T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI MÜZİK EĞİTİMİ BİLİM DALI
GELENEKSEL TÜRK SANAT MÜZİĞİ DERSİNDE DİZGELİ ÖĞRETİM YÖNTEMİNİN
ÖĞRENCİ ERİŞİSİNE VE KALICILIĞA ETKİSİ
DOKTORA TEZİ
Hazırlayan
Abdurrahim Can ELDEMİR
T.C.
GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ
GÜZEL SANATLAR EĞİTİMİ ANABİLİM DALI MÜZİK EĞİTİMİ BİLİM DALI
GELENEKSEL TÜRK SANAT MÜZİĞİ DERSİNDE DİZGELİ ÖĞRETİM YÖNTEMİNİN ÖĞRENCİ ERİŞİSİNE VE KALICILIĞA ETKİSİ
DOKTORA TEZİ
Hazırlayan
Abdurrahim Can ELDEMİR
Tez Danışmanı
Prof. Dr. Gülçin YAHYA KAÇAR
ÖNSÖZ
Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardan mezun olan pek çok müzik öğretmeni, Geleneksel Türk Sanat Müziği alanındaki yetersizliklerinden dolayı mesleki hayatlarında çeşitli sıkıntılarla karşılaşmaktadır. Müzik öğretmenlerinin mesleki hayatta karşılaştıkları bu sıkıntılar, müzik eğitimi anabilim dallarında verilen eğitimin, nitelik, mesleğe yönelik oluşluk, verimlilik gibi çeşitli açılardan gözden geçirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Geleneksel Türk Sanat Müziği eğitiminin daha nitelikli hale getirilmesi, dersin öncelikli olarak öğeler arası ilişkiler bakımında iyi düzenlenmiş bir öğretim programı çerçevesinde yürütülmesine bağlıdır. Dersten beklenen verimin en yüksek düzeye çıkarılması ise, ancak konuların işlenişi sırasında doğru seçilmiş öğretim strateji, yöntem ve tekniklerinin doğru yerde kullanılması ile mümkün olabilecektir.
Bu düşünceden hareketle, Geleneksel Türk Sanat Müziği dersinin “Makamlar”, “Usûller” ve “Formlar” üniteleri, modern ve sentez bir yaklaşım olan Dizgeli Öğretim yöntemine göre yeniden düzenlenmiş ve bu derste ulaşılmak istenen hedeflerin en etkili şekilde gerçekleştirilmesi için öğretmen adaylarına, süregelen öğretim yöntemlerinden ve eğitim ortamlarından farklı bir eğitim ortamı oluşturulmuştur. Yapılan bu araştırmanın ve Dizgeli Öğretim yönteminin, Geleneksel Türk Sanat Müziği dersini daha verimli bir hale getireceği ve öğretmen adaylarının mesleki hayatta ihtiyaç duyacağı bilgileri edinmelerine yardımcı olacağı düşünülmektedir.
Gerek müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki GTSM dersi öğretim sürecinin planlanma, uygulanma ve değerlendirme durumlarının betimlenerek değerlendirildiği gerekse GTSM dersinde uygulanan Dizgeli Öğretim yönteminin, öğrenci erişisi üzerindeki etkisinin ortaya koyulduğu bu araştırma Haziran 2010’da tamamlanmıştır.
Araştırmanın her aşamasında deneyimi, bilgi birikimi ve hoşgörüsüyle benden yardımını esirgemeyen, öğrencisi olmaktan onur duyduğum değerli hocam ve danışmanım Prof.Dr. Gülçin YAHYA KAÇAR’a, yapıcı fikirleriyle çalışmaya yön veren değerli hocalarım Prof.Dr. Salih AKKAŞ’a, Doç. Sadık ÖZÇELİK’e, Yrd.Doç.Dr. Ersan ÇİFTÇİ’ye ve Yrd.Doç.Dr. Yücel KAYABAŞI’na, yardım ve desteklerini benden esirgemeyen değerli arkadaşlarım Arş.Gör. Koray ÇELENK, Arş.Gör. Begüm YALÇINKAYA’ya ve Kâmile ESKİN’e teşekkürü bir borç bilirim.
ÖZET
GELENEKSEL TÜRK SANAT MÜZİĞİ DERSİNDE DİZGELİ ÖĞRETİM
YÖNTEMİNİN ÖĞRENCİ ERİŞİSİNE VE KALICILIĞA ETKİSİ
ELDEMİR, Abdurrahim Can
Doktora, Güzel Sanatlar Eğitimi Anabilim Dalı Müzik Eğitimi Bilim Dalı Tez Danışmanı: Prof. Dr. Gülçin YAHYA KAÇAR
Haziran – 2010, 398 sayfa
Bu araştırma; Eğitim Fakültelerine bağlı Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümleri Müzik Eğitimi Anabilim Dalları Lisans Programında yer alan Geleneksel Türk Sanat Müziği dersi öğretim sürecinin planlanma, uygulanma ve değerlendirme durumlarını betimleyerek değerlendirmek ve bu derste uygulanan Dizgeli Öğretim yönteminin öğrenci erişisi üzerindeki etkisini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır.
Araştırma, iki bölümden meydana gelmektedir. İlk bölümde Eğitim Fakültelerine bağlı Müzik Eğitimi Anabilim Dalları’ndaki “Geleneksel Türk Sanat Müziği” dersinin planlanma, uygulanma ve değerlendirme durumları betimlenerek değerlendirmiştir. Bu bölümde yer alan problemlerin çözümü için gerekli olan veriler, anket formu yoluyla toplanmıştır. İkinci bölümde Geleneksel Türk Sanat Müziği dersinde uygulanan Dizgeli Öğretim yönteminin öğrenci erişisi üzerindeki etkisine bakılmıştır. Bu bölümde yer alan problemlerin çözümü için gerekli olan veriler ise hazırlanan Geleneksel Türk Sanat Müziği dersi öğretim programı ve erişi testi yoluyla toplanmıştır.
Verilerin istatistiksel analizlerinde SPSS 15 (The Statistical Packet For The Social Science) paket programı kullanılmıştır. Araştırmanın ilk bölümündeki nicel verilerin çözümlemeleri, frekans (f) ve yüzde (%)’leri alınmak suretiyle yapılmıştır. Araştırmanın ikinci bölümündeki nicel verilerin çözümlenmesinde ise Kolmogorov-Smirnov testi, F testi, Tukey testi ve Friedman’ın F testinden yararlanılmıştır.
Anketler üzerinde yapılan çözümlemeler sonucunda, Müzik Eğitimi Anabilim Dallarındaki Geleneksel Türk Sanat Müziği derslerinin, modern programcılık anlayışına göre hazırlanmış öğretim programları çerçevesinde yürütülmediği ve en yaygın kullanım alanına sahip program türünün, Tanımsal Program olduğu saptanmıştır. Geleneksel Türk Sanat Müziği dersi öğrenme-öğretme sürecinde en çok düz anlatım yönteminin, gösterip yaptırma yönteminin ve soru cevap yönteminin, dersin işlenişi sırasında ise en çok yazı tahtası, kaset, cd, cd çalar v.b. materyallerin kullanıldığı tespit edilmiştir. Bunun yanı sıra Geleneksel Türk Sanat Müziği dersindeki ölçme-değerlendirmelerde ağırlıklı olarak yazılı sınav türünün tercih edildiği, ders süresinin genel olarak yetersiz bulunduğu ve en yaygın kullanım alanına sahip ilk üç kaynağın; İsmail Hakkı Özkan’ın Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri isimli kitabı, makaleler ve çeşitli işitsel materyaller, Zeki Yılmaz’ın Türk Mûsikîsi Dersleri isimli kitabı olduğu ortaya çıkmıştır.
Erişi testleri üzerinde yapılan çözümlemeler sonucunda, Dizgeli Öğretim yöntemine göre eğitim verilen deney grubunun bilgi, kavrama, toplam erişi ve toplam kalıcılık düzeyi puanları ile geleneksel öğretim yöntemine göre eğitim verilen kontrol grubunun bilgi, kavrama, toplam erişi ve toplam kalıcılık düzeyi puanları arasında, deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmuştur. Bu araştırma ile Dizgeli Öğretim yönteminin, Geleneksel Türk Sanat Müziği eğitimini nitelik ve verimlilik bakımından bulunduğu noktadan daha üst noktaya taşıyabilecek özellikte bir yaklaşım olduğu ortaya koyulmuştur.
Anahtar kelimeler: Müzik Eğitimi Anabilim Dalı, Geleneksel Türk Sanat Müziği dersi, öğretim programı, öğretim süreci, Dizgeli Öğretim yöntemi, Geleneksel Öğretim yöntemi, Erişi, Erişi Testi.
ABSTRACT
The effect of systematic instruction method on the achievements and permanence of students in traditional Turkish art music
ELDEMİR, Abdurrahim Can
PhD., Fine Arts Education Program, Music Education Advisor: Prof. Dr. Gülçin YAHYA KAÇAR
June – 2010, 398 pages
This study has been carried out to determine the effect of systematic instruction method on the achievements of students and to assess the situation in the process of planning, implementation and evaluation in the traditional Turkish art music offered in the program of music education program at the departments of music education under the faculties of education.
The study is comprised of two parts. In the first part an assessment of the situation in the process of planning, implementation and evaluation in the traditional Turkish art music offered in the program of music education program at the departments of music education under the faculties of education was performed through a descriptive study. In this part, the data necessary in order to settle the problems were collected through a questionnaire form. In the second part, the effect of systematic instruction model on the achievement of students was dealt with. The data necessary to settle the problems given in this part were collected through an achievement test and the curriculum of traditional Turkish art music.
In the analysis of the data SPSS 15 (The Statistical Package for the Social Science) software was employed. The analyses of the quantitative data given in the first part were performed through frequency (f) and percentage (%) values, while in the second part Kolmogorov-Smirnov test, F test, Tukey test and Friedman F test were employed.
The results of the analyses suggest that the courses of traditional Turkish art music are offered in a manner that doesn’t cover the elements of contemporary instructional programs and the most commonly employed instructional program is Descriptive Program. Besides, it has also been found out that the instructors of the course of the traditional Turkish art music do not share common grounds insetting the contents and the subject matter, they use most commonly the exposition method, demonstration method and question-answering method. Moreover it has been determined that the materials such as board, cassette, cd, cd player etc. are mainly used during instruction. On the other hand, it has been found out that in the phases of evaluation-measurement in the course of traditional Turkish art music open-ended exam method along with oral exam method has been widely used, the duration of the courses has been found short and the most commonly used course books are the theory and technique of Turkish Music by İsmail Hakkı Özkan, various audio materials and the course of Turkish music by Zeki Yılmaz.
As a result of the analyses of the achievement tests, according to the systematic instruction method there is statistically significant difference in favor of the experiment group between the scores of comprehension, total achievement and total permanence of the experiment group and the scores of comprehension, total achievement and total permanence of the control group in terms of traditional instruction method. Through this study it has been put forward that compared to the traditional instruction method, the systematic instruction method is the approach with the potential to enrich and enhance the education of traditional Turkish art music in quality and quantity.
Keywords: music education program, traditional Turkish art music, instructional program, instructional process, systematic instruction model, traditional instructional method, achievement, achievement test.
İÇİNDEKİLER Sayfa No ÖNSÖZ ... iii ÖZET ... v ABSTRACT ... vii İÇİNDEKİLER ... ix
TABLOLAR LİSTESİ ... xii
ŞEKİLLER LİSTESİ ... xx
GRAFİKLER LİSTESİ ... xxi
KISALTMALAR LİSTESİ ... xxviii
BÖLÜM I ... 1 GİRİŞ ... 1 1.1. Problem Durumu ... 3 1.1.1. Problem Cümlesi ... 3 1.1.2. Alt Problemler ... 4 1.2. Amaç ... 6 1.3. Önem ... 6 1.4. Varsayımlar... 7 1.5. Sınırlılıklar ... 7 1.6. Tanımlar ... 8 1.7. İlgili Araştırmalar ... 9 BÖLÜM II ... 18 KAVRAMSAL ÇERÇEVE ... 18 2.1. Eğitim... 18 2.1.1. Eğitim Programı ... 19 2.1.2. Öğretim Programı ... 21
2.2. Öğretim Stratejileri ... 22
2.2.1. Sunuş Yoluyla Öğretim Stratejisi ... 22
2.2.2. Buluş Yoluyla Öğretim Stratejisi ... 23
2.2.3. Araştırma-İnceleme Yoluyla Öğretim Stratejisi ... 24
2.3. Öğretim Yöntemleri ... 24
2.3.1. Anlatım Yöntemi ... 25
2.3.2. Soru Cevap Yöntemi ... 26
2.3.3. Tartışma Yöntemi ... 26
2.3.4. Örnek Olay Yöntemi ... 26
2.3.5. Gösterip Yaptırma Yöntemi ... 27
2.3.6. Bireysel Çalışma Yöntemi ... 28
2.3.7. Problem Çözme Yöntemi ... 28
2.3.8. Karma Yöntem ... 29
2.3.9. Geleneksel Öğretim Yöntemi... 30
2.4. Dizgeli Öğretim Yöntemi ... 31
2.4.1. Hedef Davranışlar ... 36
2.4.2. İçeriğin Düzenlenmesi ... 37
2.4.3. Eğitim Durumları ... 37
2.4.4. Sınama Durumları ... 39
2.4.5. Dizgeli Öğretime Göre Ders Planının Düzenlenmesi ... 40
BÖLÜM III ... 49
YÖNTEM ... 49
3.1. Araştırmanın Modeli ... 49
3.2. Evren ve Örneklem... 50
3.3. Veri Toplama Araçlarının Geliştirilmesi ve Uygulanması ... 52
3.3.1. Anket Formunun Geliştirilmesi ... 52
3.3.2. Erişi Testinin Geliştirilmesi, Deney Grubunun Belirlenmesi ve Erişi Testinin Uygulanması ... 53
BÖLÜM IV... 58
BULGULAR ve YORUM ... 58
4.1. Anket Yoluyla Elde Edilen Verilere İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 58
4.1.1. Kişisel Bilgilere İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 58
4.1.2. GTSM Dersinde Kullanılmakta Olan Öğretim Programlarına İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 71
4.1.3. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Ünitelerin) Belirlenmesine İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 77
4.1.4. GTSM Dersinde Üzerinde Durulan İçerik ve Konu Alanlarına (Ünitelere) İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 82
4.1.5. GTSM Dersi Öğrenme-Öğretme Sürecinde Kullanılan Yöntem ve Tekniklere İlişkin Bulgular ve Yorumlar... 108
4.1.6. GTSM Dersinin İşlenişi Sırasında Kullanılan Materyallere İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 115
4.1.7. GTSM Dersindeki Etkinliklere İlişkin Bulgular ve Yorum ... 123
4.1.8. GTSM Dersindeki Ölçme-Değerlendirme Durumlarınaİlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 132
4.1.9. GTSM Dersinde Kullanılan Kaynaklarave Süreye İlişkin Bulgular ve Yorumlar ... 139
4.1.10. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Mezun Olduğu Okul Türü, Görev Yaptığı Müzik Eğitimi Anabilim Dalı ve Esas Branşı Arasındaki İlişkiye Ait Bulgular ... 143
4.1.11. Mezun Olunan Okul Türü, İçerik ve Konu Alanları, Öğretim Yöntemleri, Etkinlikler, Sınama-Ölçme Durumları, Mesleki Kıdem Gibi Kişisel Özelliklerin Karşılaştırılması Sonucunda Elde Edilen Bulgular ... 146
4.2. Erişi Testi Yoluyla Elde Edilen Verilere İlişkin Bulgular ve Yorumlar .. 149
BÖLÜM V ... 167
SONUÇ ve ÖNERİLER ... 167
KAYNAKÇA... 182
TABLOLAR LİSTESİ
Tablo 3.1.1. Kontrol Gruplu Öntest-Sontest Deneysel Desen ... 50 Tablo 3.2.1. Ankete katılan Öğretim Elemanlarının Görev Yapmakta
Olduğu Müzik Eğitimi Anabilim Dalları ... 51 Tablo 4.1.1.1. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Görev Yaptığı
Akademik Birimlere İlişkin Dağılım ... 59 Tablo 4.1.1.2. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Cinsiyet
Bilgilerine İlişkin Dağılım ... 60 Tablo 4.1.1.3. Öğretim Elemanlarının GTSM Eğitimciliğindeki
Kıdemlerine İlişkin Dağılım ... 61 Tablo 4.1.1.4. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Mezun
Oldukları Okul Türüne İlişkin Dağılım ... 62 Tablo 4.1.1.5. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Akademik
Derecelerine İlişkin Bilgilerin Dağılımı ... 63 Tablo 4.1.1.6. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Sahip
Oldukları Akademik Unvana İlişkin Bilgilerin Dağılımı ... 64 Tablo 4.1.1.7. Öğretim Elemanları Tarafından Yapılan Lisansüstü
Tezlerinin GTSM İle İlgisine İlişkin Bilgilerin Dağılımı... 65 Tablo 4.1.1.8. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Kıdemlerine
İlişkin Dağılım ... 66 Tablo 4.1.1.9. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Geleneksel
Türk Müziği Çalgılarından Birini Çalma Durumuna İlişkin
Dağılım ... 67 Tablo 4.1.1.10. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Çaldığı
Geleneksel Türk Müziği Çalgılarına İlişkin Dağılım ... 68 Tablo 4.1.1.11. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının GTSM
Etkinliği Düzenlemelerine İlişkin Dağılım ... 69 Tablo 4.1.1.12. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Branşlarına
Tablo 4.1.2.1. GTSM Derslerinde Kullanılan Öğretim Programlarının Altı
Öğeli Çağdaş Öğretim Programına Uygunluk Durumu ... 71 Tablo 4.1.2.2. İdari ve Akademik Personelin GTSM Derslerinde Kullanılan
Öğretim Programlarının Hazırlanmasına Katkı Sağlama
Durumu ... 72 Tablo 4.1.2.3. GTSM Derslerinde Kullanılan Öğretim Programlarının
Öğretim Elemanları Tarafından Hazırlanma Durumu ... 73 Tablo 4.1.2.4. GTSM Derslerinde Kullanılan Öğretim Programlarının Hedef
Davranışları Gerçekleştirmeye Uygun Olma Durumu ... 74 Tablo 4.1.2.5. GTSM Derslerinde Kullanılan Öğretim Programlarının
Etkililik Bakımından Değerlendirilme Durumu ... 75 Tablo 4.1.2.6. Öğretim Elemanlarınca GTSM Dersinde Kullanılan
Programların Türlere Göre Dağılımı ... 76 Tablo 4.1.3.1. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Üniteleri)
Belirlenmesinde YÖK’ün Tanımının Esas Alınma Durumu... 77 Tablo 4.1.3.2. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Üniteleri)
Belirlemesinde MEB İlköğretim-Ortaöğretim Müzik
Programlarının Esas Alınma Durumu ... 78 Tablo 4.1.3.3. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Üniteleri)
Belirlemesinde TMDK’da Uygulanan GTSM Dersi Öğretim
Programının Esas Alınma Durumu ... 79 Tablo 4.1.3.4. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Ünitelerin)
Belirlenmesinde Deneyim Gözlem ve Çalışma Sonuçlarının
Esas Alınma Durumu ... 80 Tablo 4.1.3.5. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Ünitelerin)
Belirlemesinde Dersin Genel Müzik Kültürü Olarak Verilmesi Gerektiği Düşüncesinin Esas Alınma Durumu ... 81 Tablo 4.1.4.1. GTSM Derslerinde GTSM İle İlgili Temel Bilgilere Yer
Verilme Durumu ... 82 Tablo 4.1.4.2. GTSM Derslerinde Arel-Ezgi-Uzdilek Ses Sistemiyle İlgili
Tablo 4.1.4.3. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer Alan Basit Makamların Öğretilme Durumu ... 84 Tablo 4.1.4.4. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Almayan Basit Makamların Öğretilme Durumu ... 85 Tablo 4.1.4.5. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Alan Şed (Göçürülmüş) Makamların Öğretilme Durumu ... 86 Tablo 4.1.4.6. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Almayan Şed (Göçürülmüş) Makamların Öğretilme Durumu ... 87 Tablo 4.1.4.7. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Alan Birleşik Makamların Öğretilme Durumu... 88 Tablo 4.1.4.8. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Almayan Birleşik Makamların Öğretilme Durumu ... 89 Tablo 4.1.4.9. GTSM Derslerinde GTSM Usûllerinin Sınıflandırılması İle
İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumu ... 90 Tablo 4.1.4.10. GTSM Derslerinde Beş ve Altı Zamanlı Usûllerin Öğretilme
Durumu ... 91 Tablo 4.1.4.11. GTSM Derslerinde Yedi Zamanlı Usûllerin Öğretilme
Durumu ... 92 Tablo 4.1.4.12. GTSM Derslerinde Sekiz Zamanlı Usûllerin Öğretilme
Durumu ... 93 Tablo 4.1.4.13. GTSM Derslerinde Dokuz Zamanlı Aksak Usûlünün
Öğretilme Durumu... 94 Tablo 4.1.4.14. GTSM Derslerinde Dokuz Zamanlı Raks Aksağı Usûlünün
Öğretilme Durumu... 95 Tablo 4.1.4.15. GTSM Derslerinde GTSM Formlarının Sınıflandırılması İle
İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumu ... 96 Tablo 4.1.4.16. GTSM Derslerinde Kâr ve Beste Formu İle İlgili Temel
Bilgilere Yer Verilme Durumu ... 97 Tablo 4.1.4.17. GTSM Derslerinde Ağır Semaî, Yürük Semaî ve Şarkı
Formu İle İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumu ... 98 Tablo 4.1.4.18. GTSM Derslerinde Peşrev ve Medhâl Formu İle İlgili Temel
Tablo 4.1.4.19. GTSM Derslerinde Saz Semaîsi Formu İle İlgili Temel
Bilgilere Yer Verilme Durumu ... 100 Tablo 4.1.4.20. GTSM Derslerinde Longa ve Sirto Formu İle İlgili Temel
Bilgilere Yer Verilme Durumu ... 101 Tablo 4.1.4.21. GTSM Derslerinde Taksîm Formu İle İlgili Temel Bilgilere
Yer Verilme Durumu ... 102 Tablo 4.1.4.22. GTSM Derslerinde Mevlevî Ayini ve Kaside Formları İle
İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumu ... 103 Tablo 4.1.4.23. GTSM Derslerinde GTSM Çalgılarının Sınıflandırılması İle
İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumu ... 104 Tablo 4.1.4.24. GTSM Derslerinde Ud, Kanun, Tanbur, Ney, Klasik
Kemençe, Bendir Gibi Yaygın Olarak Kullanılan Çalgılar İle
İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumu ... 105 Tablo 4.1.4.25. GTSM Derslerinde Kudüm, Lavta, Rebap Gibi Özel Kulanım
Alanına Sahip Çalgılar İle İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme
Durumu ... 106 Tablo 4.1.4.26. GTSM Derslerinde GTSM Türleri İle İlgili Temel Bilgilere
Yer Verilme Durumu ... 107 Tablo 4.1.5.1. Anlatım Yönteminin GTSM Derslerinde Kullanılma Durumu ... 108 Tablo 4.1.5.2. Gösterip Yaptırma Yönteminin GTSM Derslerinde
Kullanılma Durumu ... 109 Tablo 4.1.5.3. Problem Çözme Yönteminin GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumu ... 110 Tablo 4.1.5.4. Örnek Olay Yönteminin GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumu ... 111 Tablo 4.1.5.5. Soru-Cevap Yönteminin GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumu ... 112 Tablo 4.1.5.6. Beyin Fırtınası Yönteminin GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumu ... 113 Tablo 4.1.5.7. Karma Yöntemin GTSM Derslerinde Kullanılma Durumu ... 114 Tablo 4.1.6.1. Tepegöz ve Tepegöz Şeffafının GTSM Derslerinde
Tablo 4.1.6.2. Projeksiyon Makinasının GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumu ... 116
Tablo 4.1.6.3. Eğitici Filmlerin GTSM Derslerinde Kullanılma Durumu ... 117
Tablo 4.1.6.4. Yazı Tahtasının GTSM Derslerinde Kullanılma Durumu ... 118
Tablo 4.1.6.5. Bilgisayarın GTSM Derslerinde Kullanılma Durumu ... 119
Tablo 4.1.6.6. İnternetin GTSM Derslerinde Kullanılma Durumu ... 120
Tablo 4.1.6.7. Kaynak Kitapların GTSM Derslerinde Kullanılma Durumu ... 121
Tablo 4.1.6.8. Kaset, Cd, Cd Çalar v.b. Materyallerin GTSM Derslerinde Kullanılma Durumu ... 122
Tablo 4.1.7.1. GTSM Dersi Öğretim Programına Dair Öğrencilerin Bilgilendirilme Durumu ... 123
Tablo 4.1.7.2. GTSM Dersi Konu Alanlarına (Ünitelere) Dair Öğrencilerin Bilgilendirilme Durumu ... 124
Tablo 4.1.7.3. GTSM Dersinde Kazandırılmak İstenen Hedef Davranışlara Dair Öğrencilerin Bilgilendirilme Durumu ... 125
Tablo 4.1.7.4. GTSM Derslerinde Nitelikli Sanatçılar Tarafından İcra Edilmiş Nitelikli Eserlerin Dinletilmesi Durumu ... 126
Tablo 4.1.7.5. GTSM Derslerinde Öğretilen Makamlarla İlgili Seyir Örnekleri Verilmesi Durumu ... 127
Tablo 4.1.7.6. GTSM Derslerinde Öğretilen Makamlarla İlgili Öğrencilere Seyir Yazdırılması Durumu ... 128
Tablo 4.1.7.7. GTSM Derslerinde Öğrencilere Usûl Vurdurarak Eser Okutulma Durumu ... 129
Tablo 4.1.7.8. GTSM Derslerinde Öğrencilere Form Özellikleri Bakımından Eser İncelemesi Yaptırma Durumu ... 130
Tablo 4.1.7.9. GTSM Derslerinde Tanıtılan Çalgılarla İlgili Görsel ve İşitsel Etkinlik Düzenleme Durumu ... 131
Tablo 4.1.8.1. Ölçme-Değerlendirmede Kontrol Grupsuz Öntest-Sontest Deneysel Deseninin Kullanılma Durumu ... 132
Tablo 4.1.8.2. Ölçme-Değerlendirmede İzleme Testinin Kullanılma Durumu .... 133
Tablo 4.1.8.3. Ölçme-Değerlendirmede Yazılı Sınav Türünün Kullanılma Durumu ... 134
Tablo 4.1.8.4. Ölçme-Değerlendirmede Sözlü Sınav Türünün Kullanılma
Durumu ... 135 Tablo 4.1.8.5. Ölçme-Değerlendirmede Çoktan Seçmeli Testlerin
Kullanılma Durumu ... 136 Tablo 4.1.8.6. GTSM Derlerinde Ödevlendirme Tekniğinin Kullanılma
Durumu ... 137 Tablo 4.1.8.7. Ölçme-Değerlendirmelerde GTSM Dersi Değerlendirme
Ölçeği Kullanılma Durumu ... 138 Tablo 4.1.9.1. GTSM Dersinde Kullanılan Kaynakların Kullanım
Yaygınlığına Göre Dağılımı ... 139 Tablo 4.1.9.2. GTSM Dersi Süresinin Yeterli Görülme Durumu... 141 Tablo 4.1.9.3. Olması Gerektiği Düşünülen GTSM Dersi Süresine İlişkin
Görüşler ... 142 Tablo 4.1.10.1. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Mezun Olduğu
Okul İle Görev Yaptığı Müzik Eğitimi Anabilim Dalı
Arasındaki İlişki ... 143 Tablo 4.1.10.2. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Esas Branşı İle
Görev Yaptığı Müzik Eğitimi Anabilim Dalı Arasındaki
İlişki ... 144 Tablo 4.1.10.3. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Mezun Olduğu
Okul İle Branşı Arasındaki İlişki ... 145 Tablo 4.1.11.1. GTSM Dersinde Üzerinde Durulan İçerik ve Konu
Alanlarına İlişkin Öğretim Elemanı Görüşlerinin Mezun
Oldukları Okul Türü Açısından Karşılaştırılması ... 146 Tablo 4.1.11.2. GTSM Dersinde Kullanılan Öğretim Yöntemlerine İlişkin
Öğretim Elemanı Görüşlerinin Mezun Oldukları Okul Türü
Açısından Karşılaştırılması ... 147 Tablo 4.1.11.3. GTSM Dersinde Gerçekleştirilen Etkinliklere İlişkin Öğretim
Elemanı Görüşlerinin Mezun Oldukları Okul Türü Açısından
Tablo 4.1.11.4. GTSM Dersinde Gerçekleştirilen Ölçme-Değerlendirme Etkinliklerine İlişkin Öğretim Elemanı Görüşlerinin Mesleki
Kıdem Açısından Karşılaştırılması ... 148 Tablo 4.2.1. Deney ve Kontrol Gruplarının Erişi Testi Bilgi Düzeyi Öntest
Puanları t Testi Sonuçları ... 149 Tablo 4.2.2. Deney ve Kontrol Gruplarının Erişi Testi Bilgi Düzeyi
Sontest Puanları t Testi Sonuçları... 149 Tablo 4.2.3. Deney ve Kontrol Gruplarının Öntest Kavrama Düzeyi
Puanları t Testi Sonuçları ... 151 Tablo 4.2.4. Deney ve Kontrol Gruplarının Sontest Kavrama Düzeyi
Puanları t Testi Sonuçları ... 151 Tablo 4.2.5. Deney ve Kontrol Gruplarının Öntest Toplam Erişi Düzeyi
Puanları t Testi Sonuçları ... 153 Tablo 4.2.6. Deney ve Kontrol Gruplarının Sontest Toplam Erişi Düzeyi
Puanları t Testi Sonuçları ... 153 Tablo 4.2.7. Deney ve Kontrol Gruplarının Kalıcılık Testi Bilgi Düzeyi
Puanları t Testi Sonuçları ... 155 Tablo 4.2.8. Deney ve Kontrol Gruplarının Kalıcılık Testi Kavrama
Düzeyi Puanları t Testi Sonuçları ... 155 Tablo 4.2.9. Deney ve Kontrol Gruplarının Kalıcılık Testi Toplam Erişi
Düzeyi Puanları t Testi Sonuçları ... 156 Tablo 4.2.10. Deney Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Bilgi Düzeyi Puanları Açısından Karşılaştırılması ... 157 Tablo 4.2.11. Friedman’ın F Testinden Elde Edilen İstatistiksel Sonuçlar ... 158 Tablo 4.2.12. Deney Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Bilgi Düzeyi Puanları Açısından İkili
Karşılaştırılması ... 158 Tablo 4.2.13. Deney Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Kavrama Düzeyi Açısından Karşılaştırılması ... 159 Tablo 4.2.14. Friedman’ın F Testinden Elde Edilen İstatistiksel Sonuçlar ... 159
Tablo 4.2.15. Deney Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık Testinin Kavrama Düzeyi Puanları Açısından İkili
Karşılaştırılması ... 160 Tablo 4.2.16. Deney Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Toplam Erişi Düzeyi Açısından Karşılaştırılması ... 160 Tablo 4.2.17. Friedman’ın F Testinden Elde Edilen İstatistiksel Sonuçlar ... 161 Tablo 4.2.18. Deney Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Toplam Erişi Düzeyi Puanları Açısından İkili
Karşılaştırılması ... 161 Tablo 4.2.19. Kontrol Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Bilgi Düzeyi Açısından Karşılaştırılması ... 162 Tablo 4.2.20. Friedman’ın F Testinden Elde Edilen İstatistiksel Sonuçlar ... 162 Tablo 4.2.21. Kontrol Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Bilgi Düzeyi Puanları Açısından İkili
Karşılaştırılması ... 163 Tablo 4.2.22. Kontrol Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Kavrama Düzeyi Açısından Karşılaştırılması ... 163 Tablo 4.2.23. Friedman’ın F Testinden Elde Edilen İstatistiksel Sonuçlar ... 164 Tablo 4.2.24. Kontrol Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Kavrama Düzeyi Puanları Açısından İkili
Karşılaştırılması ... 164 Tablo 4.2.25. Kontrol Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Toplam Erişi Düzeyi Açısından Karşılaştırılması ... 165 Tablo 4.2.26. Friedman’ın F Testinden Elde Edilen İstatistiksel Sonuçları ... 165 Tablo 4.2.27. Kontrol Grubuna Uygulanan Öntest-Sontest ve Kalıcılık
Testinin Toplam Erişi Düzeyi Puanları Açısından İkili
ŞEKİLLER LİSTESİ
Şekil 2.1. Anket Örneklemi ... 52 Şekil 3.2.3. Deney ve Kontrol Grubu ... 52 Şekil 3.3.1.1. Anket Formunun Hazırlanması, Geliştirilmesi ve Uygulanması . 53 Şekil 3.3.2.1. Erişi Testinin Hazırlanması, Geliştirilmesi ve Uygulaması ... 55
GRAFİKLER LİSTESİ
Grafik 4.1.1.1. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Görev Yaptığı Akademik Birimlerin Grafiksel Görünümü... 59 Grafik 4.1.1.2. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Cinsiyet
Bilgilerine İlişkin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 60 Grafik 4.1.1.3. Öğretim Elemanlarının GTSM Eğitimciliğindeki
Kıdemlerine İlişkin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 61 Grafik 4.1.1.4. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Mezun
Oldukları Okul Türüne İlişkin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 62 Grafik 4.1.1.5. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Akademik
Derecelerine İlişkin Bilgilerin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 63 Grafik 4.1.1.6. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Sahip
Oldukları Akademik Unvana İlişkin Bilgilerin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 64 Grafik 4.1.1.7. Öğretim Elemanları Tarafından Yapılan Lisansüstü
Tezlerinin GTSM İle İlgisine İlişkin Bilgilerin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 65 Grafik 4.1.1.8. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Kıdemlerine
İlişkin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 66 Grafik 4.1.1.9. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Geleneksel
Türk Müziği Çalgılarından Birini Çalma Durumuna İlişkin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 67 Grafik 4.1.1.10. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Çaldığı
Geleneksel Türk Müziği Çalgılarına İlişkin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 68 Grafik 4.1.1.11. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının GTSM
Etkinliği Düzenlemelerine İlişkin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 69
Grafik 4.1.1.12. GTSM Dersini Veren Öğretim Elemanlarının Branşlarına İlişkin Dağılımın Grafiksel Görünümü ... 70 Grafik 4.1.2.1. GTSM Derslerinde Kullanılan Öğretim Programlarının Altı
Öğeli Çağdaş Öğretim Programına Uygunluk Durumunun Grafiksel Görünümü ... 71 Grafik 4.1.2.2. İdari ve Akademik Personelin GTSM Derslerinde
Kullanılan Öğretim Programlarının Hazırlanmasına Katkı Sağlama Durumunun Grafiksel Görünümü ... 72 Grafik 4.1.2.3. GTSM Derslerinde Kullanılan Öğretim Programlarının
Öğretim Elemanlarınca Hazırlanma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 73 Grafik 4.1.2.4. GTSM Derslerinde Kullanılan Öğretim Programlarının
Hedef Davranışları Gerçekleştirmeye Uygun Olma Durumunun Grafiksel Görünümü... 74 Grafik 4.1.2.5. GTSM Derslerinde Kullanılan Öğretim Programlarının
Etkililik Bakımından Değerlendirilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 75 Grafik 4.1.2.6. Öğretim Elemanlarınca GTSM Dersinde Kullanılan
Programların Türlere Göre Dağılımının Grafiksel Görünümü ... 76 Grafik 4.1.3.1. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Üniteleri)
Belirlenmesinde YÖK’ün Tanımının Esas Alınma Durumunun Grafiksel Görünümü... 77 Grafik 4.1.3.2. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Üniteleri)
Belirlemesinde MEB İlköğretim-Ortaöğretim Müzik Programlarının Esas Alınma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 78 Grafik 4.1.3.3. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Üniteleri)
Belirlemesinde TMDK’da Uygulanan GTSM Dersi Öğretim Programının Esas Alınma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 79
Grafik 4.1.3.4. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Ünitelerin) Belirlenmesinde Deneyim Gözlem ve Çalışma Sonuçlarının Esas Alınma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 80 Grafik 4.1.3.5. GTSM Dersi İçerik ve Konu Alanlarının (Ünitelerin)
Belirlemesinde Dersin Genel Müzik Kültürü Olarak Verilmesi Gerektiği Düşüncesinin Esas Alınma Durumunun Grafiksel Görünümü... 81 Grafik 4.1.4.1. GTSM Derslerinde GTSM İle İlgili Temel Bilgilere Yer
Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 82 Grafik 4.1.4.2. GTSM Derslerinde Arel-Ezgi-Uzdilek Ses Sistemiyle İlgili
Temel Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 83 Grafik 4.1.4.3. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Alan Basit Makamların Öğretilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 84 Grafik 4.1.4.4. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Almayan Basit Makamların Öğretilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 85 Grafik 4.1.4.5. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Alan Şed (Göçürülmüş) Makamların Öğretilme Durumunun Grafiksel Görünümü... 86 Grafik 4.1.4.6. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Almayan Şed (Göçürülmüş) Makamların Öğretilme Durumunun Grafiksel Görünümü... 87 Grafik 4.1.4.7. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Alan Birleşik Makamların Öğretilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 88 Grafik 4.1.4.8. GTSM Derslerinde MEB Müzik Dersi Programlarında Yer
Almayan Birleşik Makamların Öğretilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 89
Grafik 4.1.4.9. GTSM Derslerinde GTSM Usûllerinin Sınıflandırılması İle İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 90 Grafik 4.1.4.10. GTSM Derslerinde Beş ve Altı Zamanlı Usûllerin
Öğretilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 91 Grafik 14.1.4.11. GTSM Derslerinde Yedi Zamanlı Usûllerin Öğretilme
Durumunun Grafiksel Görünümü... 92 Grafik 4.1.4.12. GTSM Derslerinde Sekiz Zamanlı Usûllerin Öğretilme
Durumunun Grafiksel Görünümü... 93 Grafik 4.1.4.13. GTSM Derslerinde Dokuz Zamanlı Aksak Usûlünün
Öğretilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 94 Grafik 4.1.4.14. GTSM Derslerinde Dokuz Zamanlı Raks Aksağı Usûlünün
Öğretilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 95 Grafik 4.1.4.15. GTSM Derslerinde GTSM Formlarının Sınıflandırılması
İle İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 96 Grafik 4.1.4.16. GTSM Derslerinde Kâr ve Beste Formu İle İlgili Temel
Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 97 Grafik 4.1.4.17. GTSM Derslerinde Ağır Semai, Yürük Semai ve Şarkı
Formu İle İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 98 Grafik 4.1.4.18. GTSM Derslerinde Peşrev ve Medhal Formu İle İlgili
Temel Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 99 Grafik 4.1.4.19. GTSM Derslerinde Saz Semaisi Formu İle İlgili Temel
Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 100 Grafik 4.1.4.20. GTSM Derslerinde Longa ve Sirto Formu İle İlgili Temel
Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 101 Grafik 4.1.4.21. GTSM Derslerinde Taksim Formu İle İlgili Temel Bilgilere
Grafik 4.1.4.22. GTSM Derslerinde Mevlevi Ayini ve Kaside Formları İle İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 103 Grafik 4.1.4.23. GTSM Derslerinde GTSM Çalgılarının Sınıflandırılması
İle İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 104 Grafik 4.1.4.24. GTSM Derslerinde Ud, Kanun, Tanbur, Ney, Klasik
Kemençe, Bendir Gibi Yaygın Olarak Kullanılan Çalgılar İle İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 105 Grafik 4.1.4.25. GTSM Derslerinde Kudüm, Lavta, Rebap Gibi Özel
Kullanım Alanına Sahip Çalgılar İle İlgili Temel Bilgilere Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 106 Grafik 4.1.4.26. GTSM Derslerinde GTSM Türleri İle İlgili Temel Bilgilere
Yer Verilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 107 Grafik 4.1.5.1. Anlatım Yönteminin GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 108 Grafik 4.1.5.2. Gösterip Yaptırma Yönteminin GTSM Derslerinde
Kullanılma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 109 Grafik 4.1.5.3. Problem Çözme Yönteminin GTSM Derslerinde
Kullanılma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 110 Grafik 4.1.5.4. Örnek Olay Yönteminin GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 111 Grafik 4.1.5.5. Soru-Cevap Yönteminin GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 112 Grafik 4.1.5.6. Beyin Fırtınası Yönteminin GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 113 Grafik 4.1.5.7. Karma Yöntemin GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 114 Grafik 4.1.6.1. Tepegöz ve Tepegöz Şeffafının GTSM Derslerinde
Grafik 4.1.6.2. Projeksiyon Makinasının GTSM Derslerinde Kullanılma Durumunun Grafiksel Görünümü... 116 Grafik 4.1.6.3. Eğitici Filmlerin GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 117 Grafik 4.1.6.4. Yazı Tahtasının GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 118 Grafik 4.1.6.5. Bilgisayarın GTSM Derslerinde Kullanılma Durumunun
Grafiksel Görünümü ... 119 Grafik 4.1.6.6. İnternetin GTSM Derslerinde Kullanılma Durumunun
Grafiksel Görünümü ... 120 Grafik 4.1.6.7. Kaynak Kitapların GTSM Derslerinde Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 121 Grafik 4.1.6.8. Kaset, Cd, Cd Çalar v.b. Materyallerin GTSM Derslerinde
Kullanılma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 122 Grafik 4.1.7.1. GTSM Dersi Öğretim Programına Dair Öğrencilerin
Bilgilendirilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 123 Grafik 4.1.7.2. GTSM Dersi Konu Alanlarına (Ünitelere) Dair
Öğrencilerin Bilgilendirilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 124 Grafik 4.1.7.3. GTSM Dersinde Kazandırılmak İstenen Hedef
Davranışlara Dair Öğrencilerin Bilgilendirilme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 125 Grafik 4.1.7.4. GTSM Derslerinde Nitelikli Sanatçılar Tarafından İcra
Edilmiş Nitelikli Eserlerin Dinletilmesi Durumunun Grafiksel Görünümü ... 126 Grafik 4.1.7.5. GTSM Derslerinde Öğretilen Makamlarla İlgili Seyir
Örnekleri Verilmesi Durumunun Grafiksel Görünümü ... 127 Grafik 4.1.7.6. GTSM Derslerinde Öğretilen Makamlarla İlgili Öğrencilere
Seyir Yazdırılması Durumunun Grafiksel Görünümü ... 128 Grafik 4.1.7.7. GTSM Derslerinde Öğrencilere Usul Vurdurarak Eser
Grafik 4.1.7.8. GTSM Derslerinde Öğrencilere Form Özellikleri Bakımından Eser İncelemesi Yaptırma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 130 Grafik 4.1.7.9. GTSM Derslerinde Tanıtılan Çalgılarla İlgili Görsel ve
İşitsel Etkinlik Düzenleme Durumunun Grafiksel Görünümü ... 131 Grafik 4.1.8.1. Ölçme-Değerlendirmede Kontrol Grupsuz Öntest-Sontest
Deneysel Deseninin Kullanılma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 132 Grafik 4.1.8.2. Ölçme-Değerlendirmede İzleme Testinin Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 133 Grafik 4.1.8.3. Ölçme-Değerlendirmede Yazılı Sınav Türünün Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 134 Grafik 4.1.8.4. Ölçme-Değerlendirmede Sözlü Sınav Türünün Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 135 Grafik 4.1.8.5. Ölçme-Değerlendirmede Çoktan Seçmeli Testlerin
Kullanılma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 136 Grafik 4.1.8.6. GTSM Derlerinde Ödevlendirme Tekniğinin Kullanılma
Durumunun Grafiksel Görünümü... 137 Grafik 4.1.8.7. Ölçme-Değerlendirmelerde GTSM Dersi Değerlendirme
Ölçeği Kullanılma Durumunun Grafiksel Görünümü ... 138 Grafik 4.1.9.2. GTSM Dersi Süresinin Yeterli Görülme Durumunun
Grafiksel Görünümü ... 141 Grafik 4.1.9.3. Olması Gerektiği Düşünülen GTSM Dersi Süresine İlişkin
KISALTMALAR LİSTESİ
MEB Milli Eğitim Bakanlığı YÖK Yüksek Öğretim Kurumu
GÜGEF Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi GTSM Geleneksel Türk Sanat Müziği
TRT Türkiye Radyo Televizyon
SPSS The Statistical Packet For The Social Science TMDK Türk Mûsikîsi Devlet Konservatuarı
BÖLÜM I
GİRİŞ
Nitelikli insan ancak nitelikli ve iyi planlanmış bir eğitimle yetiştirilebilir. Nitelikli ve iyi planlanmış eğitim bireyi, ailesine, yaşadığı topluma, ülkesine, dünyaya faydalı ve üretken hale getiren eğitimdir. Toplumların her bakımdan kalkınmasını ve ilerlemesini doğrudan etkileyen en önemli faktör eğitimdir.
Toplumun, süzgeçten geçirilmiş değerlerinin, ahlak standartlarının, bilgi ve beceri birikimlerinin yeni nesillere aktarılması eğitim yoluyla gerçekleşir. Eğitime bu anlamda bireyi istendik nitelikte kültürleme süreci de denilebilir (Senemoğlu, 2002: 7). Bireyi istendik biçimde kültürleme sürecinde eğitimin rolü ne denli önemliyse, verilecek olan eğitimin nitelikli ve milli kültür değerleri çerçevesinde planlanmış olması da o denli önemlidir. Toplumda sosyal hayatın sürekliliği ve kültür nakli eğitim ile sağlanır (Yoncalık, 2004: 1).
Tarih, inanç, dil, edebiyat, sanat, müzik, folklor, gelenek ve görenekler bir milletin kültürünü meydana getiren değerlerdendir. Bütün bu milli ve kültürel değerlerin gelecek nesillere aktarılmasında müzik en güçlü intikal potansiyeline sahip alanlardan biridir. İnsanın kültürel yaşamında, “geçmiş” ile “gelecek” arasında bağ kuran müzik, bir eğitim alanı olarak kültürü arttırıcı, kültürel özellikleri taşıyıcı, kuşaktan kuşağa aktarıcı ve kültürler arası ilişkileri zenginleştirici birikim ve etkinlikleri kapsar (Uçan, 2005: 13).
Türk Müzik kültürünün gelecek nesillere intikalinde müzik bir eğitimi alanı olarak, müzik öğretmenliği ise bir alan öğretmenliği olarak en aktif aktarıcılar konumundadır. Bu sebepten dolayıdır ki milli müzik kültürümüzü ve müzik mirasımızı genç nesillere aktaracak olan müzik öğretmenlerine, modern eğitimcilik anlayışına göre planlanmış ve nitelikli bir geleneksel Türk müziği eğitimi verilmesi zorunluluktur.
Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda GTSM (Geleneksel Türk Sanat Müziği) Eğitimi
GTSM (Geleneksel Türk Sanat Müziği) dersi, müzik öğretmen adaylarının mesleki yaşamda ihtiyaç duyacağı pek çok önemli bilgiyi içeren bir alan dersidir. Bu ders Müzik Eğitimi Anabilim Dalları Lisans Programı’nda V. ve IV. yarıyıllarda yer almaktadır.
Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda geleneksel müziklerin yer aldığı ilk eğitim programı 1978 Gazi Yüksek Öğretmen Okulu Müzik Şubesi Eğitim programıdır. Bu eğitim programında GTSM dersine III. ve IV. yarıyıllarda GTSM I-II adı altında yer verilmiştir.
Müzik öğretmeni yetiştiren kurumların okul kültürüne ve 1978’e kadar olan yapılandırmalara bakıldığında geleneksel müziklere gerçek anlamda yer verilmeği görülmektedir. Özellikle 1924’den 1978’e kadar olan dönemde uygulanan eğitim programlarında geleneksel müziklere ait unsurlara yer verilmeyişi, bu kurumlardan yetişen müzik öğretmenlerinin geleneksel müziklere uzak kalmasına ve geleneksel müzikler hakkında bilgi sahibi olmadan olumsuz tutum ve önyargı geliştirmesine sebep olmuştur. Bu gibi yanlış uygulamalar, etkileri günümüze kadar devam eden birçok problemi beraberinde getirmiştir. Sözü edilen problemlerin en başında adayların öğretmenlik formasyonlarının geleneksel müzikler açısından eksik kalması gösterilebilir.
Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlarda 1978’den sonra uygulanan bütün eğitim programlarında GTSM dersine yer verilmiştir, fakat geleneksel müzik kavramının içi tam olarak doldurulamadığından, öğretmen adayları Türk müziğinin makamsal ve usûlsel yapısı ile Türk müziği dağarcığına büyük ölçüde yabancı kalmışlardır.
Günümüzde müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki GTSM eğitimi, hem lisans eğitim programında yer alış, hem de nitelik bakımından geçmişe göre daha iyi durumdadır. Buna karşın GTSM eğitimi ile ilgili üzerinde durulması gereken bazı konular bulunmaktadır. GTSM derslerinin öğeler arası ilişkiler bakımından bütünlük arz eden ve çağdaş programcılık anlayışına göre düzenlenmiş öğretim programları rehberliğinde verilmesi, derslerin esas branş hocaları tarafından yürütülmesi, müzik eğitimi anabilim dalları arasında eşgüdüm sağlanması üzerinde durulması gereken bu konular arasındadır.
1.1. Problem Durumu
GTSM eğitimi ile erişilmek istenen hedeflere ancak, öğeler arası ilişkiler bakımından iyi düzenlenmiş ve bütünlük arz eden bir öğretim programı ile ulaşılabilir. Bunun için GTSM dersinde kullanılan öğretim programlarının hedefler, hedef davranışlar, içerik, öğrenme-öğretme durumları ve ölçme-değerlendirme durumları bakımından yeniden ele alınıp düzenlenmesi gerekmektedir. Öğrencinin GTSM dersinde aldığı bilgiyi özümsemesi, anlamlandırılması, öğrendiklerini kullanabilmesi, aldığı bilgilerden yenilerini üretmesi ve kazandığı becerileri mesleğe yansıtabilmesi ancak böyle bir öğretim programı ile sağlanabilir.
Bu tespitlerden hareketle; Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki GTSM dersi öğretim sürecinin mevcut durumu bütün boyutlarıyla betimlenmiş ve GTSM dersi içeriği modern ve sentez bir yaklaşım olan Dizgeli Öğretim yöntemine göre yeniden düzenlenerek bu yöntemin öğrenci erişisi üzerindeki etkisine bakılmıştır.
1.1.1. Problem Cümlesi
Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında eğitimi verilen GTSM dersini Dizgeli Öğretim yöntemine göre ve Geleneksel Öğretim yöntemine göre alan iki grup öğrencinin bilgi, kavrama, toplam erişi ve toplam kalıcılık düzeyi puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır?
1.1.2. Alt Problemler
a. Eğitim Fakültelerine bağlı Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim dallarındaki GTSM dersi öğretim sürecinin planlanma durumu nedir?
• GTSM dersini veren öğretim elemanlarının öğretim sürecinde kullandığı programa (program türüne, programın kazanımların gerçekleşmesine yönelik olup olmadığına, öğretim programının dönem sonunda bir değerlendirmeye tabi tutulup tutulmadığına) ilişkin bilgiler nelerdir?
• GTSM dersini veren öğretim elemanları, öğretim sürecinde kullandıkları programın içerik ve konu alanlarını (ünitelerini) neye göre belirlemektedir?
b. Eğitim Fakültelerine bağlı Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim dallarındaki GTSM dersi öğretim sürecinin uygulanma durumu nedir?
• GTSM dersini veren öğretim elemanları, öğrenme-öğretme sürecinde hangi konu alanlarına yer vermektedir?
• GTSM dersi öğrenme-öğretme sürecinde hangi yöntemlere, materyallere ve etkinliklere yer verilmektedir?
• GTSM dersini veren öğretim elemanları, ölçme-değerlendirme işlemleri sırasında hangi yöntemlere yer vermektedir?
• GTSM dersini veren öğretim elemanları, öğrenme-öğretme sürecinde hangi kaynak kitaplardan yararlanmaktadır?
• GTSM dersini veren öğretim elemanlarına göre derse ayrılan süre yeterli midir?
c. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında eğitimi verilen GTSM dersini Dizgeli Öğretim yöntemine göre ve Geleneksel Öğretim yöntemine göre alan iki grup öğrencinin bilgi düzeyi erişi puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır?
d. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında eğitimi verilen GTSM dersini Dizgeli Öğretim yöntemine göre ve Geleneksel Öğretim yöntemine göre alan iki grup öğrencinin kavrama düzeyi erişi puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır?
e. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında eğitimi verilen GTSM dersini Dizgeli Öğretim yöntemine göre ve Geleneksel Öğretim yöntemine göre alan iki grup öğrencinin toplam erişi düzeyi puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır?
f. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında eğitimi verilen GTSM dersini Dizgeli Öğretim yöntemine göre ve Geleneksel Öğretim yöntemine göre alan iki grup öğrencinin bilgi düzeyi kalıcılık puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır?
g. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında eğitimi verilen GTSM dersini Dizgeli Öğretim yöntemine göre ve Geleneksel Öğretim yöntemine göre alan iki grup öğrencinin kavrama düzeyi kalıcılık puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır?
h. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında eğitimi verilen GTSM dersini Dizgeli Öğretim yöntemine göre ve Geleneksel Öğretim yöntemine göre alan iki grup öğrencinin toplam kalıcılık düzeyi puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır?
i. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında GTSM dersini Dizgeli Öğretim yöntemine göre alan deney grubunun grup içi bilgi, kavrama, toplam erişi ve toplam kalıcılık düzeyi puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır?
j. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında GTSM dersini Geleneksel Öğretim yöntemine göre alan kontrol grubunun grup içi bilgi, kavrama, toplam erişi ve toplam kalıcılık düzeyi puanları arasında anlamlı bir fark var mıdır?
1.2. Amaç
“Geleneksel Türk Sanat Müziği Dersinde Dizgeli Öğretim Yönteminin Öğrenci Erişisine ve Kalıcılığa Etkisi” başlıklı bu araştırma, Müzik öğretmeni yetiştiren kurumlardaki GTSM dersi öğretim sürecinin planlanma, uygulanma ve değerlendirilmesine ilişkin mevcut durumu betimleyerek değerlendirmek ve GTSM dersinde uygulanan Dizgeli Öğretim yönteminin, öğrenci erişisi üzerindeki etkisini ortaya koymak amacı ile yapılmıştır.
1.3. Önem Bu araştırma;
a. Müzik eğitimi anabilim dallarındaki GTSM dersi öğretim sürecinin planlanma, uygulanma ve değerlendirme durumunun ortaya koyulduğu ilk bilimsel araştırma olması bakımından,
b. GTSM dersinde uygulanan Dizgeli Öğretim yönteminin öğrenci erişisi üzerindeki etkisinin ortaya koyulduğu ilk bilimsel araştırma olması bakımından,
c. Bu ve benzeri alanlarda yapılabilecek çalışmalara kaynak teşkil edecek olması bakımından, önemlidir.
1.4. Varsayımlar
a. Araştırmada kullanılan veri toplama araçları problemlere cevap aramak için uygundur.
b. Araştırmanın belirlenen örneklem grupları evreni temsil etmektedir. c. Araştırmaya katılan deneklerin ölçme araçlarına samimi cevap verdikleri
kabul edilmiştir.
d. Verilerin toplanmasında kullanılan erişi testi, ünite bazında kazandırılmak istenen davranışları ölçmek için yeterlidir.
e. Kontrol altına alınamayan istenmedik değişkenler kontrol ve deney gruplarını aynı oranda etkilemiştir.
f. Kullanılan her iki ölçme aracının da geçerliği ve güvenirliği tamdır.
1.5. Sınırlılıklar Bu araştırma;
a. Müzik eğitimi anabilim dallarında 2008–2009 öğrenim yılında GTSM dersini veren öğretim elemanlarıyla,
b. GÜGEF Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Müzik Eğitimi Anabilim Dalında 2008-2009 öğrenim yılında eğitim-öğretim gören 2. Sınıf öğrencileriyle,
c. Deney ve kontrol gruplarına uygulanan yedi haftalık eğitim süresiyle, d. GTSM dersinin Makamlar, Usûller, Formlar üniteleriyle,
e. Bilişsel alanın bilgi ve kavrama basamağında yer alan hedef ve davranışlarla,
f. Anket formundan elde edilen veriler ve erişi testiden elde edilen erişi puanlarıyla,
h. Kullanılan istatistik tekniklerle,
i. Araştırma için ayrılabilen zaman ve maddi kaynaklarla, sınırlı tutulmuştur.
1.6. Tanımlar
Makam: Kendine has perde ve aralıklardan meydana gelen müzik dizilerinin, özel bir ezgi dolaşımı içinde oluşturduğu yapıdır (Kaçar, 2009: 53).
Dizi: Türk müziğindeki makamların temel yapısını, bir başka deyişle iskeletini oluşturan kalıplara dizi denir (Yavuzoğlu, 2010: 73).
Seyir: Bir makam dizisinde o makamın örgü kalıbına uygun olarak yapılan müzikal gezintiye seyir denir (Zeren, 2003: 95).
Usûl: Ölçülerin belli amaçlarla kalıplaştırılmış şekline usûl denir (Tanrıkorur, 2004: 32).
Form: Bestecilerin ilhamlarını ses sanatına dökerken uymak durumunda bulundukları beste kalıplarına form denir (Tanrıkorur, 2003: 47).
Öğretim Programı: “Öğretim programı, bir öğrenim planıdır” (Taba, 1962: 55).
Geleneksel Öğretim Yöntemi: Öğretmen merkezli, tek yönlü iletişim hâkim olduğu, sınıf atmosferinin ve öğrenme-öğretme etkinliklerinin büyük oranda öğretmene göre şekillendiği, genelde düz anlatım yönteminin kullanıldığı yöntemdir.
Erişi: Öğrencilerin öğrenme-öğretme etkinlikleri sonucunda elde ettikleri kazanımlara erişi denir.
Erişi testi: Gerek derse ait özel hedeflerinin gerçekleşme düzeyleri, gerekse derse ait ünitelerin öğrenilme düzeyleri hakkında bilgi sahibi olmak amacıyla hazırlanan testlere erişi testi denir (Özçelik, 1989: 247).
1.7. İlgili Araştırmalar
1996-2009 yılları arasında Dizgeli Öğretim yöntemi kullanılarak yapılmış toplam 20 araştırmaya ulaşılmıştır.
Beyazıtoğlu (1996) tarafından yapılan “İlkokul 2. Sınıf Hayat Bilgisi Dersinde Eğitsel Oyunlar Erişi ve Kalıcılık Düzeyi” isimli doktora tez çalışmasında “Hayat Bilgisi” dersinin “Trafik ve Taşıtlar” ile “Haberleşme” üniteleri, eğitsel oyunlarla, programlandırılmış öğretim yöntemine göre ve geleneksel öğretim yöntemine göre işlenmiş, gruplar arasındaki bilgi, kavrama, uygulama ve toplam erişi düzeyleri ile kalıcılık düzeylerine bakılmıştır. Araştırma dört grup öğrenci üzerinde yürütülmüştür. Bu araştırmanın sonucunda eğitsel oyunlarla ve programlandırılmış öğretim yöntemine göre eğitim verilen grupların bilgi, kavrama, uygulama, toplam erişi ve kalıcılık puanlarının geleneksel öğretim yapılan grubun puanlarına göre istatistiksel olarak anlamlı bir şekilde yüksek olduğu görülmüştür.
Kayabaşı (1997) tarafından yapılan “Programlandırılmış, Dünya Bankası Eğitim Projesi ve Geleneksel Öğretime Göre, Eğitim Gören Öğrencilerin Erişi ve Kalıcılık Düzeyleri” isimli doktora tez çalışmasında “Mesleki ve Teknik Eğitime Giriş” dersinin eğitimi üç grup öğrenciye, programlandırılmış öğretim yöntemine göre, Dünya Bankası Eğitim Projesine göre ve Geleneksel Öğretim yöntemine göre verilmiş, eğitim sonunda öğrencilerin bilgi, kavrama, toplam erişi ve toplam kalıcılık düzeylerine bakılmıştır. Kontrol gruplu öntest-sontest deneysel deseninin kullanıldığı araştırmada, veriler çoktan seçmeli ve araştırmacı tarafından bu çalışma için geliştirilmiş 60 sorudan oluşan erişi testi yoluyla toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak geliştirilen erişi testi öntest, sontest ve kalıcılık testi olarak uygulanmıştır. Araştırma 151 öğrenci üzerinde yürütülmüş, birinci ve ikinci gruplar deney üçüncü grup kontrol gurubu olarak atanmıştır. Deney gruplarına Programlandırılmış Öğretim Yöntemine göre hazırlanmış öğretim programı ve Dünya Bankası Eğitim Projesi programı uygulanırken, kontrol grubunda eğitim geleneksel öğretim yöntemine göre yapılmıştır. Bu araştırmanın sonucunda bilgi, kavrama, toplam erişi ve toplam kalıcılık puanları açısından programlandırılmış öğretim yönteminin, hedef davranışları kazandırmada diğer programlara göre daha etkili olduğu görülmüştür.
Sönmez (2000) tarafından yapılan “Dizgeli (Programlandırılmış) Öğretimle Öğretmen Yetiştirme” isimli çalışmada, öğretmen yetiştirmede Dizgeli Öğretim yönteminin etkililiği ve ilköğretim okullarında eğitimi verilen hayat bilgisi ile sosyal bilgiler derslerinin çeşitli ünitelerine ait hedef davranışların kazandırılmasında dizgeli öğretimin yönteminin etkililiği araştırılmıştır. Ön test son test kontrol grupsuz deneysel desenin kullanıldığı araştırmada, veriler öğrenciler için hazırlanmış 20 sorudan oluşan erişi testi ve öğretmen adayları için hazırlanmış 25 davranıştan oluşan gözlem formu aracılığı ile toplanmıştır. Bu araştırmanın sonucunda öğrencilere bilgi, kavrama ve uygulama düzeyindeki hedef davranışları kazandırmada ve öğretmen adayları için belirlenen toplam hedef davranışları kazandırmada dizgeli öğretimin daha etkili olduğu görülmüştür.
Kılıç (2000) tarafından yapılan “İlk Okuma Yazma Öğretiminde Programlandırılmış Öğretime Göre Metin Yönteminin Etkililiği” isimli doktora tez çalışmasında araştırmaya dâhil edilen çocukların okuma etkinliğini gerçekleştirme süresine, dinleme, konuşma, okuma ve yazma becerilerini kazanma düzeylerine bakılmıştır. Çalışma iki grup öğrenci üzerinde yürütülmüş, deney grubuna programlandırılmış öğretim yöntemine göre, kontrol grubuna ise geleneksel öğretim yöntemine göre eğitim verilmiştir. Araştırmada veriler bu çalışma için hazırlanmış olan 20 soruluk erişi testi, öğretmen gözlem formu ve ses kayıtları yoluyla elde edilmiştir. Bu araştırmanın sonucunda deney grubunun okuma etkinliğini gerçekleştirme süresinin kontrol grubuna göre daha düşük çıkması sebebiyle programlandırılmış öğretim yöntemine göre düzenlenmiş metin yönteminin ilk okuma yazma çalışmalarında okumaya süre olarak daha erken geçilmesinde etkili olmadığı görülmüştür. Buna karşın, dinleme, konuşma ve okumanın fizyolojik yönüne dair becerilerin kazanılma düzeyleri ile okuduğunu anlama yeteneğinin ve yazma becerisinin kazanılma düzeylerinde programlandırılmış öğretim daha etkili olduğu görülmüştür.
Alacapınar (2001) tarafından yapılan “Hayat Bilgisi Öğretiminde Programlandırılmış Öğretimin Erişi ve Kalıcılığa Etkisi” isimli doktora tez çalışmasında ilköğretim üçüncü sınıf Hayat Bilgisi dersinde programlandırılmış öğretimin erişi ve kalıcılığa etkisine bakılmıştır. Kontrol gruplu öntest-sontest deneysel deseninin kullanıldığı araştırmada, veriler bu çalışma için hazırlanmış 48
soruluk başarı testi, 12 soruluk yazılı yoklama ve gözlem formu yoluyla toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak geliştirilen başarı testi öntest, sontest ve kalıcılık testi olarak uygulanmıştır. Bu Araştırmanın sonucunda, programlandırılmış öğretim yöntemine göre Hayat Bilgisi dersinin işlendiği deney grubunun toplam, bilgi, kavrama, bilgiyi bulma, kullanma ve yeniden üretme düzeylerindeki erişi ortalamaları ile geleneksel öğretim yöntemine göre Hayat Bilgisi dersinin işlendiği kontrol grubunun toplam, bilgi, kavrama, bilgiyi bulma, kullanma ve yeniden üretme düzeylerindeki erişi ortalamaları arasında deney grubunun lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu görülmüş, buna karşın kalıcılık puanları arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Uygulama düzeyi erişi ortalaması ve kalıcılık puanlarında ise deney ve kontrol grupları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmadığı görülmüştür.
Emir (2002) tarafından yapılan “Sosyal Bilgiler Öğretiminde Programlandırılmış Öğretimin Derse Karşı Tutuma, Erişiye ve Kalıcılığa Etkisi” isimli makale çalışmasında Sosyal Bilgiler öğretiminde Programlandırılmış Öğretim yönteminin öğrencilerin derse karşı olan tutumlarına, erisiye ve kalıcılığa olan etkisine bakılmıştır. Araştırmada kontrol gruplu öntest-sontest deneysel desen kullanılmış, araştırma 84 ilköğretim dördüncü sınıf öğrencisi üzerinde yürütülmüştür. Araştırmada veriler 33 soruluk erişi testi, 7 soruluk essey tipi sınav ve öğrencilerin sosyal bilgiler dersine karsı tutumlarını belirlemek için geliştirilmiş tutum testi ile toplanmıştır. Bu araştırmanın sonucunda, Sosyal Bilgiler dersi öğretiminde Programlandırılmış Öğretim yönteminin bilgi, kavrama, uygulama, bilgiyi bulma, kullanma ile yeniden üretme düzeyi davranışlarını kazandırmada ve toplam kalıcılığı sağlamada geleneksel öğretim yöntemine göre daha etkili olduğu görülmüştür.
Sönmez (2003) tarafından yapılan “Dizgeli Eğitim ile Sınıfta Doğrudan Demokrasi” isimli uzun soluklu çalışmada, öğrencilere çalışmanın her safhasında görev verilmiş, öğrencilerin katılımıyla bir sınıf anayasası ile bir sınıf yargı kurulu oluşturulmuştur. Buna göre; derse geç kalmama, ödevleri düzenli olarak ve zamanında yapma, arkadaşlarla iyi geçinme, kavga etmeme ve şikâyet etmeme, başkasının eşyasını veya okulun eşyalarını izin istemenden kullanmama, söz istemenden konuşmama, çöp sepetini kullanma, sınıfı ve giysilerini temiz tutma, çamurlu ayakkabılarla sınıfa gelmeme gibi çeşitli kurallar belirlenmiş ve bütün sınıf
mevcudunun katılımıyla uygulamaya konmuştur. Bu çalışma beş yıl boyunca Ankara’daki bir ilköğretim okulunda yürütülmüş ve bu beş yılın sonunda kuralların öğrenciler arasında yerleştiği ve davranışların demokratik ortamda öğrencilere kazandırıldığı görülmüştür.
Memişoğlu (2003) tarafından yapılan “İlköğretim Okullarında Sosyal Bilgiler Dersi Coğrafya Konularının Öğretiminin Programlandırılmış Öğretime Göre Değerlendirilmesi” isimli yüksek lisans tez çalışmasında yedinci sınıf sosyal bilgiler dersi coğrafya konularının öğretiminde programlandırılmış öğretim yönteminin öğrenci erişisine ve kalıcılığa etkisine bakılmıştır. Çalışma 108 yedinci sınıf ilköğretim öğrencisi üzerinde yürütülmüş ve deneysel yöntemin öntest-sontest kontrol gruplu modeli kullanılmıştır. Çalışmada İki grup deney, bir grup kontrol grubu olarak atanmış, veriler bu çalışma için geliştirilen 30 soruluk erişi testi ile toplanmıştır. Veri toplama aracı olarak geliştirilen erişi testi öntest, sontest ve kalıcılık testi olarak uygulanmıştır. Bu araştırmanın sonucunda bilgi, kavrama, uygulama, toplam erişi ve toplam kalıcılık puanları açısından programlandırılmış öğretim yönteminin, hedef davranışları kazandırmada diğer programlara göre daha etkili olduğu görülmüştür.
Çetin (2003) tarafından yapılan “İlköğretim 8. Sınıf İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Atatürk'ün Hayatı Ünitesinin Dizgeli Öğretime Göre Değerlendirilmesi” isimli doktora tez çalışmasında ilköğretim sekizinci sınıf İnkılâp Tarihi ünitelerinden, Türkiye Cumhuriyeti ve Atatürkçülük dersi Atatürk’ün hayatı ünitesinin öğretiminde dizgeli (programlandırılmış) öğretimin erişi ve kalıcılığa etkisi bakılmıştır. Çalışmada deneysel yöntemin öntest-sontest kontrol gruplu modeli kullanılmış, veriler bu çalışma için hazırlanmış bir erişi testi yardımıyla toplanmıştır. Bu araştırmanın sonucunda programlandırılmış öğretim yönteminin uygulandığı deney grubu ile geleneksel öğretim yönteminin uygulandığı kontrol grubu bilgi, kavrama, uygulama, toplam erişi düzeyi puanları ve kalıcılık puanları arasında deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu görülmüştür.
Koçak (2004) tarafından yapılan “Sosyal Bilgiler Dersinde Programlandırılmış (Dizgeli) Öğretimin Erişi, Kalıcılık ve Derse Karşı Tutuma Etkisi” isimli yüksek lisans tez çalışmasında ilköğretim altıncı sınıf Sosyal Bilgiler
