İletişimin Temel Kavramları
Modern dünyanın ayırt edici özelliği küreselleşmedir.
Küreselleşme kavramı, yakın dönemde ortaya çıkmakla birlikte olgu aslında eskidir.
Kökeni geç Ortaçağ ve erken modern dönemdeki ticaret alanındaki genişlemedir.
Öncesinde daha ziyade yerel karakterde olan ticaret, 15.
yüzyılın sonlarından başlayarak hacmini ve coğrafi genişliğini olağanüstü derecede artırmıştır.
Küreselleşme
İletilerin uzak mesafelerde aktarımı yeni değildir. Söz gelimi, Roma ve Bizans imparatorluklarının kurdukları yol ve buna bağlı olarak haberleşme sistemleri iletilerin mekân sınırlarını aşmalarının önemli örneklerindendir.
Ancak iletişim ağlarının küresel çapta sistematik olarak örgütlenmesi daha yenidir. Bu gelişme 19. yüzyılda
gerçekleşmiştir.
İletişimi, ulaşımdan ayıran yeni teknolojiler iletişimin küreselleşmesine önemli katkı sağlamıştır.
Küreselleşme
19. yüzyılda ve 20. yüzyılın başlarında iletişimin
küreselleşmesinde rol oynayan üç anahtar gelişme:
1. Su altı kablo sistemlerinin geliştirilmesi
2. Uluslararası haber ajanslarının kurulması
3. Elektromanyetik tayf tahsisiyle ilgili uluslararası örgütlerin kurulması
Küreselleşme
Su altı kablo sistemleri:
Elektrikli telgrafın 1830’lardan başlayarak geliştirilmesinden sonra coğrafi engeller önemli bir soruna dönüştü. Zira ilk telgraf sistemleri karasaldı.
İlk denizaltı kabloları 1851-1852 yılları arasında döşenmeye başlandı.
İlk başarılı girişim İngiliz Kanalı’nda ve İngiltere ile İrlanda arasında gerçekleşti.
Bu tarihten itibaren denizaltı kablolarının döşenmesinde önemli yol kat edildi ve böylece dünyanın büyük bölümü birbirine bağlanmış oldu.
Denizaltı kablo ağlarının gelişiminde siyasi ve askeri çıkarlar önemli bir rol oynadı. Ancak bu kabloların asıl olarak ticaret ve iş dünyasının
amaçları doğrultusunda kullanıldığı belirtilmelidir.
Küreselleşme
Uluslararası haber ajansları
İlk haber ajansı Havas’tır. 1835’te Paris’te kuruldu. Kurucusu Charles Havas.
Berlin’de Bernhard Wolff 1849 yılında Wolff haber ajansını kurdu.
1851’de Londra’da Paul Julies Reuter tarafından Reuters haber ajansı kuruldu.
Küreselleşme
Her üç ajans, 1850’li yıllar boyunca çalışma sahalarını genişletmek üzere rekabetçi bir ortamda çalıştı. Ancak
rekabetin getirdiği engellerden kurtulmak isteyen ajanslar, dünyayı özel çalışma bölgelerine bölerek işbirliğine gittiler.
1869’daki Ajans Birliği Anlaşması uyarınca;
Reuters: Britanya imparatorluğu ve Uzak Doğu Havas: Fransa, İtalya, İspanya ve Portekiz
Wolff: Almanya, Avusturya, İskandinavya, Rus topraklarında özel çalışma ayrıcalığına sahip oldu.
Küreselleşme
Bu arada ABD’de Associated Press (AP) 1846 yılında
kuruldu. Beş New York gazetesi tarafından bir kooperatif olarak kurulan ajans kısa sürede dünyanın güçlü
ajanslarından biri haline geldi.
AP, Avrupa ajanslarına ABD ile ilgili haberler verdi ve
karşılığında ABD içinde haber dağıtımında özel bir ayrıcalık kazandı.
1893 yılında Avrupa karteline kuruldu.
1907’de The United Press Association (UPA) kuruldu. Ajans daha sonra UPI (United Press International) adını aldı.
Küreselleşme
Elektromanyetik tayf tahsisiyle ilgili uluslararası örgütlerin kurulması:
Elektromanyetik dalgaların kullanımı, gerek ülke içinde gerekse ülkeler arasında tayf dağıtımının düzenlenmesini ihtiyacını ortaya çıkardı.
Her ülke tayf dağıtımı için kendi yasal mevzuatını oluşturdu.
Uluslararası Telgraf Birliği, yirmi Avrupa devleti tarafından imzalanan bir anlaşmayla kuruldu (1865). Daha sonra
Uluslararası Telekomünikasyon Birliği’ne dönüştü.
Küreselleşme
İlk uluslararası faaliyetler, genel olarak frekans konusuna odaklandı.
Ancak radyo tayfına yönelik talepler arttığında, birlik giderek daha aktif bir yaklaşım benimsedi. Tayf alanlarını belirli hizmetlere tahsis ederek, dünyayı üç genel bölgeye ayırdı:
1. Avrupa ve Afrika
2. Amerika
3. Asya-Güney Pasifik
Bu bölgelerin her birini ayrıntılı olarak planlandı. Ancak yine de
geliştirilen sistemler, sonraki yıllarda hem mevcut kullanıcı talepleri hem de uluslararası telekomünikasyon sahası dışında bırakılan
ülkelerin talepleri yüzünden giderek baskı altına girmiştir.
Küreselleşme
John B. Thompson (2008). Medya ve Modernite. Çev. Serdar Öztürk. İstanbul: Kırmızı.
