B e t o n a r m e n i n endüstri sahasında kendini b e - lirttiği anlarda anlarda k a l e m e alınmış b u l u n a n bu n i z a m n a m e , o z a m a n l a r muhtelif m e m l e k e t l e r d e k i resmî n i z a m n a m e l e r d e n d a h a libera

(1)

T e k n i k

**Y E N İ F R A N S I Z B E T O N A R M E N İ Z A M N A M E S İ (*)**

Dilimize çeviren; Y. Mühendis Orhan Ünsaç İstanbul Teknik Üniversitesi doçentlerinden

1 9 0 6 c b n 1 9 3 4 e k a d a r b e t o n a r m e inşaata ait projelerin hazırlanması v e tatbiki N a f i a V e k â l e t i n i n 2 0 T e ş r i n i e v v e l 1 9 0 6 tarihli sirkülerindeki kayıtla- ra tâbi idi.

B e t o n a r m e n i n endüstri sahasında kendini b e - lirttiği anlarda anlarda k a l e m e alınmış b u l u n a n bu n i z a m n a m e , o z a m a n l a r muhtelif m e m l e k e t l e r d e k i resmî n i z a m n a m e l e r d e n d a h a liberal idi v e bu se- b e p t e n intişarından u z u n z a m a n sonra bile, birçok inşaat k e n d i kayıtlarına g ö r e y a p ı l m ı ş idi. Bunlar arasında «Caille» deki ı«Plougastel» köprüsünü,

« O s e d Mîllegui» k ö p r ü s ü n ü v e hatta ( O r l y ) han- garlarını zikredebiliriz. Bu e s n a d a h e s a p m e t o d l a r ı gelişiyor, ç i m e n t o kaliteleri d ü z e l i y o r v e b e t o n g f a - nülümetrisi üzerindeki çalışmalar ilerliyor v e b e . t o n d a n b i l i n m i y e n y e n i m u k a v e m e t değerlerine e- rişmeği sağlıyordu. M ü h e n d i s l e r v e bilginler, uzun bir m ü d d e t basınca ( t a z y i k a ) maruz b e t o n parça- larda, flüaj hadisesini k e ş f e d i y o r d u .

Bu s e b e p t e n bazı m a d d e l e r i tâdil etmek, diğer bazı m a d d e l e r i ikmal e t m e k v e bu muhtelif b ö l g e - lerdeki i l e r l e m e l e r d e n m ü h e n d i s l e r i f a y d a l a n d ı r m a k i c a p e d i y o r d u . Bu cihetle 1 9 3 0 d a ( L a C h a m b r e S y n d i c a l e d e s constructeurs d e B e t o n a r m e ) bir y e n i n i z a m n a m e n e ş r e d i y o r v e ilk d e f a olarak M. Freyssi- net'nin çalışmalarını g ö z ö n ü n e alarak, b e t o n için b i - ri hızlı şekil d e ğ i ş i m l e r i n e v e diğeri y a v a ş şekil d e - ğişimlerine m a h s u s o l m a k ü z e r e iki ( Y o u n g ) m o - dülü (Elastikiyet e m s a l i ) k a b u l e d i y o r d u . A y n ı ni- z a m n a m e d e d e yine ilk defa olarak, M. Caquot'nun ileri sürdüğü, entrensek ( i n t r i n s e q u e ) m u k a v e m e t eğrisi zikrediliyor v e kullanılması tavsiye ediliyor- du. F a k a t m a a l e s e f , ihtimal resmî k a r a k t e r i n d e n d o l a y ı v e hatta bazı irae m ü ş k i l â t i n d a n dolayı, b u

dikkate d e ğ e r n i z a m n a m e d e g e n e l olarak az taki- b o l u n d u v e H a v a V e k â l e t i b u n u kabul e d e n y e g â - ne resmî o r g a n i z m a oldu.

( 4 ) s e n e sonra, yani 19 T e m m u z 1 9 3 4 d e

**( * ) L'Architecture d'aujourd*hui 1946, Mars-Avril nüs- hasından nakil.**

N a f i a Bakanjığı, 1 9 0 6 n i z a m n a m e s i n i n bir ç o k ka- yıtlarını tâdil e d e n v e t ' m a m h y a n yeni n i z a m n a m e - sini neşretti. F a k a t bu da hiç bir m ü h i m teknik y e - nilik getirmiyordu.

B u g ü n N a f i a işlerinde v e hususî işlerin bir ço- ğ u n d a tatbik olunan bu n i z a m n a m e d i r .

B u iki n i z a m n a m e yani 1 9 0 6 daki ile 1 9 3 4 d e - ki n i z a m n a m e l e r Nazır tarafından Y o l , Köprü Baş- m ü h e n d i s l e r i n e tevcih e d i l m i ş bazı m a l û m a t şek- l i n d e k a l e m e alınmış idi. V e klâsik m u k a v e m e t i n kanun v e usullerini bir b e t o n a r m e y a p ı y a tatbik için takip e d i l e c e k g e n e l m e t o d u t a v s i y e i!e iktifa edi- y o r d u . B u n d a n b a ş k a , y o l k ö p r ü teknikçilerine hi- tap e d e n kısmı da bilhassa y a p ı l a r d a n z i y a d e inşa- ları b a k ı m ı n d a n k a l e m e a h n m ı ş idi.

Ecnebi n i z a m n a m e l e r ise g e n e l olarak daha b a ş k a bir ruhta k a l e m e alınmıştı v e inşaatçılara hi- t a p ettiğinden, daha ö n c e d e n d e t a y a nüfuz ediyor, m u a y y e n bazı cins inşaat için takip olunacak h e s a p m e t o d l a r ı n ı zikrediyordu.

M e s e l â 1 9 2 5 tarihli A l m a n n i z a m n a m e s i ki- rişsiz d ö ş e m e l e r i n muhtelif b ö l g e l e r i n d e k i e ğ i l m e m o m e n t l e r i n i n v e direklerdeki ankastrelik m o m e n - tinin hesabı için m a l û m a t v e r i y o r d u . Fransız n i z a m - n a m e l e r i n d e k i kayıtlar b u l u n m a d ı ğ ı z a m a n i n ş a a t - çılar sık sık b u n i z a m n a m e y e m ü r a c a a t ediyorlardı.

F r a n s a d a y e n i d e n esaslı inşaat devrinin b a ş - l a m a s ı n d a n ö n c e y e n i d e n inşa v e şehircilik N e z a r e - ti, birçok inşaatta b e t o n a r m e n i n kullanılmasını m ü m kün kılan uzun bir pratiğin kaidelerini o l d u ğ u ka- dar d e n e y s e l ( T e c r û b î ) v e teorik etüdlerin d e has- s a s v e müessir bir tarzda belirtilmesini arzu etti. V e b u düşüncelerle 1 9 4 4 teşrinisanisinde (Enstitü Ü y e - si M, C a q u o t ) nın reisliği altında bir k o m i s y o n kur- du. Bu k o m i s y o n d a Etüd, k o n t r o l bürolarından ü- y e l e r ile, çelik yapılar v e inşaat p r o f e s y o n e l k o m i - telerinden birçok teknisyenler m e v c u t t u .

K o m i s y o n u n vazifesi, N e z a r e t e hususî işlere

ait o l m a k üzere bir b e t o n a r m e n i z a m n a m e s i ile bir

çelik yapılar n i z a m n a m e s i hazırlamaktı.

(2)

B u n d a n b a ş k a k o m i s y o n , yapı statik h e s a p l a - rında esas alınacak v e iklim şartlarına bağlı yükleri tesbit e d e c e k bir esas hazırlanmak v a z i f e s i jle d e yüklenmişti. B u çalışmalar hali hazırda b i t m e k ü z e - redir. V e b e t o n a r m e y e ait olanı da m a t b a a d a d ı r . Bir k a ç h a f t a y a k a d a r intişar edecektir.

Muharrirler tarafından t a k i b o l u n a n başlıca g a y e l e r şunlardır:

1 — A y n ı bir k o n s t r ü k s i y o n u n muhlif e l e m a n - larının m a r u z o l d u ğ u muhtelif tesirlerde his edilir d e r e c e d e sabit bir e m n i y e t katsayısı e l d e e t m e k .

2 — Etüd bürolarındaki noksanları a z a l t m a k v e ç o k tesadüf olunan bazı inşaatı z i k r e d e r e k pra- tik ihtiyaçlar için kat'î takribiyette v e seri h e s a p u- sulleri g ö s t e r e r e k randımanı y ü k s e l t m e k .

Şu h a l d e b u yeni n i z a m n a m e bir k e r e ser- bestliği b a k ı m ı n d a n e v v e l k i Fransız n i z a m n a m e s i - nin yerini tutuyor. V e diğer taraftan ( d e t a y ) ince- liği b a k ı m ı n d a n d a en h a s s a s e c n e b i n i z a m n a m e l e - rinin yerini tutuyor. H a t t a hiç birinin ihtiva ekmedi- ği h e s a p m e t o d l a r ı n ı ihtiva e t m e k b a k ı m ı n d a n d a onları g e ç m e k t e d i r .

B u hususta bir misal olarak b ö l m e kirişini zik- redebiliriz. Endüstri v e ticaret yapılarında, silo in- şaatında sik tesadüf olunan bu kirişlerin, y ü k s e k ir- tifaları d o l a y ı s i l e 'basit e ğ i l m e kanunlarına u y m a d ı - ğı m a l û m d u r .

H ü l â s a olarak, k o m i s y o n b e t o n a r m e n i n yalnız inşaatta istimali için esaslar k o y m a k i s t e m e m i ş aynı z a m a n d a e t ü d bürolarına hassas v e müessir bir v a - sıta t e m i n e t m e k istemiştir.

A ş a ğ ı d a b u yeni n i z a m n a m e y i teşkil e d e n «8*

bahsi inceliyoruz.

I — BAŞLANGIÇ:

N i z a m n a m e n i n b a ş l a n g ı c ı n d a erişilmesi icap e d e n başlıca g a y e i n c e l e n m e k t e d i r . Bu d a :

« 2 » civarında bir e m n i y e t katsayısı ( e m s a l i ) , v e b u n u n i k a m e t g â h l a r d a , ticaret işlerine ait b i n a - larda, endüstri v e ziraat b i n a l a n n d a k i tatbikat b ö l - gesi sınırlarıdır. A y r ı c a e m n i y e t katsayısının m e c - m u tesire g ö r e alınmasını tesbit e t m e k t e d i r .

II — MALZEMENİN TABİATI VE EVSAFI:

Çelik kabul olunan elâstik limitine g ö r e tarife- dilmiştir. Ç i m e n t o l a r 160 - 2 5 0 sınıfındandır (Sun'i portlant v e y a demirli ç i m e n t o ) v e hiç bir kayıt ileri s ü r ü l m e d e n kabul edilmişlerdir. N o r m a l d o z a j b e - ton m e t r e k a r e için 3 5 0 kg. alınmıştır. B u n d a n m a k - sat b e t o n d a h o m o j e n l i ğ i islâh e t m e k v e yapının b ü t ü n n o k t a l a r ı n d a 3 0 0 kg. lık bir d o z a j ı n her z a - m a n temin e d e m e d i ğ i bir ç e k m e m u k a v e m e t i n i el- d e etmektir. Bu İslah k e y f i y e t i çatlakların m e y d a n a g e l m e s i tehlikesini azaltır v e a l e l u m u m kullanılan

piyasa ç e l i ğ i n d e 14,4 k g / m m

2

geri'mesi kabul edil- m e s i n e m ü s a a d e eder. B e t o n u n basınca ( t a z y i k a ) m u k a v e m e t i 72 k g / o m

2

y e çıkarılmıştır.

Eski n i z a m n a m e y e g ö r e arttırılmış bulunan bu gerilmeler, daha a z d o z a j kullanılması haline n a z a - ran m a l z e m e d e n e k o n o m i yapılmasını temin e t m e k - tedir. Fazla olarak, bazı inşaat için hususî tahkikler- le muhtelif d o z a j l a r kabul olunabilecektir.

inşaatçının dikkati iskeletin d e n e y s e l (tecrü- b î ) olarak tayini i c a b e d e n granülümetrik durumu üzerine v e i h t i m a m l a tayini icap e d e n k o m p a s i t e m e f h u m u üzerine çekilmiştir.

III — EMNİYET GETİRİLMESİ:

a — Çelik - B e t o n d a k i çatlakların zararlı o l - madığı hal ile b u çatlakların kabul o l u n m ı y a c a k bir d u r u m d a bulunmaları h a l i n e göre bir tefrik y a p ı l - mıştır.

Birinci h i p o t e z d e ( n ) elastik limitindeki bir çelik için R e m n i y e t gerilmesi 14,4 -j- 0 , 4 ( n — 24).

d e ğ e r i n d e d i r .

P i y a s a d a tesadüf olunan bir çelik için, bu k a - bul 1 4 , 4 k g / c m

2

lik bir e m n i y e t gerilmesi verir.

ikinci h i p o t e z d e çelik e m n i y e t gerilmesi, b e - ton m u k a v e m e t i ile k o m p a s i t e s i n i n bir f o n k s i y o n u - dur.

b — B e t o n - 1 9 0 6 n i z a m n a m e s i kayıtları m u - hafaza olunmuştur.... v e basınç ( t a z y i k ) e m n i y e t gerilmesi ş a n t i y e d e imal e d i l m i ş ( 2 8 ) günlük b e - ton için, d e n e y ( t e c r ü b e ) çubukları kırılma m u k a - v e m e t i n i n 2 8 / 1 0 0 ü kabul olunmuştur.

B i l m u k a b e l e kapalı a t ö l y e l e r d e v e d e v a m l ı kontrol altında d ö k ü l e n b e t o n için aynı miktarın 3 3 / 1 0 0 ü alınmıştır.

E v v e l k i n i z a m n a m e l e r e göre, y a p ı l a n tadilâtla yeni n i z a m n a m e d e bir b a s ı n ç k u v v e t i b e t o n u n m a h - dut bir k ı s m ı n d a düzdün y a p ı l m ı ş ( m ü t e s a v i y e n münteşir) bir basınç yapıyorsa, kabul e d i l e c e k b a - sınç miktarı arttırılabilir. Bu arttırma katsayısı g ö - z ö n ü n e alınan b ü t ü n y ü z e y i n d e k i ( s a t h ı n d a k i ) b o - yutlarla ( e b a t l a r l a ) , basıncın tesir ettiği b ö l g e b o - yutu nispetine g ö r e verilmiştir. Ç e k m e e m n i y e t g e - rilmesi b ü t ü n h a l l e r d e 2 8 günlük ç e k m e m u k a v e - metinin 2 8 / 1 0 0 idir.

Ç e k m e m u k a v e m e t i n i n ö l ç ü l m e s i n e ait kayıt- lar, 1 9 3 0 ( S y n d i c a l ) n i z a m n a m e s i n i n aynıdır.

c — Ç e l i k - B e t o n birleşimi: A d e r a n s e m n i y e t g e r i l e m e s i n i n y u k a r d a zikredilen ( S y n d i c a l ) ni- z a m n a m e m a d d e l e r i n e göredir v e çelik çubuk kut- runu, b e t o n u n ihata kalınlığını v e arzanî teçhizatı g ö z ö n ü n e alır. Şu h a l d e b u değerin bi ç u b u k t a n d i - ğerine d e ğ i ş e c e ğ i s o n u c u ( n e t i c e s i ) çıkar.

Cerre maruz teçhizatın örtülme uzunluğu, kut-

(3)

ra v e e m n i y e t gerilemelerine tâbi olan bir d o ğ r u teçhizat b o y u n a bağlı olarak i f a d e edilmiştir.

XV — MUKAVEMET HESAPLARI:

a — Hesaplar, d e n e y s e l esaslara d a y a n a n il- mî m e t o t a r a g ö r e tertip edilecektir ,

Bütün hallerde, inkisara kadar ilerletilmiş d e - ney, muadil evsaf v e b o y u t t a k i elemanların t a m a m bir tahkiki gibi nazarı itibara alınacaktır.

N i z a m n a m e b ö y l e c e , d e n e y e teori üzerinde bir t e f e v v u k v e r m e k l e , kapısını terakkilere açık bırakı- y o r v e m u a y y e n bir ö l ç ü d e , klasik h e s a p k a i d e l e - rinden ayrılan bir y ' p m ı n sistemli r e d d i n e d e karşı k o y u y o r .

t — H a m u l e l e r - Yapılar inşalarmdaki v e kulanıdıkarı sıradaki m a k s i m u m k u v v e t tesirlerine t a h a m m ü l e d e b i l e c e k şekilde hesaplanacaktır.

D i n a m i k tesirler için g e r i l m e h e s a b ı n d a bir e m - niyet artırılması, basit k a l m a gayesi ile, kabul olun- m a m ı ş b u n a mukabil hamulelerin h e s a b ı n d a b u n o k - ta g ö z ö n ü n e alınmıştır.

e — Retre v e Isı ( S u h u n e t ) - M u n z a m geril- m e l e r d e n v e b u n l a r d a n husule g e l e b i l e c e k ç a t l a k - lardan k a ç ı n m a k için d i l a t a s y o n l a r rutubetli v e sı- cak b ö l g e l e r d e her ( 5 0 ) m. d e bir tertip o l u n a c a k - tır. Kuru v e ısı değişimi b ü y ü k b ö l g e l e r d e 2 5 er metredir.

Bu tertipler y a p ı l m a d ı ğ ı takdirde ( l i n e e r ) hattî d e ğ i ş i m l e r e ( t a h a v v ü l ) tekabül e d e n tesirler g ö z ö n ü n e alınacaktır.

H e s a b a ithâl o l u n a c a k rötTe ve ısı değişim:

değerleri i n c e l e n e n imalâtın c o ğ r a f y a durumuna tâ- bi olarak tayin edilmiştir.

d — Stabilite: Stabilite, çelik elastik limitinin e m n i y e t g e r i l m e s i n e nispeti ile z a r b e d i l m i ş olarak istimal olunan h a m u l e l e r d e v e hususiyle rüzgâr e t - kisinde emniyetli bir ş e k i l d e m e v c u t olmalıdır. B u h i p o t e z d e çelik gerilmesi elastik sınırdan k'içük kal- malıdır. B e t o n gerilmesi d e ( 2 8 ) günlük basınç m u - k a v e m e t i n i n 8 / 1 0 i n d e n ufak kalmalıdır.

Bu kayıt bilhassa, rüzgâr etkisi (tesiri) altın- d a e ğ i l m i ş direklerin stabilitesini h e d e f tutmakta- dır. H a l b u k i m ü s t a m e l usullere g ö r e y a p ı l a n h e s a p - larda p e k zayıf bir e m n i y e t e l d e o l u n u y o r d u . Bu n o k t a b u n d a n e v v e l k i hiç bir resmî n i z a m n a m e d e m e v c u t değildi.

e — Elâstik m o d ü l : K o m i s y o n , b e t o n elastik m o d ü l ü için farklı iki d e ğ e r vermiştir.

Bunlardan biri, sabit y ü k l e r altındaki y a v a ş ş e - kil değiştirmelerine tekabül e d e n ( E

0

) m o d ü l ü , di- ğeri seri şekil d e ğ i ş i m l e r i n e tekabül e d e n ( t j ) m o -

dülüdür.

1

( E , ) v e ( E

v

) katsayılarının herbiri için bir d e ğ e r v e r e n 1 9 3 0 daki ( S y n d i c a l ) n i z a m n a m e s i n i n aksine olarak y e n i n i z a m n a m e , b u değerleri tasav- vur olunan b e t o n yaşındaki kırılma m u k a v e m e t i n i n bir f o n k s i y o n u olarak almaktadır.

Ekseryai kesitlerin ( m a k t a ) tahkiki hesapları-, na giren ( m ) m u a d e l e t katsayısı d e ğ e r i ( 1 6 0 - 2 5 0 ) lik ç i m e n t o d a n m a m u l bir b e t o n için m u n t a z a m o - larak ( 1 5 ) alınmıştır.

f — Basınca çalışan çubuklar: Basınca maruz parçalar direklerin hesabı h a k k ı n d a pratik bilgiler verilmektedir. Basınç v e e ğ i l m e etkilerinin hesabı, teçhizatın tertibi v e m i n i m u m pursantaj tahmini,

1 9 0 6 v e 1 9 3 4 n i z a m n a m e l e r i n e t a m a m e n aykırı ka- yıtlara göredir. Fretaj etkisi altında, e m n i y e t geril- mesini arttırma katsayısı ( c h a m b r e S y n d i c a l e ) d e - ki bilgilere b e n z e r bir şekildedir. B u n u n l a beraber,

( c h a m b r e s y n d i c a l e ) deki kayıtlar bu katsayı için sınır d e ğ e r olarak «2» aldıkları h a l d e 1 9 4 6 n i z a m - namesi, bu m a k s i m u m u 2 , 5 a l m a k t a b u n a mukabil, fretli bir p a r ç a d a m u k a v e m e t tayini için hangi kesi- di ( m a k t a ı ) almanın m u v a f ı k olacağını i n c e l e m e k - tedir.

g — F L A M B A J - F l a m b a j a ait bu m a d d e l e r - d e k o m i s y o n eski kaideleri reddetmiştir.

Bir ( F l a m b a j b i r i m i ) m e f h u m u a l m a k t a v e m ü r e k k e p e ğ i l m e d e e ğ i l m e ânını artırma katsayısını

( e m s a l i n i ) tayin e t m e k t e d i r .

h — Kirişler _ Direkler gibi, kirişler v e putrel- ler d e projecilerin v e k o n t r o l servisinin işareti i l e b u g ü n e kadar i h m a l e d i l m i ş bir ç o k noktaları ince- liyen bir sıra pratik k a i d e zikrini esas edinmiştir.

H e s a p l a r d a g ö z ö n ü n e alınacak olan açıklık, mesnetlerinin direklerden v e y a b e t o n a r m e kriişler- d e n ibaret olması 'halinde, serbest açıklıktır.

E ğ i l m e m o m e n t l e r i n i n hesabı için ankastreliği v e nt'itemadiliği g ö z ö n ü n e alan takribi bir m e t o d zikredilmiştir.

Bazı çeşit kirişler ç o k d e f a kâgirde k u b b e teş- kilinde yararlar. Y e n i n i z a m n a m e , hangi şartlar a l - tında bu kemerlerin m e v c u d i y e t i n i n kabul olunabi- leceğini i n c e l e m e k t e v e taşıyıcı kirişlerde husule g e -

len ç e k m e kuvvetlerini g ö s t e r m e k t e d i r . E ğ i l m i ş parçanın b e t o n a r m e m e s n e t t e k i nüfuzu dolayısile husule g e l e n fretaj tesirinden d o l a y ı m ü t e m a d i l i k m o m e n t i tesirine maruz m e s n e t maktaları için b a - sınç e m n i y e t g e r i l m e s i n d e bir artırma kabul e d i l m i ş tir.

Kirişlerin m a k a s l a m a k u v v e t i n e m u k a v e m e t i

tafsilâtla incelenmiştir. A r z a n i teçhizat b e t o n d a k i

( T / b z ) k a y m a gerilmesinin bir f o n k s i y o n u a l ı n -

mıştır. T / b z ç e k m e gerilmesi yarısı ije, basınç

(4)

e m n i y e t g e r i l m e s i n i n ( 1 / 4 ) ü arasında ise a z a m î teçhizat tek ç e r ç e v e d e n ibaret o l a c a k v e orta life dik olarak v a z o l u n a c a k l a r d ı r .

T / b z b a s ı n ç e m n i y e t gerilmesi 1 / 4 ü i l e yatısı arasında ise a r z a n î teçhizat çatlakların açılmasına esaslı olarak karşı k o y a b i l e c e k mail çubuklar d a ih- tiva e d e b i l e c e k t i r .

H i ç bir z a m a n k a y m a g e r i l m e s i ü ç aylık b a - sınç e m n i y e t gerilmesinin y a n s ı n ı g e ç m e m e k l i d i r .

j — M e s n e t y a k ı n ı n d a k i y ü k l e r :

N i h a y e t m e s n e t y a k ı n ı n d a k i t a h m i l d e n b a h s e - d e n m a d d e y i d e z i k r e d e l i m . B u hal ekseriya bazı b ö l m e l e r taşıyan b i n a b ö l m e l e r i n d e görülür.

Bu, n i z a m n a m e y i tâdil e d e r k e n k o m i s y o n u n t e c r ü b e ettiği c i d d e n pratik e v s a f t a bir misaldir.

PROJELERİN TAKDİMİ

Bu b a h i s hiçbir m ü ş a h e d e y e y e r v e r m e m e k t e , dir.

İMALÂTIN İCRASI

inşaatçının dikkati, kalıplara kâfi bir rijidlik verilmesi l ü z u m u n a v e b e t o n d ö v ü l m e s i n i n vibras- s i y o n ile e l d e e d i l m e s i h a l i n d e kâfi bir a d e m i n ü f u - ziyet üzerine çekilmiştir.

İMALÂTIN TECRÜBESİ

H e s a p t a g ö z ö n ü n e alınan h a m u l e l e r d e n e y es- n a s ı n d a t e c a v ü z e d i l m i y e c e k t i r .

İLÂVE

T e k v e m ü t e a d d i t katlı ç e r ç e v e l e r d e e ğ i l m e

anlarının h e s a b ı n d a m u k a v e m e t i n klasik f o r m ü l l e - rde o l m a s ı h a l i n d e ( N a v i e r - B r e s s ) d e n k l e m l e r i m u a d e l e ) , F a n v i o l a n t nın m u n z a m irtibatlar denk- ( m u a m e l e ) , F a n v i o l a n t nın m u n z a m irtibatlar d e n k - lemi, K a s t i g l i a n o t e o r e m i ) imalâtın e h e m m i y e t i ile v e m e v c u t hakiki şartlarla a z m ü t e n a s i p u z u n çalışmalara l ü z u m hasıl o l u y o r d u . B u n u n neticesin- d e b ö y l e bir sistemin h e s a b ı n a p e k fazla vakit ayı- ramıyan etüd büroları a m p r i k m e t o d l a r a m ü r a c a a t e d i y o r d u . Bu çeşit pratiklerin v e r e c e ğ i karşılıktan v e y a e m n i y e t s i z l i k t e n k a ç ı n m a k için k o m i s y o n b u s o n i l â v e k ı s m ı n d ı m ü t e m a d i kirişler v e ç e r ç e v e l e r için, m u t l a k bir İsrara s a p m a d a n , a l e l â d e pratki- i h - tiyaçlar için fazlasile kâfi takribiyette v e ç a b u k so- nuç v e r e n bir m e t o d l a e ğ i l m e m o m e n t l e r i n i n v e m a k a s l a m a k u v v e t l e r i n i n h e s a b ı n ı t a v s i y e e t m e k t e -

dir. Bu m e t o d , g e n e l b e t o n a r m e iskeletin bir kıs- mını teşkil e d e n tabla teşekkül e d e c e k ş e k i l d e Kür- d i y e birleşik kirişlerden başkası için k u l l a n ı l a m a z .

H a m u l e l e r i n n i s b e t e n zayıf o l d u ğ u d a h a basit halelerde, m ü t e m a d i hurdilerde v e kirişlerde m e s n e t kenarlarındaki m o m e n t ile açıklık m o m e n t l e r i n i n hesabı için t a k v i y e edici f o r m ü l l e r verilmiştir. N i - h a y e t s o n olarak, b ö l m e kirişlerini v e kirişsiz d ö ş e - m e l e r i h e s a p b a k ı m ı n d a n v e teçhizatın k o n u l m a s ı b a k ı m ı n d a n tetkik e d e n iki paragraf d a h a g e l m e k - tedir.

N i z a m n a m e için m ü h i m tefsirler d e hazırlan- m a k t a d ı r . Bunlar muhtelif m a d d e l e r i izah e d e c e k - ler v e n i z a m n a m e y i a d e d î d e ğ e r l e r v e r e n c e t v e l l e r - le v e abaklarla t a m a m l a y a c a k l a r v e kullanılmasını kolaylaştıracaklardır.

(Baş tarafı 173 üncü sayfada)

zu edebilirler. E s a s okul b i n a s ı n d a ö ğ r e t m e n l e r v e m ü s t a h d e m l e r için ayrıca u m u m î o d a l a r m e v c u t t u r .

Ö ğ r e t m e n v e m e m u r l a r garajı:

O k u l d a kalan ö ğ r e t m e n v e idarecilerin o t o m o - billeri için küçük, kapalı garajlar, misafir v e ziya- retçilerin o t o m o b i l l e r i n i ç e k e c e k l e r i parklar bulun- ması, garajların m ü n a s i p y e r l e r d e y a p ı l m a s ı g ö z ö n ü n d e tutulmalıdır.