HUKUK BAŞLANGICI

(1)

HUKUK BAŞLANGICI

HAKKIN KAZANILMASI HAKKIN KAYBEDİLMESİ

(2)

Hakkın kazanılması

 Hakkın aslen kazanılması

 Hakkın devir yoluyla kazanılması

 Hakkın kurma (tesis) yoluyla kazanılması

(3)

Hakkın kazanılması

 Hakkın aslen kazanılması

 İki şekilde ortaya çıkabilir

 Birincisi: Hiç kimsenin hak sahibi olmadığı eşya üzerinde mülkiyet hakkının kazanılmasıdır.

 İkincisi: Bir kişi eşya üzerinde mülkiyet hakkı kazanırken diğer kişinin mülkiyet hakkını kaybetmesi, ancak bir intikalin söz konusu olmamasıdır.

 Bir avcının av hayvanının vurması aslen kazanmanın birincisine örnektir.

 işleme, karışma, birleşme veya kazandırıcı zamanaşımıyla mülkiyet hakkının kazanılması ise aslen kazanmanın ikincisine örnektir.

(4)

Hakkın kazanılması

 Hakkın devir yoluyla kazanılması

 Hukuki bir işlem veya olay sonucu hakkın bir kişiden başka bir kişiye geçmesi durumudur.

 Devir neticesinde bir kişi hakkı kaybederken diğer kişi hakkı kazanır. Hakkın devir yoluyla kazanılması ikiye ayrılmaktadır:

 Tekten geçiş (cüzi intikal, cüzi iktisap)

 Tümden geçiş (külli intikal, külli iktisap)

 Bir kişinin malvarlığında bulunan bir hakkın başkasına geçmesi tekten geçişe, malvarlığının tümüyle başkasına geçmesi tümden geçişe örnek verilebilir.

 Örneğin bir malın mülkiyetinin başkasına geçirilmesi tekten geçiş; bir kişinin malvarlığının, o kişinin ölümüyle tümden mirasçılarına geçmesi tümden geçiştir.

(5)

Hakkın kazanılması

 Hakkın kurma (tesis) yoluyla kazanılması

 Burada hakkın devri söz konusu değildir.

 Kişinin, sahip olduğu bir hakka dayanarak yeni bir hak kurarak onu başkasına geçirmesidir.

 Örneğin taşınmaz üzerinde mülkiyet hakkı sahibi olan kişi, bir başka kişiye o taşınmaz üzerinde bir intifa hakkı verebilir. Bu durum hakkın kurma (tesis) yoluyla kazanılmasına örnektir.

(6)

HaKkIn KaYBeDiLMeSi

 Bir hak; hukuki olay, hukuki işlem ya da hukuki eylem sonucunda kaybedilebilir.

 Hakkı Sona Erdiren Hukuki Olaylar

 Ölüm

 Eşyanın yok olması

 Mücbir sebep ve beklenmeyen durumlar

 Belli bir zamanın geçmesi

(7)

HaKkIn KaYBeDiLMeSi

 Hakkı Sona Erdiren Hukuki Olaylar (devam)

 Ölüm

 Hakkı sona erdiren hukuki olaylardan en önemlisidir. Kişinin ölümüyle kişilik sona ereceğinden, o kişiye bağlı haklar da sona erer.

 Kişiye bağlı olan haklar hariç, kişinin sahip olduğu haklar ölümüyle birlikte mirasçılarına geçer.

 Ölüm olayının tespiti tıp bilimiyle ilgili olup, bu konuda biyolojik ölüm ve beyin ölümü olmak üzere iki farklı görüş mevcuttur.

(8)

HaKkIn KaYBeDiLMeSi

 Eşyanın yok olması

 Hakkın konusunu oluşturan eşya yok olursa ona bağlı haklar da sona erer.

 Örneğin telefonun yanıp kül olmasıyla birlikte telefon üzerindeki mülkiyet hakkı da sona erer.

 Mücbir sebep ve beklenmeyen durumlar

 Bir olayın mücbir sebep sayılabilmesi için o olayın önceden tahmin edilemeyecek ve hayatın olağan akışına göre o olayın önüne geçilemeyecek dış etkenlerden meydana gelmiş olması gereklidir.

 Mücbir sebebin varlığı durumunda borç sona erer ve alacaklının hakkı da son bulur.

 Kaza veya beklenmeyen durum ise yalnızca borçlu açısından söz konusu olan nispi bir engeldir. Borçlu daha dikkatli ve tedbirli davranarak kazanın önüne geçebilecek olsa da beklenmeyen durumun önüne geçemez. Ancak kaza da çoğu zaman borcun ve ona bağlı hakkın sona ermesine sebep olur.

(9)

HaKkIn KaYBeDiLMeSi

 Belli bir zamanın geçmesi

 Zamanaşımı süresinin dolması bizzat hakkı ortadan kaldırmasa da onun ileri

sürülebilme imkânını ortadan kaldırır. Buna karşılık hak düşürücü sürenin dolmasıyla buna bağlı hak da sona erer.

 Yine çocuğun on sekiz yaşını doldurmasıyla velayet hakkı son bulur.

(10)

HaKkIn KaYBeDiLMeSi

 Hakkı Sona Erdiren Hukuki Fiiller

 Kişinin fiiliyle bir hakkı kazanması mümkün olduğu gibi bir hakkı sona erdirmesi de mümkün olabilir.

 Örneğin mirasçının mirasbırakanı öldürmesi durumunda mirasçı bu fiiliyle mirasçılık hakkını kaybetmiş olur.

 Hakkı Sona Erdiren Hukuki İşlemler

 Hukuki işlemler bir tarafın hak kazanmasına yol açarken diğer tarafın da hak kaybetmesine yol açar.

 Örneğin satım sözleşmesinde bir taraf satıma konu eşyanın mülkiyet hakkını kazanırken diğer taraf mülkiyet hakkını kaybeder.