Ticaret Kanununun 504. maddesine göre; Ģirketin zorunlu organlarından biri mevcut olmazsa ortaklardan birinin veya Ģirket alacaklılarından birinin talebi üzerine mahkeme Ģirketin feshine karar verebilir.
1- Zorunlu Organlar
Limited Ģirketin zorunlu organları, ortaklar genel kurulu ile müdürlerdir. Or- tak sayısı yirminin üzerinde olan limited Ģirketlerde ayrıca denetçi veya denetçiler de zorunlu organdır (TTK m. 538, f. 1).
Limited Ģirketlerde ortaklar genel kurulunun bulunmaması mümkün değildir. Ortaklar genel kurulunun mevcut olmaması hali ancak Ģirketin ortak sayısının teke düĢmesi veya Ģirketin tüm payları elde etmesi halinde söz konusudur. Bu halde artık ortaklar genel kurulundan bahsedilemez391.
Limited Ģirketlerin tüzel kiĢiliğini devam ettirebilmesi ve esas sözleĢmede be- lirlenen gayesini elde edebilmesi için idare ve temsile ihtiyacı bulunmaktadır. Bu idare ve temsil, Ģirket müdürleri eliyle kullanılabilir. Kural olarak tüm ortaklar Ģirketi idare ve temsile yetkilidir (TTK m. 540, f. 1). Ortaklar birlikte hareketten kaçınıyor ve bu sebeple Ģirket idare ve temsil edilemiyorsa veya esas sözleĢme ile idare ve temsil yetkisi verilen idare meclisi vasfında bir heyet ya da müdür olarak belirlenmiĢ bir Ģahıs bulunmakta olup bunlar eliyle Ģirket idare ve temsil edilemiyorsa, zorunlu organın eksikliği söz konusudur392
. Limited Ģirket müdürlerinden biri veya birkaçı ölmüĢ veya ehliyetini kaybetmiĢ, görev süreleri dolmuĢ, azledilmiĢ, istifa etmiĢ ol- malarına rağmen yerlerine yeni müdürler tayin edilmemiĢ olabilir. Bu durumda, Türk Ticaret Kanununun 540. maddesinin 1. fıkrası gereğince, hep birlikte müdür sayılan
389
YILDIZ, Limited ġirket, s. 290.
390 Yıldız’a göre limited Ģirket ortak sayısının elli ile sınırlandırılmasına gerek bulunmamaktadır, zira
ne Alman ne de Ġsviçre Kanunlarında böyle bir sınırlama vardır. YILDIZ, Makale II, s. 426.
391 ÇEVĠK, Limited ġirket, s. 500. Aksi görüĢte olan yazar da olup, genel kurulun toplanamaması
demek hiç pay sahibi olmaması demek olup, bir pay sahibi ile de ortaklık genel kurulunun toplanabi- leceği, genel kurulun olmaması halinde Ģirketin kendiliğinden sona ereceği ve mallarının devlete inti- kal edeceği görüĢündedirler. ARSLANLI/ DOMANĠÇ, s. 82.
ortaklar bir araya gelemezlerse veya idarede anlaĢamazlarsa ya da tüm ortaklar bir araya gelerek genel kurulu oluĢturmalarına rağmen, müdür veya denetçi seçimi için Türk Ticaret Kanununun 536. maddesinin 3. fıkrasınca aranan asgari karar yeter sa- yısı sağlanamazsa, Ģirketin fesheder.
Ortak sayısı yirmiyi aĢan limited Ģirketler için denetçi zorunlu organdır. Bu sebeple, ortak sayısı yirmiden fazla olan bir limited Ģirkette denetçilerin bulunmama- sı halinde zorunlu organın bulunmaması söz konusudur.
2- Fesih Davası
Ortak sayısının bire düĢmesinde olduğu gibi limited Ģirketin zorunlu organla- rının bulunmaması halinde Ģirket kendiliğinden sona ermez, Ģirketin feshi talebiyle Ģirketin merkezinin bulunduğu asliye ticaret mahkemesinde dava açılmalıdır.
Organ eksikliği nedeniyle açılacak dava limited Ģirketin tüzel kiĢiliğine yönel- tilmelidir393. ĠĢ bu dava Ģirket ortakları, alacaklılar ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından açılabilir.
Ġdare ve temsil için zorunlu organlar eksik ise bu durumda Ģirkete bir kayyım atanır394
. ġirketin feshine karar verilmeden önce, eksikliğin tamamlanması için mah- keme tarafından Ģirkete resen belirlenecek bir süre verilir. Yargıtay bir kararında organ boĢluğunun giderilmesi için verilen bir aylık süreyi uygun bir süre olarak ka- bul etmemiĢtir395
. ġirketin durumundan, süre verilmesinin bir sonuç vermeyeceği anlaĢılırsa, mahkeme süre vermeden de Ģirketin sona ermesine karar verebilir396
. Limited Ģirkete verilen süre içerisinde eksiklik giderilmez ise mahkeme tara- fından Ģirketin feshine karar verilir. Verilen süre geçtikten sonra ancak Ģirketin feshi- ne karar verilmeden önce eksiklik giderilirse bu durumda da artık Ģirketin feshine karar verilmez. Davanın açılmasının ardından taraflardan birinin talebi üzerine, Ģirke- tin idare ve temsili, Ģirket mallarının, defter ve evrakının muhafaza altına alınması için gerekli ihtiyati tedbirleri alabilir397
.
393 ARSLANLI/ DOMANĠÇ, s. 82. 394
ARSLANLI/ DOMANĠÇ, s. 82.
395 11. HD, t. 27.05.1986, 1986/2643 E, 1986/3230 K. ERĠġ, Anonim ġirketler, s. 710. 396 ARSLANLI/ DOMANĠÇ, s. 82.
Mahkeme tarafından verilen karar inĢai nitelikte olup, kararın kesinleĢmesi ile Ģirket fesholur.
3- Tasarıda Yer Alan Düzenleme
Tasarının 636. maddesinin 2. fıkrasında398
da zorunlu organların mevcut ol- maması veya genel kurulun toplanamaması halinde ortaklardan her birine ve alacak- lılara Ģirketin feshini mahkemeden talep etme yetkisi verilmiĢtir. Mahkeme Ģirketin durumunun kanunlara uygun hale getirilmesi için Ģirkete belirli bir süre verir. Verilen süre içerisinde eksiklikler giderilmezse Ģirketin feshine karar verilir. Sadece ortaklar genel kurulunun toplanamaması nedeniyle açılan fesih davasında mahkeme müdürle- ri dinleyerek feshe karar verir399. Müdürlerin bulunmaması ve verilen süre içerisinde ortaklar genel kurulu tarafından seçilememesi halinde mahkeme doğrudan fesih kara- rı vermelidir.
Yıldız’a göre organsızlık halinde Ģirket alacaklılarına ve ortaklara tanınan mahkemeye müracaat ederek fesih davası açma hakkının sicil memurlarına tanın- mamıĢ olması bir eksikliktir400
.
Öğretide, fesih davasının alacaklılar tarafından açılmıĢ olması halinde, ala- caklıların alacaklarının Ģirket veya ortaklar ya da üçüncü kiĢiler tarafından ödenmesi halinde fesih kararının verilmemesi ve verilmiĢ ise hükümden düĢmesinin madde metnine eklenmesi görüĢü ortaya konulmaktadır401
.
Tasarıda ile limited Ģirketler için ortak sayısının yirmiden fazla olması ve yirmiden az olması hallerinde uygulanacak hükümlerin birbirinden farklı olması uy- gulamasından uzaklaĢılmıĢtır. Tasarının yasallaĢmasının ardından artık, ortak sayısı- na bakılmaksızın tüm limited Ģirketler için aynı kurallar geçerli olacaktır. Tasarı ile getirilen bir diğer yenilik ise limited Ģirketlerin denetimi için anonim Ģirketlerin de- netimini düzenleyen maddelerin benimsemiĢ olmasıdır, artık limited ve anonim Ģir-
398
Madde metninde geçen “Uzun bir süreden beri…” ifadesinin muğlak olduğu ayrıca, mahkeme tarafından noksanların giderilmesi için yeterli süre verileceğine iliĢkin ifadenin madde metninden çıkarılması gerektiği görüĢü için bkz. MOROĞLU, Tasarı, s. 360.
399 YILDIZ, Limited ġirket, s. 291. Moroğlu’na göre mahkemenin müdürleri dinlemesi sadece süre
belirlerken bir anlam ifade eder. Fesih Ģartları mevcut ve verilen süreye rağmen eksiklikler gideril- memiĢse mahkemenin bir de müdürleri dinlemesinin hiçbir anlamı bulunmamaktadır. MOROĞLU, Tasarı, s. 361.
400 YILDIZ, Makale II, s. 437. 401 MOROĞLU, Tasarı, s. 360-361.
ketlerin dıĢarıdan seçilen ve denetçilik yapma yetkisine haiz bulunan uzman kiĢiler eliyle denetlenmesi sistemi getirilmiĢtir402. BaĢka bir ifade ile Tasarı, denetim organı adı altında zorunlu bir organ olması sisteminden uzaklaĢmıĢtır.
G- ġĠRKETĠN SÜRESĠNĠN SONA ERMESĠ