HUKUK BAŞLANGICI 6

(1)

HUKUK BAŞLANGICI 6

(2)

HUKUK NORMU

• DİĞER NORMLARDAN FARKLI ÖZELLİKLERİ

• 1.Kurumsal Yapıya Aittir

• 2.Adaleti gerçekleştirme amacı veya iddiası vardır

• 3.Hukuki müeyyidesi farklılık gösterir

• Hukuk kurallarını sayılan diğer toplumsal kurallardan ayıran özelliklerin başında uygulanan cebrin niteliği gelir. Hukuk kurallarının müeyyidesi cebri niteliktedir ve bu cebir kurumsal bir yapıyla desteklenmiştir. Söz konusu cebir, kişinin özgürlüğüne (örn: hapis cezası), malvarlığına

(örn: maddi tazminat) yönelik olabilir.

(3)

Ahlak kuralları

• Sosyal hayatı düzenleyen kurallardan bir tanesi de ahlak kurallarıdır. Kişisel ahlak kuralları ve sosyal ahlak kuralları olarak ayrılırlar.

• Kişisel ahlak: kişilerin benimsedikleri ahlak ilkelerini ifade etmek için kullanılırlar.

Bu ahlak kişinin yaşadığı toplumdan çoğu kez soyutlanamaz. Bununla birlikte kişinin toplumdakilerden ayrı ve bazen onlarla çelişen ahlaki değerlere sahip olmaları da mümkündür.

• Sosyal ahlak: Toplum düzeyinde ve daha ziyade kişilerin birbirleri ile ilişkilerinde görülen ahlak kurallarını ifade etmek için kullanılır. Toplumun kişilerden istediği, beklediği davranış modellerini gösterir.

****değişkenlik, görelilik, belirsizlik

****işlevi nedir?

(4)

Ahlak kuralları -hukuk kuralları farkları

• Amaç farkı: Hukuk kurallarının amacı adaleti gerçekleştirmek iken ahlak

kurallarının amacı iyi/kötü sayılanları belirlemektir. (Bir görüşe göre her iki kural türü de toplum düzenini sağlamayı amaçlar.)

• Dışlık-içlik ayrımı: Hukuk kurallarının dış dünyaya yansımış insan eylemleri ile ilgilendiği, ahlak kurallarının ise kişinin kendisiyle ilişkisinde olan bitenle de

ilgilendiği dile getirilmiştir. Örneğin hırsızlık suçunu işlemese bile kişinin çalmayı düşünmesi ahlaka aykırı iken bu düşünme faaliyeti hukuka aykırı bir fiil olarak sayılmaz.

• Kaynak farkı: Hukuk kurallarını hukuk düzeninin yetkilendirdiği kişiler koyar.

Ahlak kuralları bu bakımdan daha otonom bir özellik gösterirler. Hukuk kuralı bireyin dışında ona üstün bir iradenin ürünü iken ahlak kuralları bireyin

vicdanının ürünü olarak ortaya konulurlar.

(5)

Ahlak kuralları -hukuk kuralları farkları

• Muhatap farkı: Her iki kuralın muhatabı da insan olmakla birlikte ahlak kuralının koyucusu ile muhatabı aynı kişidir. (Burada toplumsal ahlak kurallarının niteliği eleştiri konusu yapılabilir.)

• Uygulayıcı farkı: Hukuk kuralının ihlali halinde ihlali saptayacak, kuralı

uygulayacak olan bireyin kendi dışında ve hukuk düzeninin yetkilendirdiği kişi ve makamlardır. Ahlak alanında kişinin kendi vicdanı da bu belirlemeyi yapar.

• Hak-ödev bakımından fark: Hukuk kuralları haklar ve ödevler verirken ahlak kuralları sadece ödevler yükler.

• Müeyyide farkı: cebri müeyyide-vicdani rahatsızlık (eleştiri-toplumsal ahlak açısından?)

****hukuk-ahlak ilişkisini gördüğümüz hukuk kuralları var mıdır?

(6)

Hukuk-ahlak ilişkisine örnek normlar

• MK 2: Herkes haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır.

• MK 364: Herkes, yardım etmediği takdirde yoksulluğa düşecek olan üstsoyu ve altsoyu ile kardeşlerine nafaka vermekle yükümlüdür.

• Ahlak, ahlaka aykırılık sözcükleri içeren düzenlemelerimiz vardır.

• Hem ahlakın hem hukukun uygun görmediği eylemler vardır. Hırsızlık

gibi, sadakat yükümlülüğü gibi

(7)

HUKUK BAŞLANGICI 6