HUKUK BAŞLANGICI
Toplumsal Düzen Kuralları - I
Toplumsal Düzen Kuralları
Antik Yunan’dan günümüze miras olan «İnsan sosyal bir hayvandır»
özdeyişi, her ne kadar bir yanıyla insanı yanlış niteliyor gibi gözükse de, derinlerde insana ilişkin çok şey ifade etmektedir. Bu özdeyişin
derinlerinde insanın sosyal olarak yaşamaya adapte olması zorunluluğu yatmaktadır. Bir başka ifadeyle, insanlar toplu halde yaşarlar ve bu
insanı insan yapan niteliklerden birisidir.
Toplu halde yaşamanın kapsamının çeşitlilik arz edebilmesi mümkündür.
Nüfusu kalabalık bir ailede yaşamak ile çekirdek aile olarak yaşamak arasında nasıl bir fark varsa, çok kalabalık bir şehirde yaşamakla daha tenha bir şehirde yaşamak arasında da farklar bulunmaktadır.
Toplumsal Düzen Kuralları
Fakat ortak olan husus, insanın başka insanlarla birlikte yaşama isteği ve mecburiyetidir. Birden fazla insanın olduğu yerde ise düzen olması ve bu düzenin işleyebilmesi için de kuralların olması gerekmektedir.
Düzenin ve dolayısıyla kuralların varlığı, sadece insanların kendi
içlerinde çıkan sorunlarının çözümünde rol oynamaz. Bu durum, aynı
zamanda insanların çıkabilecek sorunların sonuçlarını bilmeleri açısından da onlara bir öngörülebilirlik sağlar.
Bu tür kurallara toplumsal hayatı düzenleyen kurallar/sosyal düzen kuralları denilmektedir.
Toplumsal Düzen Kuralları
Toplumsal hayatın zorunluluğunun çeşitli kuralları gerektirdiğini
saptadıktan sonra, bu kuralların tarih boyunca neler olduğu/olabileceği incelenmelidir.
Bu noktada bir dörtlü ayrım yapmak ve tarihin ilk çağların bu yana
insanların bir arada yaşamları boyunca uyguladıkları ve toplumu düzen içinde tutmaya çalıştıkları kuralları ortaya koymak gerekir. Bu kurallar:
Din kuralları, ahlak kuralları, görgü kuralları ve hukuk kurallarıdır.
Aşağıda din, ahlak ve görgü kuralları açıklanacak ve hukuk kuralları ile olan ilişkileri incelenecektir.
Toplumsal Düzen Kuralları
Din kuralları
İnsanlığın ilk çağlarından bu yana, din kuralları toplumsal düzen kuralları arasında ciddi bir öneme sahip olagelmiştir. Bu kurallar Tanrı ile insanlar arasındaki ilişkileri ve bu çerçevede de insanların kendi aralarındaki ilişkileri düzenlerler. Uzun yıllar boyu devletin yöneticilerinin egemenliklerini Tanrı’dan aldıkları kabul edilmiş, dolayısıyla da din kurallarının önemi artmıştır.
Böylelikle pek çok kuralın tarih boyunca din kurallarından etkilenilerek oluşturulduğu ya da onların doğrudan kabul edilmesi şeklinde
oluşturulduğunun gözlemlenebilmesi mümkündür.
Toplumsal Düzen Kuralları
Din kuralları ve Hukuk kuralları arasındaki ilişki
1. Din kurallarının yaptırımı genellikle manevi nitelik arz ederken, hukuk kurallarının yaptırımları devlet gücüne dayanır.
2. Din kuralları genellikle insanların inançlarına ilişkin kuralları düzenlerler ve değişmez nitelik taşırlar. Hukuk kuralları ise zamana ve yere göre değişiklik gösterebilmektedir.
3. Din kurallarının bazıları uhrevi, bazıları ise dünyevi ilişkileri düzenlemekte iken, hukuk kuralları sadece dünyevi ilişkileri düzenlerler.
Toplumsal Düzen Kuralları
Ahlak kuralları
Ahlak kuralları, bir toplumda iyilik ve kötülük hakkında oluşan değer yargılarına göre, yapılması ve yapılmaması gereken davranışlara ilişkin kurallardır. Sübjektif ve objektif olmak üzere ikiye ayrılırlar. Sübjektif ahlak kuralları, kişilerin bizzat kendilerine karşı nasıl davranmaları gerektiğini gösteren ahlak kurallarıdır, kişinin kendisine olan ödevlerini gösterirler.
Objektif ahlak kuralları ise toplum hayatında kişilerin birbirleriyle olan ilişkilerindeki davranış şekillerini gösteren ahlak kurallarıdır.
Toplumsal Düzen Kuralları
Ahlak kuralları ve Hukuk kuralları ilişkisi
1. Hukuk kurallarının yaptırımı kamu gücüne dayanır, ahlak kurallarınınki ise manevi niteliklidir, toplumun değer yargılarını esas alır.
2. hukuk kurallarının büyük çoğunluğu yazılıdır, ahlak kurallarının büyük çoğunluğu yazılı değildir.
3.ahlak kuralları sadece yükümlülükler yüklerken, hukuk kuralları yükümlülükler yüklemesinin yanında yetkiler de verir.
4. Ahlak kurallarının kapsamı, hukuk kurallarına nazaran daha geniştir.
5. Hukukun kuralları kamu otoriteleri iken, ahlak kurallarının kaynağı ya toplum ya da kişinin kendisidir.
6. Hukuk kuralları, kuralı koyan kamu otoritesinin belirlediği tarihte yürürlüğe girerken, ahlak kurallarının yürürlük tarihi yoktur, onlar toplumda uygulanagelen kurallardır.
Toplumsal Düzen Kuralları
Görgü Kuralları
Görgü kuralları, bir kimsenin belirli bir yerde, zamanda ve durumda ne şekilde davranması gerektiğini gösteren kurallardır. Bu kurallara uyan kişiler toplumca görgülü, terbiyeli gibi değerlendirilirler. Bu kuralların herhangi bir kaynağı
bulunmamaktadır, bunlar toplum hayatında uygulana uygulana gelişmiş ve yerleşmiş kurallardır. Bu yönüyle bu kurallar toplum hayatını kolaylaştıran ve insanların ilişki kurmalarının yolunu açan kurallardır.
Toplumsal Düzen Kuralları
Görgü kuralları ve Hukuk kuralları arasındaki ilişki
1. Hukuk kurallarının yaptırımı kamu gücüne dayanmakta iken, görgü kurallarının yaptırımı bu kurallara uymayan kişilerin toplum tarafından kınanmalarıdır.
2. Görgü kuralları yazılı değildir, hukuk kuralları çoğunlukla yazılıdır.
3. Görgü kuralları kişilere sadece yükümlülükler yükler iken, hukuk kuralları yükümlülük yüklemenin yanında kişilere yetkiler de verirler.
4. Görgü kuralları daha kısıtlı bir çevreye özgü olabilir iken, hukuk kuralları geneldir.
