK Bolu Orman İşletme Müdürlüğü Temsilcisi Mustafa Kemal GÜLEN Aladağ Orman İşletme Müdürlüğü Temsilcisi Hakan BAKAN Veteriner Hekimleri Odası Başkan Yardımcısı Zekai BİKMEN Devlet Su İşleri Temsilcisi
Zehra ÖZPAY Batı Karadeniz Orman Araştırma Temsilcisi İdris ŞENEL Bolu Orman Kooperatifleri Birlik Başkanı Kemal KIRAN Haccağız Tarım Kalkınma Kooperatif Başkanı İsmail TİTİZ Yeşilçele Tarım Kalkınma Kooperatif Başkanı
Hüseyin KOYUNCU Seben Gerenözü Tarım Kalkınma Kooperatif Başkanı
Yusuf ŞİRİN İl Çevre Müdürü
Ahmet KARAASLAN İl Çevre Sağlığı Şube Müdürü Mustafa RAMAZAN Bayındırlık ve İskan İl Müdürü Kadriye BİKMEN Belediye İmar Müdürü
Seval TEKMAN Çevre Vakfı Müdür V.
Bülent KÖRPE Belediye Şehir ve Bölge Planlama Uzmanı İzzet BATIK Köy Hizmetleri İl Müdürü
Kadir ŞANLI Meteoroloji İl Müdürü
Halil Yılmaz Gerede Kadastro İlçe Müdürü Y. Kamil İnan Mudurnu Kadastro İlçe Müdürü Lebibe Özçağlar TEMA VAKFI Bolu Temsilcisi Zekeriya YILMAZ Gerede Belediye Temsilcisi Mehmet KARAKAŞOĞLU Mudurnu Belediye Temsilcisi Aziz OKUR Göynük Belediye Temsilcisi Hüseyin BİLEK Dörtdivan Belediye Temsilcisi Uysal AKDEMİR İl Emniyet Müdürlüğü Temsilcisi
Muharrem ŞENGÜL Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü Temsilcisi Murat GEZER Bayındırlık ve İskan İl MüdürYrd.
A.İlkay AKTUĞ Karayolları 41.Şube Temsilcisi Kurban BEKTAŞ PTT Baş Müdürlüğü Temsilcisi A.Vahap YILDIRIM Telekom İl Müdür Yrd.
Nihat A.ÖZTÜRK Şoförler ve Oto.Odası Temsilcisi Naci YÖRÜK Mimarlar Odası Temsilcisi
Ali TUGAYTİMUR Elektrik Mühendisleri Odası Temsilcisi İlhan YILMAZ İnşaat Mühendisleri Odası Temsilcisi Gökhan AYDIN Bolu Gazeteciler Cemiyeti Temsilcisi Mehmet Ali ATALAY Köroğlu TV Temsilcisi
Mehmet GÜLER Cihan Haber Ajansı Temsilcisi
TABLOLAR
Tablo 1. İktisadi Faaliyet Kollarına Göre Türkiye ve Bolu’da Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın Dağılımı, 1987
Yılı Fiyatlarıyla, 2000... 15
Tablo 2. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırmasına (İBBS-Düzey 3) Göre Seçilmiş Göstergeler ... 17
Tablo 3. Genel Nüfus Sayımlarına Göre Yıllar İtibariyle Türkiye ve Bolu Nüfusları ve Kır Kent Ayrımına Göre Yıllık Nüfus Artış Hızları (Binde)... 18
Tablo 4. Bolu İl Merkezi ve İlçe Merkezlerinin Sayım Yıllarında Nüfusları ve Yıllık Nüfus Artış Hızları (Binde) ... 19
Tablo 5. Bolu İl Merkezi ve İlçe Merkezlerine Bağlı Köylerin Sayım Yıllarında Toplam Nüfusları ve Yıllık Nüfus Artış Hızları (Binde) ... 20
Tablo 6. Bolu Nüfusunun Cinsiyet ve Yerleşim Yeri Tiplerinde Dağılımı,%... 20
Tablo 7. Bolu’da Yerleşim Yeri Tiplerinde Yaş Gruplarına Göre Dağılım, Ortanca Yaş ve Yaş Bağımlılık Oranı,% ... 21
Tablo 8. Bolu Yerleşim Yeri Tiplerinde Cinsiyete Göre Medeni Durum Dağılımı,% ... 21
Tablo 9. Bolu’da Erkek Nüfusunun Yaş Gruplarına ve Eğitime Göre Dağılımı,%... 22
Tablo 10. Bolu’da Kadın Nüfusunun Yaş Gruplarına ve Eğitime Göre Dağılımı,%... 23
Tablo 11. Bolu’da Temel Niteliklere Göre Toplam Doğurganlık Hızı ve 40-49 Yaş Grubunda Ortalama Çocuk Sayısı,1998 ... 23
Tablo 12. Bolu Yerleşim Yeri Tiplerinde Kaba Doğum Hızları... 24
Tablo 13. Bolu’da Yerleşim Yeri Tiplerinde Yıllara Göre Kaba Ölüm Hızları ve Doğal Nüfus Artış Hızları (Binde) ... 24
Tablo 14. 1990 Genel Nüfus Sayımına Göre Bolu İlinin Aldığı ve Verdiği Göç Sayıları (Düzce dahil).. 25
Tablo 15. 1990 Genel Nüfus Sayımına Göre Bolu İli İçinde Göç Örüntüsü (Düzce dahil) ... 25
Tablo 16. Bolu’da Yerleşim Yeri Tiplerine Göre Göç Nedenleri,%... 26
Tablo 17. Bolu İl ve İlçelerinde Arazinin Kullanma Kabiliyetine Göre Dağılımı (Ha) ... 29
Tablo 18. İlçelerde Arazinin Kullanımına Göre Yüzde Dağılımı ... 30
Tablo 19. Tarla Bitkilerinden Elde Edilen Gelirin Ürün Gruplarına Göre Dağılımı, %,... 30
Tablo 20. Bitkisel Üretimden Elde Gelirin Dağılımı,%... 31
Tablo 21. Alt Sektörler İtibarı ile Tarımsal Faaliyet Gelirleri ... 31
Tablo 22. Tarım Alanlarının İlçelere Göre Kullanımı (Ha) ... 32
Tablo 23. Kırsal Kesimde Tarım Alanları ve Nüfusun Dağılımı,2000 ... 32
Tablo 24. İlçelere Göre Tarımsal Gelirin Dağılımı, 2000... 33
Tablo 25. Türkiye ve Bolu Sanayii,1987 Yılı Fiyatlarıyla, 2000... 34
Tablo 26. Bolu İmalat Sanayiinde 10 ve Üzerinde Kişi Çalıştıran İşyerleri... 35
Tablo 27. İmalat Sanayiinde İşyerlerinin Kuruluş Yıllarına Göre Dağılımı, 2000... 36
Tablo 28. İşyerlerinin Hukuki Durumlarına (Şirket Türlerine) Göre Dağılımı, 2000 ... 36
Tablo 29. İmalat Sanayiinde İşyeri Sayısı, Ücretle Çalışanların Yıllık Ortalama Sayısı ve Çalışanların Yıllık Ortalama Sayısı,2000... 37
Tablo 30. İmalat Sanayiinde 10 ve Üzerinde Kişi Çalıştıran İşyerleri,2000,adet ... 37
Tablo 31. Bolu’da 10 ve Üzerinde Kişi Çalıştıran (seçilmiş) Sanayi Kuruluşları, 2000 ... 38
Tablo 32. İmalat Sanayiinde Kullanılan Üretim Kapasitelerine Göre İşyerlerinin Dağılımı,2000,% ... 39
Tablo 33. İşyerlerinin Tam Kapasite İle Çalışmama Nedenlerine Göre Dağılımı,2000, %... 39
Tablo 34. Türkiye’de Kullandıkları Teknolojiyi Edinim Kaynaklarına Göre İşyerlerinin Dağılımı,%.... 40
Tablo 35. Bolu Sanayiinde Kullandıkları Teknolojiyi Edinim Kaynaklarına Göre İşyerlerinin Dağılımı,2000,% ... 40
Tablo 36. Türkiye ve Bolu İmalat Sanayiinde AR-GE Faaliyeti ve Yenilik Çalışmalarında Bulunan İşyerlerinin Dağılımı,%... 41
Tablo 37. Yatırımlar,Kredi Kullanımı,Finansman Güçlüğü ve Teşviklerden Yararlanmalarına Göre İşyerlerinin Dağılımı, 2000,%... 41
Tablo 38. Bolu İline Verilmiş Yatırım Teşvik Belgelerinin Sektörel Dağılımı,1996-2000,Cari Fiyat,Milyon TL... 42
Tablo 40. Bolu’da İhracat Yapan Sanayi Kuruluşları,2000 ... 44
Tablo 41. Bolu İlinde Organize Sanayi Bölgeleri, 2002 ... 46
Tablo 42. Bolu İlinde Küçük Sanayi Siteleri, 2002 ... 47
Tablo 43. Bolu İli Turizm Kaynakları Envanteri ... 48
Tablo 44. Bolu İli’ndeki Konaklama Tesisleri Toplam Oda-Yatak Kapasitesi, 2001 ... 52
Tablo 45. Bolu İli’ndeki Turizm İşletme Belgeli Tesisler, 2001 ... 52
Tablo 46. Türkiye ve Bolu İli’ndeki Turizm İşletme Belgeli Tesisler, 1998-2001... 53
Tablo 47. Bolu İli’nde Aylar İtibariyle Konaklayan Yabancı Turist Sayısı, Kişi, 1998-2001 ... 53
Tablo 48. Bolu İli’nde Milliyetlerine Göre Konaklayanlar, Kişi, 1998-2001... 54
Tablo 49. Bolu İli’nde Konaklama Tesisleri Doluluk Oranları, 1998-2001, %... 55
Tablo 50. Bolu İlinde Banka ve Şube Sayıları, 2002 ... 60
Tablo 51. Bolu İlinde Kredilerin Sektörlere Göre Dağılımı,1999-2000, Cari Fiyatlarla Milyar TL ... 61
Tablo 52. Türkiye ve Bolu İlinde Krediler, 1995-2001 ... 61
Tablo 53. Bolu İlinde Toplam Kredi / Toplam Mevduat Oranı, 1993-2001,% ... 61
Tablo 54. Bolu İli’nde Banka Mevduatlarının Dağılımı,1996-2000, Cari Fiyatlarla Milyar TL... 62
Tablo 55. Bolu İlinde Kişi Başına, Banka Başına ve Şube Başına Mevduat,1990-1999... 62
Tablo 56. Bolu İli Genel ve Katma Bütçe Giderleri,1997-2001,Cari Fiyatlarla Milyon TL ... 63
Tablo 57. Kamu Yatırım Harcamaları,1997-2001,Cari fiyatlarla Milyon TL ... 63
Tablo 58. Bolu İli Konsolide Bütçe Gelirlerin Tahsilatı, 1997-200, Cari Fiyatlarla Milyar TL... 64
Tablo 59. Bolu İli Vergi Gelirlerin Tahakkuk ve Tahsilatı,1997-2001, Cari Fiyatlarla Milyar TL, ... 64
Tablo 60. Eğitim Kademelerine Göre Okul, Öğrenci ve Öğretmen Sayıları, 2000/2001 Öğretim Yılı... 66
Tablo 61. Eğitim Kademelerine Göre Okullaşma Oranları, 2001/2002... 66
Tablo 62. Abant İzzet Baysal Üniversitesinde Akademik Personel Sayıları, 2002 ... 68
Tablo 63. Nitelikli Ara İşgücü Açığı Olan Sektörler,2001 ... 69
Tablo 64. Bolu İlinde Temel Sağlık Göstergeleri,2000 ... 71
Tablo 65. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ve Büyüme Hızı, 1987-2001, 1987 Yılı Fiyatlarıyla ... 73
Tablo 66. Hanelerdeki Ortalama Kişi Sayısı ve Kişi Başına Düşen Ortalama Gelir (Milyon TL),2001... 74
Tablo 67. Bolu Hanehalklarının Yüzde 20’lik Gelir Dilimlerine Göre Gelir Dağılımı,2001 ... 75
Tablo 68. Bolu İlinde Genel İşgücü Durumu,2001... 76
Tablo 69. Yoksul Hane Sayısı (Günlük Kişi Başına 1 ABD Dolarından Az Geliri Olanlar) ... 76
Tablo 70. Yoksul Hane Sayısı (Günlük Kişi Başına 2 ABD Dolarından Az Geliri Olanlar) ... 77
Tablo 71. Bolu Merkez İlçe ile Komşu İl Merkezleri ve İstanbul Arasındaki Karayolu Uzunlukları... 81
Tablo 72. Bolu İlinde Bulunan Yer Altı Kaynakları ve Zuhurları,2001 ... 84
Tablo 73. Bolu İlinde Türlerine ve Satıh Cinslerine Göre Yollar,2001... 92
Tablo 74. Bolu İli Köy Yollarının Satıh Cinslerine Göre Genel Durumu,2001 ... 93
Tablo 75. Bolu İli Sabit Telefon Hizmetleri,1996-2000 ... 95
Tablo 76. Bolu İlinde Kırsal Yerleşim Yerleri Telefonları (köy-belde) ... 96
Tablo 77. Bolu İlinde Elektrik Tüketiminin Kullanıcı Gruplara Göre Dağılımı (KWh) ... 97
Tablo 78. Bolu İli Elektrik Enerjisinde Kayıp ve Kaçaklar (KWh)... 97
Tablo 79. İlin Darboğazları Avantajları ve Potansiyeli... 101
Tablo 80. Bolu İli Gelişme Planı Bölgesinin Seçilmiş Göstergelere Göre Mevcut Durumu... 104
Tablo 80. Bolu İli Gelişme Planı Bölgesinin Seçilmiş Göstergelere Göre Mevcut Durumu (devamı) ... 105
Tablo 80. Bolu İli Gelişme Planı Bölgesinin Seçilmiş Göstergelere Göre Mevcut Durumu (devamı) ... 106
Tablo 81. Bolu İl’i Gelişme Alternatiflerinin Değerlendirilmesi... 114
Tablo 82. Bolu İl’i Gelişme Senaryosu... 116
Tablo 83. Bolu İli Nüfus Projeksiyonları ... 117
Tablo 84. İkinci Senaryoya Göre Bolu’da Kent ve Kır Yüzde Dağılımı ... 117
Tablo 85. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla ve Büyüme Hızı, 1987-2001, 1987 Yılı Fiyatlarıyla ... 118
ŞEKİLLER
Şekil 1. Yıllar İtibariyle Kişi Başına Düşen Gelir (ABD Doları)... 73
Şekil 2. Bolu ve Türkiye Yıllık Enflasyon Oranları ... 77
Şekil 3. Türkiye'nin Genelleştirilmiş Fiziki Haritası ve Bolu’nun konumu ... 80
Şekil 4. Bolu İlinin Sayısal Arazi Yükseklik Verilerinden Bilgisayarla Üretilmiş Üç Boyutlu Resimsel Haritası... 83
Şekil 5. Bolu Çevresinde Kuzey Anadolu Fay Kuşağı Diri Fayları. ... 86
Şekil 6. Bolu İl’inin Yapılaşmaya Uygunluk Açısından Çok Genelleştirilmiş Bir Haritası. ... 87
Şekil 7. Bolu İli GSYİH Gerçek ve Trend Doğrusu Tahminleri ... 119
HARİTALAR Harita 1. Bolu İl Haritası ... xvii
Harita 2. Bolu ve Düzce İlleri Fiziki Haritası... xviii
Harita 3. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (Düzey 3) ... 13
Harita 4. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırmasında (Düzey 3) Bolu İl’inin Yeri... 14
Harita 5. Bolu İli Toprak Grupları Haritası ... 27
Harita 6. Arazinin Kullanım Kabiliyetine Göre Dağılımı ... 28
Harita 7. Bolu İli Organize Sanayi Bölgesi Haritası... 46
Harita 8. Bolu Turizm Haritası ... 57
Harita 9. Bolu İli Yerleşim Haritası... 78
Harita 10. Bolu İli Şehir Merkezi (Bolu İli CBS’den Alınan Uydu Görüntüsü)... 79
Harita 11. Bolu İli Coğrafi Varlıklar Haritası... 82
Harita 12. Bolu İli Jeoloji Haritası... 85
Harita 13. Bolu İli Devlet Yolları Haritası ... 93
Harita 14. Bolu İli Köy Yolları Haritası ... 94
KISALTMALAR LİSTESİ AB : Avrupa Birliği
AİBÜ : Abant İzzet Baysal Üniversitesi BİGEP : Bolu İl Gelişme Planı
BOTAŞ : Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş.
CBS : Coğrafi Bilgi sistemi DİE : Devlet İstatistik Enstitüsü DPT : Devlet Planlama Teşkilatı DSİ : Devlet Su İşleri
GBTAE : Gıda Bilimi ve Teknoloji Araştırma Enstitüsü GSMH : Gayrisafi Milli Hasıla
GSYİH : Gayrisafi Yurtiçi Hasıla
HÜNEE : Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü İBBS : İktisadi Bölge Birimleri Sınıflandırması
İGEME : İhracatı Geliştirme Etüd Merkezi İŞKUR : Türkiye İş Kurumu
KOBİ : Küçük ve Orta Boy İşletmeler
KOSGEB : Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı KÖY : Kalkınmada Öncelikli Yöre
KSS : Küçük Sanayi Sitesi
KÜGEM : Küçük İşletmeler Geliştirme Merkezi MPM : Milli Prodüktivite Merkezi
MTA : Maden Tetkik Arama Enstitüsü OSB : Organize Sanayi Bölgesi TBB : Türkiye Bankalar Birliği
TİDEB : Türkiye Bilimsel Araştırma Kurumu Teknoloji İzleme ve Değerlendirme Daire Başkanlığı TTGV : Türkiye Teknoloji Geliştirme Vakfı
TSE : Türk Standartlar Enstitüsü
TÜBİTAK : Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu UKP : Ulusal Kalkınma Planı
Harita 1. Bolu İl Haritası
Harita 2. Bolu ve Düzce İlleri Fiziki Haritası
1. GİRİŞ
Son onlu yıllarda yaşanan ekonomik, sosyal, teknolojik, politik, kültürel değişimler ve küreselleşme olgusu geleneksel ‘gelişme’ kavramını değiştirmiş bulunmaktadır. İletişim ve ulaşım teknolojilerindeki gelişmeler, üretim modundaki değişme, sermayenin dünya ölçeğinde hareketli hale gelmesi, kısaca küreselleşme kentlerde giderek kutuplaşmalara, parçalanmaya, sosyal dışlanma ve çatışmalara yol açmaktadır. Kentleşme sorunlarının çözülememesi, bölgelerarası gelişmişlik farklılıklarının giderek artması ve bölgeler arasındaki büyüme hızı farklılıkları ‘gelişme’ kavramının yeniden tanımlanmasına yol açmıştır. Bugün ‘gelişme’
kavramını sadece üretim ya da milli gelir artışına bağlı olarak ele alan geleneksel yaklaşım yetersiz bulunmakta ve kavram ‘toplumsal ihtiyaçlar’, ‘kendi kaynaklarına dayalı gelişme’,
’insanın gelişmesi’, ‘katılımcı demokrasi’, ‘kurumsal işbirlikleri’ ve ‘çevreye duyarlılık’
çerçevesinde tanımlanmaktadır. Bu kapsamda, “sürdürülebilirlik”, gelişme stratejilerinin belirlenmesinde yerini almıştır.
Gelişmenin önemli bir bileşeni olan ‘mekan’ kavramı değişikliğe uğramıştır. Mekan gelişmenin önemli bir ögesidir. İller gelişmenin mekana yansıdığı alanlar, ‘gelişme mekanları’ olarak ön plana çıkmaktadır. Bunda son yıllarda dünya ekonomisinde ve ekonomik coğrafyada meydana gelen gelişmenin büyük payı vardır. Bölgesel gelişme ve planlama anlayışında analiz birimi artık kent mekanlarıdır. Çünkü değişim en hızlı kentlerde yaşanmaktadır. Kentler üretimin örgütlendiği mekanlar olarak öne çıkmakta, yerel dinamiklerin ulusal kalkınma ve bölgesel gelişme sürecindeki önemi artmaktadır.
Mekan kavramının öne çıkmasında ve bölge planlama pratiğinin yeni bir anlayışla ele alınmasında son onlu yıllarda yaşanan küreselleşme ve bölgeselleşme süreçlerinin büyük rolü vardır. Günümüzde yaşanmakta olan küreselleşme ve bölgeselleşme süreçlerinin yol açtığı bölgesel dengesizlikler, mekansal kutuplaşmalar, sosyal bütünleşmenin zayıflaması ve gelir dağılımındaki eşitsizlikler ülkeleri gelişmişlik ayrımı yapmadan bölge ve il düzeyinde planlı ve büyüme merkezli yeni gelişme stratejileri izlemeye yöneltmektedir. Türkiye küreselleşme ve AB ile bütünleşme sürecinde bölgesel gelişme stratejilerini yeniden belirleme ihtiyacı duymaktadır.
Türkiye gelişmesini 1960’lı yıllardan bu yana beş yıllık planlara dayalı olarak gerçekleştirmeye çalışmaktadır. Uygulanan beş yıllık kalkınma planları gelişme ile ilgili hedefler ve politikalar içermiş, bölgelerarası dengesizliklerin giderilmesi, gelir dağılımı eşitsizliklerin en aza indirilmesi ve refahın yaygınlaştırılması bölge planlama anlayışının temel hedefleri olmuştur. Ancak bu hedeflere ulaşıldığını söylemek zordur. Ülkemizde bölgelerarası gelişme açığı giderek büyümekte ve bir sorun olarak önemini korumaktadır. İller ve bölgeler itibariyle Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYİH) 2000 yılı sonuçlarına göre, Marmara Bölgesi yüzde 37’lik pay ile GSYİH’ya en yüksek katkıyı, Doğu Anadolu Bölgesi ise yüzde 4,1 ile en düşük katkıyı sağlamıştır. Gelişme açığı ve gelir dağılımı dengesizliği iller bazında da gözlenebilmektedir.
Türkiye GSYİH’sı içindeki paylara göre yapılan sıralamada sanayinin yığıldığı mekanlar en büyük payı almaktadır. Bu sıralamada ilk on il içersinde yer alan İstanbul, Ankara, İzmir, Adana, Kocaeli, Mersin, Antalya, Konya, Bursa ve Manisa’nın Türkiye GSYİH’sı içindeki payı yüzde 60 dolayındadır. İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırması (İBBS) 2001 yılı verilerine göre, İstanbul (yüzde 21,5), İzmir (yüzde 7,6) ve Ankara (yüzde 7,7) GSYİH içindeki en yüksek payı olan illerdir. Kişi başına GSYİH değerleri olarak bakıldığında, 2001 yılında en yüksek kişi başına GSYİH’ya sahip il (Kocaeli, 6 165 Dolar) ile en düşük kişi başına GSYİH’ya sahip il (Ağrı, 568 Dolar) arasındaki fark 10,8 kat’tır (DPT, 2003). Bu değerler kişi başına GSYİH ile ölçülen refah göstergelerinde bölgeler ve iller arasında dengesizliğin büyük olduğunu göstermektedir.
Bölgesel önceliklere dayalı devlet destek ve yardımları uzun yıllar sürdürülmüş olmasına rağmen, bölgelerarası farklılıkları gidermede başarılı olunamamıştır. Başlangıçta önemli mesafeler alınmasına rağmen, belli bölgelerde uygulanan Kalkınmada Öncelikli Yöreler politikaları ve Acil Destek programları bekleneni verememiştir. Bölgesel dengesizliklerin giderilememiş olmasında etken olan faktörlerden biri kaynak yetersizliği ise, diğeri mevcut kaynakların bölge ve il düzeyinde rasyonel bir gelişme planlamasına dayalı olarak kullanılmamasıdır. Bölgelerin ve her biri birer bölge olarak değerlendirildiğinde illerin kendi potansiyelini harekete geçirecek sektörlere yönelik olması gereken devlet yardım ve destekleri, uzun süre belli kesimlere (sektör, firma, bölge) kaynak aktarma amacıyla kullanılmıştır. Devlet yardımları illerde ekonomik ve sosyal tüm sorunları çözecek sihirli araçlar olarak görülmekte ve yerel sorunların sadece teşvikler kullanılarak çözüleceğine inanılmaktadır.
Günümüzde kentlerin gelişmesi denetlenemez hale gelmiştir. Kentlerin en önemli kaynağı olan kentsel topraklar kentte yaşayanların ortak varlığı olmaktan çıkmış, spekülasyona açık, üzerinde özel mülkiyetin tesis edildiği alanlar haline gelmiştir. Bu alanlarda kentsel rantlar büyük ve kayıt dışılık yaygındır. Doğal kaynaklar hızla tüketilmekte, su havzalarına yönelik baskılar sürmektedir. Sanayi kuruluşlarının belli bölgelerde yoğunlaşması sorun yaratmaktadır. İmar planlarına aykırı ve kaçak yapılaşma, verimli tarım arazileri üzerinde yapılan yanlış sanayi yer seçimi çevre kirlenmesine yol açmakta ve kentsel yaşamın kalitesini düşürmektedir. Kentler göç yorgunudur. Bölgelerarası dengesizliklerin ve artan yoksulluğun yol açtığı göçler önlenememekte, kent merkezlerinin hızlı ve kontrolsüz büyümesi çarpık kentleşmenin en önemli nedeni olarak ortaya çıkmaktadır. Mevcut yasal ve kurumsal-yönetsel yapı kamu kurumlarının etkin çalışmasını engellemekte, verilen kamu hizmetleri halkın ihtiyaçlarını karşılayamamaktadır.
Kentlerde planlama ve düzenleyici politikaların eksikliği bugün daha çok hissedilmektedir. Kent planı çağdaş kamu yönetiminin kullandığı bir araçtır. Geleceğe dönük perspektif oluşturmayan, uzun vadeli ve stratejik düşünmeyen kamu yöneticilerinin ve yerel yönetimlerin giderek artan ve karmaşık hale gelen kentsel sorunları çözmeleri giderek imkansız hale gelmektedir. Kentsel gelişmenin planlı olması ve planlamanın da sosyo-ekonomik ve mekansal boyutları kapsaması gerekmektedir.
Ülkemizde illerin genelde çok geniş bir coğrafyaya sahip olması, sayılarının son yıllarda artması ve yönetim ölçeklerinin giderek büyümesi gibi nedenlerle bölgesel gelişmişlik farklılıklarının ve yöresel geri kalmışlıkların giderilmesinde sadece ulusal planlar ve bölge planları yapmak yeterli olmamaktadır. Merkezi hükümetler bölgelerarası dengesizliklerin ortadan kaldırılması, gelir dağılımının iyileştirilmesi, kentleşme sorunlarının çözümü için gerekli kaynakları artık sağlayamamaktadır. Planlı kalkınma ve bölgesel gelişme politikalarının araçları olan Organize Sanayi Bölgeleri bugün ayrılan kaynakların yetersiz olması nedeniyle tamamlanamamaktadır.
Başlangıçta bir sanayi teşvik politikası olan ve az sayıda da olsa bazı illerde başarılı sonuçlar vermiş olan Kalkınmada Öncelikli Yöreler politikası, kapsamın giderek genişlemesi nedeniyle başarılı olamamış, bu yörelere verilen teşvikler sürekli azalmıştır. Merkezi yönetimler, yerel yönetimlerin çoğu hesapsız harcamalarının bütçeye getirdiği yükün giderek artması nedeniyle harcamalarda kesintiye gitmektedir.
Bu nedenlerle kentlerde hem çevresel hem de insani ve sosyal faktörleri göz önüne alan, sosyo- ekonomik gelişmeye yol gösteren planlama ve düzenleyici politikalara bugün çok daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Kurulu çevrenin fiziksel, sosyal ve mekansal düzenlenmesini yapmaya dönük bir faaliyet olan planlama çağdaş yönetimlerin kullandığı rasyonel düzenleme araçlardan biridir. İl gelişme planı, kamu yöneticilerine geleceğe dönük bir perspektif oluşturma ve yeni fikirlerin projelendirilmesine imkan sağlayacaktır. Planlama, ilin gelişmesinde ivme yaratan,
sinerjiyi ençoklaştıran ve potansiyeli harekete geçiren “stratejik planlama” olmalıdır. Sanayiyi tarım toprağı vasfını yitirmiş araziler üzerinde kuran ve uzak kent mekanlarına yayan, çevre ve mekan kalitesini iyileştiren, öte yandan yüksek katma değer yaratan, teknolojik gelişmenin odak noktasında olan, dışsallıklar yaratan, birden fazla sektöre taşan etkiler yaratabilecek yatırım projeleri ile desteklenmiş stratejik il planlaması, gelecekte yaşanabilir bir kent formu oluşturmak isteyen yerel yönetimlere yol gösterecektir.
Bölge ve il gelişme planlarının hazırlanmasında katılımcılığa ve işbirliğine özel bir önem verilmelidir. İl’in geleceğini yönlendiren, değişimi yöneten ve geleceğe dönük düşüncelerin projelendirilmesine imkan sağlayan il gelişme planları “katılım” ve “işbirliği”ne dayalı olarak hazırlanmalıdır. İl’de bütün kurumların temsil edildiği, işbirliği yaptıkları, geniş katılımlı bir süreç içinde hazırlanan planlama çalışmaları, ilin geleceği ile ilgili projeleri olan tüm kesimlerin ortak gelecek ideallerini canlı tutacak, ortak aklın ön plana çıkarılmasına ve ortak düşüncelerin projelere dönüştürülmesine imkan sağlayacaktır. İnsanı hedef alan, çevresel duyarlılığı yüksek, yerel dinamikleri harekete geçirmeyi ve çevre ilçeler ile kırsal yerleşme yerleri arasındaki gelişme farklılıklarını en aza indirmeyi hedefleyen planlama çalışmalarının uygulamadaki başarısı katılımcı, şeffaf, işbirliğine dayalı ve etkileşime açık bir anlayışla hazırlanması halinde çok daha yüksek olacaktır.
Kent mekanları, Türkiye’de VII. Beş Yıllık Kalkınma Planı dönemine (1996-2000) kadar gelişmenin aktif bir ögesi olmamıştır. İlk defa bu plan döneminde başlayan mekan kavramına ilginin VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı dönemi (2001-2005) ile devam ettiği ve bölge planlama anlayışının illeri analiz birimi olarak aldığı gözlenmektedir. Bu plan döneminde ülkemizde temel yönetim birimleri olan iller için bölge planlama çalışmalarıyla uyumlu İl Gelişme Planlarının hazırlanması öngörülmektedir.
Dünya’da köklü ekonomik ve sosyal değişimlerin yaşandığı bir dönemde uygulamaya konulan ve Türkiye’de Cumhuriyetin 100’üncü kuruluş yıldönümüne rastlayan yıla kadar uzanan, 2001- 2023 dönemini kapsayan Uzun Vadeli Gelişme Stratejisinin amaçları arasında İl Gelişme Planı çalışmaları da yer almaktadır. 2001-2005 yılları arasında uygulanacak olan VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planı’nın bölgesel gelişme hedef ve politikaları kısmında, geleneksel bölgesel gelişme anlayışının değiştiği belirtilerek, illerin ekonomik kalkınma ve bölgesel gelişme sürecindeki rolü vurgulanmaktadır. Bu yaklaşım ülkemizde mekanın kalkınmanın temel ögesi, illerin de ekonomik ve sosyal gelişmenin ve bölgesel kalkınmanın itici gücü olarak kabul edildiğini göstermektedir. İl gelişme plan ve stratejileri uzun dönemli bir toplumsal gelişme stratejisinin temel basamağını oluşturmaktadır. VIII. Beş Yıllık Kalkınma Planının hazırlık çalışmalarında bölgesel gelişme planlarının il gelişme planı ve stratejileri kapsamında değerlendirilmesi, özel ihtisas komisyonlarında il gelişme stratejilerine yer verilmesi bölge planlama anlayışının ve pratiğinin mekan bazında yeniden canlandığını ortaya koymaktadır.
Bir taraftan, Dünya’daki gelişmelerin yönü ve oluşmakta olan yeni dünya düzeninde değişen koşulların zorlaması, diğer taraftan yıllardır çözülemediği için kronik bir hal alan ekonomik ve sosyal sorunlar Türkiye’yi uygulamakta olduğu gelişme stratejilerini ivedilikle gözden geçirmeye zorlamaktadır. AB ile ilişkiler sürecinde, Avrupa Komisyonu tarafından yayınlanan 2002 yılı İlerleme Raporu ve 2003 yılı Katılım Ortaklığı Belgesi’nde (KOB) yer alan Ulusal Kalkınma Planı’nın (UKP) hazırlık çalışmalarında, Türkiye’nin ulusal ve bölgesel gelişme stratejilerini yeniden belirlemesi gerektiği belirtilmektedir. AB’ye katılım öncesi işbirliği çerçevesinde, 2004-2006 döneminde bölgesel farklılıkların giderilmesi ve uzun vadeli stratejilerin oluşturulması hedefleri doğrultusunda, bölgesel gelişme fonlarından ve uyum fonlarından sağlanacak desteklerden yararlanılması için, Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı
Müsteşarlığı bölgesel politikalara yönelik ulusal stratejinin oluşturulması çalışmalarını sürdürmektedir.
Bölgelerarası gelişmişlik farklarının azaltılmasını ve gelir dağılımı dengesizliklerinin en aza indirilmesini temel hedefler arasında gösteren VIII.Beş Yıllık Kalkınma Planında,“ bölgesel gelişmenin hızlandırılması ve rasyonel kaynak dağılımı açısından önem taşıyan, bölge planlarıyla uyumlu, il düzeyinde İl Gelişme Planları çalışmaları başlatılacaktır” hükmü yer almaktadır. (Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planının (2001-2005) Uygulandığına İlişkin TBMM Kararı, 27.06.2000, Karar No:697). Küreselleşme sürecinde
“ kentlerin öneminin arttığı ve kentler/kent ağları ve bölgelerarası yarışmanın hızlandığı ” vurgulanan plan metninde, yerel girişimcilik ve yerel potansiyelin harekete geçirilmesi ve kalkınmayı belirli merkezlerden çevreye yaymak bakımından İl Gelişme Planlarının stratejik bir önem taşıdığı belirtilmektedir. Bu çerçevede; “İl Gelişme Planının hazırlanmasına veri tabanı oluşturacak olan İl Envanteri ve istatistik raporları hazırlanacak” ve bundan böyle
“yatırımlarda devlet yardımları politikalarının belirlenmesinde, bölgelerin sosyo-ekonomik yapıları ve potansiyelleri dikkate alınacaktır”. Bölgesel gelişme politikalarının uygulanmasında sürdürülebilirlik, bölgelerarası bütünleşme, fırsat eşitliği, yaşam kalitesi ve katılımcılık ilkeleri esas alınacaktır.
17 Ekim 2001 gün ve 24556 (2. Mükerrer) Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 2002 Yılı Programının Uygulanması, Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı ek’inde, bölge planlaması ile ilgili amaçlar, ilkeler ve politikalar kısmında da belirtildiği gibi, “ İl kaynaklarının rasyonel kullanımı, mekansal dağılımın düzenlenmesi, il envanterinin oluşturulması, potansiyelin değerlendirilerek illerin gelişmesini temin etmek amacıyla bölge planlaması ile uyumlu olarak hazırlanacak olan İl Gelişme Plan çalışmaları desteklenecektir ”.
VIII. Beş Yıllık Kalkınma Plan döneminin ilk dilimi olan 2001 yılında uygulanmaya başlanan ve başta KÖY’ler olmak üzere tüm illerde uygulaması yaygınlaşan İl Gelişme Planlaması ile Türkiye’de bölgesel gelişmişlik farklılıklarının giderilmesi ve ülke genelinde dengeli bir kalkınmanın sağlanması hedeflenmektedir. İl Gelişme Planları yerel yönetimler, üniversiteler ile sivil toplum kuruluşlarının işbirliği ile yapılmaktadır. Aynı zamanda, bölgesel gelişme stratejilerinin de hareket noktası olma özelliği olan İl Gelişme Planları, iller ve bölgeler arasındaki gelişmişlik farklarının kabul edilebilir bir düzeye getirilmesi ve görece geri kalmış bölge ve yörelerin kalkındırılması bakımından büyük önem taşımaktadır.
1.1. Yasal Dayanak
Bolu’da İl Gelişme Planlaması çalışmalarına, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü’nün Bolu Valiliğine ve İl’deki Üniversiteye “Depremden etkilenen illere öncelik verilmek suretiyle, Bölge Planı ve Rehabilitasyon Projesi hazırlık çalışmaları “ nın başlatıldığı ile ilgili 22.08.2000 tarih ve 3328 sayılı yazısı ile başlanmıştır.
15 Kasım 2000 gün ve 24231 sayılı Resmi Gazete’de (Mükerrer) yayınlanarak yürürlüğe giren 2001 Yılı Yatırım Programının Uygulanması Koordinasyonu ve İzlenmesine Dair Bakanlar Kurulu Kararı Ek’inin Bölge Planlaması Amaç İlke ve Politikaları kısmında yer alan “Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığının teknik desteğinde mahalli idareler-üniversiteler işbirliği ile Bolu ve Düzce illeri için İl Gelişme Planları hazırlanacaktır ” hükmü İl Gelişme Planlaması çalışmalarının yasal dayanağını oluşturmaktadır. Plan çalışmaları ile “ il kaynaklarının rasyonel kullanımı, mekansal dağılımın düzenlenmesi ve il envanterinin oluşturulması, potansiyellerin değerlendirilerek illerin gelişmelerinin sağlanması” amaçlanmaktadır.
1.2. Amaç
Bolu İl Gelişme Planı’nın (BİGEP) amacı, ulusal ve bölgesel gelişme plan hedefi ve politikalarıyla uyumlu biçimde, ilin yerel potansiyelini harekete geçirmek ve kaynakların rasyonel kullanımını sağlayarak sürekli ve sürdürülebilir bir gelişmeyi planlamaktır. BİGEP, il’de kurulu çevrenin (fiziksel, sosyal ve ekonomik) mekansal ve sektörel düzenlemesini yapmaya dönük bir çalışmadır. İl’de yaşayanlara ve gelecekte yaşayacaklara yaşanabilir bir kent formu oluşturmayı, bu hedefe ulaşmada izlenecek sektörel gelişme stratejileri ile bir yol haritası sunmayı ve ilin gelişmesi için mutlaka yapılması gerekenleri ortaya koymaktadır. İktisadi sektörlerin geliştirilmesini, sosyal ve teknik alt yapının iyileştirilmesini, kurumsal-yönetsel kapasitenin güçlendirilmesini, çevresel ve mekansal düzenlemeleri içeren BİGEP, kapsamlı ve entegre bir faaliyettir.
Bolu’ya kuvvetli ve zayıf yönlerini, sektörel darboğazları görme olanağı verecek ve potansiyeli harekete geçirerek gelişmenin merkezden çevre ilçelere yayılmasını başlatacak olan BİGEP, il’deki kamu önderlerine, yerel yöneticilere, iş dünyasına ve kentte yaşayanlara kılavuz olacak, bir yol haritası sunacaktır. BİGEP hedeflere yönelik düşünmeyi kolaylaştıracak, ortak düşünceleri ortak projelere dönüştürerek hayata geçirme ve böylece il’deki tüm kesimlere gelişmeyi birlikte yönetme imkanı sağlayacaktır. BİGEP, ilin ortak sorunlarına bu coğrafya üzerinde yaşayanlarla birlikte çözüm arayan, bu sorunların çözümü yönünde bir platform oluşturan, herkesi uzun vadeli stratejik düşünmeye ve işbirliği yapmaya çağıran faaliyettir. Kamu sektörünün etkin desteğini de sağlayarak, il’in potansiyelini harekete geçirme, kaynaklarını rasyonel kullanma, özel sektör işletmelerinin teşebbüs güçlerinden yararlanma ve yeni yüzyılda sürekli ve sürdürülebilir gelişmesini sağlama fırsatı verecek olan BİGEP, yörede kurumsal işbirliklerinin geliştirilmesine, gelişmenin çevre ilçelere yayılmasına ve ilçeler arasındaki gelişme farklılıklarının en aza indirilmesine de öncülük edecektir.
1.3. Kapsam
İl Gelişme Planı için plan alanı Bolu İl’idir. Plan, coğrafi olarak Bolu İl’i içinde yer alan sekiz ilçeyi kapsamaktadır. Bu ilçeler Merkez, Mudurnu, Göynük, Seben, Kıbrısçık, Yeniçağa, Dörtdivan, Mengen ve Gerede’dir. Çalışma alanı 8.458 kilometrekare olup, il nüfusu 2000 yılında 270 654’dür (DİE, 2000).
Bolu İl Gelişme Planı (BİGEP) dört aşamadan oluşmaktadır:
• İl envanterinin çıkarılmasına, veri tabanı oluşturarak ilin kuvvetli ve zayıf yönlerinin, sektörel darboğaz ve potansiyellerin belirlenmesine yönelik mevcut durum analizi
• Vizyon oluşturulması; il’in kısa, orta ve uzun vadeli gelişme hedeflerinin ve bu hedeflere ulaşmak için izlenecek stratejilerin belirlenmesi
• Uygun yatırım alanlarının belirlenmesi, yatırım program ve projelerinin tanıtımı
• Planın tanıtımı, uygulanmasının izlenmesi, sorumlu kurum ve kuruluşların belirlenmesi
Bolu İl Gelişme Planı (BİGEP) stratejik planlama süreçleri aşağıda belirtilmiştir:
1. Aşama :Mevcut durum analizi
Nerede ? Ne durumdayız ?
İl envanterini çıkararak kuvvetli ve zayıf yönleri görmek, fırsat ve tehdit değerlendirmesi yapmak, ilin potansiyelini ve problem yapısını belirlemek, profilini çıkarmak
Teknikler: Raporlar, istatistiki bilgiler, saha çalışması, veri toplama, işyeri ziyaretleri, literatür tarama, öncülerle toplantılar, SWOT analizi
2.Aşama:Vizyon oluşturma, uzun dönemli gelişme hedeflerinin ve stratejilerinin belirlenmesi
Nerede olmak, nereye ulaşmak istiyoruz ? İzlenecek yol nedir ? Gitmek istediğimiz yere nasıl ulaşabiliriz? Ne yapmalıyız ? 2003-2023 döneminde ilin geleceği ile ilgili perspektifin oluşturulması ve vizyonun belirlenmesi; ulaşılabilir, somut hedeflerin ve bu hedeflere ulaşma yöntemlerinin ortaya konulması
Teknikler: Atölye çalışmaları (workshop), danışma toplantıları, derinliğine mülakat ( deep interview), yüzyüze görüşmeler, ihtisas komisyonları ile toplantılar
3.Aşama: Uygun yatırım konularının belirlenmesi,
yatırım program/proje önerileri
Yatırım programları ve projelerinin tanıtımı
Teknikler: Uygun yatırım alanları araştırması, proje profilleri 4.Aşama: İl gelişme planının
uygulanması, izlenmesi ve değerlendirilmesi
Planının onayı ve tanıtımı; plan uygulamaları ve izlenmesi, proje geliştirme ve uygulama birimlerinin oluşturulması;
kurumsal düzenlemeler, İl Gelişme Ajansının ve Kent Meclisinin oluşturulması
Bolu İl Gelişme Planı (BİGEP) dokuz projeye dayalı olarak yürütülmüştür. Bu projeler konularına göre aşağıda belirtilmiştir:
• Nüfus ve sosyal yapı
• Gelir dağılımı, istihdam ve fiyatlar
• İnsan kaynakları : Eğitim, kültür ve sağlık
• Tarım
• Sanayi: İmalat sanayii, madencilik
• Hizmetler: Turizm, ticaret, inşaat, bankacılık ve mali yapı
• Teknik alt yapı: Ulaşım, haberleşme, enerji, su ve kanalizasyon
• Çevre ve mekansal yapı
• Yönetsel ve kurumsal yapı
Plan çalışması dört bölümden oluşmaktadır. Girişi izleyen ikinci bölümde, il GSYİH’nın iktisadi faaliyet kollarına göre dağılımı ve İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflandırmasına (İBBS) göre konumu gösterilmiştir. İl gelişme plan bölgesindeki mevcut durum ve analizinin sunulduğu bu bölümde il’in sosyo-ekonomik yapısı, çevre ve mekan, kurumsal ve teknik alt yapılarının mevcut durumu ele alınmaktadır. İlin potansiyelinin olduğu, başarı ile yapabildikleri, güçlü ve zayıf yanları, mevcut koşulların il lehine yarattığı fırsatlar ya da aleyhinde olan tehditler birbirleriyle karşılaştırmalı olarak bu bölümde ele alınmakta ve SWOT analizinin sonuçlarına yer verilmektedir. Sektörlerle ilgili ayrıntılı bilgiler sektör raporlarında yer almaktadır. Üçüncü bölümde, il’in 2003-2023 yılları arasındaki dönemde vizyonu belirlenmekte, izleyeceği gelişme stratejileri, gelişme alternatifleri ve senaryolara yer verilmektedir. Dördüncü bölümde, gelişme hedefleri ve stratejileri ile uyumlu yatırım programları ve projeleri tanıtılmaktadır. Bu dönemde ilin gelişmesine ivme kazandırması beklenen 7 program kapsamında 36 yatırım proje önerisi yapılmaktadır. Plan hedeflerine ulaşılması için gerekli kurumsal destekler, kamu destek ve yardımları bu bölümde yer almaktadır. İl gelişme uygulama planına yer verilen son bölümde ise, planın onayı ve tanıtımı, plan uygulamaları ve uygulamanın izlenmesi ile ilgili öneriler getirilmektedir.
Kuşkusuz tüm planlar uygulamak için yapılır. Planda öngörülen stratejilerin, önerilen yatırım program ve projelerinin etkin tanıtımının yapılarak uygulanmasını izleyecek sorumlu kuruluşların belirlenmesinin önemi büyüktür. Yatırımları bölgeye çekecek, önerilen yatırım projelerini destekleyecek ve yatırım programlarının zamanında uygulanabilmesinden sorumlu kurum ve kuruluşlar (Gelişme Ajansı) ile kentte yaşayanların sorunlarını tartıştığı, inisiyatif ve sorumluluk aldığı yerel organizasyonlar bu bölümde önerilmektedir.
1.4. Yöntem
İl Gelişme Planlaması bilgi üzerine temellenebilir. Bu bakımdan planın temel amaçlarından biri bilgi üretmektir. Güvenilir istatistikler planlama süreçlerinde olduğu kadar, bu planları etkin bir kamu yönetimi tesisinde kullanacak olan kamu yöneticileri için de gereklidir. Kamuda güvenilir istatistiki bilgilerin üretilmesi, bilgi paylaşımı ve bu paylaşımın kurumsallaşmasının kamu yönetiminde hizmetlerin daha etkin verilmesi bakımından önemi büyüktür. Planlama süreçlerinin başarısı ve tutarlılığı mevcut durumun tüm ayrıntılarıyla doğru olarak belirlenmesine bağlıdır.
İl gelişme plan bölgesinde 1999 yılında üst üste yaşanan depremlerin yıkıcı etkisi, ardından il’in aynı yılda idari yapısının değişmesi nedeniyle en büyük ilçe olan Düzce’nin il olması, istatistiki verilerin derlenmesinde güçlük yaratmıştır. 2000 yılı öncesine ait istatistiki bilgilerin zayıf ve istenilen nitelikte olmaması, özellikle iktisadi sektörlerle ilgili resmi verilerin eksik ve yetersiz oluşu, ayrıca Bolu-Düzce ayrımında olmaması bu çalışmada hazır verilerden yararlanmayı imkansız kılmıştır. Bu nedenle sektör raporlarının hazırlanmasında oldukça geniş bir saha araştırması yapılması zorunlu olmuş, ayrıca Devlet Planlama Teşkilatı, Devlet İstatistik Enstitüsü, Hazine Müsteşarlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü gibi merkezi hükümet kurumlarından ve TÜBİTAK-MAM’dan teknik destek sağlanırken, oluşturulan İl İhtisas Komisyonları aracılığıyla kurumların kendi arşivlerindeki her türlü bilgi, belge ve raporlardan da yararlanılmıştır.
Araştırma ekibi 2001 yılı ortalarında tüm ilçeleri içine alan inceleme gezileri yapmışlar, proje sorumluları bu gezilerde ilgili oldukları sektörlerdeki sorunları ve potansiyelleri yerinde gözlemlemek olanağı bulmuşlardır. İnceleme gezileri ve saha araştırmaları yıl boyunca ve belirli aralıklarla sürdürülmüştür. Mevcut durum analizinde kullanılan istatistiki bilgilerin kaynağını uygulanan anket çalışmaları ve saha gözlemleri oluşturmaktadır. Bu çalışmalar proje sorumluları ve kendilerine bu konuda eğitim verilen üniversite öğrencileri tarafından yürütülmüştür.
Demografik verilere Nüfus ve İstihdam Örnekleme Çalışması ; Tarım ile ilgili verilere 2000 Yılı Tarım Anketi; Sanayi sektörü ile ilgili verilere 2000 Yılı İmalat Sanayii İşyerleri Anketi; Gelir dağılımı ile ilgili verilere 2000 Yılı Hanehalkı Gelir Dağılımı Anketi; Teknik alt yapı, çevre ve mekan ile ilgili verilere ise ayrı ayrı anketlerle ulaşılmıştır. İl’deki yönetsel ve kurumsal yapı ile ilgili olarak önceden soru setleri hazırlanmış ve yanıtların ilgili kurumlardan bir rapor halinde sunmaları istenmiştir. İl Gelişme Planlama süreçlerinin gerek veri tabanı oluşturarak mevcut durum analizinin yapılması aşamasında, gerekse sektörel gelişme stratejilerinin ve senaryolarının belirlenmesinde katılımcı ve etkileşimci bir yaklaşım uygulanmış; kamu, özel sektör, meslek kuruluşları ve sivil toplum kuruluşlarıyla sıkı işbirliği yapılmıştır.
İl Gelişme Planlaması çalışmalarına katılımı en geniş ölçüde sağlamak ve çalışmalardan yöre halkını da bilgilendirmek amacıyla, Bolu Belediye Başkanlığı’nın katkısıyla hazırlanan “Bolu İl Gelişme Planı ve Temel Stratejisi” başlıklı kitapçığın il ve ilçelerde dağıtılması sağlanmış; belirli aralıklarla yerel televizyon kanallarında yapılan programlar, medya duyuruları ve açılan web sitesi aracılığıyla yürütülen çalışmalar hakkında kamuoyuna sürekli bilgi verilmiştir.
Araştırmada, Bolu Valiliği’nin TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi’ne hazırlattığı “Bolu İli Coğrafi Bilgi Sistemi” çalışmalarındaki uydu görüntüleri, fotoğraf ve haritalar yanında, UTTA şirketine hazırlatılan “ Bolu ili 1/100 000 Ölçekli Ekonomik, Sosyo-kültürel ve Mekansal Gelişme Deseni ile 1/ 25 000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı”nın bulgularından da yararlanılmıştır.
1.5. Proje Yönetimi Organizasyonu
Araştırma, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü’nün hazırladığı Bolu İl Gelişme Planı İş Tanımı Taslağına uygun olarak yürütülmüştür. Bolu Valiliği, Bolu Belediye Başkanlığı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Rektörlüğü, Bolu Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı’nın taraf olduğu İl Yürütme Kurulu Üyeleri Şubat 2001 tarihinde bir protokol düzenleyerek İl Gelişme Planı’nın hazırlanmasında işbirliği yapmışlardır. Bu taslakta belirlenen iş tanımlarına uygun olarak Abant İzzet Baysal Üniversitesi Rektörlüğü tarafından görevlendirilen proje ekibi 2001 yılı Mart ayında çalışmalarına başlamıştır. Bolu İl Gelişme Planı aşağıda gösterilen organizasyon şemasına uygun olarak hazırlanmıştır.
BOLU İL GELİŞME PLANI (BİGEP) PROJE YÖNETİMİ ORGANİZASYON ŞEMASI İL YÜRÜTME KURULU
SEKRETERYA
İL PLANLAMA VE KOORD.MÜD İL GELİŞME PLANI BÜROSU
SEKRETERYA A.İ.B.Ü-İ.İ.B.F.
BİLİM KURULU
PROJE EKİBİ
KURUMSAL VE YÖNETSEL YAPI İHTİSAS KOMİSYONLARI
NÜFUS VE SOSYAL YAPI
GELİR DAĞILIMI İSTİHDAM VE FİYATLAR
İNSAN KAYNAKLARI
TEKNİK ALTYAPI
TARIM
SANAYİ
HİZMETLER
ÇEVRE VE MEKANSAL YAPI
BOLU İLİ GELİŞME PLANI (BİGEP) PROJE YÖNETİMİ 1. İL YÜRÜTME KURULU
Bolu Valiliği
Bolu Belediye Başkanlığı
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Rektörlüğü Bolu Ticaret ve Sanayi Odası Başkanlığı.
2. BİLİM KURULU Genel Koordinatör Proje Koordinatörü Proje Yöneticileri
3. PROJE EKİBİ Proje Koordinatörü
Proje Yöneticileri
Nüfus ve Sosyal Yapı
Gelir Dağılımı İstihdam ve Fiyatlar İnsan Kaynakları
Teknik Altyapı Tarım
Sanayi Hizmetler
Çevre ve Mekansal Yapı Yönetsel ve Kurumsal Yapı
4. İHTİSAS KOMİSYONLARI
Nüfus ve Sosyal Yapı İhtisas Komisyonu İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü
İş Kurumu İl Müdürlüğü
Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Ticaret ve Sanayi Odası
DİE Temsilcisi
Gelir Dağılımı İstihdam ve Fiyatlar İhtisas Komisyonu Ticaret ve Sanayi Odası
Tarım İl Müdürlüğü
Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü
İnsan Kaynakları İhtisas Komisyonu İl Milli Eğitim Müdürlüğü
İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü İl Sağlık Müdürlüğü
Bolu Belediye Başkanlığı (Sağlık Müdürlüğü) İl Kültür Müdürlüğü
Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği Meslek Odaları Temsilcilikleri
