C. Suçun Objektif (Maddi) Nitelikteki Unsurlar
1. Suçun Maddi Konusu
Suçun maddi konusu, suçun üzerinde ilendii ahs veya eydir148. Bir baka deyile, suçu oluturan ihmal veya icraî hareket suçun maddi konusu olan obje veya ahs üzerinde icra edilir149. Suçun maddi konusu suçun objektif unsuru olup bunun araclyla suçla korunan menfaat ihlal edilmektedir150. Bu bilgiler nda m. 245/1’de düzenlenen suçta ele geçirme, elinde bulundurma, kullanma, kullandrtma gibi hareketler sahte olmayan gerçek bir banka veya kredi kart üzerinde gerçekletii için, bu suçun maddi konusu sahte olmayan gerçek bir banka veya kredi kartdr151. Kukusuz bu kart bakasna ait bir banka veya kredi kart olmak zorundadr. Bu kartlar dnda baz firmalarn bireysel müterilerine baz avantajlar sunmak için çkartm olduu alveri kartlar, telefon kart veya dier kartlar bu suçun maddi konusunu oluturmayacaktr.
Banka kart152 bankalarn müterilerine, banka ubesi çalanlarna gerek duymakszn kendilerine özel bir ifre/parola araclyla hesaplarna ulama, para çekme ve dier bankaclk hizmetlerini gerçekletirmek için gerekli alana geçi yapmalar için, sunmu olduu plastik karttr. Banka kartnn ilevi TCK m. 245’in gerekçesinde, “Banka kart, bankann kurduu sisteme hukuka uygun olarak girmeyi salamaktadr. Bu kart, saptanan ve kart sahibince bilinen bir numara marifetiyle, banka görevlisinin yardm olmadan, kart sahibinin kendi hesabndan para çekmesini salamaktadr.” eklinde açklanmtr. Banka müterisi bu ilemleri, banka biliim sisteminin bir unsuru olan ATM cihaz üzerinde, banka kart ve
148
Demirba Timur, Ceza Hukuku Genel Hükümler, Ankara, 2009, s. 504; Toroslu Nevzat, Ceza Hukuku Genel Ksm, Ankara, 2008, s. 93; Alacakaptan Uur, lenemez Suç, Ankara, Tarihsiz, s. 113; Toroslu, Cürümlerin Tasnifi, s. 61.
149
Soyaslan Doan, Teebbüs Suçu, Ankara, 1994, s. 15. 150
Soyaslan, s. 15. 151
Ayn yönde bkz. Özbek, Banka veya Kredi Kartlarnn Kötüye Kullanlmas Suçu, s. 1025; Tezcan/Erdem/Önok, s. 781; Yaar/Gökcan/Artuç s. 6799. Öretideki baz yazarlar ise bu suçun maddi konusunun failin salad yarar olduunu savunmaktadrlar. Bkz. Dülger, Biliim Suçlar, s. 253; Takn, s. 65.
152
ATM kart, bankamatik kart kavramlar da kullanlmaktadr. Ayrca öretide bu kartlara “hesaba
kendisine özgü belirlemi olduu ifre/parola araclyla gerçekletirmektedir. Bir baka deyile banka kart, banka biliim sistemi ile ilem yapmaya yetkili kii arasnda ifre/parola ile birlikte kimlik dorulama ilevi görmektedir153.
Banka kart, 5464 sayl Banka Kartlar ve Kredi Kartlar Kanunu154 m. 3/1- d’de, “Mevduat hesab veya özel carî hesaplarn kullanm dahil bankaclk hizmetlerinden yararlanmay salayan kart” eklinde tanmlanmtr. Buradan da anlalaca üzere, banka kartnn fiziki varl bulunmas gerekmektedir.
Banka kartnn mülkiyeti, bu kart çkaran bankaya ait olmakla beraber banka müterisine sadece kullanm hakk verilmektedir. Banka kartnn ön yüzünde ait olduu kurumun ayrc iaretleri, kullancnn ad soyad, kart numaras ve kartn geçerlilik süresi bulunmakta; kartn arka yüzünde ise kart ve kullancsna ait bilgilerin saysal veri halinde bulunduu manyetik erit yer almaktadr155.
Banka kart, ATM cihazlar vastasyla birçok bankaclk ilemlerinin gerçekletirilmesini salamann yannda, ayrca ödeme arac olma özelliine de sahiptir. Gerçekten de günümüzde artk mal veya hizmet alm sonucu ödeme konusunda, üye iyerleri banka kart hamillerine ifre/parolalarn kullanmak suretiyle ödeme imkân tanmaktadr. Ancak banka kartn kredi kartndan ayran en önemli unsur, banka kart ile ödemede banka tarafndan müterisine bir kredi olana sunulmamakta, ödeme direkt olarak banka müterisinin mevduat hesab üzerinden düülmektedir. Yani banka kart ile ödeme yaplabilmesi için mutlaka banka müterisinin mevduat hesabnda söz konusu ödeme tutarna karlk gelen parann mevcut olmas gerekmektedir.
153
Nitekim BDDK’nn çkarm olduu Bankalarda Bilgi Sistemleri Yönetiminde Esas Alnacak lkelere likin Tebli (Resmi Gazete T. 14.09.2007, S. 26643)’de, kimlik dorulamada bu unsurlarn kullanlmas zorunluluu belirtilmitir. m. 32/5: “Müterilere uygulanan kimlik
dorulama mekanizmas birbirinden bamsz en az iki bileenden oluur. Bu iki bileen; müterinin "bildii", müterinin "sahip olduu" veya müterinin " biyometrik bir karakteristii olan" unsur snflarndan farkl ikisine ait olmak üzere seçilir. Müterinin "bildii" unsur olarak PIN bilgisi gibi bileenler, "sahip olduu" unsur olarak ATM kart gibi bileenler kullanlabilir. Bileenler tamamen müterinin ahsna özgü olmal ve bunlar sunulmadan kimlik dorulama gerçekletirilememeli, hizmetlere eriim salanamamaldr.”.
154
Resmi Gazete T. 01.03.2006, S. 26095. 155
Kart çkaran kurum tarafndan mülkiyeti kendisine ait olmak üzere, belirli bir limit dahilinde üye iyerlerinde mal ve hizmet satn alma ile nakit çekme yerleri veya otomatik para ödeme makinelerinden nakit çekimlerinde kullanlmak üzere kart hamillerine verilen karta kredi kart ad verilmektedir156. Bu tanmdan da anlalaca üzere kredi kart bir ödeme aracdr. Kredi kartnn ilevi TCK m. 245’in gerekçesinde, “Kredi kartlar ise, banka ile kendisine kart verilen kii arasnda yaplm bir sözleme gereince, kiinin bankann belirli koullarla salad kredi olanan kullanmasn salayan araçtr.” eklinde açklanmtr. Kredi kart hamili, kredi kartn ibraz ederek nakit ödeme belgesini157 imzalamak veya kredi kartna ait ifre/parolay girmek suretiyle, satn ald maln bedelini veya sunulan hizmetin karln ödemekten o an için kurtulur. Bu harcamadan doan borç, kart hamili tarafndan alveri yaplan üye iyerine deil, kart çkaran kuruma ödenir. Böylece kart hamili, yannda para tamaktan kurtulmann yan sra, alveri ile borcun ödenmesi arasnda geçen sürede faizsiz bir krediden yararlanm olur 158.
Kredi kart, 5464 sayl Banka Kartlar ve Kredi Kartlar Kanunu m. 3/1-e’de “Nakit kullanm gerekmeksizin mal ve hizmet alm veya nakit çekme olana salayan basl kart veya fizikî varl bulunmayan kart numaras” eklinde tanmlanmtr. Bu tanmdan da anlalaca üzere, kredi kartnn ilevlerini yerine getiren fiziki varl bulunmayan kart numaras da bu suçun maddi konusunu oluturabilecektir. Özellikle firmalarn teknolojik gelimeler nda ürün satlarn elektronik ortamlara aktarmalar, kredi kartlarnn bu ortamlarda yaplan alverilerde kullanlmasnn yaygnlamas sonucunu dourmu, bu durum yasa koyucuyu, böyle bir tanmlamada bulunmaya sevk etmitir. Fiziki anlamda kredi kart bulunmasa da finansal ilemlerin gerçekletirilmesine olanak salayan bu
156
Teoman, s. 6-7. 157
5464 sayl Banka Kartlar ve Kredi Kartlar Kanunu m. 3/1-l’de, nakit ödeme belgesi, “Bankalarca veya yetkili üye iyerlerince banka kart veya kredi kart hamiline yaplan nakit
ödemelerde düzenlenerek, kart hamilinin kimliinin bir kod numaras, ifre veya kimlii belirleyici baka bir yöntemle belirlendii haller dnda kart hamili tarafndan imzalanan belge”
eklinde tanmlanmtr. 158
numaralar “karta ilikin hassas veri159” olarak kabul edilmektedir. Uygulamada özellikle internet üzerinden alverilerde ya da deiik kanallardan(internet, telefon, faks vb.) mal sipariinde bulunulmasnda kredi kart numarasnn, dolaysyla karta ilikin hassas verinin ödeme için kullanld görülmektedir.
Nihayet, asli kredi kart hamilinin sözleme artlarna göre ve asli kartn limiti dahilinde, kredi kart hamilinin yaknlar (e, çocuk, karde gibi) tarafndan kullanlmak üzere düzenlenen160 “ek kart” da bu suçun maddi konusunu oluturabilecektir.