Bu araştırmanın amacı, İlköğretim Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki, Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesidir.
İlköğretim 8. sınıf öğrencilerine, Atatürkçülük ile ilgili konular, daha önceki yıllarda MEB’in belirlediği müfredat çerçevesinde 49 amaç ve bu amaçlara ait 206 davranış kazandırılması hedeflenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki, Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesi ile değişik derslerde verilen ve tekrar edilen davranışlar dikkate alınarak mevcut öğretim programı ile hazır bulunuşluk düzeyi arasındaki ilişkinin öğretmen tarafından gözetilmesinin eğitim ve öğretime katkısı neler olacağının belirlenmesi amaçlanmıştır.
1.3. Araştırmanın Önemi
Öğrenciye, eğitim yolu ile siyasal tutum ve değerlerin aktarımı, şekillendirilmesi, vatandaşlık bilincinin kazandırılması hususunda sosyal bilimler ve bunun içerisinde olan tarih eğitimi etkin durumdadır. Ülkelerin siyasal felsefelerini yansıtan Sosyal Bilgiler, Tarih ve Vatandaşlık Eğitimi dersleri siyasal felsefeye bağlı olarak eğitimin siyasal karakterli amaçlarının gerçekleştirilmesinde önemli bir araç konumundadır (Yılmaz, 2004: 6).
Bilindiği gibi bugün de Türk Milli Eğitim Bakanlığı’nın genel amaçlarından birisi; Türk gençlerini Atatürk İlke ve İnkılâpları ile Anayasa da ifadesi bulunan Atatürk milliyetçiliğine bağlı yurttaşlar olarak yetiştirmektir.
Türkiye Cumhuriyetinin kurucusu, lider özellikleriyle bütün dünyaya örnek olmuş olan büyük önder Mustafa Kemal Atatürk’ü yeni yetişen gençlerimize sevdirmek, benimsetmek, onunla empati kurabilmelerini sağlamak ve onun dünya görüşünü layıkıyla öğretebilmek için Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük dersine ilave olarak, ilköğretimde okutulan farklı derslerin programlarına “Atatürkçülükle İlgili Konular” yerleştirilmiştir.
Bu araştırma ile Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin daha etkili ve yaratıcı bir şekilde öğretilebilmesi için “Atatürkçülükle İlgili Konuların” öğrenciye zevk veren ve merak uyandıran, derse ilişkin düşünme, araştırma, problem çözme, eleştirebilme, yorum yapabilme, sentez yapabilme, olgular arasındaki ilişkileri kurabilme gibi yaşama dönük yeteneklerin oluşması ve en önemlisi ulu önder Mustafa Kemal Atatürk’ün örnek lider olarak sevilmesi ve tanınması için hazır bulunuşluk ile öğrencilerinde görüş ve önerilerini dikkate alarak öğretilmesinin önemini vurgulanmaktadır.
1. 4. Problem
Araştırma problemi, İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzeyinin belirlenmesidir. Bu problem durumuna bağlı olarak araştırmada aşağıdaki alt problemlere cevap aranmaktadır.
1.4.1. Alt Problemler
1- İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin, öğrenim gördükleri okullara göre Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularından “Atatürk’ün Hayatı ve Kişisel Özellikleri” konusunda hazır bulunuşluğu hangi düzeydedir?
2- İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin, öğrenim gördükleri okullara göre Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularından “Atatürk’ün ilkeleri” konusunda hazır bulunuşluğu hangi düzeydedir?
3- İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin, öğrenim gördükleri okullara göre Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularından “Atatürk’ün inkılâpları” konusunda hazır bulunuşluğu hangi düzeydedir?
4- İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin, öğrenim gördükleri okullara göre Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularından “Atatürk’ün iç ve dış siyaset” konusunda hazır bulunuşluğu hangi düzeydedir?
1.5. Araştırmanın Sınırlılıkları
1-Araştırma Kastamonu il merkezinde bulunan altı ilköğretim okulu sekizinci sınıf öğrencileri ile sınırlandırılmıştır.
2-Araştırma, ilköğretim okullarında Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretilirken, Atatürkçülük ile ilgili konulardan daha önceki ön bilgilere dayalı hazırlanan başarı testi soruları ile sınırlıdır.
3-Araştırma, Kastamonu’da 2006–2007 Eğitim-Öğretim yılında öğretime açık bulunan resmi ilköğretim okulları ile sınırlandırılmıştır.
4-Araştırma, araştırmacının belirleyeceği kavramlar ile sınırlıdır.
5-Araştırmada hazır bulunuşluk düzeyi, öğrencilerin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük ve müfredattaki Atatürkçülük konularına bilişsel hazır bulunuşluk düzeyleri ile sınırlıdır.
1.6. Araştırmanın Sayıltıları
1-Araştırmaya katılan öğrencilerin uygulanan tanıma testine doğru, açık uçlu bilgi sorularına da içtenlikle cevap verdikleri varsayılmıştır.
2-Araştırmacı tarafından geliştirilen “Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzey testi” hazır bulunuşluk düzeylerini ölçmek için yeterlidir.
3-Literatür taramaya ilişkin elde edilen bilgi ve bulguların yeterli düzeyde olduğu varsayılmıştır.
4-Araştırma için seçilen örneklem evreni temsil etmektedir.
1.7. Tanımlar/Terimler
Hazır bulunuşluk: Öğrencilerin okula, derse ve kursa gitmeden önce
dağarcığında getirdikleri birikimlerdir. Yani öğrencinin bazı öğretim hedeflerine göre var olan kapasitesinin yeterlilik durumudur. Hazır bulunuşluk, öğrencinin yeni öğrenmeleri için gerekli olan ön koşul niteliğindeki bilme, bilişsel beceri ve duyuşsal özellikleri kazanmış olmasına işaret eder (Sönmez.1994).
İlköğretim: Birkaç öğrenim basamağından oluşan örgün eğitim dizgesinin,
okuyup yazmayı, aritmetiği, iyi bir yurttaş olmak için en gerekli bilgi ve becerileri kazandıran ilk basamağı (TDK)
Atatürkçülük: Atatürk'ün düşünce ve uygulamalarından kaynaklanan, Türk Devleti'nin bağımsızlık ve bütünlüğünü, millî egemenliğini, kişi özgürlüğünü, çağdaş olmayı amaçlayan, akla, bilime ve gerçeğe dayanan, evrensel ağırlıklı, geleceğe yönelik, birbiri ile uyumlu amaçlar, uygulamalar ve ilkeler bütünü, Kemalizm.(TDK)
İnkılap: Toplum düzenini ve yapısını daha iyi duruma getirmek için yapılan
2. BÖLÜM
İLGİLİ ARAŞTIRMALAR
Bu bölümde ilköğretim düzeyinde Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi ile ilgili yapılan çalışmalar bulguları ile birlikte sunulmuştur.
Sağlam (1997) “İlköğretim Okullarında Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi Öğretiminin Değerlendirilmesi.” konulu çalışmasında; sekizinci sınıf öğrencilerinin ailelerinin sosyo-ekonomik düzeyi, Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersine ders dışı çalışma biçimleri, bu derse karşı tutumlarını ve bu öğrencilerin Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersi öğretmenlerinin, dersin öğretiminde kullandıkları metot ve tekniklerin, araç ve materyallerin öğrencilerin başarıları üzerindeki etkilerini araştırmıştır.
Öğrencilere ve öğretmenlere uygulanan başarı testi ve anketlerin sonucunda ise; öğretmenlerin kullandıkları metot ve teknikler, araç ve materyaller arasında başarı elde edilmiştir. Öğrencilerin cinsiyetleri ve başarıları ile ilgili bir ilişki bulunamamış ama ailelerin sosyo-ekonomik düzeyi ve öğrenci başarısı ile ilgili manidar bir ilişki bulunmuştur.
Okur, (2000) “İlköğretim Okulları I. Kademe Sosyal Bilgiler Ders Programı’nda Atatürkçülük Konularının Ünitelere Göre Dağılımı ve Hedeflere Ulaşma Derecelerinin İncelenmesi” konulu tezinde I. Kademe Sosyal Bilgiler ders programındaki “Atatürkçülük ile ilgili konuların” hedeflere ulaşma derecelerini incelemiştir.
Araştırma sonucunda; ilköğretim okulları I. kademe sosyal bilgiler ders programındaki “Atatürkçülük ile ilgili konuların” hedeflerinin öğrencilerde istenilen düzeyde davranışa dönüştürülemediği gözlenmiştir.
Emiroğlu’nun (2002) “İlköğretimde Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Ders Konularının Öğretimi Üzerine Bir Araştırma” konulu tez çalışmasında Türk eğitim sisteminin bütün kademelerinde ve özellikle ilköğretim de ders konularının öğretimi, mevcut durumu, öğretim programı oluşturan unsurlardan hareketle “fert” ve “toplum” modelinin gerçekleştirilmesinde ilköğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi öğretiminde ortaya çıkan meselelerin çözümüne dair verilere ulaşmak amacıyla yapılan araştırma ile şu sonuca ulaşmıştır.
Araştırma sonucunda “hedef”, “muhteva” ve “ders kitabı”nın öğretmenlerce kısmen yeterli bulunduğu, kullanılan metot ve etkinlikler ile araç-gereçler noktasında ise geleneksel tercihlerin ötesine gidilemediğinin sonucuna ulaşılmıştır.
Çetin (2003) “İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi Atatürk’ün Hayatı Ünitesinin Öğretiminin Dizgeli (Programlandırılmış) Öğretime Göre Değerlendirilmesi.” Konulu çalışmasında Dizgeli (Programlandırılmış) öğretimin erişiye ve kalıcılığa etkisi incelenmiştir. Yapılan ön test ve son test sonunda Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinde Dizgeli öğretim yapılan grubun kalıcılık puanı geleneksel öğretim yapılan grubun kalıcılık puanları arasında deney grubunun lehine anlamlı bir fark olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Hali, (2003) “İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Fotoğraf ve Resim Kullanımının Öğrenci Başarısına Etkisi.” konulu çalışmasında fotoğraf ve resim kullanımının öğrenci başarısını incelemek için oluşturulan deney kontrol grupları oluşturulup, ön test ve son test puanları incelenmiştir. Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde fotoğraf ve resim kullanılan grupla kullanılmayan grupların erişi ortalamaları arasında anlamlı bir fark bulunmuştur.
Yılmaz, (2005) “İlköğretimde Atatürkçülükle İlgili Konular Programı (Programın Yapısı Ve Diğer İlköğretim Programlarıyla Uyumluluğu)” konulu
makalesinde, Atatürkçülükle ilgili konuların tarihsel arka planı, programlanması, diğer öğretim programları ile olan ilişkisi ve program geliştirme süreçlerinde uygulamada meydana gelen problem durumları üzerinde durmuş ve bu konudaki sonuç ve önerilere yer vermiştir.
Özcan, (2005) “İlköğretim Okulları II. Kademe Sosyal Bilgiler Ders Programı’nda Yer Alan Atatürkçülük Konularının Öğrencilerin Öğrenme Düzeyleri” ile ilgili çalışmasında; İlköğretim 6. ve 7. Sınıf öğrencilerinin Sosyal Bilgiler ders programı’nda yer alan Atatürkçülük konularının öğrencilerin öğrenme düzeylerini belirlemek için yaptığı başarı anketinin sonucunda elde edilen veriler Atatürkçülük konularının daha iyi öğretilmesine yönelik bir çalışmayı içermektedir.
Koca, (2005) “İlköğretimde Atatürk İlke ve İnkılâplarının Öğretimi” konulu makalesinde, Atatürk İlke ve İnkılâplarının Öğretimi konusundaki mevcut durumu, Atatürkçülükle ilgili konuların belirli gün ve haftalarla beraber resim, müzik, beden eğitimi ve din kültürü ve ahlak bilgisi gibi derslerle desteklenmesi ile dersin işlenişi ile ilgili çözüm önerilerine yer vermiştir.
Sertkaya, (2005) “İlköğretim Okullarında Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersi öğretimindeki Çözüm Önerileri” konulu makalesinde Sosyal Bilgiler ile Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinde öğretmenlerin istek ve önerilerini değerlendirerek, tespit ettiği sorunlar ve çözüm önerilerini belirtmiştir.
Ata, (2006) “İlköğretim 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersi’nin Taslak Programının Geliştirilmesinde Karşılaşılan Sorunlar.” konulu makalesinde, 8. Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılap Tarihi Ve Atatürkçülük Dersi’nin Taslak Programının Geliştirilmesinde Karşılaşılan sorunların ve taslak programın analizini yapmıştır.
Yekrek, (2006) “İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinde Çoklu Zekâ Kuramının Öğrencilerin Erişisine ve
Derse Karşı Tutumlarına Etkisi.” konulu çalışmasında, İlköğretim Sekizinci Sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersi Türkiye Cumhuriyeti’nin Dış Siyaseti ünitesinin öğretiminde Çoklu Zekâ Kuramının erişiye ve öğrenci tutumlarına etkisi incelenmiştir. Kontrol grubuna geleneksel öğretim, deney gurubuna Çoklu Zekâ Kuramı uygulanmıştır. Araştırmada veriler ön test, son test ve tutum testi ile toplanmıştır. Araştırmada varılan sonuç ise; Çoklu Zekâ Kuramı uygulanması durumunda Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin daha verimli olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Doğan, (2006) “İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinin Öğretiminde Rol Oynama Yönteminin Öğrenme Düzeyine Etkisi.” Konulu çalışmasında, rol oynama yöntemi ile düz anlatım yönteminin öğrenci erişileri üzerindeki ölçmeleri ile ilgili olarak “Türk İnkılâbı” ünitesi seçilmiş ve ön test uygulaması yapılmıştır.
Araştırma sonucunda, rol oynama yönteminin İlköğretim 8. sınıf Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin öğretiminde; bilgi, kavrama, uygulama, düzeyleri ile toplam öğrenci erişilerine daha başarılı olduğu bulgularına ulaşılmıştır.
Birişik, (2006) “İlköğretim 8. sınıflar Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Ders İçeriğinin Yapıcı Öğrenme Kuramına Göre Düzenlenmesinin Akademik Başarıya Etkisi.” ile ilgili yaptığı araştırmasında biri deney, diğeri kontrol olmak üzere seçilen iki grup üzerine uygulanan çalışma yapmıştır. Araştırmada deney grubuna içerik yapıcı öğrenme kuramına göre oluşturulmuş ve öğretim yapılmış, kontrol grubuna ise geleneksel öğretim yöntemiyle ders işlenmiştir.
Araştırma sonucunda deney grubundaki öğrencilerin akademik başarıları ve kendi anlamlarını oluşturma düzeylerinin kontrol grubundaki öğrencilere göre belirgin şekilde artığı görülmüştür sonucuna ulaşılmıştır.
Gencer, (2007) “İlköğretim Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Dersinde Amaç Gerçekleştirme Başarısına İlişkin Öğretmen Görüşlerinin Değerlendirilmesi.” çalışmasında birinci bölümde siyasal ve kültürlenme aracı olarak Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin temel vizyonu ile Diyarbakır da görev yapan öğretmenlerin görüşleri çerçevesinde Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin amaç gerçekleştirme başarısına ilişkin güncel profil çıkartmayı amaçlamıştır.
Araştırma sonucunda ulaşılan kritik bulgular Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersinin ilköğretim kademesinde siyasal bir kültürlenme aracı olarak algılandığı görülmüştür.
3. BÖLÜM YÖNTEM
Bu bölümde, araştırmanın amacına ulaşabilmesi, geçerli ve güvenilir sonuçlar elde edilebilmesi için alınan önlemler ayrıntılı olarak açıklanmış; araştırma modeli, araştırmanın evren ve örneklemi, veri toplama aracı ve geliştirilmesi, verilerin toplanması, verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması konularına yer verilmiştir.
3.1. Araştırma Modeli
İlköğretimde Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzeylerinin araştırılmasında betimsel yöntem kullanılmıştır. Kaptan (1998)’a göre olayların, objelerin, varlıkların, kurumların, grupların ve çeşitli alanların “ne” olduğunu betimlemeye, açıklamaya çalışan çalışmalar betimsel çalışmalardır. Betimleme araştırmaları, mevcut olayların daha önceki olay ve koşullarla ilişkilerini de dikkate alarak, durumlar arasındaki etkileşimi açıklamayı hedef alır. Araştırmanın, durumlar arasındaki etkileşim konusunda görüşlerin neler olduğu ve bunlar arasında bir ilişkinin olup olmadığı temeline dayanır. Karasar (2003) ise, betimsel yöntemi geçmişte ya da halen var olan bir durumu, var olduğu şekli ile betimlemeyi amaçlayan tarama modeli olarak adlandırmıştır. Araştırmaya konu olan olay, kendi koşulları içerisinde ve olduğu gibi tanımlamaya çalışır.
Bu araştırmada Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzeyleri belirlenmiştir. Araştırma, konuyla ilgili literatürün taranması ile alan araştırması şeklinde yürütülmüştür. Alan araştırmasında öğrencilere Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzeylerine ilişkin başarı testi uygulanmıştır.
3.2. Evren ve Örneklem
Bu bölümde ise araştırmanın evrenine ve örneklemine yer verilmiştir.
3.2.1. Araştırma Evreni
Araştırmada sınırlandırılmış evren kullanılmıştır. Buna çalışma evreni de denilmektedir. Bunun için Kastamonu il merkezinde bulunan ilköğretim okulları ve bu okullardaki sekizinci sınıf öğrencileri ile sınırlandırılmış evreni (çalışma evrenini) oluşturulmuştur.
Tablo 3.2.1.
Kastamonu Merkez İlköğretim Okulları ve Sekizinci Sınıf Öğrenci Sayıları Öğrenci Mevcudu
Sıra İlköğretim Okulları
8. Sınıf Şube
1 Ali Fuat Darende İ. Okulu 122 3
2 Atabey İlköğretim Okulu 23 1
3 Atatürk İlköğretim Okulu 34 1
4 Abdulhakhamit İlköğretim Okulu 27 1
5 Ceritoğlu İlköğretim Okulu 36 1
6 Candaroğulları İlköğretim Okulu 131 4
7 Cumhuriyet İlköğretim Okulu 20 1
8 Darende İlköğretim Okulu 60 2
9 Gazipaşa İlköğretim Okulu 134 3
10 Hisarardı İlköğretim Okulu 17 1
11 İsfendiyar Bey İlköğretim Okulu 64 2
12 Kırkçeşme İlköğretim Okulu 23 1
13 Kuzeykent Merkez İ. Okulu 78 3
14 Mehmet Akif Ersoy İ. Okulu 66 3
15 Merkez İlköğretim Okulu 127 4
16 Sepetçioğlu İlköğretim Okulu 8 1
17 Şehit Şerife Bacı İ. Okulu 87 3
18 Vali Aydın Arslan İ. Okulu 110 3
19 Yirmi Üç Ağustos İ. Okulu 67 3
20 Yıldırım Beyazıt İ. Okulu 25 1
3.2.2. Araştırma Örneklemi
Türkiye Cumhuriyeti İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük dersindeki Atatürkçülük konularına hazır bulunuşluk düzeyleri belirlemek amacıyla, Kastamonu il merkezinde bulunan altı ilköğretim okulu rastlantısal örnekleme yöntemi ile seçilmiştir. Bu okullar Tablo 3.2.2. de gösterilmektedir.
Tablo 3.2.2. Araştırma Örneklemi Öğrenci Mevcudu Sıra İlköğretim Okulları
8. Sınıf Şube
1 Ali Fuat Darende İ. Okulu 122 3 83
2 Candaroğulları İlköğretim Okulu 131 4 130 5
3 Darende İlköğretim Okulu 60 2 57 6
4 Gazipaşa İlköğretim Okulu 134 3 122 4
5 Merkez İlköğretim Okulu 127 4 124 5
6 Şehit Şerife Bacı İ. Okulu 87 3 76 3
TOPLAM 661 19 592 23