E m i n ö nü m e y d a nı

E m i n ö n ü m e y d a n ı

Eminönü meydanının tevsi ve tanzim edilmesine Devletçe karar verilmiştir. Şehir plânının küçük bir parçasının tatbiki demek olan bu tevsi dolayısile düşündüklerimizi burada kay-detmek istiyoruz. Şehirlerde, meydanların tevsii veya bazı şe-hir parçalarının sıhhileştirilmesi büyük caddelerin vesaiti nak-liyeye ve kalabalığa müsait bir şekle sokulması Avrupa şehir-lerinde her gün tatbik edilen birer şehircilik faaliyetidir. Bu ci-hetten İstanbul, senelerdenberi şehir plânının tanzimini

ya-pacakları zaman daima mahallî bir müsabaka açarak o şehrin mimarlarına müracaat ederler. Avrupa şehirlerinde meydanla-rın veya mahallelerin tanzim projeleri için açılan müsabaka-lara o şehrin sakinleri olan bütün mimarlar iştirak ederek, meslekî bilgi ve düşüncelerini tesbit eden projeler verirler. Bu sayede en güzel bir sureti hal bulunarak tevsi ve tanzim buna göre yapılır.

İstanbul Belediyesinin, Nafia Bakanlığına tasdik edilmek üzere Eminönü meydanının projesini gönderdiğini öğreniyoruz. Bu proje Belediyenin İmar bürosundan çıkmış ve tek bir mü-tehassısın eseridir. İstanbul gibi bir şehrin, en mühim bir mey-danının gelecekteki şeklini, karakterini tesbit edecek olan bu nihaî projenin; müsabakasız yalnız tek bir düşünce ve tek bir zevkin mahsulü olarak meydana gelmesine bugünkü mimarlık telâkkileri müsaade etmez.

Yapılacak olan bir bina projesi değil, bir şehrin bütün hal-kının malı olan bir meydan projesidir. Bu projenin en miişkül-pesend, teknik ve estetik adamlarını tatmin edecek bir kıymet-te olması lâzımdır.

Tasdika gönderilen proje çok güzel ve kıymetli olabilir. Fa-kat usul ve kaide bu değildir. Eminönünün alacağı müstakbel şekil için kafa yoracak, ihtisas ve bilgisini koyacak yerli pek çok elemanlarımız vardır.

Prost'un; İstanbul plânını yapmak üzere geldiği zaman söylediği bir sözü burada hatırlatmak isteriz. Prost, o zaman kendisinin İstanbulun yalnız avanprojesini tanzim edeceğini, ana hatlarını, zonlarını tayin edeceğini ve asıl detayda Türk mimarlarının çalışması lâzım geldiğini söylemişti. Bu söz Prost'a hâs bir fikir değildir. Ayni zamanda bir şehircilik ka-idesidir.

İstanbulu Türk mimarları kadar iyi hiç bir kimse tanıya-mıyacağı için, her memlekette olduğu gibi bizde de; şehir plâ-nının asıl tafsilât projelerinde onlardan mutlaka istifade et-mek lâzımdır.

İşte Prost'un o zaman söylemiş olduğu bu şehircilik kai-desinin bugün tatbik zamanı gelmiştir. Şimdiye kadar bir çok şehir işlerinde yerli mimarları vazifelendirmekten kaçınmış o-lan İstanbul Belediyesinin yeniden bir hataya düşmesi doğru değildir.

Eminönü meydanı için Türk mimarları arasında bir mü-sabaka açılmalıdır. Yapılacak olan yalnız bir meydan sahası-nın tevsii, bir toprak tesviyesi değildir. Meydasahası-nın ortasında üstad Türk mimarlarının bir şaheseri vardır. Şehri karşıyaka-ya bağhkarşıyaka-yan bir köprü vardır. Şehrin merkezine gelen İstan-bul civarının ana yolları vardır. Velhasıl ortada mühim bir şehircilik mevzuu vardır.

Meydanın, etrafındaki sokakların vaziyetini, binaların eb'a-dmı, birbirlerine olan alâkalarını en güzel bir şekilde ve. tek-nikte halletmek lâzımdır. Yapılacak olan proje musattah dü-şümilmiyecek, meydanın etrafmdaki bina bloklarının ala-cağı şekil ve meydanla alâkaları şehir mimarlığının âmir ol-duğu usuller ve estetikle halledilecektir.