M e s k e n l e r i n z a r u r î b i r k ı s m ı n ı t e ş k i l e d e n y e m e k d o l a b ı
A l m a n y a Nafia Nezareti 14 İkinciteşrin 1939 tarihli bir sirkülerle bundan sonra yapılacak evlerde her halde asgarî 6 metre murabba ebadında bir ye-mek dolabı tertib edileceğini Belediyelere bildir-miştir. Bu yemek dolabını sokağa v e y a açıkta bulu-nan bir k u y u y a bakan 0,25 metre muraba ebadında bir pençere vasıtasile havalandırmalı v e ışıklandır-malıdır.
Mesken İnşaatına mahsus program Elyevm Berlinde 1 5 0 , 0 0 0 k a d a r meskene ihti-yaç vardır. Umumî inşaat müfettişi B a y Profesör Speer tarafından A l m a n y a yâpitahtının yeniden tan-zimi hususunda tertip edilmiş olan programda ileride yapılması lâzım gelecek meskenlerin adedi 6 5 0 , 0 0 0 olmak üzere tesbit edilmiştir. Bundan sonra Berlinde mesken mıntakalarının tevsii keyfiyeti tesadüfe v e bilhassa ispekülasyona terkedilmiyecektir. Mesken inşaatı dahi yeni şehircilik sistemi esasını teşkil eden dört ana mihvere göre yapılacaktır. Berlin için mes-kenlerin tevsiine mütedair ana mıntaka şimdiki ce-nup hududu ile müdevver otostradın cece-nup sektörü arasında bulunmakta ve 15 kilometre murabbalık bir saha üzerinde 4 0 0 , 0 0 0 k a d a r mesken istiap edebil-mektedir.
İNGİLTERE İngilterede harp esnasında şehirlerle
köylerde yapılan tertibat Sıhhiye Nezareti 19 Birinciteşrin 1939 tarihinde neşrettği bir sirkülerle Şehircilik servisleri için bir ta-kım direktifler göstermiştir. Bu sirkülerde bildirildi-ğine göre şehircilik servislerinin bugünkü ahvalde, normal zamanlarda olduğu gibi çalışamadıkları bedi-hî olmakla beraber, işlerin munkatî olmaması ve ah-val müsait olur olmaz yeniden faaliyete geçilebilmesi için her zaman hiç değilse ufak mikyasta bir teknisien heyetinin iş başında bulundurulması icabetmiştir. Sıh-hiye Nazırı bu sirkülerinde Devlet tarafından iptidaî tetkikatı hitam bulmuş olan b i rtakım programların bugünkü ahvalde bile tatbik edilebileceğini ümit et-tiğini söylüyor. Sıhhiye Nazırının fikrine göre bugün yeni tetkikler icra ve yeni programlar tanzim etmek imkân haricindedir. Mamafih, yeni bir program ha-zırlandığı zaman, inşaatta bulunmak isteyenler şe-hircilik servislerine müracaat ettikleri takdirde bil-cümle haklarını muhafaza edebileceklerdir. Elyevm İngiltere eyaletlerinin çoğunda hususî inşaat işleri dur-muş olmakla beraber şehircilik servisleri kendilerine terettüp eden vazifeyi her halde ifa etmek mecburi-yetindedirler.
Diğer taraftan, şimdiki ahvalde hükümete mah-sus inşaata teşebbüs edilemez. Çünkü bu bapta ica-beden masrafların kapatılması için istikraz akdolu-namaz. Zaten bilhassa elyevm şehircilik servisleri için istikraz akdetmek asla caiz değildir, ve hattâ kat'î surette d e menolunmuştur. A y n i sebepten dolayı şehircilik servisleri çok arsa da satın alamazlar. Ma-mafih harp dolayısile hususî inşaat dahi pek ziyade azalmış olmakla pek çok hâli arsa vardır.
Şehircilik enstitüsü ise b u kerre b i r muhtıra neşrederek şimdiki ahvalde şehirciliğe büyük ehem-miyet vermek lâzım geldiğini iddia ediyor. Bu ens-titü elyevm bir taraftan bazı tanzim ve inşaat işlerini idare ve diğer taraftan d a inşaat programlan tertip ediyor. Bu programlar, sulh akdolunca, derhal tat-bike başlanılacaktır.
Evler, Şehirler v e Köyler Şehircilik Birliği icra komitesi âzasından Bayan Elizabeth Nalton b u defa şehir işlerine dair resimli mükemel bir risale neşretmiştir. Bu risale henüz hal-ledilmiş olmıyan mesken ve şehircilik gibi mühim me-selelerden bahsetmekte ve bunlara her ferdin hayatı üzerine kat'î rol oynadığını musırren beyan eyle-mektedir. Müteakiben bu meselelerin faslı hususunda ingiltere hükümetinin ittihaz etmiş olduğu tedbirleri ve bu tedbirlerin tatbiki için elinde mevcut bulunan vesaiti tasrih ettikten sonra elyevm İngilterede inşa edilmekte olan meskenlerin sıhhat ve istirahat nokta-larından diğer memleketlerdeki meskenlerle asla kı-yas edilemediğini, mamafih lngilteredeki bina inşa-atının d a henüz arzu edilen g a y e y e vâsıl olmamış olduğunu ileri sürmektedir.
. Şehircilik Birliği şehirlerde oturan işçiler için iş yerlerine mümkün mertebe y a k ı n mahallerde mes-kenler inşa etmek tasavvurundadır. Bu mesmes-kenler her türlü istirahat vasıtalarını haiz olacaklar v e bunların sakinleri şehirde oturdukları halde adetâ k ö y hayatı yaşıyacaklardır.
FELEMENK
Eyaletlerde peyzajların muhafazasına mahsus tedbirler
bulmadıkları takdirde bu bapta hükümet nezdinde itiraz edebileceklerdir.
PORTEKİZ Halk Evleri
Portekiz hükümeti bilhassa Lizbon ve Oporto şehirlerinde mesken ve şehircilik sahasında büyük faaliyet gösterilmeğe başlamıştır. Filvaki Portekiz yaptahtında 1940 senesinde açılacak olan Büyük sergiden evvel şehrin asırlardanberi mevcut bulunan kulübe mahallesi tamamile meydandan kaldırılıp ye-rine modern bir mahalle vücude getirilmesine karar verilmiş, bu bapta icabeden bilcümle tedbirlere te-şebbüs edilmiştir.
Portekiz hükümetinin fikrince bu sene Lizbon-da açılacak olan sergi Portekizin geçen asırlar zar-fında yapmış olduğu büyük keşifleri, müstamere ve medeniyet sahalarında sarfetmiş bulunduğu emekleri tebcil maksadına müstenit olup bu suretle bugünkü Portekiz büyük ananesine lâyık bulunduğunu fiilen isbat etmek azmında bulunmaktadır. Vakıa Portekiz şehircileri Italyanın en maruf şehircilerinden, mi-marlarından ve mühendislerinden ilham almışlar ise de bugün Portekiz, içtimaî işler ile şehircilikte, çok büyük terakkî eserleri gösteriyor, hattâ bu hu-susta İtalya ile rakabet bile ediyor.
Şimdiden Lizbon şehri eski mahalleler yeri-ne gayet zarif asrî mahalleler meydana getirmiş, bunları ufak fakat şirin evlerle süslemiştir. Liz-bon Belediyesi Portekiz ananesine riayet ediyor, bü-yük binalar inşa etmiyor. Portekiz ananesine göre her ailenin kendine mahsus bir meskeni olmalıdır. Bu se-bepten dolayı zaten Portekizliler apartımanlara rağ-bet göstermezler, aileler ayrı ayrı evlerde otururlar. Lizbon Belediyesinin birer aileye mahsus ufak ufak evlerden mürekkep mahallelere dair tanzim etmiş ol-duğu plân yukarıdaki resimde, aşağıdaki teferruat da-hilinde, sarahaten gösterilmiştir:
1) Mektepler, 2 ) Çarşı, 3 ) İçtimaî merkez, (Halk evi), 4 ) Kilise, 5) Çamaşır kurutmağa mahsus yer, 6 ) Çamaşırhane, 7) Baçeler, 8 ) Vergi tahsil şubesi, 9 ) Polis merkezi, 10) Ara yolu (İki mahalle-yi birbirine bağlıyan).
SOVYET RUSYA Mesken Değiştirmek
Halk komiserlikleri heyetinin kararile ancak devlete ve resmî müesseselere ait mülklerde oturan kiracılar istedikleri zaman meskenlerini değiştirebilir-ler. Sair yerlerde oturanlar icar mukavelenamelerinin müddeti munkazî olmadıkça başka yere nakloluna-mazlar. Villalarda oturanlar dahi başka yere gide-mezler. İşçilerle küçük ve büyük memurlar
kendileri-ne tahsis edilmiş olan meskenleri ancak ayni fabrika-da veya ayni işde çalışanlarla değiştirebilirler. Bun-dan maada bir aile oturduğu meskeni değiştirmek için bütün aile erkânının tahriren muvafakat göster-mesi, bu bapta tanzim olunan beyannamenin salâ-hiyettar makama tebliğ olunması icabeder.
BİRLEŞİK AMERİKA CUMHURİYETİNDE Harp ve Sulha mahsus şehircilik tedbirleri Birleşik Amerika Cümhuriyetleri Hükümeti harp dolayısile Avrupada ve bilhassa İngilterede, pasif mü-dafaa noktasından, ittihaz edilen şehircilik tedbir-lerini büyük bir itina ile tetkik etmektedir. Bu hükü-metin fikrine göre harp esnasında ittihaz olunan mü-dafaa tedbirleri sulh esnasında da yararlık gösterme-lidirler. Gerek harp ve gerek sulh esnasında ittihazı lâzım gelen en mühim müdafaa tedbirleri ise halkın sıhhatına matuf bulunmalıdır. Halkın sıhhati de iyi gıda, iyi elbise ve bilhassa muntazam mesken ile kaimdir.
Tek bir torpidonun bedelile bir hayli sıhhî mes-ken inşa olunabilir. Amerikada şehircilik noktasından ittihaz olunan tedbirler gerek harp ve gerek sulh za-manlarında istifade edilebilecek mahiyettedirler.
Mesken inşaatı noktasından şehircilik Birleşik Amerika Cümhuriyetleri memleketi dahi-linde kâin eyaletlerden birinde şehircilik heyetinin son defa akdeylediği içtimada âzalardan biri inşaata mü-tedair program tertip etmeden evvel, şehirlerin tan-zimi ve mıntakalara taksimi lâzım geldiğini söylemiş-tir. Bu mütehassıs hatibin fikrine göre şehircilik her şeyden evvel muntazam bir sistem dahilinde çalış-malıdır. Bundan başka her şehircilik servisi mesken inşaatına teşebbüs etmeden evvel lâzım gelen bilcüm-le işbilcüm-leri ikmâl etmelidir. Gerek Nafia işbilcüm-lerinde gerek mesken inşaatında muvaffakiyet elde edebilmek için her halde inşaattan evvel yapılması icabeden işler muntazam surette yapılmalıdır. Bu hususta ufak bir tekâsül gösterildiği takdirde pek büyük mahzurlar husule gelebildiği aşikârdır. Filvaki her hangi bir şe-hirde yapılacak inşaata dair evvelce şehircilik nokta-sından iktiza eden plânlar tanzim edilmiş olmazsa şehrin islâhı için milyonlar da sarfedilse hiç bir iyi netice hasıl olmaz, bütün bu milyonlar heba edilmiş olur.
Eğer ucuz mesken inşasına mahsus tanzim edi-len programlardan hakikî ve daimî surette istifade etmek eğer bu gibi inşaatta tahsis edilen sermayeleri sağlam esaslara istinat ettirmek ve Belediye bütçe-lerini ıstabilize eylemek istenilirse her halde şehirci-likte muntazam, sağlam ve makul" bir metot takip etmeli, her şey evvelden düşünülmelidir.
