K. Suçlarn çtima (Suçlarn Birlemesi)
1. Bileik suç
Bileik suç TCK m. 42’de, “Biri dierinin unsurunu veya arlatrc nedenini416 oluturmas dolaysyla tek fiil saylan suça bileik suç denir.” eklinde tanmlanmtr417 418. Bileik suç birden fazla fiilin bulunmas halinde birden çok suçun oluaca kuralnn bir istisnas olarak görülmektedir. Bileik suç halinde ortada esasnda birden çok suç deil, tek fiil ve tek suç, kanunun ifadesiyle “tek fiil saylan suç” bulunmaktadr419. Nitekim TCK m. 42/1 son cümlede “Bu tür suçlarda içtima hükümleri uygulanmaz.” eklindeki düzenleme ile bileik suçun genel içtima kurallarnn bir istisnas olduu vurgulanmtr. Kanun koyucu esasen görünüte içtimann(tüketen-tüketilen norm ilikisi) bir çeidi olan420 bileik suçu, dier
414
Özbek, Banka veya Kredi Kartlarnn Kötüye Kullanlmas Suçu, s.1041; Dülger, Biliim Suçlar, s. 263.
415
Dolaysyla faillik TCK m. 37/2’de, “Suçun ilenmesinde bir bakasn araç olarak kullanan kii
de fail olarak sorumlu tutulur. Kusur yetenei olmayanlar suçun ilenmesinde araç olarak kullanan kiinin cezas, üçte birden yarsna kadar arttrlr.” eklinde düzenlenmitir. Dolaysyla
faillikten söz edilebilmesi için, üzerinde etkinlik kurulan kimse kusur yeteneine sahip olmayabilir, kendisinde cezaszlk sebebi bulunabilir ya da hataya düürülmü bir kii olabilir. Bkz. Özbek/Kanbur/Doan/Bacaksz/Tepe, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, s. 499-500. 416
Maddede “arlatrc sebep” teriminin kullanlmas, 5237 sayl TCK’nn cezann arttrlmas ya da azaltlmasn gerektiren sebepler için kullanm olduu “nitelikli haller” terminolojisine aykr olduu ifade edilmitir. Bkz. Özbek/Kanbur/Doan/Bacaksz/Tepe, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, s. 516; Özgenç zzet, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2010, s. 492. 417
Bu tanmn “Bir suç dier bir suçun unsuru veya arlatc nedeni olduunda, içtima hükümleri
uygulanmaz.” eklinde yaplmas gerektii yönde görü için bkz. Hafzoullar/Özen, s. 377. 418
Madde gerekçesinde bileik suçun düzenlenmesinin nedeni u ekilde açklanmtr: “Maddede
biri dierinin unsurunu veya arlatrc nedenini oluturmas nedeniyle tek fiil saylan ve doktrinde bileik suç (mürekkep suç) olarak adlandrlan fiilin tanm yaplmakta ve bu tür suçlarda, suçu oluturan araç suçtan dolay ayrca ceza verilmeyecei, dolaysyla cezalarn içtima hükümlerinin uygulanmayaca açkça belirtilerek bu konuda meydana gelen bir ksm yanl uygulamalarn bundan böyle giderilmesi amac güdülmektedir.”
419
Koca/Üzülmez, s. 481. 420
çel Kayhan, Suçlarn çtima, stanbul, 1972, s. 204; çel Kayhan, “Görünüte Birleme (çtima)
lkeleri ve Yeni Türk Ceza Kanunu”, TÜSBD, Y. 7, S. 14, Güz 2008, s. 44; Koca/Üzülmez, s.
görünüte içtima hallerinin aksine kanunda ayrca düzenleme gerei duymutur421. Bileik suçta, gerçekte kanunun dier normlarnn düzenledii suçlara bünyesinde unsur veya arlatc sebep olarak yer veren norm, bunu yapmak suretiyle onlar tüketmi, bamszlklarn kaybettirmi olmaktadr422.
TCK m. 245/1’de yer alan suçun bileik suç olup olmad tartmaldr. Daha önce de ifade edildii gibi TCK m. 245/1’de yer alan suç birden fazla hareketli suç olarak düzenlenmitir. Bu bakmdan kartn kullanlmas veya kullandrlmas öncesinde failin madde metnindeki ifadeyle “her ne surette olursa olsun” kart ele geçirmi veya elinde bulundurmu olmas gerekmektedir. Kartn ele geçirilmesi veya elde bulundurulmas hareketlerinin ayr bir suçu oluturduu durumlarda, faile ayrca bu suçtan ceza verilip verilemeyecei önem arz etmektedir. Bir baka deyile “her ne surette olursa olsun” ifadesinin, kartn ele geçirilmesi veya elde bulundurulmasnn oluturduu bamsz suçlarn, TCK m. 245/1’deki suçun unsuru saylmasn ve ayrca bu suçlarn TCK m. 245/1 içinde bamszlklarn yitirmesi sonucunu dourup dourmayaca deerlendirilmelidir.
Öretide TCK m. 245/1’deki suçun bileik suç olarak kabul edilemeyecei, zira bileik suçta bamszlklarn kaybeden dolaysyla tüketilen suçlarn nitelik ve yaptrm arl olarak bileik suç tekil edecek suçtan daha hafif olmas gerektii vurgulanmtr423. Bir baka deyile kanun koyucu bileik suçta, birbirinden bamsz iki suçu birletirmekte ve oluan yeni suçun hakszlk içeriinin daha youn olmas nedeniyle bu suça daha ar bir yaptrm öngörmektedir424. Oysa TCK m. 245/1’e bakldnda kartn her ne surette olursa olsun ele geçirilmesi ya da elde bulundurulmasndan bahsedilmektedir. Bu bakmdan hakszlk younluu TCK m. 245/1’de yer alan suçtan daha ar olan bir suçla örnein yama suçu ile de kartn ele
421
Özgenç’e göre, bileik suça ilikin Kanunun genel hükümlerinde düzenleme yaplmas gereksizdir. Özgenç, s. 492.
422
çel, s. 204; çel, Görünüte Birleme (çtima) lkeleri, s. 44. 423
Taner Fahri Gökçen, “Banka veya Kredi Kartnn Kötüye Kullanlmas Suçu Bir Bileik Suç
mudur?”, AÜHFD , C. 56, S. 2, Y. 2007, s. 79. 424
geçirilmesi mümkündür. Bu nedenle TCK m. 245/1’de yer alan suçu bileik suç olarak kabul etmek mümkün deildir425.
Yukarda açklanan husus dnda bileik suçun varlndan söz edilebilmesi için bamszln yitiren ya da tüketilen suçlardan birinin, kanundaki açk hüküm gereince dier suçun unsuru veya arlatc sebebini tekil etmesi arttr426. Buradan çkan sonuç unsur ya da arlatc sebep olarak öngörülen suç, bileik suç kabul edilen suç içinde ayrca gösterilmelidir427. Nitekim Yargtay da 19.02.1984 tarihli kararnda bu hususu u ekilde açklamaktadr: “Eriyen ve eriten, baka ifade ile kaynaan suçlardan biri dierinin unsuru veya arlatrc sebebini tekil ettiinin yasada açkça gösterilmesi arttr.”428. Açklanan bu nedenlerle TCK m. 245/1’de yer alan suçun bileik suç olarak kabul edilmesi mümkün deildir. Bu nedenle kartn suç tekil eden bir fiil ile ele geçirilmesi ya da elde bulundurulmas sonucu kartn kullanlmas veya kullandrlmas yoluyla yarar salanmas durumunda gerçek içtima gerei hem TCK m. 245/1’deki suçtan hem ilk hareketin oluturduu suçtan ceza verilmesi gerekecektir429. Yargtay’n son dönemde bu konuya ilikin vermi olduu karar da bu görüü destekler niteliktedir430.
425
Aksi görü için Bkz. Karagülmez, s. 268; Dülger, Biliim Suçlar, s. 254; Kurt, s. 184;
Tezcan/Erdem/Önok ise, bu durumda her iki suç arasnda tüketen-tüketilen norm ilikisi söz
konusu olduundan yalnzca TCK m. 245/1’de yer alan suçtan ceza verilmesi gerektiini savunmaktadr. Bkz. Tezcan/Erdem/Önok, s. 788; Katolu’na göre, amaçtaki birlik nedeniyle kartn ele geçirilmesi ile kullanlmas tek fiil olarak saylmal ve sadece TCK m. 245/1’den ceza verilmelidir. Bkz. Katolu, s. 39.
426
Dönmezer/Erman, s. 408. 427
Özbek, Banka veya Kredi Kartlarnn Kötüye Kullanlmas Suçu, s. 1043. 428
YCGK., 19.02.1984, 322/64 (Dönmezer/Erman, s. 408). 429
Ayn yönde bkz. Özbek, Banka veya Kredi Kartlarnn Kötüye Kullanlmas Suçu, s. 1043; Taner, s. 79; Yaar/Gökcan/Artuç, s. 6619; Ylmaz, s. 284.
430
“5237 sayl TCY'nin 245/1. maddesindeki banka veya kredi kartlarn kötüye kullanma suçu
bileik suç olarak düzenlenmemi olup, yasa maddesinde geçen "her ne surette olursa olsun" ifadesi banka veya kredi kartlarnn sadece hukuka uygun yollardan ele geçirilmesini kapsamaktadr. Bunun sonucu olarak; sann kurduu düzenek ile ATM makinesine para çekmek için gelen madurlarn ifresini de örenmek suretiyle ele geçirdii, ekonomik deeri bulunduunda kuku bulunmayan menkul mal niteliindeki banka kart ile baka bir ATM cihazna gidip para çekmesi eklinde gerçekletirdii eylemlerinde, banka veya kredi kartnn kötüye kullanlmas suçu yannda hrszlk suçu da olumaktadr.” YCGK., E. 2010/11-17, K. 2010/65, T.