• Sonuç bulunamadı

İLKÖĞRETİM 2. KADEME 7.SINIF ÖĞRENCİLERİNİN RESİM DERSLERİNDE KULLANDIKLARI ÇİZGİ VE RENK İFADELERİNİN ANALİZİ VE OYNANAN BİLGİSAYAR OYUNLARININ BU ALANA ETKİSİ

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "İLKÖĞRETİM 2. KADEME 7.SINIF ÖĞRENCİLERİNİN RESİM DERSLERİNDE KULLANDIKLARI ÇİZGİ VE RENK İFADELERİNİN ANALİZİ VE OYNANAN BİLGİSAYAR OYUNLARININ BU ALANA ETKİSİ"

Copied!
148
0
0

Yükleniyor.... (view fulltext now)

Tam metin

(1)

Hakan Hüseyin TALAY’a ait "İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersindeki Atatürkçülükle İlgili Konulara Hazır Bulunuşluk Düzeyleri” adlı tezi jürimiz tarafından "Sosyal Bilgiler Eğitimi" Bilim Dalında YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak kabul edilmiştir.

Başkan:

Üye:

(2)

öğretim programında yer alan Atatürkçülük konularına öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır.

Bu araştırmada İlköğretim müfredatında yer alan Türkçe, Matematik, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi, Yabancı Dil, Resim-İş, Müzik, Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi derslerinde işlenmekte olan Atatürkçülük konularından hareket ile “İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülükle ilgili konulara hazır bulunuşlukları yeterli düzeyde midir?” sorusuna cevap aranmıştır.

Bu çalışmanın araştırma konusunun belirlenmesinde, planlanıp yürütülmesinde yardımlarını esirgemeyen Danışman Hocam Sayın Yrd. Doç. Dr. Mehmet Serhat YILMAZ’a, çalışmaya ilgi gösteren ve yardımlarını esirgemeyen arkadaşım Sayın Öğr. Gör. S. Tunay KAMER’e, araştırmanın uygulanması sırasında her türlü kolaylığı gösteren okul yöneticilerine, araştırmaya katılan öğrencilere, eşime ve kızım Umay’a sonsuz teşekkürü bir borç bilirim.

Araştırmanın Türk Eğitimine ve bu alanda yapılacak olan araştırmalara katkıda bulunması dileğiyle…

(3)

İLGİLİ KONULARA HAZIR BULUNUŞLUK DÜZEYLERİ TALAY, H. Hakan

Yüksek Lisans, Sosyal Bilgiler Eğitimi Anabilim Dalı Tez Danışmanı: Yard. Doç. Dr. M. Serhat YILMAZ,

Şubat, 2008, 142 Sayfa

Bu çalışma ile İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük öğretim programında yer alan Atatürkçülük konularına öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda araştırma problemi ile daha önceki yıllarda ilköğretim müfredatında yer alan Atatürkçülük konularından hareket ile “İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülükle ilgili konulara hazır bulunuşlukları yeterli düzeyde midir?” sorusuna cevap aranmıştır.

Araştırmanın evreni Kastamonu il merkezinde bulunan ilköğretim okulları ve bu okullardaki sekizinci sınıf öğrencileridir. Örneklem olarak rastlantısal yöntemle Kastamonu il merkezinde bulunan altı ilköğretim okulu belirlenmiştir. Bu okullar Ali Fuat Darende İlköğretim Okulu, Candaroğulları İlköğretim Okulu, Darende İlköğretim Okulu, Merkez İlköğretim Okulu, Gazipaşa İlköğretim Okulu, Şerifebacı İlköğretim Okullarıdır. Araştırma verilerini elde etmek için araştırmacı tarafından geliştirilen başarı testi, evrende yer alan Ali Fuat Darende İlköğretim Okulunda iki adet ön test uygulanarak testin geçerliliği belirlenmiştir. Başarı testi, örneklem seçilen ilköğretim okullarında 588 öğrenciye uygulanmış, araştırma güvenilir ve geçerli kabul edilen 486 veri ile gerçekleştirilmiştir.

(4)

belirlenerek dikkate alınması, mevcut öğretim programı ile hazır bulunuşluk düzeyi arasındaki ilişkinin öğretmen tarafından gözetilmesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

(5)

OF THE SYSTEM OF REFORMS AND DEVELOPMENT İNTRODUCED BY ATATURK.

TALAY, H. Hakan

HIGHER LİCENSE,THE EDUCATION OF SOCİAL STUDIES DEPARTMENT.

Thesis Adviser: Yard. Doç. Dr. M. Serhat YILMAZ February 2008, 142 Pages

With this study, It is aimed to be ready of students in 8th classes prımary schools for the hıstory of Turkey republic revolution and the lessons of the system of reforms and development introduced by Ataturk.At this point, It is met to need for being ready of students in 8th classes prımary schools for the hıstory of turkey republıc revolutıon and the lessons of the system of reforms and development introduced by Ataturk with the research problem.

The population of research is the students of the 8th classes of primary schools in Kastamonu city center. It İs selected six primary school in Kastamonu city center with Random method. These are Ali Fuat Darende Primary School,Candaroğulları Primary School, Darende Primary School, Merkez Primary School,Gazipaşa Primary School and Şerifebacı Primary School.For getting datas, validity of the test was designated with ”Success Test” which was developed by the researcher, was carried out two preliminary test in Ali Fuat Darende Primary School. This test was made 588 students in selected these primary schools and 486 datas that is accepted for reliable and validty reasearch.

According to research results, It is understood that studets in 8th classes of the primary schools have being ready for he lesson of the history of Turkey republic revolutıon and the lessons of the system of reforms and development ıntroduced by Ataturk but It can’t be hoping quality.At this point, It is reached that being ready quality of students have to be designated, paid attention for the performing of this lesson and the relationship between being ready quality and existing situation have to be looked after by the teacher.

(6)

ÖZET ... iii ABSTRACT ... v İÇİNDEKİLER ... vi TABLOLAR LİSTESİ ... x I. BÖLÜM GİRİŞ ... 1 1.1. Hazır Bulunuşluk:... 13

1.1.1. Hazır Bulunuşluk Alt Yapıları... 15

1.1.2. Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi ve Hazır Bulunuşluk .... 17

1.2. Araştırmanın Amacı ... 17 1.3 Araştırmanın Önemi ... 18 1.4. Problem... 19 1.4.1. Alt Problemler ... 19 1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları... 19 1.6. Araştırmanın Sayıltıları... 20 1.7. Tanımlar/Terimler ... 20 2. BÖLÜM İLGİLİ ARAŞTIRMALAR ... 22 3. BÖLÜM YÖNTEM ... 27 3.1. Araştırma Modeli ... 27 3.2. Evren ve Örneklem... 28 3.2.1. Araştırma Evreni... 28 3.2.2. Araştırma Örneklemi ... 29

3.3.Veri Toplama Tekniği... 29

3.4.Verilerin Analizi... 40

4.BÖLÜM BULGULAR VE YORUM... 41

4. 1. “ATATÜRK’ÜN HAYATI VE KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ” KONUSUNDA ÖĞRENCİLERİN HAZIR BULUNUŞLUK DÜZEYİ... 41

4.1.1. “Atatürk’ün İlk Gittiği Okul Hangisidir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 41

4.1.2. “Atatürk’e İsim Benzerliğinden Dolayı Kemal Adı Hangi Öğretmeni Tarafından Verilmiştir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 43

(7)

Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 47 4.1.6 “Atatürk’ün en büyük eseri aşağıdakilerden hangisidir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 49 4.1.7 “Mustafa Kemal’e “Atatürk” soyadını aşağıdakilerden hangisi vermiştir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 50 4.1.8 “Mustafa Kemal’e Başkomutanlık görevinin verilmesi, aşağıdaki savaşların hangisinden sonra olmuştur?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 52 4.1.9 “Mustafa Kemal Atatürk’ün “Ne mutlu Türk’üm diyene” özdeyişi O’nun hangi kişisel özelliğini gösterir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 53 4.1.10 “Mustafa Kemal Atatürk karşılaştığı güçlükleri yenmede, en fazla aşağıdakilerden hangisine güvenmiştir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 55 4.1.11 “Kurtuluş Savaşı öncesi Mustafa Kemal’e “Ordu yok” dediler. “Kurulur.” Dedi.“Para yok” dediler, “Bulunur.” Dedi. “Düşman çok” dediler, “yenilir.” Dedi. Ve bütün söyledikleri doğru çıktı. Bu duruma göre, Mustafa Kemal için aşağıdakilerden hangisi söylenemez?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 56 4.1.12 “Atatürk’ün ölümünden sonra İspanya basınında, “Atatürk kendinde, askeri deha ile devlet adamı ve filozof dehasını birleştirmişti” ifadesinde Atatürk’ün hangi özelliği vurgulanmak istenmiştir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 58 4.2. “ATATÜRK İLKELERİ” KONUSUNDA ÖĞRENCİLERİN HAZIR BULUNUŞLUK DÜZEYİ ... 61 4.2.1. “Aşağıdakilerden hangisi Atatürk İlkelerinden birisi değildir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 61 4.2.2. “Devletin yönetimini akla ve bilime dayandıran Atatürk ilkesi aşağıdakilerden hangisidir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 63 4.2.3. “Aşağıdakilerden hangisi Atatürk İlkelerinin ortak özelliklerinden birisi değildir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 64 4.2.4.“Aşağıdakilerden hangisi Atatürk İlke ve İnkılâpları’nın dayandığı esaslardan birisi değildir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 66 4.2.5.”Hiçbir kişi, aile, grup veya sınıfın bir diğerinden üstün olmadığını belirten görüş, hangi Atatürk İlkesi ile ilgilidir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 67 4.2.6.“Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu 1923 yılından sonra devlet tarafından birçok fabrikanın kurulması ve işletmeye açılması, Atatürk İlkelerinin hangisiyle ilişkilidir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 69 4.2.7.“Vatandaşların din ve vicdan hürriyetini güvence altına alarak dini konuların kişi vicdanına bırakılması hususu, Atatürk İlkelerinden hangisiyle ilişkilidir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 70

(8)

Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 75 4.2.11.“Anayasadan Devletin dini ile ilgili maddenin çıkartılması, aşağıdakilerden hangisine yönelik bir uygulamadır?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 76 4.2.12.“ I. Erzurum Kongresi’nde “Vatan bir bütündür bölünemez.” II. Misak-ı Milli’de “30 Ekim 1918’de Türk süngüsüyle korunan yerler bölünemez bir bütündür.” Maddeleri Atatürk ilkelerinden hangisine kaynaklık etmektedir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 78 4. 3. “ATATÜRK İNKILÂPLARI” KONUSUNDA ÖĞRENCİLERİN HAZIR BULUNUŞLUK DÜZEYİ ... 81 4.3.1. “Cumhuriyetin ilanıyla birlikte kadınlar birçok haklar elde etmişlerdir. Kadın haklarının gelişimi konusunda Türk kadınının en son elde ettiği hak aşağıdakilerden hangisidir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 81 4.3.2. “I. Resmi nikâh usulünün kabulü, II. Tek kadınla evlilik, III. Mirasta kadın erkek eşitliği. Medeni Kanundaki bu esasların hangisi aynı zamanda ekonomik hayatla ilgili düzenlemeleri içermektedir.” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 83 4.3.3.”Aşağıdakilerden hangisi kadının toplumdaki saygınlığını artırma amacı taşımaz?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 84 4.3.4 “Dünyada hiçbir milletin kadını ben, Anadolu kadınından daha fazla çalıştım, milletimin kurtuluşuna ve zafere götürmekle, Anadolu kadını kadar gayret gösterdim, diyemez.” Mustafa Kemal bu sözleri ile Türk Kadınının hangi yönünü diğer milletlerden daha üstün tutmaktadır?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 86 4.3.5 “17 Şubat 1926’da kabul edilen Türk Medeni Kanunu;I. Kadın erkek eşitliliğini sağlamıştır.II. Evlenmelerde her iki tarafın fikri esas alınmıştır. III. Boşanma hakkı kadına da tanınmıştır. IV. Aile işleyişi demokratik kurallara bağlanmıştır. Buna göre, yukarıdaki gelişmelerden hangisi kadınlara tanınan siyasi haklara da temel oluşturmuştur?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 87 4.3.6 “Okuryazar sayısının hızlı bir şekilde artmasını sağlayan yenilik aşağıdakilerden hangisidir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 89 4.3.7 “Aşağıdaki Atatürk inkılâplarından hangisi, toplum içindeki karışıklıkları önlemek ve toplumsal eşitliği sağlamak amacıyla gerçekleştirilmiştir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 91 4.3.8 “Aşağıdakilerden hangisi “çağdaşlaşma” amacına yönelik değildir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 92 4.3.9 “Türkler, tarihi süreç içerisinde aşağıdaki alfabelerden hangisini kullanmamıştır?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 94 4.3.10““Kabotaj Kanunu” aşağıda belirtilen alanların hangisine yönelik olarak çıkarılmıştır?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 95

(9)

BULUNUŞLUK DÜZEYİ ... 101

4.4.1 “Atatürk Dönemi’nde yapılan aşağıdaki işlerden hangisi, köylünün durumunu iyileştirmek amacıyla yapılmamıştır?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 101

4.4.2 “Atatürk’ün dış politikada gözettiği temel esas aşağıdakilerden hangisidir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 103

4.4.3 “Mustafa Kemal’in aşağıdaki sözlerinden hangisi, Türkiye’nin uluslararası topluluklarla iyi ilişkiler kurmak istemesini destekler bir özellik taşımaktadır?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar... 104

4.4.4 “Türkiye Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarının birbirine en çok yaklaştığı yerde, üç tarafı denizlerle çevrili bir yarım ada konumundadır. Sanayide gelişmiş Avrupa ülkeleri ile az gelişmiş petrol zengini Ortadoğu ülkeleri arasında bir köprü oluşturmaktadır. Çanakkale ve İstanbul boğazları ise Dünya deniz ulaşımında önemli yere sahiptir.”Yukarıdaki bilgilere göre, Türkiye’nin önemini en çok belirleyen konum aşağıdakilerden hangisidir?” Sorusuna, Öğrencilerin Verdikleri Cevaplar ... 106

4.5. TÜRKİYE CUMHURİYETİ İNKİLAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ KONUSUNDA ÖĞRENCİ GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ ... 108

5. BÖLÜM SONUÇ VE ÖNERİLER... 115

5.1.Sonuçlar ... 115

5.2.Öneriler ... 119

KAYNAKLAR ... 122

(10)

ÖĞRENCİ SAYILARI... 28 TABLO 3.2.2 . TÜRKİYE CUMHURİYETİ İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK

DERSİ ÜNİTELERİNİN DAĞILIMI ... 29 TABLO 3.3.1 İLKÖĞRETİM SINIF GEÇME NOT SİSTEMİ... 30 TABLO 3.3.2 TÜRKİYE CUMHURİYETİ İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ

ÜNİTELERİNİN DAĞILIMI ... 31 TABLO 3.3.3 TÜRKİYE CUMHURİYETİ İNKILÂP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERSİ,

ATATÜRKÇÜLÜK İLE İLGİLİ KONULARIN AMAÇ VE DAVRANIŞLARI

TABLOSU... 32 TABLO 4.1.1. “ATATÜRK’ÜN İLK GİTTİĞİ OKUL HANGİSİDİR?” SORUSUNA VERİLEN

ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 42 TABLO 4.1.2. “ATATÜRK’E İSİM BENZERLİĞİNDEN DOLAYI KEMAL ADI HANGİ

ÖĞRETMENİ TARAFINDAN VERİLMİŞTİR” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ

CEVAPLARI ... 43 TABLO 4.1.3 “AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ ATATÜRK’ÜN OKUDUĞU OKULLARDAN

BİRİSİ DEĞİLDİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 45 TABLO 4.1.4. “MUSTAFA KEMAL, ASKERİ OKULLARI BİTİRDİKTEN SONRA, İLK KEZ

HANGİ GÖREVLE ORDUYA KATILMIŞTIR ?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 46 TABLO 4.1.5. “MUSTAFA KEMAL, AŞAĞIDAKİ CEPHELERİN HANGİSİNDE

SAVAŞMIŞTIR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 48 TABLO 4.1.6 “ATATÜRK’ÜN EN BÜYÜK ESERİ AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİDİR?”

SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 49 TABLO 4.1.7 “MUSTAFA KEMAL’E “ATATÜRK” SOYADINI AŞAĞIDAKİLERDEN

HANGİSİ VERİŞTİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI... 51 TABLO 4.1.8 “MUSTAFA KEMAL’E BAŞKOMUTANLIK GÖREVİNİN VERİLMESİ,

AŞAĞIDAKİ SAVAŞLARIN HANGİSİNDEN SONRA OLMUŞTUR?” SORUSUNA

VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI... 52 TABLO 4.1.9 “MUSTAFA KEMAL ATATÜRK’ÜN “NE MUTLU TÜRKÜM DİYENE”

ÖZDEYİŞİ O’NUN HANGİ KİŞİSEL ÖZELLİĞİNİ GÖSTERİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 54 TABLO 4.1.10 “MUSTAFA KEMAL ATATÜRK KARŞILAŞTIĞI GÜÇLÜKLERİ YENMEDE,

EN FAZLA AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİNE GÜVENMİŞTİR?” SORUSUNA

VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI... 55 TABLO 4.1.11 “KURTULUŞ ŞAVAŞI ÖNCESİ MUSTAFA KEMAL’E “ORDU YOK”

DEDİLER. “KURULUR.” DEDİ. “PARA YOK” DEDİLER, “BULUNUR.” DEDİ. “DÜŞMAN ÇOK.” DEDİLER, “YENİLİR.” DEDİ. VE BÜTÜN SÖYLEDİKLERİ DOĞRU

(11)

HANGİ ÖZELLİĞİ VURGULANMAK İSTENMİŞTİR? SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 59 TABLO 4.1.13 ATATÜRK’ÜN HAYATI VE KİŞİSEL ÖZELLİKLERİ... 60 TABLO 4.2.1 “AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ ATATÜRK İLKELERİNDEN BİRİSİ

DEĞİLDİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI... 62 TABLO 4.2.3 “AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ ATATÜRK İLKELERİNİN ORTAK

ÖZELLİKLERİNDEN BİRİSİ DEĞİLDİR? SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ

CEVAPLARI ... 65 TABLO 4.2.4 “AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ ATATÜRK İLKE VE İNKILÂPLARI’NIN

DAYANDIĞI ESASLARDAN BİRİSİ DEĞİLDİR? SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 66 TABLO 4.2.5 “HİÇBİR KİŞİ, AİLE,GRUP VEYA SINIFIN BİR DİĞERİNDEN ÜSTÜN

OLMADIĞINI BELİRTEN GÖRÜŞ, HANGİ ATATÜRK İLKESİ İLE İLGİLİDİR?”

SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 68 TABLO 4.2.6 “TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NİN KURULDUĞU 1923 YILINDAN SONRA

DEVLET TARAFINDAN BİRÇOK FABRİKANIN KURULMASI VE İŞLETMEYE AÇILMASI, ATATÜRK İLKELERİNİN HANGİSİYLE İLİŞKİLİDİR?” SORUSUNA

VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 69 TABLO 4.2.7 “VATANDAŞLARIN DİN VE VİCDAN HÜRRİYETİNİ GÜVENCE ALTINA

ALARAK DİNİ KONULARIN KİŞİ VİCDANINA BIRAKILMASI HUSUSU, ATATÜRK İLKELERİNDEN HANGİSİYLE İLİŞKİLİDİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 71 TABLO 4.2.8 “AŞAĞIDA MİLLİYETÇİLİK İLKESİ İLE İLGİLİ ÇEŞİTLİ AÇIKLAMALAR

VERİLMİŞTİR. BUNLARDAN HANGİSİ YANLIŞTIR?” SORUSUNA VERİLEN

ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 72 TABLO 4.2.9 “KANUNLARI MİLLET TARAFINDAN SEÇİLEN MİLLETVEKİLLERİNİN

YAPMASI ATATÜRKÇÜLÜĞÜN HANGİ İLKESİYLE İLİŞKİLİDİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI... 74 TABLO 4.2.10 “AŞAĞIDA AÇIKLAMASI VERİLEN İLKELERDEN HANGİSİ

“İNKILÂPÇILIK” İLKESİYLE İLİŞKİLİDİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 75 TABLO 4.2.11 “ANAYASADAN DEVLETİN DİNİ İLE İLGİLİ MADDENİN ÇIKARTILMASI,

AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİNE YÖNELİK BİR UYGULAMADIR ?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI... 77 TABLO 4.2.12. “I. ERZURUM KONGRESİ’NDE “VATAN BÜTÜNDÜR BÖLÜNEMEZ” II.

(12)

ETMİŞLERDİR. TÜRK KADINININ EN SON ELDE ETTİĞİ AŞAĞIDAKİLERDEN

HANGİSİDİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 82 TABLO 4.3.2 “I RESMİ NİKÂHIN KABULÜ, II TEK KADINLA EVLİLİK, III MİRASTA

KADIN ERKEK EŞİTLİĞİ MEDENİ KANUNDAKİ BU ESASLARIN HANGİSİ AYNI ZAMANDA EKONOMİK HAYATLA İLGİLİ DÜZENLEMELERİ İÇERMEKTEDİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 83 TABLO 4.3.3 “AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ KADININ TOPLUMDAKİ SAYGINLIĞINI

ARTIRMA AMACI TAŞIMAZ?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI... 85 TABLO 4.3.4 “DÜNYADA HİÇBİR MİLLETİN KADINI BEN, ANADOLU KADININDAN

DAHA FAZLA ÇALIŞTIM, MİLLETİMİN KURTULUŞUNA VE ZAFERE

GÖTÜRMEKLE, ANADOLU KADINI KADAR GAYRET GÖSTERDİM, DİYEMEZ.” MUSTAFA KEMAL BU SÖZLERİ İLE TÜRK KADINININ HANGİ YÖNÜNÜ DİĞER MİLLETLERDEN DAHA ÜSTÜN TUTMAKTADIR?” SORUSUNA VERİLEN

ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 86 TABLO 4.3.5 “17 ŞUBAT 1926’DA KABUL EDİLEN TÜRK MEDENİ KANUNU I. KADIN

ERKEK EŞİTLİĞİNİ SAĞLAMIŞTIR. II. EVLENMELERDE HER İKİ TARAFIN FİKRİ ESAS ALINMIŞTIR III. BOŞANMA HAKKI KADINA DA TANINMIŞTIR IV. AİLE İŞLEYİŞİ DEMOKRATİK KURALLARA BAĞLANMIŞTIR.BUNA GÖRE YUKARIDAKİ

GELİŞMELERDEN HANGİSİ KADINLARA TANINAN SİYASİ HAKLARA DA TEMEL OLUŞTURMUŞTUR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI... 88 TABLO 4.3.6 “OKURYAZAR SAYISININ HIZLI BİR ŞEKİLDE ARTMASINI SAĞLAYAN

YENİLİK AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİDİR ?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 90 TABLO 4.3.7 “AŞAĞIDAKİ ATATÜRK İNKILÂPLARINDAN HANGİSİ, TOPLUM İÇİNDEKİ

KARIŞIKLIKLARI ÖNLEMEK VE TOPLUMSAL EŞİTLİĞİ SAĞLAMAK AMACIYLA GERÇEKLEŞTİRİLMİŞTİR ?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 91 TABLO 4.3.8 “AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİ ÇAĞDAŞLAŞMA AMACINA YÖNELİK

DEĞİLDİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI... 93 TABLO 4.3.9 “TÜRKLER, TARİHİ SÜREÇ İÇERİSİNDE AŞAĞIDAKİ ALFABELERDEN

HANGİSİNİ KULLANMAMIŞTIR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI. 94 TABLO 4.3.10 “KABOTAJ KANUNU AŞAĞIDA BELİRTİLEN ALANLARIN HANGİSİNE

YÖNELİK OLARAK ÇIKARTILMIŞTIR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ

CEVAPLARI ... 96 TABLO 4.3.11 “TEHVİD-İ TEDRİSAT KANUNU AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİ ALANDA

(13)

KÖYLÜNÜN DURUMUNU İYİLEŞTİRMEK AMACIYLA YAPILMAMIŞTIR?”

SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 102 TABLO 4.4.2 “ATATÜRK’ÜN DIŞ POLİTİKADA GÖZETTİĞİ TEMEL ESAS

AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİDİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 103 TABLO 4.4.3 “MUSTAFA KEMAL’İN AŞAĞIDAKİ SÖZLERİNDEN HANGİSİ, TÜRKİYE’NİN

ULUSLARARASI TOPLULUKLARLA İYİ İLİŞKİLER KURMAK İSTEMESİNİ

DESTEKLER BİR ÖZELLİK TAŞIMAKTADIR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 105 TABLO 4.4.4 “TÜRKİYE’NİN ÖNEMİNİ EN ÇOK BELİRLEYEN KONUM

AŞAĞIDAKİLERDEN HANGİSİDİR?” SORUSUNA VERİLEN ÖĞRENCİ CEVAPLARI ... 106 TABLO 4.4.5. ATATÜRK’ÜN İÇ VE DIŞ SİYASETİ ... 108 TABLO 4.5.1. ÖĞRENCİ GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ... 110

(14)

I. BÖLÜM GİRİŞ

Günümüz dünyasında bilim ve teknoloji hızla gelişmekte, buna bağlı olarak da sürekli bir değişme ve gelişme yaşanmaktadır. Bu bağlamda toplumların gelişmişlik düzeylerinin bir göstergesi olarak eğitilmiş insan gücünün oranı, bu oranın yeterli düzeyde olup olmadığı ayrı bir önem taşımaktadır. Sosyal bir varlık olan insan ilk eğitimini ailesinden ve çevresinden, daha sonra ise planlı-programlı ve düzenli bir eğitimi farklı seviyelerdeki eğitim kurumlarından alır. Genel anlamıyla eğitim, bireyin doğumundan ölümüne kadar geçen olumlu etkileşim sürecini kapsamaktadır. Şüphesiz bilim ve teknolojideki hızlı gelişme, eğitim alanındaki hızlı gelişmelerle yakından ilgilidir. Eğitim faaliyetlerinin genel amacı, çağın koşullarına ve ihtiyaçlara uygun ve geleceğe dönük değer aktarımı ve yeni değerler oluşturma sürecine yardımcı olmaktır.

Bilim, gerçeğin bir kısmıyla kanıtlamaya dayalı bağ kurma süreci ve bu sürecin sonunda elde edilen dirik bir bilgi olarak tanımlanabilir. Bilimi fen ve sosyal bilimler olarak ikiye ayırabiliriz. Sosyal bilimler insan tarafından üretilen gerçekle kanıtlamaya dayalı bağ kurma süreci ve bu sürecin sonunda elde edilen dirik bilgilerdir. Bunlar: tarih, coğrafya, hukuk, sosyoloji, psikoloji, antropoloji, eğitim ve ekonomi olarak çeşitlendirilebilir (Sönmez,1997:9).

Sosyal bilimlerin öğretilmesindeki amaç, öğrencilerin çok yönlü gelişmesine katkıda bulunmaktadır. Daha geniş anlamda bireyin düşünme yeteneklerinin geliştirilmesi, yaşamını sürdürebilmesi için gerekli ekonomik güce kavuşturulması, bireyler arası iletişim becerilerinin arttırılması, yurttaşlık hak ve sorumlulukları ile ilgili temel bilgi, beceri ve tutumların kazandırılmasıdır. Bu bağlamda tarih alanı, medeniyetlerin dünü, bugünü ve yarını ile ilgili bağ kurma sürecini, en iyi şekilde gelecek kuşaklara aktarmak için sosyal bilimlerin hepsiyle ilişki olarak başlı başına bir alan olarak kabul edilmekte ve öğretim kurumlarında ders olarak okutulmaktadır.

(15)

Öğrenciye, eğitim yolu ile siyasal tutum ve değerlerin aktarımı, şekillendirmesi, vatandaşlık bilincinin kazandırılması hususunda sosyal bilimler ve bunun içerisinde olan tarih eğitimi daha etkin durumdadır. Ülkelerin siyasal felsefelerini yansıtan Sosyal Bilgiler, Tarih ve Vatandaşlık Eğitimi dersleri siyasal felsefeye bağlı olarak, eğitimin siyasal karakterli amaçlarının gerçekleştirilmesinde önemli bir araç konumundadır (Yılmaz, 2004:5).

Tarihin eğitim ile olan bağlantısı konusunda sıkça Türk tarihinin genç kuşaklara ilham kaynağı olacağı, yine tarihin onlara güç verecek olaylarla dolu olduğu vurgulanmaktadır. İşte tarihin eğitimle bağlantısı bu noktada ortaya çıkmaktadır. Atatürk’ün gerçekleştirdiği Türk inkılâbının Türk milliyetçiliği üzerine bina edildiği, Atatürk’ün Türkiye Cumhuriyeti’nin temeline koyduğu harcın Türk milleti ve bunun tabii icabı olarak da yüksek Türk kültürü olduğu, yine Atatürk’ün bir konuşmasında “Türk çocuğu ecdadını tanıdıkça daha büyük işler yapmak için

kendinde kuvvet bulacaktır.” sözüyle tarih öğretiminden beklenen faydanın ne

olması gerektiğini çok açık bir şekilde işaret ettiği bilinmektedir (Kömürcü, 2002:2). Tarih dersleriyle medeniyetin ilk oluşumundan bugüne kadarki Türk ve dünya tarihi öğretilirken, eğitimin değişik kademelerinde Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersleri ile de Türk inkılâp tarihi öğretiminin tarihçesi verilmeye çalışılmaktadır. Türk inkılâp tarihi öğretimi, Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren planlı bir şekilde yapılmıştır (Yılmaz, 2004:6).

Yeryüzünde imparatorlukların yıkılıp yerlerini milli devletlerin almasıyla birlikte gelişen tarihe, milli bakış açısıyla yaklaşma anlayışı, Tanzimat sonrası Türk tarihçiliğini de etkilemiş, bu etkileniş ile birlikte gelişen milli tarih yaklaşımı ancak Osmanlı’nın son yıllarında aydın kadronun düşüncelerinde yer etmeye başlamıştır. Fakat tarihin sistemli bir şekilde uygulanan politikalara destek olarak kullanılması ve eğitim sistemi içerisinde bir dayanak oluşturması, Cumhuriyet döneminde takip edilmeye başlanmış olan Türk Tarih Tezi ile gerçekleştirilmiştir. Bu yönüyle Türk Tarih Tezi, bizzat Atatürk tarafından planlanarak uygulamaya konulan milli

(16)

çağdaşlaşma anlayışı çerçevesinde, tarih derslerinin niteliğini ve muhtevasını etkilemiştir (Yılmaz, 2004:16).

Türkiye’de bugün tarih eğitimi içerisinde bir ana bilim dalı olarak kürsüleşen İnkılâp Tarihi alanı ve bu alanın öğretimi, milli bağımsızlık savaşı sonucunda kurulmuş olan yeni devletin ideolojik yapısını topluma benimseterek yaymanın bir aracı olarak ortaya çıkmıştır. Türk İnkılâbı ile kurulan yeni rejimin, sağlam temeller üzerinde yükselebilmesi, her şeyden önce getirmiş olduğu siyasal ve toplumsal yaşam biçimini benimsemiş bireylerin varlığına bağlı idi. Bireylerin bilgi yapısını ve düşünce ufuklarını, Türk toplumunun geleceğine yönelik planlanan hedefler doğrultusunda şekillendirme uğraşının önemli bir bölümü tarih anlayışı ve tarih eğitimi üzerinde yoğunlaşmıştır (Aslan,1998:305).

Milli kimliğin oluşmasında tarih dersleri önemli bir işlevi yerine getirmektedir. Atatürkçülük ve Türkiye Cumhuriyeti tarihi bu bağlamda eğitimin bütün kademelerinde özgün bir yer tutmaktadır.

İnkılâp tarihi derslerinin, ortaya çıkışında üç neden önemli görülmektedir diyen Yılmaz, bunları şöyle açıklamaktadır: Bunlardan ilki, yeni tarih görüşü doğrultusunda yeni bir anlayışla tekrar kurgulanmaya başlayan tarihsel kimliğin bir parçası olarak ortaya çıkan “İnkılâp Tarihi” düşüncesidir. İnkılâp Tarihi, bu yeni anlayışla Milli Mücadele sonunda kurulmuş olan yeni devletin ideolojik örgüsünü Türk toplumuna benimseterek yayma projesinin bir aracı olarak düşünülmüştür. İkincisi, İnkılâp tarihi dersine vatandaşlık eğitiminin bir parçası olarak yüklenen doğal işlevidir. Burada yeni rejim doğal olarak kendi insanını yetiştirmek ve içinde kendi tarihinden yararlanmak istemiştir. Üçüncüsü ise, İnkılâp Tarihinin uluslar arası düzeyde karşılaştırmalı olarak sunulması düşüncesidir. Diğer ülkelerde ve özellikle Avrupa’da yükselen totaliter rejimlere ve diğer ideolojilere karşı Türk gençliğinin korunması fikridir (Yılmaz, 2006:6).

İyi eğitilmiş milliyetçilik duygusuna sahip bir milletin varlığını, inkılâpların ve cumhuriyet anlayışının yerleşmesinde ve yaşamasında birinci şart olarak gören

(17)

Atatürk, eğitim sisteminin bu anlayışa, ülke ihtiyaçlarına ve çağın gereklerine uygun bir şekilde yeniden yapılandırılmasına ve bunu toplumun bütün kesimlerine ulaştırılmasını gerekli gördüğünden milli eğitim politikasını üç ana temele oturtmuştur (Yel, 2005:109).Bunlar sırasıyla;

1-Milli kültür birliğinin kazandırılması,

2-Vatandaşlık eğitiminin ve ilköğretiminin yaygınlaştırılması, 3-Türkiye’nin ihtiyaç duyduğu insan gücünün yetiştirilmesi.

Devrim ilkelerine bağlı gençler yetiştirmeye ve devrimin ortaya koyduğu düşünce sistemini korumaya ve geniş kitlelere aktarmaya özel bir önem veren Cumhuriyetin kurucuları, Tanzimat devrinin beceremediği, Meşrutiyet devrinin başaramadığı bir hukuk inkılâbı yapabilmek ve inkılâbı yürütecek elemanları yetiştirmek amacıyla 1925 de Ankara Adliye Hukuk Mektebini açmışlardır. Türk ihtilalinin felsefesi ilk kez bu okulda Mahmut Esat tarafından İhtilaller Tarihi adlı dersler verilmeye başlanmıştır. Birinci ve ikinci sömestrde haftada iki saat olmak üzere ve konferanslar şeklinde verilen bu derslerde, İngiliz inkılâbı ve prensipleri, Fransız inkılâbı ve prensipleri, Türkiye ihtilalleri, Rusya ihtilali ve prensipleri ile birlikte Almanya, İtalya ve merkezi Avrupa’daki teceddüt hareketlerinin anlatılması planlanmıştır (Erdaş, 2006:10-11).

1930’lu yılların başlarından itibaren verilen inkılâp tarihi dersleriyle Cumhuriyet rejiminin halka götürülmesi ve devrimlerin benimsetilmesi hedeflenmiştir. Yeni oluşturulmaya başlanan tarih tezi ve üniversite reformu bünyesinde devam ettirilen bu dersler, İstanbul Üniversitesi’nde bir İnkılâp Tarihi Enstitüsü’nün ve Ankara’da Hukuk Fakültesi’ne bağlı İnkılâp Kürsüsünün kurulmasıyla yeni bir ivme kazanmıştır. İstanbul Üniversitesi’nde 4 Mart 1934’te, dönemin Milli Eğitim Bakanı Yusuf Hikmet Bayur’un, 20 Mart 1934’te Başbakan İsmet İnönü’nün Ankara’da İnkılâp Tarihi Dersleri vermeleri sürece yeni bir boyut kazandırmıştır. Devrimin öncü kadrosundan olan Mahmut Esat Bozkurt ve Recep Peker de İnkılâp Tarihi derslerini verdiler. Bu derslerin radyo ve gazetelerde konferanslar şeklinde yayımlanması da yaygınlaşmasını sağlanmıştır (http://aiithb.kou.edu.tr/icerik.html:11.05.2007).

(18)

Enstitüde verilecek dersler dört ana başlık etrafında planlanmış ve bunun için de dört profesör kadrosu ihdas edilerek, dört de yardımcı görevlendirilmiştir (Toprak, 1997) Buna göre okutulan konu başlıkları ve dersi verecek olan profesör ve yardımcıları şu şekildedir (Aslan, 1998:307):

*Türk Devriminin Siyasal Tarihini, Yusuf Hikmet Bayur ve Doçent Enver Ziya Karal,

*Türk Devriminin Dünyadaki Diğer Devrimlerle Karşılaştırılmasını ve Dünya Devrimleri içerisindeki Yerini Mahmut Esat Bozkurt ve Doçent Yavuz Abadan,

*Dünyadaki Siyasi Partileri, Siyasal Sistemleri, Cumhuriyet Halk Partisi’nin Bunlar İçerisindeki Yerini ve İlkelerini, Recep Peker ve Hıfzı Veldet Velidedeoğlu,

*Ekonomik Konuları, Yusuf Kemal Tengirşenk ve Rüçhan Naci, daha sonra Ömer Lütfi Barkan, birlikte vermişlerdir.

O dönemde okutulan bu derslerin niteliği bugün ilk, orta ve yükseköğretim de okutulan Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük ve Atatürk ilkeleri ve İnkılâp Tarihi derslerinden oldukça farklıdır. Bu ders, o dönemin güncel sorunlarını vurgulayan bir konumdadır. Bugün ise 1919–1939 arası çok dar bir zaman dilimi içerisine sıkıştırılmış durumdadır. Bir diğer önemli fark ise; her şeyden önce, etkili öğretim için önkoşullardan biri olan öğrencilerin derse yönelik olumlu tutumu, bu dersler için fazlasıyla mevcuttur. Çünkü henüz inkılâp ateşi yanıyor, devlet ve milletin başında Milli Mücadele kahramanı ve Cumhuriyetin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk bulunuyordu. Gençlik, ona ve Cumhuriyete karşı büyük bir sevgi besliyordu. Dahası, İnkılâp Derslerini veren Mahmut Esat Bozkurt, Recep Peker, Yusuf Kemal Tengirşenk gibi isimler Atatürk’ün yakın çalışma arkadaşlarıydı. Bunlar, yarattıkları esere bütün içtenlikleriyle inanan ve inançlarını Türk gençliğine hissettiren kimselerdir. Bu derslerin, bir başka önemli özelliği ise muhtevası idi. Çünkü muhteva, Cumhuriyet ideolojisini, diğer çağdaş ideolojilerle karşılaştırmaya imkân verecek şekilde düzenlenmiştir. Derslerde sığ bir ideolojik telkin yapılmıyor; öğrencilere eleştirel düşünme becerilerini geliştirme ve kullanma fırsatı da veriliyordu. Bu dersleri alan üniversite öğrencileri, ülkedeki uygun iklimin de

(19)

etkisiyle, Türkiye Cumhuriyeti’ne ve onun kurucularına karşı derin sevgi ve bağlılığa sahip olarak yetişiyor; geniş bir entelektüel birikimle donanıyordu. Bundan dolayı Atatürk döneminde okutulan İnkılâp Tarihi dersi, üslenmiş olduğu misyonu layıkıyla yerine getirmiştir (Saray ve Tosun, 2005:4).

Bu programa göre dersin içeriği, Kurtuluş Savaşı ve Türk İnkılâbı ve Türkiye Cumhuriyeti rejimi adlı iki bölümden oluşmaktadır. Daha sonra yüksek öğretim gençliğine İnkılâp Tarihi Dersleri zorunlu hale getirilmiştir. Burada ilk dersi Recep Peker’e göre dersin amacı “Türk ana inanış istikametini genele aşılamaktır.” Ders bu gayeye uygun olarak, Türkiye Cumhuriyetinin kuruluş şartları ve Cumhuriyetin temel fikirlerini incelemeyi gaye edinmiştir (Yılmaz, 2005:26).

Daha sonraları Türk İnkılâp Tarihi dersinin sorumluluğu, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi’ne bağlı olarak 15 Nisan 1942’de 4204 Sayılı Kanunla kurulan Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü’ne verilmiştir. Dersin adı, “İnkılâp Tarihi ve Türkiye Cumhuriyeti Rejimi”ne dönüştürülerek fakülte ve yüksek okullarda baraj ders niteliğini kazanmıştır (http://aiithb.kouedu.tr/icerik.html:11.05.2007).

27 Mayıs 1960 ihtilali ile başlayan yeni dönemde, önce dersin müfredatında değişikliğe gidilmiş, bütün fakültelerde iki sömestri, yüksek okullarda da bir yıl olarak okutulması kararlaştırılmıştır. 20 Mart 1968’de toplanan Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü danışma kurulu kararıyla dersin adı “Türk Devrim Tarihi” olarak değiştirilmiştir (http://aiithb.kou.edu.tr/icerik.html:11.05.2007).

27 Mayıs 1960 ve sonrasında İnkılâp Tarihi ders kitapları muhtevasına yeniden müdahale edilmiştir. Bu tarihten sonra “27 Mayıs İnkılâbı” konusu ders kitaplarına eklenmiştir. 27 Mayıs döneminin kadroları İnkılâp Tarihi ders kitapları yanında vatandaşlık bilincine ayrı bir önem atfederek “Yurttaşlık Bilgisi” ders kitaplarının içeriğinde de yeni düzenlemelere gitmişlerdir. Örneğin bu kitaplarda yer alan konulara ilaveten ahlak, büyük milletim, Türk milletinin özellikleri, milli duygu ve millet menfaatleri gibi konular eklenmiştir (Saray ve Tosun, 2005:6).

(20)

1 Şubat 1971 tarihinden itibaren Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Devrim Tarihi dersinin amacını, niteliğini, özelliğini yeniden düşünülerek daha verimli çalışmalar yapılması bakımından yeni bir kanun tasarısı hazırladı. 12 Eylül 1980’den sonra dersin ismi yeniden “Türk İnkılâp Tarihi”ne dönüştürülmüş, dersin müfredat programı yeni baştan düzenlenmiş ve yeni esaslar çerçevesinde bir kitap da hazırlanmıştır (http://aiithb.kou.edu.tr/icerik.html:11.05.2007).

12 Eylül 1980 hareketini gerçekleştiren lider kadro hemen harekete geçerek, Atatürkçü düşünceye bağlı bir gençlik yetiştirmek için Türk İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük öğretimini yeniden düzenlemiştir. Bu bağlamda “Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük” konularının ders olarak okutulması, ortaokul üçüncü sınıftan başlayarak üniversitelerin son sınıfına dek zorunlu hale getirilmiştir. Ancak bu derslerin amaçlarının daha iyi gerçekleşebilmesini sağlamak için diğer ders programlarının da öğrencileri Atatürk’e bağlayıcı esaslar üzerinde durması kararlaştırılmıştır. Netice itibariyle yeni düzenleme yapılarak Atatürk İlkeleri ve Türk Devrimi ile ilgili yaklaşımlar, Türkçe, yabancı dil, sosyoloji, felsefe, matematik, coğrafya, müzik, beden eğitimi, din dersleri gibi derslerin içerisine serpiştirilmiştir. (Saray ve Tosun, 2005:6).

6 Kasım 1981 tarih ve 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kurumu Kanunu’nun 4. ve 5. Maddeleri uyarınca, Yüksek Öğretim Kurumlarında, eğitim ve öğretim süresince, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi adı altında, zorunlu bir ders olarak kabul edilmiştir (http://aiithb.kou.edu.tr/icerik.html:11.05.2007).

1981 yılında MEB ilk ve orta öğretim kurumlarında söz konusu dersin verilmesinde dersin amaçlarını belirlemiştir. Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin on iki amacı bulunmaktadır. Bu amaçlar şunlardır (MEB, 1998:689):

1. Türk İnkılâbının tarihî anlamını ve önemini kavratmak.

(21)

3. Atatürk’ün dahi asker, büyük devlet adamı ve inkılâpçı kişiliği ile eşsiz önderliğini tanıtmak.

4. Atatürkçülüğü benimseterek, Atatürk’ün dünya görüşünü ve düşüncelerini kavratmak.

5. Kurtuluş Savaşını ve bu savaşı, Türk milletinin varlığını korumak ve sürdürmek için ne büyük fedakârlıklarla gerçekleştirdiğini kavratmak.

6. Türk milletinin bütün kurumları ve değerleriyle birlikte çağdaş uygarlığa hangi tarihî şartlar altında ve nasıl geçtiğini kavratmak.

7. Ülkesi ve milletiyle bölünmez bir bütün olan Türkiye Cumhuriyeti’nin dinamik temelini “Atatürk İlkeleri”nin oluşturduğu bilincini kazandırmak.

8. Türk İnkılâbının, millî ve milletlerarası niteliklerini belirterek 20. Yüzyılda mazlum milletlere nasıl ışık tuttuğunu göstermek.

9. Dünya devletlerinin ve Türkiye’nin içinde bulunduğu o günkü durum göz önüne alınmak suretiyle, Türk İnkılâbının ne güç şartlar altında gerçekleştirildiğini kavratmak.

10. Demokrasi hayatımızın gelişmesini inceleyerek, onlara (öğrencilere) demokratik düzenin gerektirdiği bilgi ve davranışları kazandırmak.

11. Atatürk’e, Türk İnkılâbına ve onun ilkelerine yürekten bağlı, inkılâpların inançlı savunucusu olma bilincini kazandırmak.

12. Günümüzün ve geleceğin sorunlarına Atatürkçü bir yaklaşımla çözümler getirebilecek tutum, davranış ve yetenekler kazandırmak.

Bu program incelendiğinde, yüksek okullar ve orta öğretim kurumları için on iki amacın belirlendiği ve programla ilgili açıklamalara yer verildiği görülmektedir. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Programı da 1981 tarihinde “Temel Eğitim II. Kademe Okulları (ortaokul) Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi Müfredat Programı” adıyla kabul edilerek 1981/1982 öğretim yılından itibaren uygulanılması istenilmiştir. Burada hedef kitle olan örgencilerin özelliklerinin göz ardı edildiği söylenebilir. Sonuçta bu on iki amaç, öğretimin bütün seviyeleri için bir bütün olarak düzenlenmiştir. 1982 tarihinde II. Kademe ve orta öğretim kurumlarında “Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi” dersinin ismi, sonuna “Atatürkçülük” sözcüğü eklenerek

(22)

“Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi Atatürkçülük” şeklinde değiştirilmiştir (Yılmaz, 2005:32).

İnkılâp tarihi dersleri ilk, orta ve yüksek öğretimde verilmektedir. İlköğretim düzeyinde inkılâp tarihi öğretimi programlar yoluyla üç şekilde gerçekleştirilmektedir. Birincisi inkılâp tarihi konuları hayat bilgisi ve sosyal bilgiler derslerinde ünite ve konular olarak yer almaktadır. İkinci olarak ilköğretim sekizinci sınıfta Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük adı altında ders olarak verilmektedir. Üçüncü olarak ise mevcut öğretim programlarının pek çoğunda “Atatürkçülükle ilgili konular” adı altında yapılan ve öğretim programları ile birlikte yürütülen uygulamalardır (Yılmaz, 2005:145).

İlköğretim ve ortaöğretim programlarında işlenmesi istenen Atatürkçülükle ilgili konular, Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 1981 yılında temel eğitimin ikinci kademe ve orta öğretimde Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi programlarının yayınlanmasından sonra yapılan çalışmalar sonucu 1982 yılında, eğitimde Atatürk ve Atatürkçü değerlere ilişkin esaslar üzerinde durulması kararlaştırılarak, belirlenen öğretim programlarına “Atatürkçülükle ilgili konular”ın yerleştirmeleri sağlanmıştır. Bu uygulama daha sonra daha da genelleştirilerek Atatürkçülükle ilgili konuların ilk ve orta öğretim programlarına aktarılması konusu TTKB’nın 1986 tarihinde aldığı karar ile kabul edilmiştir. 1995 tarihinde ilköğretim okullarının I. kademesinde (1,2,3,4,5. Sınıf) uygulanması gereken Atatürkçülükle ilgili konularda değişiklik yapılmış, ilköğretim okullarının II. kademesinde (6, 7, 8. Sınıf) ise ilköğretim programlarında ve ders kitaplarında yer alması gereken bu konuların, 1996 tarihinde tekrar düzenleme yoluna gidilmiştir. Bu düzenleme ile ilköğretimin I. ve II. kademeleri için Atatürkçülükle ilgili konular ayrı ayrı programlanmıştır (Yılmaz, 2005:146).

4306 sayılı kanunla ilköğretimin kesintisiz sekiz yıla çıkarılması nedeniyle Atatürkçülükle ilgili konular yeniden düzenlenmiş olup Atatürkçülükle ilgili konular şeklinde TTKB’nın kararıyla kabul edilmiş, ayrıca tespit edilen konular amaç ve davranışları ile birlikte verilmiş ve ilköğretim programlarına bu konuların

(23)

yerleştirilerek, programların 1999–2000 öğretim yılından itibaren uygulanması istenmiştir (Yılmaz, 2005:146).

Bu kararla değişik ders ve sınıflara serpiştirilmiş olan Atatürkçülük ile ilgili konular programı on kategori altına toplanmış konuların her bir derse yerleştirilmesini ön görmektedir. Bu kategoriler şunlardır (Ata, 2005: 75):

1. Atatürk’ün hayatı (11 konu başlığı) 2. Atatürk’ün kişiliği (25 kişisel özellik)

3. Atatürk’ün düşünce sisteminin oluşturmasına neden olan etkenler (7 konu başlığı)

4. Atatürkçü düşünce sistemi-tanım ve önemi (2 konu başlığı) 5. Atatürkçü düşüncede yer alan temel konular (10 konu başlığı) 6. Atatürk ilkeleri (9 konu başlığı)

7. Atatürkçü düşüncede milli güç unsurları (5 konu başlığı) 8. Türkiye’ye yönelik iç ve dış tehdit (1 konu başlığı)

9. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası ve vatandaşlık (5 konu başlığı)

10. Atatürkçü düşünce sistemi ile diğer düşünce sistemlerinin mukayesesi (Bu kategori, İlköğretim ve Orta Öğretim düzeyine dahil edilmemiştir.)

Uygulamada olan ve ilköğretim programlarında işlenmesi gereken “Atatürkçülükle ilgili konular”, ilköğretimde Türkçe, Matematik, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi, Yabancı Dil, Resim-İş, Müzik, Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi, Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük ve Beden Eğitimi programlarına dâhil edilmiş olup diğer ilköğretim programlarından olan Trafik ve İlk Yardım Eğitimi, İş Eğitimi ve Seçmeli Dersler (Bilgisayar, Drama, Güzel Konuşma ve Yazma, Yabancı Dil, Turizm, Tarım ve Yerel El Sanatları) programları için Atatürkçülük konuları belirtilmemiştir (Yılmaz, 2005:147).

Son bir gelişme olarak TTKB tarafından 18.11.2003 tarih ve 12438 sayılı makam oluru ile kurulan Özel İhtisas Komisyonu tarafından hazırlanılarak kurulda görüşülen İlk Öğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük (8. Sınıf )

(24)

Dersi Öğretim Programı 2008–2009 Öğretim yılında uygulanmak üzere 23.02.2006 tarihinde kabul edilmiştir (http://ttkb.meb.gov.tr: 28.06.2007).

Yeni hazırlanan Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük (8. Sınıf) Dersi Öğretim Programının on dört adet genel amacı bulunmaktadır. Bu genel amaçlar şunlardır (http://ttkb.meb.gov.tr: 28.06.2007).

1. Atatürk’ün üstün askerlik, devlet adamlığı ve inkılâpçı niteliklerini öğrenerek onun kişilik özelliklerini örnek alır.

2. Milli Mücadeleden hareketle, Türk milletinin özgürlük, bağımsızlık, vatanseverlik, milli birlik ve beraberlik anlayışı ile her türlü zorluğun üstesinden gelebileceğini kavrar.

3. Atatürk’ün önderliğinde gerçekleştirilen Türk inkılâbının tarihi anlamını ve önemini kavrar.

4. Dönemin ağır şartları dikkate alınmak suretiyle, Türk inkılâplarının büyük güçlüklere rağmen gerçekleştirildiğini kavrar.

5. Türk Milli Mücadelesi ve inkılâbının, milli ve milletler arası özelliklerini kavrayarak, başka milletlerce de örnek alındığını fark eder.

6. İnsan hakları, ulusal egemenlik, milliyetçilik, demokrasi, çağdaşlık, laiklik ve cumhuriyet kavramlarının Türk milleti için ifade ettiği anlamı ve bunların önemini kavrayarak yaşamını demokratik kurallara göre düzenler.

7. Atatürk ilke ve inkılâplarının Türkiye Cumhuriyeti’nin sosyal, kültürel ve ekonomik kalkınmasındaki yerini kavrar; laik, demokratik, ulusal ve çağdaş değerleri yaşatmaya istekli olur.

8. Atatürk’ün dünya görüşünü ve düşüncelerini benimseyerek Atatürkçü düşünce sisteminin bir savunucusu olur.

9. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olarak vatanını ve milletini seven, haklarını bilen ve kullanan, sorumluluklarını yerine getiren, ulusal bilince sahip bir vatandaş olarak yetişir.

10. Ülkesi ve milleti ile bölünmez bir bütün olan Türkiye Cumhuriyeti’nin dinamik temelini Atatürk ilke ve inkılâplarının oluşturduğunun bilincine varır.

11. Türkiye’nin jeopolitik önemini bölgesel ve küresel etkileri açısından değerlendirerek iç ve dış tehditlere karşı duyarlı olur.

(25)

12. Kanıta dayalı akıl yürütme yeteneklerini geliştirerek geçmişle günümüz arasında bağlantılar kurar ve bu bağlamda benzetmeler yapar.

13. Türk milletinin bir mensubu ve insanlığın bir parçası olduğu bilincini taşıyarak ülkesini ve dünyayı ilgilendiren konulara duyarlılık gösterir.

14. Günümüzün ve geleceğin sorunlarına Atatürkçü bir yaklaşımla çözümler getirebilecek tutum, davranış ve beceriler kazanır.

Yeni hazırlanan Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük (8. Sınıf) Dersi Öğretim Programı ile haftada üçer ders saati olmak üzere öğretim yılı boyunca 108 saatlik bir ders süresi ön görülerek hazırlanmıştır (http://ttkb.meb.gov.tr:28.06.2007).

Aynı zamanda yeni hazırlanan Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük (8. Sınıf) Dersi Öğretim Programında “Oluşturmacılık” yaklaşımına göre dokümanlarla çalışmalarının sağlanması, olguları daha kalıcı öğrenmelerini sağlar. Oluşturmacılık yaklaşımı, öğrencilerin ön yaşantılarından hareket etmeyi ve öğrencilerin bireysel ya da gurup olarak dokümanlar üzerinde “sosyal bilimci gibi çalışarak” eleştirel düşünebilmek ve bilimsel yorum yapabilme yeteneğini artıracaktır (Ata, 2006: 123).

T.C İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin daha kolay ve daha iyi anlaşılması için, bütün derslerde öğretilen Atatürkçülük konularının ders programına iyi bir şekilde yerleştirilmesi ve tekrarlarında o yaş dönemi öğrencilerinin ilgisini çekecek özellikte ve düzeyde olmalıdır. Öğrencilerin konuyu daha iyi kavrayabilmeleri için; sosyal, bilişsel ve eğitsel olarak hazır olmalıdır.

Toplumun değişik kesimlerinden gelen öğrencilerin, farklı kültür ve aile yaşantısı sonucu öğrencilerin farklı hazır bulunuşluk düzeyinde oldukları da unutulmamalıdır. Bireylerin gelişim süreci, öğrenme hazır bulunuşluk düzeyini etkilediğinden, Atatürkçülükle ilgili konuları öğrencinin hazır bulunuşluğuna göre doğru zamanda ve doğru ortamda vermek gerekmektedir.

(26)

1.1. Hazır Bulunuşluk:

Eğitim, insanlık tarihinin en eski kavramlarından biridir. İnsanoğlu ilkel çağlarda dahi çocuklarını eğitmişler ve kendileri de her gün yeni bilgiler edinmiş, yeni keşifler yapmışlardır. Kişiler bilgilerini önceki bilgilerinin üzerine ilave etmişler ve önceki bilgileri her zaman tecrübe adı altında saklamışlardır. Eğer günümüze gelene kadar bu ön bilgiler tespit edilmemiş ve geliştirilmemiş olsa idi, insanların yeni bilgiler elde etmeleri mümkün olmazdı. Bu yüzden eğitim faaliyetine başlamadan önce öğrencinin hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesi ve ona göre işe başlanması, başarılı bir eğitimin ilk basamağını oluşturmaktadır (Ünal,2005:9).

Eğitim faaliyetinin düzenlenmesi, akademik dünyada araştırma konusu olmuş, farklı bakış açıları ile ele alınmış, konu ile ilgili bir takım tespit ve önerilerde bulunulmuştur. Örneğin Ergün’e (2005) göre eğitimde planlama yapılırken hedef davranışın niteliğinin ve öğrencinin hazır bulunuşluk düzeyinin göz önünde bulundurulması gerektiği savunulmaktadır. Çünkü hazır bulunuşluk düzeyinin tespiti, öğrenciye sağlanacak bireye dönük eğitim sistemi içerisinde, bireyin ihtiyaçlarının belirlenmesine ve ona göre plan, program ve hazırlık yapılmasına yardımcı olmaktadır. Taşdemir’e (2003:199) göre ise hazır bulunuşluk tespiti, öğrencilerin sahip olması gereken ön bilgilerin var olup olmadığını belirleme imkânı verir ki, bu tür bilgiler öğretimi planlamada öğretmene yardımcı olur. Planlamanın ötesinde Ülgen (1997:23) öğretim sürecinde hazır bulunuşluğu, belli bir öğrenme faaliyetini gerçekleştirmek için gerekli olan ön koşul davranışların kazanılması olarak ifade ederken, öğrencilerin hazır bulunuşluklarının ne anlama geldiği 1990 yılında Amerika’da gerçekleştirilen Ulusal Eğitim Hedefleri Paneli’nde, (McAllister ve başk. 2005:617) “öğrencilerin önceki yaşantılarından okulda daha iyi öğrenmelerine yardımcı olacak tecrübe ve yaşantıları” olarak belirtilmiştir. Aynı panelde bir konuşma yapan ABD Başkanı Bush da konuya dikkatleri çekerek “İyi başlangıç, iyi yetişmekle eş anlamdadır” ifadesini kullanmış, öğrencilerin hazır bulunuşluklarının başarı açısından ne denli önemli olduğunu belirtmiştir (Akt: Ünal,

(27)

2005: 10).

Hazır bulunuşluk kavramından Thorndike, ilk defa “insanın orijinal doğası”(The Orginal Nature Of Men-1913) adlı kitabında şu şekilde bahsetmiştir (Aktaranlar: Senemoğlu, 1998:139-140, Arık 1995:256-257):

· Bir kişi, etkinlik yapmaya hazır ise, etkinliği yapması da mutluluk verir. · Bir kişi, etkinliği yapmaya hazır; fakat etkinliği yapmasına izin

verilmezse, bu durum bireyde kızgınlık yaratır.

· Bir kişi, etkinliği yapmaya hazır değil ve etkinliği yapmaya zorlanırsa kızgınlık duyar.

Thorndike, bu durumları hazır bulunuşluğun sinir sisteminin öğrenmeye hazır hale gelmesi olarak belirtmiştir.

Başaran da (1998: 24) hazır bulunuşluğu; insanın belli bir gelişim görevini olgunlaşma ve öğrenme yoluyla yapabilecek düzeye gelmesi olarak belirtmekte, bireyin olgunlaşma ve öğrenme sonucunda belli bir davranışı göstermeye hazır olması olarak tanımlamakta. Bir konunun, bir yaşantının istenen düzeyde öğrenilebilmesi için o konunun gerektirdiği temel ön yaşantılara, o konuyu öğrenecek kişinin mutlaka sahip olmasının gerekliliği düşüncesindedir.

Hazır bulunuşluk Fidan’a (1986:195-197) göre ise; eğitim bir davranış değiştirme süreci olduğu için, bu sürecin başı ile sonu arasındaki farkın niceliksel ve niteliksel olarak ölçülmesi gerekir. Bu gereklilik de öğretme işine nereden başlanacağının bilinmesi zorunluluğudur.

Hazır bulunuşluk; bireyin bir derse ve etkinliğe başlamadan önce bilişsel, duyuşsal, sosyal ve pisikomotor olarak hazır olmasıdır.

(28)

1.1.1. Hazır Bulunuşluk Alt Yapıları

Hazır bulunuşluk sosyal hazır bulunuşluk, bilişsel hazır bulunuşluk, eğitsel hazır bulunuşluk olmak üzere üçe ayrılır (Ünal, 2005: 12).

Eğitimsel değişimin temel bileşenlerinden, sosyal hazır bulunuşluk, eğitim ortamlarında bireyler arasında en az iki yönlü etkileşim süreçlerinin oluşturularak toplumun bir bilgi toplumu haline gelmesini ifade eder (Ünal, 2005: 12).

Bilişsel hazır bulunuşluk ise bireylerin eleştirel düşünce becerilerini geliştirilmesine olanak verecek ortamların oluşturulmasını zorunlu kılar. Bireyin edindiği ya da ulaştığı bilgilerin gerçeklik ve güvenirliğine karar verebilmesi için soru sorması, sorgulaması, analiz ve sentez etmesi, tartışması ve değerlendirmesi gerekmektedir (Ünal, 2005: 13).

Eğitsel hazır bulunuşluk ise geleneksel eğitim sisteminin yıllarca sözünü ettiği, ancak uygulamaya geçiremediği yaşam boyu ve işbaşında eğitim kavramlarını vurgular. Eğitim açısından 21. Yüzyılın en önemli özelliği, bilgiyi tek bir kaynaktan öğrenme yerine; çoklu ortamlardan bilgiye ulaşma ve ulaşılan bu bilgiyi değerlendirme, zaman ve mekân sınırı tanımadan, diğerleri ile paylaşma ve tartışma, gerekli durumlarda bu bilgiyi gerçek yaşamda kullanabilmeyi gerektirmektedir (Ünal, 2005: 13).

Sözü edilen hazır bulunuşluk düzeylerinin öğrencilerde ne kadarının var olduğunun bilinmesi ve eğitim faaliyetlerinin buna göre düzenlenmesi gerekmektedir. Çünkü öğrencilerin okula karşı tutum ve motivasyonu, biyolojik gelişimi ve yaşadıkları okula uyum konusunda birinci derecede rol oynamaktadır. Yüksel’e (2004:105) göre öğrencilerin hedefe ulaşmasında yol gösteren ve enerji sağlayan motivasyon, davranış oluşumunda ve öğrenme sürecinde önemli bir işleve sahiptir (Akt: Ünal, 2005: 13).

(29)

öğrencinin bir konuyu öğrenmesi için gerekli olan tüm yetenek ve ön bilgilere sahip olması koşulunu ifade eder. Eğer öğrencinin hazır bulunuşluk düzeyi, öğrenilecek konunun gerektirdiği yetenek ve ön bilgileri içermiyorsa, öğrenmenin gerçekleşmesi daha başlangıçta imkânsızlaşabilir. Bu sebeple öğretimin çok iyi bir şekilde organize edilmesi gerekir. Ergün’e (2005) göre Thorndike’nin eğitim faaliyetinin düzenlenmesi konusundaki görüşleri şunlardır (Akt: Ünal, 2005: 10):

*Öğrencilerin hazır oluş düzeyleri tespit edilmelidir.

*Öğrenme küçük birimler halinde oluştuğundan, öğrenme adım adım sağlanmalıdır.

*Öğretme-öğrenme sürecinde, hedef davranışa yöneltecek uyarıcıların dikkati çekici nitelikte olması gerekir:

*Doğru tepkiler hemen pekiştirilmeli, yanlışlar tekrar edilmeden düzeltilmelidir. Bu nedenle öğrenciye geribildirim (dönüt) verebilmek için düzenli olarak sınav yapmak gerekir.

*Öğretme-öğrenme ortamının gerçek yaşamın bir temsilcisi olmasına özen gösterilmelidir.

*Öğretme-öğrenme ortamında öğretmen değil, öğrenci etkin olmalı; yaparak yaşayarak öğrenmelidir.

Bu sözü edilen Thorndike’nin eğitim faaliyetinin düzenlenmesin de görüşlerinin uygulamaya konulması ve istenilen başarıya ulaşılması için hedef davranışları belirlerken, öğrenmenin başlangıç noktası olan hazır bulunuşluk düzeyi belirlenmeli ve öğrencinin süreç içerisinde hazır oluş düzeyi dikkate alınmalıdır. Bilişsel giriş davranışları ve duyuşsal giriş özelliklerini kapsayan öğrenci nitelikleri göz önünde bulundurularak öğretim yapılacak üniteler veya konular birbirinin ön şartı olacak şekilde seçilmelidir. Bu durum öğretim hizmetinin niteliğinin ortaya koymaktadır. Öğrenme ürünü olarak da farklı öğrenmeler, farklı öğrenme düzeyleri ve hızı ile duyuşsal ürünler ortaya çıkmaktadır (Taşdemir, 2003:171).

(30)

1. 1. 2. Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi ve Hazır Bulunuşluk

İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularını daha önceki yıllarda Türkçe, Matematik, Hayat Bilgisi, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi, Yabancı Dil, Resim-İş, Müzik, Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi, Din Kültürü ve Ahlâk Bilgisi derslerinde Atatürkçülük ile ilgili konular aracılığıyla işlenmiş oldukları bilinmektedir. Öğrenciler, Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin konularını milli bayramlar, belirli gün ve haftalar ile örgün eğitim içerisindeki etkinliklerle de öğrenirler. İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki başarılarını artması için hazır bulunuşluk düzeylerinin bilinmesini gerekli kılmaktadır.

1.2. Araştırmanın Amacı

Bu araştırmanın amacı, İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki, Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesidir.

İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine, Atatürkçülük ile ilgili konular, daha önceki yıllarda MEB’in belirlediği müfredat çerçevesinde 49 amaç ve bu amaçlara ait 206 davranış kazandırılması hedeflenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki, Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesi ile değişik derslerde verilen ve tekrar edilen davranışlar dikkate alınarak mevcut öğretim programı ile hazır bulunuşluk düzeyi arasındaki ilişkinin öğretmen tarafından gözetilmesinin eğitim ve öğretime katkısı neler olacağının belirlenmesi amaçlanmıştır.

(31)

1.3. Araştırmanın Önemi

Öğrenciye, eğitim yolu ile siyasal tutum ve değerlerin aktarımı, şekillendirilmesi, vatandaşlık bilincinin kazandırılması hususunda sosyal bilimler ve bunun içerisinde olan tarih eğitimi etkin durumdadır. Ülkelerin siyasal felsefelerini yansıtan Sosyal Bilgiler, Tarih ve Vatandaşlık Eğitimi dersleri siyasal felsefeye bağlı olarak eğitimin siyasal karakterli amaçlarının gerçekleştirilmesinde önemli bir araç konumundadır (Yılmaz, 2004: 6).

Bilindiği gibi bugün de Türk Milli Eğitim Bakanlığı’nın genel amaçlarından birisi; Türk gençlerini Atatürk İlke ve İnkılâpları ile Anayasa da ifadesi bulunan Atatürk milliyetçiliğine bağlı yurttaşlar olarak yetiştirmektir.

Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu, lider özellikleriyle bütün dünyaya örnek olmuş olan büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ü yeni yetişen gençlerimize sevdirmek, benimsetmek, onunla empati kurabilmelerini sağlamak ve onun dünya görüşünü layıkıyla öğretebilmek için Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersine ilave olarak, ilköğretimde okutulan farklı derslerin programlarına “Atatürkçülükle İlgili Konular” yerleştirilmiştir.

Bu araştırma ile Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin daha etkili ve yaratıcı bir şekilde öğretilebilmesi için “Atatürkçülükle İlgili Konuların” öğrenciye zevk veren ve merak uyandıran, derse ilişkin düşünme, araştırma, problem çözme, eleştirebilme, yorum yapabilme, sentez yapabilme, olgular arasındaki ilişkileri kurabilme gibi yaşama dönük yeteneklerin oluşması ve en önemlisi ulu önder Mustafa Kemal Atatürk’ün örnek lider olarak sevilmesi ve tanınması için hazır bulunuşluk ile öğrencilerinde görüş ve önerilerini dikkate alarak öğretilmesinin önemini vurgulanmaktadır.

(32)

1. 4. Problem

Araştırma problemi, İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesidir. Bu problem durumuna bağlı olarak araştırmada aşağıdaki alt problemlere cevap aranmaktadır.

1.4.1. Alt Problemler

1- İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin, öğrenim gördükleri okullara göre Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularından “Atatürk’ün Hayatı ve Kişisel Özellikleri” konusunda hazır bulunuşluğu hangi düzeydedir?

2- İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin, öğrenim gördükleri okullara göre Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularından “Atatürk’ün ilkeleri” konusunda hazır bulunuşluğu hangi düzeydedir?

3- İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin, öğrenim gördükleri okullara göre Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularından “Atatürk’ün inkılâpları” konusunda hazır bulunuşluğu hangi düzeydedir?

4- İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin, öğrenim gördükleri okullara göre Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularından “Atatürk’ün iç ve dış siyaset” konusunda hazır bulunuşluğu hangi düzeydedir?

1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları

1-Araştırma Kastamonu il merkezinde bulunan altı ilköğretim okulu sekizinci sınıf öğrencileri ile sınırlandırılmıştır.

(33)

2-Araştırma, ilköğretim okullarında Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretilirken, Atatürkçülük ile ilgili konulardan daha önceki ön bilgilere dayalı hazırlanan başarı testi soruları ile sınırlıdır.

3-Araştırma, Kastamonu’da 2006–2007 Eğitim-Öğretim yılında öğretime açık bulunan resmi ilköğretim okulları ile sınırlandırılmıştır.

4-Araştırma, araştırmacının belirleyeceği kavramlar ile sınırlıdır.

5-Araştırmada hazır bulunuşluk düzeyi, öğrencilerin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük ve müfredattaki Atatürkçülük konularına bilişsel hazır bulunuşluk düzeyleri ile sınırlıdır.

1.6. Araştırmanın Sayıltıları

1-Araştırmaya katılan öğrencilerin uygulanan tanıma testine doğru, açık uçlu bilgi sorularına da içtenlikle cevap verdikleri varsayılmıştır.

2-Araştırmacı tarafından geliştirilen “Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzey testi” hazır bulunuşluk düzeylerini ölçmek için yeterlidir.

3-Literatür taramaya ilişkin elde edilen bilgi ve bulguların yeterli düzeyde olduğu varsayılmıştır.

4-Araştırma için seçilen örneklem evreni temsil etmektedir.

1.7. Tanımlar/Terimler

Hazır bulunuşluk: Öğrencilerin okula, derse ve kursa gitmeden önce

dağarcığında getirdikleri birikimlerdir. Yani öğrencinin bazı öğretim hedeflerine göre var olan kapasitesinin yeterlilik durumudur. Hazır bulunuşluk, öğrencinin yeni öğrenmeleri için gerekli olan ön koşul niteliğindeki bilme, bilişsel beceri ve duyuşsal özellikleri kazanmış olmasına işaret eder (Sönmez.1994).

(34)

İlköğretim: Birkaç öğrenim basamağından oluşan örgün eğitim dizgesinin,

okuyup yazmayı, aritmetiği, iyi bir yurttaş olmak için en gerekli bilgi ve becerileri kazandıran ilk basamağı (TDK)

Atatürkçülük: Atatürk'ün düşünce ve uygulamalarından kaynaklanan, Türk Devleti'nin bağımsızlık ve bütünlüğünü, millî egemenliğini, kişi özgürlüğünü, çağdaş olmayı amaçlayan, akla, bilime ve gerçeğe dayanan, evrensel ağırlıklı, geleceğe yönelik, birbiri ile uyumlu amaçlar, uygulamalar ve ilkeler bütünü, Kemalizm.(TDK)

İnkılap: Toplum düzenini ve yapısını daha iyi duruma getirmek için yapılan

(35)

2. BÖLÜM

İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

Bu bölümde ilköğretim düzeyinde Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi ile ilgili yapılan çalışmalar bulguları ile birlikte sunulmuştur.

Sağlam (1997) “İlköğretim Okullarında Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretiminin Değerlendirilmesi.” konulu çalışmasında; sekizinci sınıf öğrencilerinin ailelerinin sosyo-ekonomik düzeyi, Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersine ders dışı çalışma biçimleri, bu derse karşı tutumlarını ve bu öğrencilerin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi öğretmenlerinin, dersin öğretiminde kullandıkları metot ve tekniklerin, araç ve materyallerin öğrencilerin başarıları üzerindeki etkilerini araştırmıştır.

Öğrencilere ve öğretmenlere uygulanan başarı testi ve anketlerin sonucunda ise; öğretmenlerin kullandıkları metot ve teknikler, araç ve materyaller arasında başarı elde edilmiştir. Öğrencilerin cinsiyetleri ve başarıları ile ilgili bir ilişki bulunamamış ama ailelerin sosyo-ekonomik düzeyi ve öğrenci başarısı ile ilgili manidar bir ilişki bulunmuştur.

Okur, (2000) “İlköğretim Okulları I. Kademe Sosyal Bilgiler Ders Programı’nda Atatürkçülük Konularının Ünitelere Göre Dağılımı ve Hedeflere Ulaşma Derecelerinin İncelenmesi” konulu tezinde I. Kademe Sosyal Bilgiler ders programındaki “Atatürkçülük ile ilgili konuların” hedeflere ulaşma derecelerini incelemiştir.

Araştırma sonucunda; ilköğretim okulları I. kademe sosyal bilgiler ders programındaki “Atatürkçülük ile ilgili konuların” hedeflerinin öğrencilerde istenilen düzeyde davranışa dönüştürülemediği gözlenmiştir.

(36)

Emiroğlu’nun (2002) “İlköğretimde Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Ders Konularının Öğretimi Üzerine Bir Araştırma” konulu tez çalışmasında Türk eğitim sisteminin bütün kademelerinde ve özellikle ilköğretim de ders konularının öğretimi, mevcut durumu, öğretim programı oluşturan unsurlardan hareketle “fert” ve “toplum” modelinin gerçekleştirilmesinde ilköğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretiminde ortaya çıkan meselelerin çözümüne dair verilere ulaşmak amacıyla yapılan araştırma ile şu sonuca ulaşmıştır.

Araştırma sonucunda “hedef”, “muhteva” ve “ders kitabı”nın öğretmenlerce kısmen yeterli bulunduğu, kullanılan metot ve etkinlikler ile araç-gereçler noktasında ise geleneksel tercihlerin ötesine gidilemediğinin sonucuna ulaşılmıştır.

Çetin (2003) “İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi Atatürk’ün Hayatı Ünitesinin Öğretiminin Dizgeli (Programlandırılmış) Öğretime Göre Değerlendirilmesi.” Konulu çalışmasında Dizgeli (Programlandırılmış) öğretimin erişiye ve kalıcılığa etkisi incelenmiştir. Yapılan ön test ve son test sonunda Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinde Dizgeli öğretim yapılan grubun kalıcılık puanı geleneksel öğretim yapılan grubun kalıcılık puanları arasında deney grubunun lehine anlamlı bir fark olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Hali, (2003) “İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Fotoğraf ve Resim Kullanımının Öğrenci Başarısına Etkisi.” konulu çalışmasında fotoğraf ve resim kullanımının öğrenci başarısını incelemek için oluşturulan deney kontrol grupları oluşturulup, ön test ve son test puanları incelenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde fotoğraf ve resim kullanılan grupla kullanılmayan grupların erişi ortalamaları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur.

Yılmaz, (2005) “İlköğretimde Atatürkçülükle İlgili Konular Programı (Programın Yapısı Ve Diğer İlköğretim Programlarıyla Uyumluluğu)” konulu

(37)

makalesinde, Atatürkçülükle ilgili konuların tarihsel arka planı, programlanması, diğer öğretim programları ile olan ilişkisi ve program geliştirme süreçlerinde uygulamada meydana gelen problem durumları üzerinde durmuş ve bu konudaki sonuç ve önerilere yer vermiştir.

Özcan, (2005) “İlköğretim Okulları II. Kademe Sosyal Bilgiler Ders Programı’nda Yer Alan Atatürkçülük Konularının Öğrencilerin Öğrenme Düzeyleri” ile ilgili çalışmasında; İlköğretim 6. ve 7. Sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler ders programı’nda yer alan Atatürkçülük konularının öğrencilerin öğrenme düzeylerini belirlemek için yaptığı başarı anketinin sonucunda elde edilen veriler Atatürkçülük konularının daha iyi öğretilmesine yönelik bir çalışmayı içermektedir.

Koca, (2005) “İlköğretimde Atatürk İlke ve İnkılâplarının Öğretimi” konulu makalesinde, Atatürk İlke ve İnkılâplarının Öğretimi konusundaki mevcut durumu, Atatürkçülükle ilgili konuların belirli gün ve haftalarla beraber resim, müzik, beden eğitimi ve din kültürü ve ahlak bilgisi gibi derslerle desteklenmesi ile dersin işlenişi ile ilgili çözüm önerilerine yer vermiştir.

Sertkaya, (2005) “İlköğretim Okullarında Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersi öğretimindeki Çözüm Önerileri” konulu makalesinde Sosyal Bilgiler ile Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinde öğretmenlerin istek ve önerilerini değerlendirerek, tespit ettiği sorunlar ve çözüm önerilerini belirtmiştir.

Ata, (2006) “İlköğretim 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersi’nin Taslak Programının Geliştirilmesinde Karşılaşılan Sorunlar.” konulu makalesinde, 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersi’nin Taslak Programının Geliştirilmesinde Karşılaşılan sorunların ve taslak programın analizini yapmıştır.

Yekrek, (2006) “İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinde Çoklu Zekâ Kuramının Öğrencilerin Erişisine ve

(38)

Derse Karşı Tutumlarına Etkisi.” konulu çalışmasında, İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi Türkiye Cumhuriyeti’nin Dış Siyaseti ünitesinin öğretiminde Çoklu Zekâ Kuramının erişiye ve öğrenci tutumlarına etkisi incelenmiştir. Kontrol grubuna geleneksel öğretim, deney gurubuna Çoklu Zekâ Kuramı uygulanmıştır. Araştırmada veriler ön test, son test ve tutum testi ile toplanmıştır. Araştırmada varılan sonuç ise; Çoklu Zekâ Kuramı uygulanması durumunda Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin daha verimli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Doğan, (2006) “İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinin Öğretiminde Rol Oynama Yönteminin Öğrenme Düzeyine Etkisi.” Konulu çalışmasında, rol oynama yöntemi ile düz anlatım yönteminin öğrenci erişileri üzerindeki ölçmeleri ile ilgili olarak “Türk İnkılâbı” ünitesi seçilmiş ve ön test uygulaması yapılmıştır.

Araştırma sonucunda, rol oynama yönteminin İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin öğretiminde; bilgi, kavrama, uygulama, düzeyleri ile toplam öğrenci erişilerine daha başarılı olduğu bulgularına ulaşılmıştır.

Birişik, (2006) “İlköğretim 8. sınıflar Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Ders İçeriğinin Yapıcı Öğrenme Kuramına Göre Düzenlenmesinin Akademik Başarıya Etkisi.” ile ilgili yaptığı araştırmasında biri deney, diğeri kontrol olmak üzere seçilen iki grup üzerine uygulanan çalışma yapmıştır. Araştırmada deney grubuna içerik yapıcı öğrenme kuramına göre oluşturulmuş ve öğretim yapılmış, kontrol grubuna ise geleneksel öğretim yöntemiyle ders işlenmiştir.

Araştırma sonucunda deney grubundaki öğrencilerin akademik başarıları ve kendi anlamlarını oluşturma düzeylerinin kontrol grubundaki öğrencilere göre belirgin şekilde artığı görülmüştür sonucuna ulaşılmıştır.

Şekil

Tablo 3.2.2. Araştırma Örneklemi Öğrenci Mevcudu Sıra İlköğretim Okulları
Tablo 3.3.1 İlköğretim Sınıf Geçme Not Sistemi
Tablo 4.2.13 Atatürk İlkeleri
Tablo 4.3.13 Atatürk İnkılâpları
+2

Referanslar

Benzer Belgeler

Öğrencilerin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersine karşı tutumlarında cinsiyetlerine göre anlamlı bir farklılık görülürken, öğrenim

İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinin önemini benimseyen, Tarih eğitiminde öğrenci ve öğretmen rollerini bilen, Tarih eğitiminde ölçme ve değerlendirmenin nasıl

Düğün başladıktan sonra şu gelenek görenek ve adetler olur; Afyonkarahisar ve bölgelerinde genel olarak düğünler 3 gün sürer.. İhsaniye, İsçehisar, Çobanlar,

Karara göre Güvenlik Konseyi, uluslararası barış ve güvenliğin korunması ile ilgili görevlerini, veto hakkının kötüye kullanılması nedeniyle yerine getiremezse,

12. Yeni Türk Devleti’nin Lozan Barış Antlaşması ile elde ettiği kazanımlar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?. A) Doğu

D) Coğrafi olarak Anadolu’nun ortasında bulunması.. Birinci Dünya Savaşı yıllarında Akdeniz’de İngiliz gemilerinden kaçan iki Alman savaş gemisi Çanakkale

Tekrar Testi 1 (Atatürkçülük, Atatürk Dönemi Türk Dış Politikası ve Atatürk’ün Ölümü, Atatürk’ten Sonra Türkiye: İkinci Dünya Savaşı ve Sonrası)

Türkiye’de çok partili siyasi hayata geçişi hızlandıran gelişmeleri, demokrasinin gerekleri açısından