Banka veya kredi kartlarının kötüye kullanılması suçu (TCK madde 245)

T.C.

DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ KAMU HUKUKU ANABİLİM DALI

KAMU HUKUKU PROGRAMI YÜKSEK LİSANS TEZİ

BANKA VEYA KREDİ KARTLARININ KÖTÜYE

KULLANILMASI SUÇU (TCK Madde 245)

Mehmet Emre YILDIZ

Danışman

Yrd. Doç. Dr. Behiye EKER KAZANCI

YEM
N METN

Yüksek Lisans Tezi olarak sundu
um “Banka veya Kredi Kartlarnn Kötüye Kullanlmas Suçu (TCK Madde 245)” adl çalmann, tarafmdan, bilimsel ahlak ve geleneklere aykr düecek bir yardma bavurmakszn yazld
n ve yararland
m eserlerin kaynakçada gösterilenlerden olutu
unu, bunlara atf yaplarak yararlanlm oldu
unu belirtir ve bunu onurumla do
rularm.

..../07/2011 Mehmet Emre YILDIZ

ÖZET Yüksek Lisans Tezi

Banka veya Kredi Kartlarnn Kötüye Kullanlmas Suçu (TCK Madde 245) Mehmet Emre YILDIZ

Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dal

Kamu Hukuku Program

Nakit olmakszn kartl ödeme sektöründeki gelimeler, banka ve müterilerine birçok avantaj salamakla birlikte, getirmi olduu güvenlik açklar nedeniyle suç ve suçluluk açsndan elverili ortamlar yaratmtr. Bu nedenle gündelik yaamn bir parças haline gelen banka ve kredi kartlar ile gerçekletirilen hukuka aykr baz eylemlerin ceza hukuku kurallar ile cezalandrlmas zorunluluu ortaya çkmtr.

5237 sayl TCK’nun yürürlüe girmesi ile birlikte banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçu TCK’nn “Biliim Alannda Suçlar” bölümünde özel olarak yaptrm altna alnmtr. Kanunkoyucu tarafndan bu suçun özel olarak düzenlenmesinin temelinde, 765 sayl TCK döneminde yaanan bu suçun bir biliim suçu mu yoksa malvarlna kar ilenen bir suç mu olduu yönündeki tartmalara son vermek düüncesinin yatt görülmektedir. Bu nedenle tez kapsamnda öncelikle biliim suçu kavram açklanm daha sonra banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçu, biliim suçu kavram çerçevesinde irdelenmeye çallmtr. Daha sonra nakit olmakszn kartl ödeme sisteminin ileyii, sistemin unsurlar olan banka ve kredi kartlarnn tanm, özellikleri kullanldklar alanlar(ATM, POS,
nternet Bankacl vb.) açklanmaya çallmtr.

TCK m. 245’de yer alan banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçu düzenlemesine bakldnda, aslnda madde kapsamnda birden çok suçun düzenlendii görülmektedir. Maddenin birinci fkrasnda gerçek bir banka veya kredi kartnn kötüye kullanlmas fiilleri, ikinci fkrasnda sahte kart üretimi ve bu kartlarn el deitirmesine yönelik fiiller ve üçüncü fkrasnda sahte kartlarn kullanlmas yoluyla yarar salanmas fiilleri suç olarak düzenlenmitir. Bu suçlar çalmada ayr balklar halinde suçun unsurlarna ayrlarak incelenmeye çallm, tartmal hususlar hakknda yarg kararlar ve öretideki görüler de dikkate alnarak çözüm önerisi getirilmeye çallmtr.

Anahtar Kelimeler: Banka Kart, Kredi Kart, ATM, POS, nternet Bankacl
, Kartl Ödeme Sistemi, Biliim Suçu.

ABSTRACT Master Thesis

Misuse of Debit and Credit Cards Crime (Turkish Criminal Code art. 245)

Mehmet Emre YILDIZ

Dokuz Eylül University Graduate School of Social Sciences

Department of Public Law Public Law Program

Developments in the payment with card sector provided so many advantages to it’s customers as well as providing a convenient environment for crime and criminality with it’s security vulnerability. That’s why illegal acts that are commited by debit and credit cards which are a part of the daliy life should be punished by the rules of criminal law.

When Turkish Criminal Code no. 5237 was enacted, crime of misuse of credit and bank cards was regulated under computer crimes section of the code. The legislator regultes this crime privately in order to end the discussion during the effect of the criminal code no.765 concerning if this crime is a computer crime or a crime against property. In this thesis first topic discussed is the concept of computer crimes and the work aims to analyse this crime within the scope of computer crimes. Afterwards general information was given about the operation of payment card systems and definition, features also usage (ATM, POS , Internet banking etc.) of the elements of these systems debit and credit cards.

The regulation in art. 245 of the Turkish Criminal Code includes several crimes. First paragraph regulates misuse of the debit and credit cards, second paragraph regulates production of counterfeit cards and trading these cards, third paragraph regulates benefitting by using counterfeit cards. These crimes

were discussed under seperate titles. Controversial issues are tried to be solved by regarding court decisions and doctrinal opinions.

Key Words: Debit Card, Credit Card, ATM, POS, nternet Banking, Payment system with Cards, Cyber Crime.

BANKA VEYA KRED
KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇU (TCK MADDE 245)

Ç
NDEK
LER

TEZ ONAY SAYFASI ... ii

YEMN METN ...iii

ÖZET ... iv

ABSTRACT... vi

ÇNDEKLER ...viii

KISALTMALAR ... xv

GR ... 1

§ 1. BANKA VEYA KRED
KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇUNUN B
L

M SUÇU OLUP OLMADII SORUNU VE BU SUÇLA
LG
L
KAVRAMLAR... 3

I. BANKA VEYA KRED KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇUNUN BLM SUÇU OLUP OLMADII SORUNU... 3

A. Genel Olarak ... 3

B. Biliim Suçu Kavram ... 4

1. Tanm ... 4

2. Biliim Suçu le lgili Kavramlar... 6

a. Bilgisayar ... 6

b. Biliim Sistemi ... 7

c. Veri... 8

d. nternet ... 9

C. Görüümüz ... 10

II. BANKA VEYA KRED KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇU LE LGL KAVRAMLAR ... 12

A. Kartl Ödeme Sistemi ... 12

1. Kartl Ödeme Sisteminde Yer Alan Süjeler ... 12

a. Kart Hamili... 12

c. Üye yeri ... 14

d. Üye yeri Anlamas Yapan Kurulu... 14

e. Bankalararas Kart Merkezi (BKM)... 15

aa. Kuruluu ... 15

bb. Görevleri ... 16

f. Kartl Sistem Kurulular ... 16

aa. Tanm... 16

bb. Balca Kartl Sistem Kurulular... 17

aaa. American Express (AMEX)... 17

bbb. Diners Club ... 17

ccc. Japan Credit Bureau (JCB) ... 18

ddd. MasterCard... 18

eee. Visa ... 18

2. Kartl Ödeme Sisteminde Kullanlan Cihazlar... 19

a. ATM (Otomatik Vezne Makinesi) ... 19

b. POS (Point Of Sale) Cihazlar ... 20

c. mprinter Cihaz ... 22

d. Kiosklar ... 22

B. Banka ve Kredi Kart... 23

1. Banka Kart ... 23

2. Kredi Kart ... 25

a. Tanm ve Özellikler... 25

b. Kredi Kart Sistemleri ... 26

aa. ki Tarafl Sistem ... 26

bb. Üç Tarafl Sistem ... 27

cc. Karma Sistem ... 28

c. Kredi Kartlarnda Yetkilendirme(Otorizasyon/Provizyon) Süreci... 29

d. Kredi Kart Türleri ... 29

aa. Bireysel Kartlar ve Firma Kartlar... 29

bb. Asl Kartlar ve Ek Kartlar ... 30

cc. Di
er Kredi Kart Türleri... 30

bbb. Sanal Kart... 31

ccc. Affinity Kart ... 31

ddd. Çipli/Akll (Smart) Kart ... 32

C. nternet Bankacl
 ... 33

1. Tanm ... 33

2. nternet Bankacl
nn leyii ... 34

III. BANKA VEYA KRED KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇUNUN BENZER SUÇLARLA LKS... 36

§ 2. TCK’DA YER ALAN BANKA VEYA KRED
KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇU ... 40

I. GERÇEK BR BANKA VEYA KRED KARTINI KÖTÜYE KULLANMAK(TCK m. 245/1) ... 40

A. Genel Olarak ... 40

B. Suçla Korunan Hukuki De
er ... 41

1. Genel Olarak ... 41

2. Ö
retideki Görüler... 42

3. Görüümüz ... 46

C. Suçun Objektif (Maddi) Nitelikteki Unsurlar ... 48

1. Suçun Maddi Konusu... 48

2. Fail-Ma
dur ... 51

a. Fail... 51

b. Ma
dur ... 54

3. Eylem ... 58

a. Hareket ... 58

aa. Bakasna Ait Kart Ele Geçirme veya Elinde Bulundurma... 59

aaa. Kartn Fizikî Anlamda Ele Geçirilmesi veya Elde Bulundurulmas... 61

bbb. Kart Bilgilerinin Ele Geçirilmesi veya Elde Bulundurulmas... 62

aaaa. Genel Olarak ... 62

bbbb. Kartn Ele Geçirilmesi veya Elde Bulundurulmas Çeitleri ... 64

(a)2. Pharming... 67

(a)3. Vishing (Ses Olta Saldrlar) ve Smishing (SMS Olta Saldrs) ... 68

(a)4. Zararl Yazlmlar (Malware) ... 70

(a)5. Bilgi Güvenli
i Yükümlülü
üne Aykr Davranlmas ... 72

bb. Banka veya Kredi Kartnn Rza Dnda Kullanlmas veya Kullandrlmas... 75

aaa. Kart Sahibinin veya Kartn Kendisine Verilmesi Gereken Kiinin Rzasnn Bulunmamas ... 75

bbb. Kartn Fizikî Anlamda Kullanlmas veya Kullandrlmas ... 79

aaaa. Adna Düzenlenen Kiiye Ulamayan Kartlarn Kullanlmas ya da Kullandrlmas... 80

bbbb. Kredi Kartnn Limit Üzerinde Kullanlmas ya da Kullandrlmas... 80

cccc. Gerçe
e Aykr Beyanda Bulunarak Kartn Kullanlmas ya da Kullandrlmas... 87

dddd. Ölen Kiilerin Kartlarnn Kullanlmas ya da Kullandrlmas89 eeee. ATM Cihazna Müdahale Sonucu veya ATM Önünde Kart Hamili Yanltlarak Ele Geçen Kartlarn Kullanlmas ya da Kullandrlmas... 90

ccc. Kart Bilgilerinin Kullanlmas veya Kullandrlmas... 94

b. Netice ... 101

4. Suçu Etkileyen Sebepler ... 103

D. Suçun Sübjektif (Manevi) Nitelikteki Unsuru ... 103

E. Hukuka Aykrlk Unsuru ... 104

F. Kusurluluk ... 105

G. Unsurlar Dnda Kalan ve Cezalandrlmaya Etkili Olan artlar... 106

1. ahsi Cezaszlk Sebebi Olarak Akrabalk likisi(TCK m. 245/4)... 107

a. Suçun Haklarnda Ayrlk Karar Verilmemi Elerden Birinin Zararna lenmesi ... 109

b. Suçun Üstsoy veya Altsoyunun veya Bu Derecede Kayn Hsmlarndan Birinin veya Evlat Edinen veya Evlatl
n Zararna lenmesi... 111

c. Suçun Ayn Konutta Beraber Yaayan Kardelerden Birinin Zararna

lenmesi ... 113

2. Cezada ndirim Sebebi Olarak Etkin Pimanlk(Suç Sonras Pimanlk).... 113

a. Suçun Tamamlanm Olmas ... 115

b. Failin ya da Suça tirak Edenin Bizzat Pimanlk Göstererek Geri Verme veya Tazmin Suretiyle Ma
durun Zararn Gidermesi ... 117

c. Geri Verme veya Tazminin Hüküm Verilmeden Önce Gerçeklemesi ... 119

H. Teebbüs... 119

J. tirak (Suçlularn Çoklu
u) ... 124

K. Suçlarn çtima (Suçlarn Birlemesi) ... 126

1. Bileik suç ... 126

2. Fikri çtima... 129

3. Zincirleme Suç ... 132

L. Yaptrm... 134

M. Muhakeme ... 135

II. BAKALARINA AT BANKA HESAPLARIYLA LKLENDREREK SAHTE BANKA VEYA KRED KARTI ÜRETME, SATMA, DEVRETME, SATIN ALMA VEYA KABUL ETME SUÇU (TCK m. 245/2)... 137

A. Genel Olarak ... 137

B. Suçla Korunan Hukuki De
er ... 137

C. Suçun Objektif (Maddi) Nitelikteki Unsurlar ... 138

1. Suçun Maddi Konusu... 138

2. Fail-Ma
dur ... 139

a. Fail ... 139

b. Ma
dur ... 139

3. Eylem ... 140

a. Hareket ... 140

aa. Bakasna Ait Hesap ile likilendirilmi Sahte Banka veya Kredi Kart Üretme... 141

aaa. Gerçe
e Aykr Bavuru Sonucu Sahte Kart Üretilmesi ... 143

bbb. Bakasna Ait Gerçek Kart Bilgileri Kullanlarak Sahte Kart Üretilmesi... 145

aaaa. Kart Kopyalama (Skimming) ve Manyetik erit Sahtecili
i .. 145

bbbb. Bo/Beyaz Plastik(White Plastik) Sahtecili
i ... 147

bb. Bakasna Ait Hesap le likilendirilmi Sahte Banka veya Kredi Kart Satma, Devretme, Satn Alma veya Kabul Etme ... 147

b. Netice ... 149

c. Nedensellik Ba
lants... 149

D. Suçun Sübjektif(Manevi) Nitelikteki Unsuru ... 149

E. Hukuka Aykrlk ... 149

F. Kusurluluk ... 150

G. Teebbüs... 150

H. tirak(Suçlularn Çoklu
u)... 152

J. Suçlarn çtima (Suçlarn Birlemesi) ... 152

K. Yaptrm ... 156

L. Muhakeme ... 156

III. SAHTE BR BANKA VEYA KRED KARTINI KULLANMAK SURETYLE KENDSNE VEYA BAKASINA YARAR SALAMA SUÇU (TCK m. 245/3) ... 157

A. Genel Olarak ... 157

B. Suçla Korunan Hukuki De
er ... 157

C. Suçun Objektif (Maddi) Nitelikteki Unsurlar ... 158

1. Suçun Maddi Konusu... 158

2. Fail-Ma
dur ... 159 a. Fail... 159 b. Ma
dur ... 159 3. Eylem ... 160 a. Hareket ... 160 b. Netice ... 162 c. Nedensellik Ba
lants... 163

D. Suçun Sübjektif (Manevi) Nitelikteki Unsuru ... 163

E. Hukuka Aykrlk Unsuru ... 163

F. Kusurluluk ... 163

H. tirak (Suçlularn Çoklu
u)... 165

J. Suçlarn çtima (Suçlarn Birlemesi) ... 165

K. Yaptrm ... 167

L. Muhakeme ... 168

SONUÇ... 169

KISALTMALAR

AMK : Anayasa Mahkemesi Karar

ATM : Automated Teller Machine ( Otomatik Vezne Makinesi) AÜHFD : Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

BBSYEA

T : Bankalarda Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas Alnacak lkelere likin Tebli

BDDK : Bankaclk Düzenleme ve Denetleme Kurulu BKKKK : Banka Kartlar ve Kredi Kartlar Kanunu BKM : Bankalar aras Kart Merkezi

Bkz. : Baknz

c. : cümle

C. : Cilt

CD. : Ceza Dairesi

CHD : Ceza Hukuku Dergisi

Der. : Derleyen

DEÜHFD : Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

E. : Esas

Edit. : Editör

K. : Karar

No. : Numara

POS : Point of Sale RG. : Resmi Gazete

S. : Say

s. : sayfa

T. : Tarih

TBB : Türkiye Bankalar Birli
i TBBD : Türkiye Barolar Birli
i Dergisi TCK : Türk Ceza Kanunu

TDK : Türk Dil Kurumu

Y : Yargtay

YCGK : Yargtay Ceza Genel Kurulu YHGK : Yargtay Hukuk Genel Kurulu YKD : Yargtay Kararlar Dergisi

G
R


Bilgi ve iletiim teknolojilerindeki gelimeler gündelik hayatta oldu
u gibi bankaclk sektöründe de önemli de
iiklikler meydana getirmitir. Bu gelimelerin yansmas olan banka ve kredi kartlar ile birlikte, banka ve di
er finansal kurulular müterilerine nakit olmakszn alveri imkan ve ATM, internet bankacl
 gibi de
iik da
tm kanallar ile zamana ve mekana ba
l olmakszn bankaclk hizmetlerinden yararlanma hizmetleri sa
lamaktadrlar. Bu hizmetler genel kapsayc bir kavram olarak kartl ödeme sistemi içinde yer alan banka veya kredi kart hamilleri, kart çkaran kurulular, kartl ödeme sistemleri ve üye iyerleri açsndan birçok yeni hukuki ilikinin de temelini oluturmaktadr. Nakit olmakszn ödemede kullanlan banka veya kredi kartlar, kartl ödeme sisteminde yer alan taraflara birçok yarar sa
lamakla birlikte, bünyesinde barndrd
 unsurlarn finansal de
erler olmas ve biliim alanndan kaynaklanan güvenlik açklar nedeniyle kart hamili, kart çkaran kurulular ve üye iyerleri açsndan birçok riski de beraberinde getirmektedir. Kukusuz kartl ödeme sisteminin esasen finansal unsurlar barndrmas ve bu sistemdeki güvenlik açklar suç ve suçluluk açsndan elverili bir ortam sa
lamaktadr.

ncelememize konu 5237 sayl TCK’da düzenlenen banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçu, banka ve kredi kartlar ile gerçekletirilen haksz eylemleri ba
msz ve özel olarak yaptrm altna alan ilk düzenleme olmas nedeniyle büyük önem arz etmektedir. 765 sayl TCK döneminde yaanan bakasna ait bir banka veya kredi kartnn haksz olarak kullanm eylemlerine hangi normun uygulanaca
 tartmalarna bu düzenleme ile son verilmek istenmitir. Ancak TCK m. 245’de düzenlenen banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçunun “Biliim Alannda Suçlar” altnda düzenlenmesi, bu suçun bir biliim suçu mu yoksa malvarl
na kar suç mu oldu
u tartmasn gündeme getirmitir. Bu nedenle çalmada öncelikle banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçu biliim suçu kavram çerçevesinde irdelenmi, daha sonra bu suç ile ilgili temel kavramlar özellikle kartl ödeme sisteminin ileyii, banka kart, kredi kart, internet bankacl


gibi hususlar üzerinde durulmutur. Bu temel unsurlar belirtildikten sonra 5237 sayl TCK m. 245’de yer alan banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçu ö
retide yer alan görüler ve Yargtay kararlar 
nda incelenmeye çallmtr.

TCK m. 245’de yer alan düzenlemeye bakld
nda, madde kapsamnda üç farkl suçun düzenlendi
i görülmektedir. Bunlar; gerçek bir banka veya kredi kartnn kötüye kullanlmas (TCK m. 245/1), kartlarda sahtecilik ve sahte kartlarn el de
itirmesi (TCK m. 245/2) ve sahte kartlarn kötüye kullanlmas suretiyle yarar sa
lama (TCK m. 245/3) suçlardr. Bu nedenle suç tipi incelenirken belirtilen üç farkl suç ayr ayr balklar altnda incelenmeye çallmtr.

Yukarda açklanan nedenler ile banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçunun 5237 sayl TCK’da düzenleni tarz ve uygulamada gün geçtikçe artan görülme skl
 konunun yakndan incelenmesi gereklili
ini ortaya koymaktadr.

§ 1. BANKA VEYA KRED
KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇUNUN B
L

M SUÇU OLUP OLMADII SORUNU VE BU SUÇLA
LG
L
KAVRAMLAR

I. BANKA VEYA KRED
KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇUNUN B
L

M SUÇU OLUP OLMADII SORUNU

A. Genel Olarak

765 sayl TCK’da banka veya kredi kartlar ile haksz yarar sa
lama eylemlerine ilikin özel bir düzenleme bulunmamaktayd. Bu nedenle bakasna ait banka veya kredi kartlar ile haksz çkar sa
lama eylemlerinin biliim suçu mu yoksa banka ve kredi kartlarnn kilit açmada sair alet saylp hrszlk suçunun mu oluturaca
 tartlmaktayd. Yargtay Ceza Genel Kurulu’nun E. 2000/6-62, K. 2000/72, 11.4.2000 tarih1 ve E. 2001/6-30, K. 2001/57, 10.4.2001 tarihli2 kararlar ile bir bakasna ait banka kart ve ifreyi ele geçirerek kartn kullanlmas yoluyla hukuka aykr yarar sa
lama eyleminin m. 525/b-2’de düzenlenmi bilgileri otomatik ileme tabi tutmu bir sistemi kullanarak hukuka aykr yarar sa
lamak suçunu oluturdu
u, dolaysyla bu suçlarn birer biliim suçu oldu
u benimsenmiti.

5237 sayl TCK’da özel bir düzenleme ile yaptrm altna alnm olan banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçu TCK m. 245’de “Biliim Alannda Suçlar” bölümünde düzenlenmitir. Kanun koyucunun TCK sistemati
indeki bu tercihi, 765 sayl TCK döneminde banka veya kredi kartlarnn haksz olarak kullanlmas eylemlerinin bir biliim suçu mu yoksa TCK’da yer alan hrszlk,

1

“San

n haks
z olarak ele geçirdii bir bakas
na ait kart ve ifreyi kullanarak bir bankan
n üç

farkl
ubesindeki ATM makinesinden para çekip hukuka ayk
r
yarar salamas
eylemi, Türk Ceza Kanununun 493/2. madde ve f
kras
ndaki suçu deil ayn
Yasan
n 525/b-2. madde ve f
kras
nda düzenlenen, bilgilerini otomatik ileme tabi tutmu bir sistemi kullanarak hukuka ayk
r
yarar salamak suçunu oluturur.” Yargtay Ceza Genel Kurulu, E. 2000/6-62, K. 2000/72, T. 11.4.2000

(www.kazanci.com). 2

“San

n haks
z olarak ele geçirdii bir bakas
na ait kart ve ifreyi kullanarak bir bankan
n iki

farkl
ubesindeki ATM makinesinden para çekip hukuka ayk
r
yarar salamas
eylemi, TCY.n
n 493/2. madde ve f
kras
ndaki suçu deil ayn
Yasan
n 525/b-2. madde ve f
kras
nda düzenlenen, bilgileri otomatik ileme tabi tutmu bir sistemi kullanarak hukuka ayk
r
yarar salamak suçunu oluturur.” Yargtay Ceza Genel Kurulu, E. 2001/6-30, K. 2001/57, 10.4.2001

dolandrclk, güveni kötüye kullanma gibi klasik suçlar m oluturaca
 tartmalarn ortadan kaldrmaya yönelik oldu
u söylenebilir3. Ancak yine de bakasna ait banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçunun esas noktasn kart hamillerinin malvarl
 de
erlerinin oluturmas nedeniyle bu suçun malvarl
na kar bir suç mu yoksa biliim suçu mu oldu
u incelenmelidir. Bu nedenle aa
da öncelikle biliim suçu ve biliim suçu ile ilgili kavramlar açklanacak, daha sonra TCK m. 245’de yer alan banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçu hakkndaki görüümüze yer verilecektir.

B. Biliim Suçu Kavram

1. Tanm

Teknolojik gelimelere paralel olarak birçok alanda de
iiklikler meydana gelmi ve bu de
iiklikler normal hayattan finans sektörüne, güvenlik alanndan di
er alanlara köklü de
iiklikler olarak etkisini göstermitir. Söz konusu de
iikliklerin bu olumlu yansmalar dnda, suç ve suçluluk açsndan birçok yeni alanlar ortaya çkmas nedeniyle olumsuz birtakm yansmalarnn da bulundu
u söylenmelidir. Bu de
iikliklerin olumsuz yansmas olan biliim suçu kavram anlamnn ortaya konulabilmesi için öncelikle biliim kavramnn açklanmas gerekmektedir. Biliim sözlükte, “nsanolunun teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletiiminde kulland

ve bilimin dayana
olan bilginin özellikle elektronik makineler arac
l

yla düzenli ve akla uygun bir biçimde ilenmesi bilimi, enformatik.” eklinde tanmlanmtr4. Ö
retide de benzer ekilde biliim, bilginin ve

3

Nitekim madde gerekçesinde de bu husus u ekilde açklanmtr: “Asl
nda h
rs
zl
k,

doland
r
c
l
k, güveni kötüye kullanma ve sahtecilik suçlar
n
n ratio legis’lerinin tümünü de içeren bu fiillerin, duraksamalar
ve içtihat farkl
l
klar
n
önlemek amac
yla, ba
ms
z suç hâline getirilmeleri uygun görülmütür.”

4

http://tdkterim.gov.tr/bts/ ; Biliim Terimleri Sözlü
ünde ise biliim u ekilde tanmlanmaktadr: “nsanolunun teknik, ekonomik ve toplumsal alanlardaki iletiiminde kulland

ve bilimin

dayana
olan bilginin, özellikle elektronik makineler arac
l

yla, düzenli ve ussal biçimde ilenmesi bilimi. Bilgi olgusunu, bilgi saklama, eriim dizgeleri, bilginin ilenmesi, aktar
lmas
ve kullan
lmas
yöntemlerini, toplum ve insanl
k yarar
gözeterek inceleyen uygulamal
bilim dal
. Disiplinleraras
özellik ta
yan bir öretim ve hizmet kesimi olan biliim bilgisayar da içeride olmak üzere, biliim ve bilgi eriim dizgelerinde kullan
lan türlü araçlar
n tasarlanmas
, gelitirilmesi ve üretilmesiyle ilgili konular
da kapsar. Bundan baka her türlü endüstri

iletiim yaps ve özellikleri; bilginin aktarlmas, organize edilmesi, saklanmas, tekrar elde edilmesi, de
erlendirilmesi ve da
tm için gerekli kuram ve yöntemler ve öte yandan da; bilgiyi kayna
ndan alp kullancya aktaran ve genel sistem bilimi, sibernetik, otomasyon ile insann çalma çevrelerindeki yerinde ve zamannda kullanlan teknolojileri temel alan bilgi sistemleri, ebekeleri, ilevleri, süreçleri ve etkinlikleri eklinde tanmlanmaktadr5. Bu görüe göre biliim aslnda bir veri ilem sürecidir. Bir di
er görüe göre biliim teknik, ekonomik, sosyal, hukuk ve benzeri alanlardaki verinin saklanmas, saklanan bu verinin otomatik olarak ilenmesi, organize edilmesi, de
erlendirilmesi ve aktarlmas ile ilgili bir bilim daldr6. Ayn ekilde bir baka yazar biliim kavramn, bilgisayardan da faydalanmak suretiyle bilginin saklanmas, iletilmesi ve ilenerek kullanlr hale gelmesini konu alan akademik ve mesleki disipline verilen ad olarak tanmlamtr7. Bu tanmlamalardan da anlalaca
 üzere biliim kavram bilgisayar kavramn da kapsayan fakat verilerin otomatik olarak ilenmesini sa
layan bilgisayar temelli çalan di
er unsurlar da içine alan bir kavram olarak karmza çkmaktadr. Düzenlemelerde biliim kavramna ilk kez 1989 TCK Öntasarsnda yer verilmitir. Bu tasarnn 342. maddesinin gerekçesinde biliim alan, bilgileri toplayp depo ettikten sonra bunlar otomatik ileme tabi tutma sistemlerinden oluan alan eklinde tanmlanmtr.

Biliim faaliyeti kapsamna nelerin girebilece
i konusundaki farkllklar biliim suçu kavramnn da ortaya konulabilmesini güçletirmektedir. Verilerin ilenmesi, saklanmas, depolanmas ya da aktarlmas ilemlerinin söz konusu oldu
u suç tekil eden eylemlerin adlandrlmasnda bilgisayar suçu8, biliim suçu9, siber suç, ileri teknoloji suçlar gibi adlandrlmalara rastlanmaktadr. Biliim kavramnn bilgisayar kapsamakla birlikte daha geni bir alan ifade etmesi nedeniyle kanmzca biliim suçu teriminin kullanlmas daha yerindedir. Biliim suçunun birçok de
iik üretiminin özdevimli olarak düzenlenmesine ilikin teknikleri kapsayan özdevin alan
na giren birçok konu da, geni anlamda, biliimin kapsam
içerisinde yer al
r. bk. özdevimli bilgi ilem.” 5

Aydn Emin D., Biliim Suçlar ve Hukukuna Giri, Ankara, 1992, s. 3. 6

Yenidünya A. Caner/Deirmenci Olgun, Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukukunda Biliim Suçlar, stanbul, 2003, s. 27.

7

Yazcolu R. Ylmaz, Bilgisayar Suçlar: Kriminolojik, Sosyolojik ve Hukuksal Boyutlar le, stanbul, 1997, s. 131.

8

Erem Faruk, “Bilgisayar Suçlar
ve Türk Ceza Kanunu”, YD, C. 17, S. 4, s. 436. 9

Yenidünya/Deirmenci, s. 31; Ersoy Yücel, “Genel Hukuki Koruma Çerçevesinde Biliim

tanm yaplmakla birlikte üzerinde uzlama sa
lanan bir tanm bulunmamaktadr. Bu konuda en kapsayc tanm olmas nedeniyle Avrupa Ekonomik Toplulu
u Uzmanlar Komisyonunun Mays 1983 Paris Toplantsnda yaplan biliim suçu tanmnn belirtilmesinde yarar vardr. Bu tanma göre biliim suçu, “bilgileri otomatik ileme tabi tutan veya verilerin nakline yarayan bir sistemle gayr
kanuni, gayr
ahlaki veya yetki d

gerçekletirilen her türlü davran
t
r.” Dikkat edilecek olursa biliim sistemleri daima biliim suçu kapsamna giren eylemlerin gerçekletirilmesinde bir araç oldu
u görülmektedir10. Bu nedenle biliim suçu kapsamna verilere kar ve/veya veri ilemle ba
lants olan sistemlere kar, biliim sistemleri aracl
yla ilenen suçlarn girdi
i söylenebilecektir11.

2. Biliim Suçu
le
lgili Kavramlar

a. Bilgisayar

Bilgisayar sözlükte, “Çok say
da aritmetiksel veya mant
ksal ilemlerden oluan bir ii, önceden verilmi bir programa göre yap
p sonuçland
ran elektronik araç, elektronik beyin” olarak tanmlanmtr12. Bu özellikleri nedeniyle biliim sisteminin asli unsurunu oluturmaktadr. Bilgisayar d ortamdan çeitli yöntemlerle ald
 verileri, içeri
inde bulundurdu
u programlar do
rultusunda depolayan, ileyen, bu verilerden yeni sonuçlar üreten, üretti
i sonuçlar kullancya sunan, bu surette veri iletiimi sa
layan makinedir13. Biliim sistemi kavramnn temel unsurunu bilgisayar, bilgisayarn temel unsurunu da donanm(Hardware) ve yazlm(Software) oluturmaktadr. Donanm, bilgisayarn fiziksel yani somut

10

Dülger M. Volkan, Biliim Suçlar, Ankara, 2004, s. 67. 11

Dülger, s. 67. 12

http://tdkterim.gov.tr/bts/; Biliim Terimleri Sözlü
ünde ise bilgisayar u ekilde tanmlanmaktadr: “Çok say
da aritmetiksel ya da mant
ksal ilemlerden oluan bir ii, çal
mas

s
ras
nda bir iletmen'in ie kar
mas
gerekmeksizin, önceden verilmi bir izlenceye göre, özdevimli olarak yürüten bir veri ileyici. Bir bilgisayar dizgesi elektronik ve mekanik birimlerden oluan donan
m ile bu donan
m birimlerini ya da kaynaklar
istenen ilere yöneltip verimli bir çal
ma düzeni içerisinde kullanabilmek için gerekli tüm izlencelerden ve veri yap
lar
ndan oluan yaz
l
m öelerini kapsar. Minibilgisayar, mikrobilgisayar tan
mlar
n
n d

ndaki geleneksel bilgisayarlar ana ilem birimlerinin h
z ve yap
s
na, ana belleklerinin s
as
na, d
 belleklerin ve giri-ç
k
 birimlerinin türlülüüne, say
s
na ve h
z
na göre büyük, ortaboy ya da küçük dizgeler olarak s
n
fland
r
l
r.”

13

ksmlarna verilen isimdir. Bu anlamda ekran, klavye, fare, sabit disk, RAM, mikroilemci, kart okuyucu vb. elemanlar bilgisayarn donanm unsurunu tekil eder. Yazlm ise, bilgisayarn donanm elemanlarn kullanmak için gereken, donanma hayat veren tüm soyut unsurlardr. Bir baka deyile yazlm donanm elemanlarna nasl hareket edeceklerini belirten komutlardr.

b. Biliim Sistemi

5237 sayl TCK’nn yürürlü
e girmesi ile birlikte, 765 sayl TCK’da yer alan “bilgileri otomatik ileme tabi tutan sistem” terimi terk edilerek, yerinde olarak bunun yerine biliim suçlar açsndan daha kapsayc bir terim olan “biliim sistemi” terimi tercih edilmitir. 5237 sayl TCK’nn 243 ve 244’üncü maddelerinde “biliim sistemi” terimi kullanlmakla birlikte, bu terimin tanmna kanun metninde yer verilmemitir. Biliim sistemi 243’üncü maddenin gerekçesinde, “…verileri toplay
p yerletirdikten sonra bunlar
otomatik ilemlere tâbi tutma olana
n
veren manyetik sistemlerdir…” eklinde tanmlanmtr14. Biliim A
 Hizmetlerinin Düzenlenmesi ve Biliim Suçlar Hakknda Kanun Tasars’nn tanmlar balkl 2/1-d maddesinde ise biliim sistemi, “Bilgisayar, çevre birimleri, iletiim altyap
s
ve programlardan oluan veri ileme, saklama ve iletmeye yönelik sistem…” eklinde tanmlanmtr. Görüldü
ü üzere, biliim sistemi kavram, bilgisayar ile ayn anlama gelmemektedir. Biliim sistemi, “bilgisayar” a göre daha geni bir kavram olup bu haliyle bir üst kavramdr15. Bilgisayar16, verilerin depo edilmesi, saklanmas, ilenmesi ve yeniden de
erlendirilmesi faaliyetini gerçekletirmesine karn, “biliim sistemi” hem verilerin ilenmesi hem de verilerin aktarlmasn kapsar. Ancak biliim sisteminden

14

Avrupa Siber Suç Sözlemesinde, biliim sistemi tanmlanmamakla beraber “bilgisayar sistemi” tanmlanmtr: “ Herhangi bir cihaz ve birbiriyle balant
l
bir grup veya cihazlar yoluyla bir

veya birden fazla program taraf
ndan devam ettirilen verinin otomatik olarak ilenmesi, bu ilemin yerine getirilmesi.”.

15

Benzer yönde bkz. Koca Mahmut, “Hukukumuzda TCK’nun 244. Maddesi Kapsam
nda Biliim

Sistemini Engelleme, Bozma, Verileri Yok Etme veya Deitirme Suçu” , Yargtay Biliim Hukuku

Konferans, 09-10 Ekim, 2008, s. 92. 16

Bilgisayar, “Çok say
da aritmetiksel ya da mant
ksal ilemlerden oluan bir ii, çal
mas

s
ras
nda bir iletmen'in ie kar
mas
gerekmeksizin, önceden verilmi bir izlenceye göre, özdevimli olarak yürüten bir veri ileyici.” olarak da tanmlanabilir. (Biliim Terimleri Sözlü
ü

TDK) http://tdkterim.gov.tr/?kelime=bilgisayar&kategori=terim&hng=md (Eriim tarihi: 23.10.2010).

söz edilebilmesi için, bir bilgisayar gerekli klar17. Ketizmen öncelikle biliim sistemlerini de kapsar nitelikte bir “enformasyon sistemi” kavramndan hareket ermi ve enformasyon sistemini de; enformasyonun toplanmasn, adlandrlmasn, düzenlenmesini dönütürülmesini, saklanmasn ve iletilmesini mümkün klan sistemler olarak tanmlamtr18.

c. Veri

5237 sayl TCK’da biliim alannda suçlar bal
 altnda, veri kavramna TCK m. 244/2 kapsamnda (bir biliim sistemindeki verileri bozma, yok etme, de
itirme veya eriilmez klma, sisteme veri yerletirme veya var olan verileri baka bir yere gönderme suçu) suç tipinde özel olarak yer verilmitir. Bu eylemler suç olarak tanmlanmakla birlikte, veri kavramndan ne anlalmas gerekti
ine yer verilmemitir. TCK m. 243’ün gerekçesinde verinin tanm yaplmamakla birlikte sadece sistemdeki soyut unsurlarn veri oldu
u belirtilmitir19. 5651 sayl nternet Ortamnda Yaplan Yaynlarn Düzenlenmesi ve Bu Yaynlar Yoluyla lenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakknda Kanun m. 2/1-k’ da ise veri, “Bilgisayar taraf
ndan üzerinde ilem yap
labilen her türlü deeri..” ifade etmektedir. Bu anlamda veri, biliim sistemlerinin üzerinde ilem yapabildi
i, bu ilemlere dayal sonuçlar üretebildi
i, saklayabildi
i, sakladklarn sonradan tekrar okuyup ileyebildi
i ve di
er biliim sistemlerine iletebildi
i her türlü bilgi olarak açklanabilir20. Benzer ekilde Avrupa Siber Suç Sözlemesinin Tanmlar balkl 1. maddesinde “bilgisayar verisi”, “ …bir bilgisayar sisteminin belli bir ilevi yerine getirmesini salayan yaz
l
mlar da dahil olmak üzere, bir bilgisayar sisteminde ilenmeye uygun nitelikteki her türlü bilgi ve konsept…” olarak tanmlanmtr.

17

Biliim sistemi kavramnn temel unsurunu bilgisayar, bilgisayarn temel unsurunu da donanm(Hardware) ve yazlm(Software) olumaktadr. Donanm, bilgisayarn fiziksel yani somut ksmlarna verilen isimdir. Bu anlamda ekran, klavye, fare, sabit disk, RAM, mikroilemci, kart okuyucu vb. elemanlar bilgisayarn donanm unsurunu tekil eder. Yazlm ise, bilgisayarn donanm elemanlarn kullanmak için gereken, donanma hayat veren tüm soyut unsurlardr. Bu anlamda, yazlm donanm elemanlarna nasl hareket edeceklerini belirten komutlardr.

18

Ketizmen Muammer, Türk Ceza Hukukunda Biliim Suçlar, Ankara, 2008, s. 11. 19

“Sistem içindeki bütün soyut unsurlar, f
krada geçen “veri” teriminin kapsam
ndad
r.” m. 243 gerekçesi.

20

Dülger, s. 50; Koca’ya göre, veri, bilgilerin belirli bir formata dönütürülmü eklidir. Bu ba
lamda bir biliim sisteminde saklanan yaz, resim, web sayfas tasarm ve rakam gibi bilgiler veri olarak kabul edilmelidir. Koca, s. 94.

Özellik TCK m. 245 açsndan bakld
nda banka veya kredi kartlarnn manyetik eridine kodlanm ya da çipli kartlarda çipin barnd
 bilgiler bir biliim sisteminde kullanld
 durumlarda veri halini almaktadrlar. Örne
in internet alverilerinde kart bilgileri üye iyerinin oluturmu oldu
u sisteme internet aracl
yla gönderilmesi söz konusudur. Ayn ekilde ATM, POS cihazlar da esasen kartn barndrd
 verileri banka biliim sistemine gönderilmesinde araç tekil etmektedirler.

d.
nternet

nternet en ksa anlam ile genel a
anlamna gelmektedir. nternet dünya üzerindeki milyonlarca bilgisayarn birbirine ba
lanmalar ile oluan global bir bilgisayar a
lar sistemini ifade ederken ayn zamanda da dünyada üzerindeki bilgisayar a
larnn aralarnda tekrar ba
lant kurmalar ile büyüyerek gelien bir “a
lararas a
” niteli
i internetin en önemli karakteristi
ini yanstmaktadr21.

nternet ilk olarak ABD’de askeri amaçl bir proje ile ortaya çkmtr. 1960’l yllarda so
uk sava döneminin nükleer çatma tehdidi yüzünden savunma amaçl projelere büyük harcamalar yaplmaktayd. ABD tarafndan gelitirilen ve ARPANET (Advanced Research Projects Authority Net) ad verilen proje, ülke savunmasn birbirine ba
l bilgisayarlarla kurulacak iletiimle koordineli bir biçimde sa
lamak amacyla 1969 ylnda gelitirilmitir. Projeye göre herhangi bir bilgisayarn devre d kalmas a
a ba
l di
er bilgisayarlar etkilemeyecek ve iletiim devam edecekti. A
 düzenleyen ya da denetleyen herhangi bir merkez bulunmad
ndan sürekli ve kesintisiz bir iletiim mümkün olabilecekti. Bugünkü Internet’in temelini oluturan bu projede daha sonra ayn a
a baka yeni bilgisayarlarn eklenmesiyle a
üzerinden iletiim giderek artt ve çok sayda

21

Snar Hasan, nternet ve Ceza Hukuku, stanbul, 2001, s. 21;
çel Kayhan/Ünver Yener, Kitle Haberleme Hukuku, stanbul, 2007, s. 469 vd.

kullancnn yararland
 elektronik mektup, tartma listeleri, forumlar, dosya transfer hizmetleri gibi yeni kullanm alanlar ortaya çkmtr22.

Bu ba
lamda tasarlanan ARPANET projesinin temel hedefi, ciddi yapsal zarar verici eylemlere ra
men güvenilir ve hzl bilgi akn sa
layacak bir iletiim sisteminin, bir a
n oluturulmas olmutur. “Bu dönem içerisinde bilgisayar sistemlerinin birbiriyle balant
kurabilmesini salayan teknolojilerin geliimi, TCP/IP protokolü, enformasyonun gönderildii hedefe ulaabilmesi amac
yla küçük paketlere ayr
lmas
ve öngörülen hedefe bu ekilde gönderilmesi anlam
na gelen paket anahtarlama teknolojisi, alan ad
sistemi bugünkü anlam
yla internetin altyap
s
n
n oluturulmas
anlam
nda önemli ad
mlar
oluturmaktad
r.”23

nternetin toplum ve hukuk bakmndan baz sorunlar da beraberinde getirdi
i göz ard edilemez bir gerçektir. nternet, özellikle hukuksal alanda, pek çok yeni davran ekilleri ile birlikte yeni sorunlar da ortaya çkarmtr24. nternet ile birlikte kukusuz bankaclk hizmetlerinin ve kartl ödeme sistemlerinin de niteli
i de
imitir. Bu bakmdan üye iyerleri sunmu olduklar mal ve hizmetlerin satn sanal ortama tayarak bu ürünlerin zamana ve mekana ba
l olunmakszn müteriler tarafndan alnmasna olanak sa
lamtr. Kukusuz internet alverilerinde kredi kartlara ait kart numaras, güvenlik kodu gibi unsurlarn kullanlmas internet alanndaki güvenlik sorununun TCK m. 245’de yer alan banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçu açsndan önemli bir hale getirmektedir.

C. Görüümüz

TCK m. 245’de düzenlenen bakasna ait banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçuna bakld
nda biliim kavram ile ilgili birçok unsurun bu suçun ilenmesi açsndan söz konusu oldu
u söylenebilir. Banka ve kredi kartlarnn barndrd
 bilgilerin bir biliim sistemi ya da biliim sisteminin bir parças olan

22

Kurt Levent, Biliim Suçlar, Ankara, 2005, s. 42. 23

Ketizmen, s. 21. 24

nternet kullanm ile ilgili ortaya çkan ceza hukuku sorunlar için bkz. Özbek Veli Özer, “nternet Kullan
m
nda Ortaya Ç
kabilecek Baz
Ceza Hukuku Sorunlar
”, DEÜHFD, C.4, S. 1, 2002, s. 106 vd.

ATM, POS, internet gibi araçlar aracl
yla kullanlmas aslnda temelde banka biliim sistemi ile gerçekletirilmek istenen ilemin ve ilemi gerçekletiren kiinin do
rulanmas ilevini görmektedir. Bu do
rulama ilemi gerçekleirken kartn barndrd
 bilgiler bir biliim sistemi aracl
yla gönderildi
i için veri niteli
i kazanmaktadr. Bakasna ait banka veya kredi kartnn kullanlmas eylemlerinde aslnda di
er biliim suçlarnda oldu
u gibi veriler ile ilgili ilem yaplmaktadr. Ancak tüm bu özelliklere ra
men biliim sistemlerinin kullanlmas suretiyle ilenen her suçun mutlaka bir biliim suçu olarak kabulü mümkün de
ildir. Zira biliim sistemleri suçun ilenmesinde bir araç olarak kullanlyor ise, ilenmek istenen suç ile korunan hukuki de
er srf suçun ilenmesinde biliim sisteminin kullanlmas nedeniyle de
iiklik arz etmemektedir. Söz gelimi internet kullanlarak hakaret suçunun ilendi
i durumda hakaret suçu ile korunan hukuki de
er, suçun ilenmesinde bir biliim sisteminin kullanlmas nedeniyle de
iiklik arz etmemektedir. Kanmzca bu örnek de dikkate alnd
nda dar anlamda(gerçek) biliim suçlar ile geni anlamda biliim suçlar ayrmna de
inmekte fayda vardr. Dar anlamda biliim suçlarnda suçun eylem unsuru, bir biliim sistemi ya da bu sistem ile ilgili veriler ya da a
lar üzerinde gerçeklemektedir. Bu suçlara TCK m. 243 ve TCK m. 244 örnek olarak verilebilir. Dikkat edilecek olursa bu suçlarla ilgili korunan hukuki de
er bir biliim sisteminin ve sistemin soyut unsurlar verilerin güvenli
i, dokunulmazl
 ve ileyiidir. Geni anlamda biliim suçlarnda ise, biliim sistemleri baka hukuki de
erlerin korundu
u suçlarn ilenmesinde bir araç olarak kullanlmaktadr. Nitekim kanun koyucu biliim sistemlerinin kullanlmasnn suçun ilenmesinde gösterdi
i kolaylk nedeniyle baz suç tipleri açsndan suçun ilenmesinin bir biliim sistemi aracl
yla gerçekletirilmesini nitelikli hal olarak öngörmütür. Ancak bu suçlarda suçun bir biliim sistemi kullanlarak ilenmesi bu suçlarn korudu
u hukuki de
er üzerinde herhangi bir de
iiklik meydana getirmemektedir.

Yukarda yaplan de
erlendirmeler 
nda TCK m. 245’de yer alan suçun korudu
u hukuki de
er dikkate alnd
nda bu suçun aslnda geni anlamda biliim suçlar kapsamna dahil oldu
unu göstermektedir. Zira bu suçla korunan hukuki de
er aslnda banka veya kredi kart hamillerinin sahip oldu
u malvarl


de
erleridir. Salt suçun ilenmesinde biliim sistemlerinin kullanlyor olmas nedeniyle kanmzca TCK m. 245’de yer alan suçun TCK’da “Biliim Alannda Suçlar” bal
 altnda düzenlenmesi yerinde de
ildir. Kanmzca bu suçun korudu
u hukuki de
er de dikkate alnarak TCK’nn “Malvarl
na Kar Suçlar” bal
 altnda düzenlenmesi gerekmektedir. Maddeye eklenen, TCK m. 245/1 kapsamna giren eylemlerde malvarl
na kar ilenen suçlara ait etkin pimanlk hükümlerinin uygulanaca
n belirten TCK m. 245/5 hükmü de bu görüü benimser niteliktedir.

II. BANKA VEYA KRED
KARTLARININ KÖTÜYE KULLANILMASI SUÇU
LE
LG
L
KAVRAMLAR

A. Kartl Ödeme Sistemi

1. Kartl Ödeme Sisteminde Yer Alan Süjeler

a. Kart Hamili

Kartl ödeme sistemi içerisinde yer alan süjelerden ilki kart hamilidir. Kart hamili, kartn çkartlmas konusunda kart çkaran kurulua hukuka uygun ekilde bavurarak sözleme imzalam ve bu ilemler sonucu adna kart düzenlenmesi uygun bulunmu kiidir. 5464 sayl BKKKK m. 3/1-j’de kart hamili, banka kart veya kredi kart hizmetlerinden yararlanan gerçek veya tüzel kii olarak tanmlanmtr. Tanmdan da anlalaca
 üzere kart hamilinin mutlaka gerçek kii olmas gereklili
i bulunmamaktadr. Bu bakmdan irket kredi kartlarnda oldu
u gibi tüzel kiiler de kart hamili olabilecektir. Kart hamili esasen kart çkaran kurulular tarafndan düzenlenen kartn kullancs durumdadr. Bu kartlarn mülkiyeti kart çkaran kurulua aittir. Kart hamilleri kart çkaran kurulu ile yaptklar sözleme çerçevesinde edinmi olduklar banka veya kredi kartn ATM’lerde, mal veya hizmet almnda ödeme arac olarak üye iyerlerindeki POS cihazlarnda, kart bilgilerini bildirmek suretiyle çeitli iletiim araçlar vastasyla mal veya hizmet sipariinde kullanabilmektedir.

b. Kart Çkaran Kurulu

Kartl ödeme sisteminde kullanlan kart çkarma yetkisine sahip banka veya di
er finansal kurululardr. Kart çkaran kurulular 5464 sayl BKKKK m. 3/1-g’de, banka kart veya kredi kart düzenleme yetkisini haiz bankalar ile di
er kurulular olarak tanmlanmtr. Banka veya kredi kart çkarma yetkisine sahip olunabilmesi için gerekli nitelikler 5464 sayl Banka Kartlar ve Kredi Kartlar Kanununun 4. maddesinde düzenlenmitir. Buna göre:

“Kartl
sistem kurma, kart ç
karma, üye iyerleri ile anlama yapma, bilgi al
verii, takas ve mahsuplama faaliyetinde bulunmak isteyen kurulular
n Kuruldan izin almalar
artt
r.

Bu kurulular
n;

a) Anonim irket eklinde kurulmas
,

b) Kurucular
n
n gerekli malî güç ve itibara sahip bulunmas
, iin gerektirdii dürüstlük ve yeterlilie sahip olmas
ve banka ortaklar
nda aranan dier nitelikleri haiz olmas
,

c) Hisse senetlerinin nakit kar
l

ç
kar
lmas
ve tamam
n
n nama yaz
l
olmas
, tüzel kii kurucular
n yönetim ve denetimine sahip gerçek kiilerin kim olduunun belgelenmesi,

d) Nakden ve her türlü muvazaadan arî olarak ödenmi olan sermayesinin alt
milyon Yeni Türk Liras
ndan az olmamas
,

e) Ana sözlemesinin bu Kanun hükümlerine uygun olmas
,

f) Bu Kanun kapsam
ndaki ilemleri gerçekletirebilecek yönetim, yeterli personel ve teknik donan
ma sahip olmas
, ikâyet ve itirazlarla ilgili birimleri oluturmas
, g) (d) bendinde belirtilen sermayenin yüzde bei tutar
ndaki sisteme giri pay
n
n Kurum hesab
na yat
r
ld

na dair belgenin ibraz edilmesi,

artt
r.”.

Maddede geçen banka veya kredi kart çkarlabilmesi için izin alnmas gereken kurul ise ayn kanunun 3. maddesi gere
i, Bankaclk Düzenleme ve Denetleme Kuruludur. Görülece
i üzere banka veya kredi kart çkarma yetkisi gerçek kiilere ya da anonim irket dndaki irketlere verilmemitir. Kart çkaran

kurulular kartl ödeme sisteminin ileyii açsndan kart hamili, üye iyeri ve uluslararas ödeme sistemleri ile sözleme ilikisi içindedir. Kart çkaran kurulular kart hamili ile bankaclk hizmet sözlemesi ya da kredi kart üyelik sözlemesi, üye iyeri ile üye iyeri sözlemesi, uluslararas ödeme sistemi kurulular ile lisans sözlemesi, çkarm oldu
u kartlar di
er bankalara ait ATM ve POS cihazlarnda da kullanlaca
ndan BKM(Bankalararas Kart Merkezi) ile üyelik ve hizmet sözlemesi25 imzalamaktadr.

c. Üye
yeri

Üye iyeri, sunmu oldu
u mal veya hizmet bedellerinin kart ile ödenmesini kabul eden, anlamal oldu
u kart çkaran kuruluça temin edilen POS cihaz ile kart bilgilerinin do
rulu
unu veya geçerlili
ini do
rulayarak ilemin güvenli bir ekilde gerçeklemesini sa
layan gerçek veya tüzel kiilerdir. Üye iyeri, 5464 sayl BKKKK m. 3/1-i’de, üye iyeri anlamas yapan kurulular ile yapt
 sözleme çerçevesinde kart hamiline mal ve hizmet satmay veya nakit temin etmeyi kabul eden gerçek veya tüzel kii olarak tanmlanmtr. Üye iyerinin mal veya hizmet karl
 ödemede bulunan kiinin sahip oldu
u kart çkaran banka ile anlamal olmas gerekmemektedir.

d. Üye
yeri Anlamas Yapan Kurulu

5464 sayl BKKKK m. 3/1-h’de üye iyeri anlamas yapan kurulu, banka kart veya kredi kart kabulünü sa
lamak amacyla iyerleriyle anlama yapan bankalar ya da kurulular olarak tanmlanmtr. Gerçekten bilindi
i gibi üye iyerlerinden mal veya hizmet alm gerçekletirilirken, üye iyerinin anlamal oldu
u banka ile ödemede bulunan kart hamilinin kart her zaman ayn bankaya ait olmamaktadr. Üye iyeri sözlemesinin taraf olan ve POS cihazlarn üye iyerinin kullanmna tahsis eden banka veya di
er kurulu üye iyeri anlamas yapan kurulutur.

25

e. Bankalararas Kart Merkezi (BKM)

aa. Kuruluu

Bankalararas Kart Merkezi (BKM), kartl ödeme sistemi içerisinde ortak sorunlara çözüm bulmak, ülkedeki banka ve kredi kartlar kural ve standartlarn gelitirmek amacyla 1990 ylnda, 13 kamu ve özel Türk bankasnn ortakl
 ile kurulmutur26. Bankalararas Kart Merkezi’nin kurulmas, kart çkaran farkl kurumlar arasnda bilgisayar a
 ile bilgi aknn beklemeden ve günün her saatinde gerçeklemesine olanak sa
lamtr27. BKM gibi bir irketin var olmas gereklili
i 5464 sayl BKKKK m. 29’da da belirtilmitir. Bu düzenlemeye göre; “Kart hamillerinin risk durumlar
n
n izlenmesi, deerlendirilmesi, kontrolü ve müteri hizmetlerinin yerine getirilmesi amac
yla yap
lacak bilgi ve belge al
verii veya kartlar
n kullan
m
ndan doan borç ve alacaklar
n takas ve mahsup ilemleri kart ç
karan kurulular
n aralar
nda akdedecekleri yaz
l
sözlemeler çerçevesinde kendi aralar
nda veya en az be kart ç
karan kurulu taraf
ndan kurulacak irketler vas
tas
yla gerçekletirilir. Bilgi al
veriine ilikin olarak kurulacak sistemlerden, ilgili gerçek ve tüzel kiiler ücret kar
l

nda faydalan
r.”.

Tüzel kiilerin Bankalararas Kart Merkezi’ne üye olabilmesi için müracaat eden tüzel kiilerde u koullar aranmaktadr28:

1. Tüzel kiinin 4389 sayl Türk Bankalar Kanunu'na tabi olan ve kendi isimleri altnda banka kart ihraç eden veya ihraç etmeyi planlayan banka veya,

2. Visa International, MasterCard International kurulularndan en az birine üye olarak kabul edilmi banka/kurulu olmalar gerekir.

BKM Yönetim Kurulu'nun onayna tabi olmak üzere Türkiye'de yerleik olmayan yabanc bankalar BKM'ye üyelik için bavurabilir.

26

http://www.bkm.com.tr/kurulus.aspx (Eriim Tarihi: 23.03.2010) 27

güzar Hasan, Banka Kredi Kart Sözlemeleri, Ankara, 2003, s. 38. 28

bb. Görevleri

Bankalararas Kart Merkezinin görevleri kurulu ana sözlemesinde u ekilde belirtilmitir29:

-Yurtiçi ve yurtd takas ve provizyon ilemlerini yürütmek,

-Yurt içinde uygulanacak prosedürleri gelitirmek, standardizasyonu sa
lamaya yönelik kararlar almak, bunlar yaynlamak ve uygulamalar takip etmek,

-E
itim hizmetlerini düzenlemek,

-Kullanm arttrc ve tevik edici çalmalar yapmak, reklam faaliyetinde bulunmak,

-Takas hizmetinden yararlanacak kurulular arasnda takas komisyonunu belirlemek,

-irket ortaklar ve irketten hizmet alan di
er gerçek ve tüzel kiiler arasnda istiarî mahiyette hakemlik yapmak,

-Yurtd kurulu ve komisyonlar ile ilikiler kurmak ve gerekti
inde ortak bankalar bu kurulularda temsil etmek,

-Sahtekarl
 önleyici tedbirler almak, birleik uyar listesi yaynlamak30, güvenlik yöntemleri tespit etmek bunlar uygulamak.

f. Kartl Sistem Kurulular

aa. Tanm

5464 sayl BKKKK m. 3/1-f’de, kartl sistem kuruluu, banka kart veya kredi kart sistemi kuran ve bu sisteme göre kart çkarma veya üye iyeri anlamas yapma yetkisi veren kurulular eklinde tanmlanmtr. Bilindi
i gibi uluslararas

29

Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi, T. 24.08.1990, S. 2595, s. 225-228(Ylmaz, s. 107; Teoman Ömer, Hukuki Yönden Kredi Kart Uygulamas, stanbul, 1996, s. 25; TBB, “Banka Kartlar
ve Kredi

Kartlar
Uygulamalar
Hakk
nda Yararl
Bilgiler”, Nisan 2008, stanbul, s. 31 ). 30

Birleik uyar listesi(BUL), periyodik olarak iyerlerine gönderilen kabul edilmesi sakncal ve kayp/çalnt olan Visa-Mastercard kredi kartlarnn numaralarn içeren listedir. Bu liste iyerlerine elektronik ve ka
t olmak üzere 2 ayr ekilde ulatrlr. POS’a sahip iyerlerinde BUL kontrolü elektronik ortamda yaplr. mprinter ile hizmet veren iyerlerinde ise BUL kontrolü basl listeden gerçekletirilir. Bkz. BKM, “Birleik Uyar
Listesi-BUL”, Pano Dergisi, S. 2, Kasm 1997, s. 4.

kartl sistem kurulularnn logolarn kullanarak kart basabilmek için kart çkaran kurulular, kartl sistem kurulular ile “lisans sözlemesi” yapmaktadrlar. Bu sözleme imzalandktan sonra ilgili bankann teknolojik yapsnn kart sistemine uygun hale getirilmesi için gerekli incelemeler yaplmaktadr31.

bb. Balca Kartl Sistem Kurulular

aaa. American Express (AMEX)

American Express, 1850’li yllarn banda nakit ve önemli finansal evraklar “express” olarak tama amacyla kurulmutur. Daha sonra finansal hizmetler alannda birçok yenili
e imza atan irket ayn zamanda seyahat hizmetleri sektöründe de önemli gelimelere öncülük yapmtr32. American Express kart ilk defa 1958 ylnda Amerika’da piyasaya sunulmutur33. American Express, 1999 ylnda dünyann ilk effaf tasarml kredi kart "Blue from American Express" kartn çkarm ve 2000'li yllarn banda ise üstün ve benzersiz hizmetler sunan dünyann en prestijli kart kabul edilen "Black Card" ad ile ünlenmi "Centurion Kart" çkarmtr34.

bbb. Diners Club

Dünya üzerinde saygn kart sistemlerinden biri olan Diners Club International kredi kartlar dünyada ve Türkiye’de ilk kredi kart olma özelli
ini tamaktadr35. 1950 ylnda Amerika'da Frank Mc Namara tarafndan kurulmu olan Diners Club, dünya genelinde 8,6 milyon kart müterisine sahiptir36.

31

Ylmaz, s. 95. 32

TBB, Banka Kartlar ve Kredi Kartlar Uygulamalar Hakknda Yararl Bilgiler, s. 28. 33

BKM, “Türkiye’de Kabul Gören Uluslararas
Kartlar”, Pano Dergisi, S. 3, Mays 1998, s. 3. 34

Kaya Feridun, Türkiye’de Kredi Kart Uygulamas, stanbul, Ocak 2009, s. 55. 35

BKM, Türkiye’de Kabul Gören Uluslararas Kartlar, s. 3. 36

ccc. Japan Credit Bureau (JCB)

Dünyann 4. büyük kart sistem kuruluu olan JCB 1960’l yllarn banda Japonya’da verilmeye balayan bir charge kart37 türüdür38. Bugün itibariyle dünya genelinde toplam 51 milyon kart müterisi olan JCB, yine dünya genelinde 11 milyonu akn iyerinde kabul edilmektedir. Yllk ortalama cirosu 52 milyar dolar olan JCB 190 ülkede faaliyet göstermektedir. Türkiye’de baz i yerlerinde de JCB kredi kartlar kabul edilmektedir39.

ddd. MasterCard

MasterCard tüm dünyada geçerli ve yaygn bir ödeme sistemi kuruluudur. Aralarnda MasterCard kredi kartlar, Maestro® online banka kartlar ve Cirrus ATM nakit eriim kartlarnn bulundu
u ödeme sistemleri MasterCard çats altnda bulunmaktadr40. MasterCard’n ödeme sistemlerindeki rolü, kart ile ödeme yapanlar, bu ödemeleri kabul eden iyerleri ve bunlarn arasndaki ba
lanty kuran finans kurulular arasndaki ilemleri kolaylatrmak, bu ilemleri baaryla sonuçlandracak altyap ve teknolojiyi sa
lamak olarak belirtilebilir41.

eee. Visa

Dünyadaki büyük ve yaygn kartl sistem kurulularndan birisi olup merkezi Amerika’da bulunmaktadr. Visa kuruluunun amac ödemeleri kolaylatrarak tüketicilere, perakendecilere ve ticari iletmelere, bankalara, di
er ödeme hizmeti sa
layclarna ve devletlere hz, güvenlik ve kolaylk sa
lamaktadr42. 2010 yl

37

Charge card (Kredilendirilemeyen Kredi Kartlar): Charge kartlarn da bankalardan temin edilme prosedürü di
er kredi kartlar gibidir. Ancak en önemli fark, devre içinde (örne
in 1 ay) yaplan alverilerin veya nakit çekililerin hesap özetinde gözüken toplam tutarn yeniden kredilendirme özelli
inin olmay ve tamamnn ilgili bankaya öngörülen gün içinde ödenmesidir. Bkz. Kaya, dp. 109.

38

BKM, Türkiye’de Kabul Gören Uluslararas Kartlar, s. 3. 39

Kaya, s. 56; TBB, Banka Kartlar ve Kredi Kartlar Uygulamalar Hakknda Yararl Bilgiler, s. 29. 40

TBB, Banka Kartlar ve Kredi Kartlar Uygulamalar Hakknda Yararl Bilgiler, s. 29. 41

http://www.mastercard.com/tr/aboutus/test.html (Eriim Tarihi: 14.05.2011) 42

itibariyle 27.378.115 kredi kart ve 43.733.055 banka kart says ile Türkiye’de en çok kart bulunan kartl sistem kuruluudur43.

2. Kartl Ödeme Sisteminde Kullanlan Cihazlar

a. ATM (Otomatik Vezne Makinesi)

Banka veya kredi kartlarnn yaygn olarak kullanld
 cihazlardan ilki ATM’ler olarak karmza çkmaktadr. ATM44, finansal kurulu müterisinin herhangi bir banka çalan yardmna ihtiyaç duymakszn finansal ilemleri gerçekletirmesine yarayan bilgisayar destekli cihaz olarak tanmlanabilir45. Bankalarda Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas Alnacak lkelere likin Tebli
m. 3/1-c’de ATM, otomatik para çekme ileminin yan sra di
er bankaclk ilemlerinin tamamnn veya bir bölümünün gerçekletirilmesine imkân veren elektronik ilem cihazlar eklinde tanmlanmtr. Gerçekten de bankalarn zamana ve mekana ba
l olmakszn hizmetlerini sunma gayreti bankaclk hizmetlerinin de
iik da
tm kanallar ile sunulmas sonucunu do
urmutur. Bu da
tm kanallarndan biri olan ATM’ler ile ubede gerçekletirilen birçok ilem, bir biliim sistemi olan ATM’ler aracl
yla da gerçekletirilebilmektedir. ATM’lerde hesap açma ya da kapatma ilemleri hariç birçok finansal ilem(Örne
in, nakit çekme, nakit yatrma, havale ilemleri, fatura ödeme, bakiye sorgulama ve benzeri ilemler) gerçekletirilebilmektedir. Kart hamillerinin ATM’ler vastasyla finansal ilemler yapabilecekleri alana geçebilmeleri için kukusuz öncelikle ilem yapmay talep eden kiinin gerçekte ilemleri gerçekletirme hakkna sahip olup olmad
 denetlenecektir. Bu denetim ise, “kimlik do
rulama” ilemi ile gerçekletirilmektedir. Kimlik do
rulama, BBSYEAT m. 3/1-t’de bildirilen bir kimli
in gerçekten bildiren ahsa ait oldu
una dair güvence sa
layan mekanizma olarak tanmlanmtr. ATM’lerde ise kimlik do
rulama ilemi, müterinin "bildi
i", müterinin "sahip oldu
u" veya müterinin "biyometrik bir karakteristi
i olan"

43

http://www.bkm.com.tr/yillara-gore-istatistiki-bilgiler.aspx (Eriim Tarihi: 14.05.2011) 44

“Automated Teller Machine”. Bu kavram Türkçe’ye “Otomatik Vezne Makinesi” ya da “Otomatik Ödeme Makinesi” eklinde çevrilebilir.

45

EN
SA(European Network and Information Security Agency), “ATM Crime: Overview Of The

unsurlardan farkl ikisine ait bileenlerle gerçekletirilmesi gereklili
i düzenlenmitir. Müterinin "bildi
i" unsur olarak PIN bilgisi gibi bileenler, "sahip oldu
u" unsur olarak ATM kart gibi bileenler kullanlabilir46. Kukusuz bu iki bileen teknolojik gelimelere dayal olarak farkllklar gösterebilecektir. Günümüzde ATM’lerde ilem yapabilmek için mutlaka fiziki bir kart kullanmak zorunlu de
ildir. Kartsz ilem ad altnda banka müterisinin cep telefonuna yükledi
i bir yazlm ile ya da bankadan edinilen belirli cihazla tek kullanmlk ifre üretilerek ve banka müterisine ait baz numaralar kullanlarak ATM’lerde finansal ilemler gerçekletirilebilmektedir.

TCK m. 245’de yer alan banka veya kredi kartlarnn kötüye kullanlmas suçu açsndan ATM güvenli
i büyük önem arz etmektedir. Nitekim ATM’lerde gerçekletirilen birtakm eylemlerle bakasna ait banka veya kredi kart ele geçirilebilmekte, kopyalanabilmekte ve bunun üzerine sahte kartlar üretilip, banka ve kart hamilleri zararna ilemler gerçekletirilebilmektedir. ATM’lerin bir biliim sistemi olmas ve bilgisayar destekli ilevlerini yerine getirmesi, ayn bilgisayarlarda oldu
u gibi ATM’lerin hem donanm hem de yazlm unsuru açsndan güvenli
inin sa
lanmasn zorunlu klmaktadr. Bu açdan ATM’lerin fiziki güvenli
inin sa
lanmas yannda bu cihazlarn donanm unsurlarna hayat veren yazlm unsurlarnn da d müdahalelerden korunmas gerekmektedir47.

b. POS (Point Of Sale) Cihazlar

Kart çkaran kurulular çkarm olduklar kartlar ile üye iyerlerinde alveri yaplmasn sa
layacak birtakm mekanizmalar oluturmaktadr. Bu mekanizmann en önemli noktas ödemede kullanlan kart bilgilerinin kart çkaran kurulua iletilerek

46

Bkz. BBSYEAT m. 32/5. 47

BBSYEAT m. 32/3’de ATM’lerin yazlm unsurunun güvenli
inin sa
lanmas yükümlülü
ü u ekilde düzenlenmitir: “ATM cihazlar
üzerine, zararl
içerikli programlar
n kötü niyetli kiilerce

yüklenmesini ve yetkisiz eriimi engelleyecek gerekli tedbirler al
nmal
, cihaza yetkisiz kiilerin herhangi bir ekilde baka bir elektronik cihaz balamas
n
salayacak bütün giri noktalar
eriime kapat
lmal
d
r. ATM’ler üzerine, güvenlik aç
kl
klar
n
gidermek amac
yla otomatik olarak veya düzenli periyotlar ile gerekli güncellemeler ve yamalar yüklenir. ATM cihaz
ile banka aras
ndaki a balant
s
na yetkisiz olarak dier cihazlar
n balanmas
n
engelleyecek ek güvenlik tedbirleri uygulan
r.”

yaplan ilem için onay alnmasdr. Bu ilemlerin gerçekleebilmesi için kart çkaran kurulular üye iyeri sözlemesi kapsamnda alveri yaplan iletmelere POS cihaz tahsis etmektedirler. POS cihaz, enerji ile çalan telefon ve data hatlarn kullanarak elektronik ortamda kurulumu gerçekletirilerek kurulum bankas ile iletiim sa
layarak, dünyadaki kartl sisteme dahil bankalarn biliim sistemlerine ulaarak 10-15 saniye gibi ksa sürede yetkilendirme (otorizasyon) alan ve kendi belle
i ile de baz kontrolleri yaparak sat belgesi basabilen bir tür cihazdr48. POS cihaznn ilevi dikkate alnarak yaplm bir baka tanma göre ise POS, perakende sat yerlerinde veya hizmet edimlerinin ifa edildi
i yerlerde kurulu bulunan otomatik terminallerde, edim bedellerinin nakit kullanlmakszn ve belgesiz olarak, plastik kartlar aracl
yla elektronik yolla ödenmesidir49. POS cihazlar kartn türüne göre karta ait manyetik eride kodlanm ya da çip üzerinde yüklü bilgileri ilem için onay alnmas hususunda kart çkaran kurulua ileten cihazlardr. POS ile gerçekletirilmek istenen ilemde ileyi u ekildedir50:

1. POS sahibi bankaya ait POS üzerinden farkl bir bankaya ait kart ile ilem gerçekletirilmek istendi
inde, ilem POS tarafndan önce POS sahibi bankaya iletilir.

2. POS sahibi banka kartn ait oldu
u banka bilgilerini kontrol edip hedefi belirledikten sonra ilgili hedefe gönderir. (Hedef BKM, Visa, MasterCard, Amex, Diners Club’de herhangi birisi olabilir. ayet yurt içi banka ise hedef BKM’dir.)

3. BKM, kart sahibi bankaya ilemi herhangi bir nedenle iletemezse (banka ile iletiimin olmamas, banka sisteminin arzal olmas, vb) ya da kart sahibi banka timeout süresi olan 15 saniye içerisinde ileme yant veremezse BKM yerine yetkilendirme modülü devreye girer.

4. BKM, çeitli kontroller uygulayarak kart sahibi banka tarafndan belirtilmi limitler dâhilinde ileme onay verir (ya da reddeder). Sonucu POS sahibi bankaya iletir. lem, iletilen bilginin içeri
ine uygun olarak tamamlanr.

48

Kaya, s. 68; “POS ad
verilen sat
 noktas
terminali ise elektronik bir ayg
tt
r. Bu ayg
t, kredi

kart
n
n arka yüzündeki manyetik erit bilgilerini okuyarak, uyar
listesi kontrolünü ve provizyon (otorizasyon) ilemini on-line olarak gerçekletirir. lemin sonucunda ayg
t, tamamen kendisinin düzenledii harcama belgesini ç
kar
r.” YCGK. , E. 2001/6-106, K. 2001/111, T. 29.05.2001

(YKD. , C. 28, S. 1, Ocak 2002, s. 109). 49

ener Oruç Hami, Sat Noktasndan Elektronik Fon Transfer Sistemi (EFTPOS) ve Hukuki Niteli
i, stanbul, 2000, s. 6.

50

Özellikle kredi kart bilgilerinin internet ortamnda mal veya hizmet almnda kullanlmas durumunda onay alnmas ileminin nasl gerçekleece
i önem arz etmektedir. Özellikle teknolojik gelimeler sonucu mal veya hizmet sat gerçekletiren iletmeler ürünlerini internet ortamnda satarak geni müteri kitlelerine ulaabilmektedir. nternet ortamnda kredi kart bilgilerinin kullanlmas yoluyla gerçekletirilen alverilerde POS cihaznn görevini VPOS51 (Sanal POS) almaktadr. VPOS, internette kredi kart ile alveri yaplmasna yönelik olarak tasarlanm ve fiziksel bir POS cihaznn yerine getirebildi
i ilevleri olan bir yazlmdr. Standart bir POS ileminden en temel fark ilemin kart hamili tarafndan balatlmas ve bilgilerin onun tarafndan girilmesidir52.

c.
mprinter Cihaz

mprinter cihaz, iyerinin kredi kart kabul ederken kulland
 ve kredi kartnn ön yüzündeki kabartma bilgileri (kart hamilinin ad soyad, kartn geçerlilik süresi, kart numaras gibi) sat belgesi üzerine geçiren mekanik cihazdr. Ayrca sat tutar ve tarihi gibi bilgiler de üye iyeri görevlisi tarafndan sat belgesi üzerine elle yazlr. mprinter ile yaplan ilemlerde iyeri, bankann kredi kartlar provizyon servisini telefonla arayp kart numarasn vererek ilem için onay talep eder53. Bu cihazlarn kullanm POS cihazlarn yaygnlamas ile sona ermitir.

d. Kiosklar

Banka veya kredi kart çkaran kurulular ATM, internet bankacl
 ya da mobil bankaclk gibi de
iik kanallar ile müterilerine finansal ilemler gerçekletirilebilecek yeni imkanlar sunmaktadrlar. Bu kanallardan birisi de kiosklardr. Kiosk cihazlarnda para çekmek veya yatrmak dnda hemen hemen tüm bankaclk ilemleri gerçekletirilebilir. Bu cihaz ATM’den bu yönüyle ayrlmaktadr. Öncelikle banka müterisi banka veya kredi kartnn manyetik eridini

51

“Virtual POS” 52

BKM, “Sanal POS uygulamas
Nedir?”, Pano Dergisi, S. 12, Temmuz 2003, s. 5. 53

cihazda okutarak ifresini girer. Bununla birlikte ilem yaplabilen alana geçi yaplm olunur. Bu cihazlar son derece güvenlidir çünkü parasal bir ilem gerçekletirildi
inde ilemi tamamlamadan hemen önce ilemlere balarken kullanlan kart bir kez daha okuyucudan geçirilmesi istenir. Ayrca ekrann kullanm için süre kontrolü vardr. Belirli bir sürenin geçmesi durumunda otomatik olarak sistemden çklr ve sisteme giri için tekrar kartn okutulmas ve ifrenin girilmesi gerekir54.

B. Banka ve Kredi Kart

1. Banka Kart

Banka kart55 bankalarn müterilerine sunmu oldu
u, banka ubesi çalanlarna gerek duymakszn kendilerine özel bir ifre/parola aracl
yla hesaplarna ulama, para çekme ve di
er bankaclk hizmetlerini gerçekletirmek için gerekli alana geçi yapmalarna olanak sa
layan plastik karttr56. Banka kartnn ilevi TCK m. 245’in gerekçesinde, “Banka kart
, bankan
n kurduu sisteme hukuka uygun olarak girmeyi salamaktad
r. Bu kart, saptanan ve kart sahibince bilinen bir numara marifetiyle, banka görevlisinin yard
m
olmadan, kart sahibinin kendi hesab
ndan para çekmesini salamaktad
r.” eklinde açklanmtr. Banka müterisi bu ilemleri, banka biliim sisteminin bir unsuru olan ATM57 cihaz üzerinde, banka kart ve kendisine özgü belirlemi oldu
u ifre/parola aracl
yla gerçekletirmektedir. Bir baka deyile banka kart, banka biliim sistemi ile ilem

54

www. isbank.com.tr. 55

ATM kart, bankamatik kart kavramlar da kullanlmaktadr. Ayrca ö
retide bu kartlara “hesaba

eriim kartlar
” da denilmektedir. Bkz. Çeker Mustafa, Kredi Kart Uygulamas ve Özel Hukuk

Açsndan Kredi Kartnn Hukuka Aykr Kullanm, Ankara, 1997, s. 35. 56

Banka kart
, bankadaki bir veya birden fazla vadesiz hesaba ba
l ve kullanlabilir bakiye kadar, otomatik vezne makineleri(ATM) vastasyla para çekme ve sat noktas terminalleri(POS) aracl
yla al veri yapma ilemleri için kullanlan karttr. Bkz. BKM, 2009 Faaliyet Raporu Kitapç, s. 28.

57

“Automated Teller Machine”. Bu kavram Türkçe’ye “Otomatik Vezne Makinesi” ya da “Otomatik Ödeme Makinesi” eklinde çevrilebilir.

yapmaya yetkili kii arasnda ifre/parola ile birlikte kimlik do
rulama ilevi görmektedir58.

Banka kart, 5464 sayl Banka Kartlar ve Kredi Kartlar Kanunu59 m. 3/1-d’de, “Mevduat hesab
veya özel carî hesaplar
n kullan
m
dahil bankac
l
k hizmetlerinden yararlanmay
salayan kart” eklinde tanmlanmtr. Buradan da anlalaca
 üzere, banka kartnn fiziki varl
 bulunmas gerekmektedir.

Banka kartnn mülkiyeti, bu kart çkaran bankaya ait olmakla beraber banka müterisine sadece kullanm hakk verilmektedir60. Banka kartnn ön yüzünde ait oldu
u kurumun ayrc iaretleri, kullancnn ad soyad, kart numaras ve kartn geçerlilik süresi bulunmakta; kartn arka yüzünde ise kart ve kullancsna ait bilgilerin saysal veri halinde bulundu
u manyetik erit yer almaktadr61.

Banka kart, ATM cihazlar vastasyla birçok bankaclk ilemlerinin gerçekletirilmesini sa
lamann yannda, ayrca ödeme arac olma özelli
ine de sahiptir. Gerçekten de günümüzde artk mal veya hizmet alm sonucu ödeme konusunda, üye iyerleri banka kart hamillerine ifre/parolalarn kullanmak suretiyle ödeme imkân tanmaktadr. Ancak banka kartn kredi kartndan ayran en önemli unsur, banka kart ile ödemede banka tarafndan müterisine bir kredi olana
 sunulmamakta, ödeme direkt olarak banka müterisinin mevduat hesab üzerinden düülmektedir. Yani banka kart ile ödeme yaplabilmesi için mutlaka banka müterisinin mevduat hesabnda söz konusu ödeme tutarna karlk gelen parann mevcut olmas gerekmektedir.

58

Nitekim BDDK’nn çkarm oldu
u Bankalarda Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas Alnacak lkelere likin Tebli
(Resmi Gazete T. 14.09.2007, S. 26643)’de, kimlik do
rulamada bu unsurlarn kullanlmas zorunlulu
u belirtilmitir. m. 32/5: “Müterilere uygulanan kimlik

dorulama mekanizmas
birbirinden ba
ms
z en az iki bileenden oluur. Bu iki bileen; müterinin "bildii", müterinin "sahip olduu" veya müterinin " biyometrik bir karakteristii olan" unsur s
n
flar
ndan farkl
ikisine ait olmak üzere seçilir. Müterinin "bildii" unsur olarak PIN bilgisi gibi bileenler, "sahip olduu" unsur olarak ATM kart
gibi bileenler kullan
labilir. Bileenler tamamen müterinin ahs
na özgü olmal
ve bunlar sunulmadan kimlik dorulama gerçekletirilememeli, hizmetlere eriim salanamamal
d
r.”.

59

Resmi Gazete T. 01.03.2006, S. 26095. 60

“…Banka kart
nda mülkiyet bankaya, kullan
m hakk
ise kart hamiline ait olmaktad
r…” YCGK, E. 2010/11-17, K. 2010/65, T. 30.03.2010 (YKD, C. 36, S. 9, Eylül 2010, s.1699.).

61