Ticaret Kanununun 506. maddesinin 5. fıkrasına göre limited Ģirket belirli bir süre ile kurulur ve Ģirket esas sözleĢmesine belirlenen bu sürenin yazılması gerek- mektedir. Kanunun düzenlemesinden de anlaĢıldığı üzere Ģirket için öngörülen süre- nin esas sözleĢmeye konulması mecburidir. Ġsviçre Hukuku’nda süre hususu Türk Hukuku’ndan farklı olarak ihtiyaridir403, taraflar isterlerse süre hususuna iliĢkin bir hükmü esas sözleĢmeye koyabilirler, oysa Türk Hukukunda belirsiz süreli bir limited Ģirketin kurulması mümkün değildir404
.
ġirketin kuruluĢu esnasında ortaklar, esas sözleĢmeyle Ģirket için uzun ve mu- ayyen bir süre belirleyebilirler. Belirlenen bu sürenin sonunda ortaklar Ģirketin de- vamına karar verebilirler ancak böyle bir uzatma kararı almamaları halinde sürenin bitimi ile birlikte Ģirket kendiliğinden sona da erer405406
.
402
YILDIZ, Limited ġirket, s. 268.
403 ÖCAL, Akar; Limited ġirkette Süre, Bilgi Toplumunda Hukuk, Ünal Tekinalp’e Armağan, C.
I, Ġstanbul 2003, s. 604.
404
Türk Ticaret Kanununun 155. maddesinde kollektif ve komandit Ģirketler yönünden, 279. madde de anonim Ģirketler yönünden Ģirketin sürenin belirlenmesi koĢulu aranmadığı halde, limited Ģirketler için böyle bir Ģartın getirilmiĢ olması eleĢtirilere neden olmaktadır. ARSLANLI/DOMANĠÇ, s. 726. 405 BAġTUĞ, ġirketler, s.269. Kiper’e göre, limited Ģirketlerin süresinin sona ermesi anonim Ģirket-
lerde olduğu gibi açık bir Ģekilde sona erme sebebi olarak düzenlenmemiĢ, bu hususla ilgili karar esas sözleĢmeye bırakılmıĢtır. KĠPER, s. 352
406
“Limitet ortaklıkların ortaklık sözleĢmelerinde ortaklık süresinin gösterilmesi Türk Ticaret Kanu- nunun 506. maddesinin 5. bendi hükmüne göre zorunlu olup, aynı kanunun 511. maddesine göre de bu sürenin tescil ve ilanı gerekmektedir.
Limitet ortaklığın infisah sebepleri yukarıda adı geçen kanunun 549. maddesinde gösterilmiĢ, bu nedenler içinde ortaklığın süresinin sona ermesi belirtilmemiĢ ise de; gayesini kaybeden, süresi biten bir limitet ortaklığın hukuki varlığının devam edeceğini kabule, Türk Ticaret Kanununun yukarıda gösterilen 506 ve 511. maddeleri hükümleri karĢısında olanak yoktur. Aksi takdirde, kanun koyucu- nun, limitet ortakların sözleĢmelerinde ortaklığın süresinin gösterileceği ve bunun tescil ve ilan oluna- cağı yolundaki hukuki bir müeyyidesi bulunmamıĢ olacaktır. Kanun koyucunun ise, böyle bir amaç gütmediği 549. maddeyi bu hususların dıĢındaki infisah nedenlerini belirtmek için hükümleĢtirdiği açıktır.
Bu nedenlerle, sözleĢmesinde gösterilen süre sona eren anonim ve limitet ortaklıkları kendiliğinden infisah eder.” DanıĢtay 3. D, t. 29.12.1976, 1976/791 E, 1976/908 K. ÇEVĠK, Limited ġirket, s. 501- 502. Ancak DanıĢtay tarafından verilmiĢ olan bu içtihattan dönmüĢ ve özel hukuk hükümlerine tabi olduğundan dolayı yargılama ve çözümün adli yargılama alanına girdiği gerekçesi ile görevsizlik kararı vermiĢtir. DanıĢtay 12. D, t. 30.05.1978, 1976/1255 E, 1978/1523 K. Türk, verilen bu görevsiz-
Kanun koyucunun süre ile ilgili olarak böyle bir zorunluluk getirmiĢ olması; ortak sayısı elliyi geçmeyecek olan ve ortaklarının sorumluluğu koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı olan limited Ģirketlerin nispeten sınırlı bir sermayeye sa- hip olması ihtimali karĢısında, üçüncü Ģahısların bilgilendirilmesi (TTK m. 511, f. 3) gereğinin duyulmasıdır407
. Zira Kanun koyucu ticaret sicile kaydı ve ilanı gereken hususları saydığı Türk Ticaret Kanununun 511. maddesi hükmünde Ģirketin süresine de yer vermiĢtir.
ġirket için öngörülen süre, Ģirketin tüzel kiĢiliğini kazandığı andan itibaren baĢlar. Belirlenen sürenin bitmesiyle de Ģirket sona erer. Ortaklar genel kurulu esas sözleĢmede belirlenen süre dolmadan önce toplanarak esas sözleĢmede değiĢiklik yapabilir ve süreyi bir ya da birkaç kez uzatıp kısaltabilir408. Sürenin uzatılmasında aranacak karar nisabının, esas sözleĢmede değiĢiklik yapılması, tasfiye neticesinde hisse alabilecek ortakların bu hisseleri alamaması, sermaye ve birikmiĢ tasfiye karları ölçüsünde sorumluluklarının sürenin uzatılması nedeniyle uzaması gibi nedenlerle ortakların sorumluluğunun artmasına sebep olduğundan oybirliği olması gerekmek- tedir409. Ancak oybirliği olsa dahi Ģirket hiçbir suretle belirsiz süreli Ģirkete dönüĢtü- rülemez. ġirket sözleĢmesinde süre belirtilmemiĢse, kurulan Ģirket, geçerlilik Ģartları ihlal edildiğinden gayri muayyen süreli adi Ģirket sayılır410
.
Kanununun 549. maddesinde, limited Ģirketi sona erdiren sebepler arasında, süresinin bitmesi sayılmamıĢtır. Diğer Ģirket türleri için, sürenin sona ermesi, bir sona erme sebebi sayılmasına karĢılık (BK m. 535, f. 5, TTK m. 185, f. 1; 267; 434, f. 1; 476), kuruluĢu için, sürenin zorunlu olarak belirlenmesi gereken limited Ģirket- lerde, bu yola gidilmemesi eksiklik teĢkil etmektedir411. Bu eksikliği gidermek için Türk Ticaret Kanununun 549. maddesinin 1. fıkrası ya da 138. maddesi hükümlerin- den birinin uygulanması yoluna gidilmektedir. BaĢka bir ifade ile limited Ģirket, be-
lik kararını eleĢtirmekte, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın esas sözleĢmede öngörülen sürenin dolmuĢ olması sebebiyle izin istemini reddetmesi halinde açılacak olan davanın iptal davası olduğunu, bu sebeple de görevli mahkemenin idare mahkemeleri olduğunu söylemektedir. TÜRK, Hikmet Sami; Süreleri Sona Eren Anonim Ortaklıklara ĠliĢkin DanıĢtay ve Yargıtay Kararları, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, Bildirimler – TartıĢmalar III, Ankara 1986, s. 118-132.
407 ÖCAL, Süre, s. 606-607. 408
ÖCAL, Süre, s. 607.
409 ARSLANLI/ DOMANĠÇ, s. 726.
410 POROY/ TEKĠNALP/ ÇAMOĞLU, N 1649a, s. 880; ÖCAL, Süre, s. 607. 411 ÖCAL, Süre, s. 608.
lirlenen süresinin bitmesi ile birlikte kendiliğinden sona erer ve Ģirket tasfiye haline girer (TTK m. 522; TTK m. 439, f. 1). Ancak Ģirket, sürenin dolmasına rağmen faa- liyetlerine devam ediyor olsa dahi bu durum Ģirketin belirsiz süreli bir limited Ģirke- tine dönüĢtüğü anlamını taĢımaz412
. Uçar ise, sürenin dolması ile birlikte Ģirketin faaliyetlerine devam etmesi halinde süresiz bir Ģirket haline gelmesinin mümkün olduğundan bahsetmektedir ki, Kanunda yer alan düzenlemeler değerlendirildiğinde bu görüĢe katılmanın mümkün olmadığı ortadadır413.
Ortaklar, Ģirketin öngörülen süresi bittikten sonra Ģirketin faaliyetlerine de- vam etmesini istiyorlarsa, oybirliği ile Ģirket esas sözleĢmesini değiĢtirmek ve yeni bir süre belirlemek zorundadırlar414
. Yargıtay’a göre de, öngörülen sürenin bitmesin- den sonra da genel kurul kararı ile Ģirketin süresinin uzatılması mümkündür415. An- cak Yargıtay, süre uzatma kararının esas sözleĢme değiĢikliği niteliğinde olmasından ve bu iĢlemin ortakların kiĢisel sorumluluğunu artırıcı mahiyeti bulunmamasından dolayı süre uzatım kararının Türk Ticaret Kanununun 513. maddesi uyarınca 2/3 çoğunlukla alınmasının yeterli olduğu kanaatindedir416
.
2- Tasarıda Yer Alan Düzenleme
Tasarıda, limited Ģirket için süre belirleme hususu zorunlu olmaktan çıkarıl- mıĢtır. Türk Ticaret Kanunu Tasarısının 587. maddesinin 1. fıkrasının c bendi hük- mü, Ģirket sözleĢmesinde bu konuda bir hüküm varsa Ģirketin süresi tescil ve ilan edilir diyerek, belirsiz süreli limited Ģirketlere izin vermiĢtir417. Süre hususu ihtiyari hale getirilmiĢtir.
Tasarıda, anonim Ģirketler için sürenin sona ermesine rağmen iĢlere fiilen de- vam etmek suretiyle belirsiz süreli hale gelmemesi halinde, sürenin sona ermesi ile birlikte Ģirketin sona ereceği düzenlemesine yer verilmiĢtir (TTKT m. 529, f. 1, b. a). Ancak limited Ģirketler yönünden böyle bir düzenlemeye yer verilmemiĢtir. Yürür- lükte olan kanunumuzda da yer alan bu boĢluk Tasarı’da da devam etmiĢtir. Zira
412
ÖCAL, Süre, s. 608.
413 UÇAR, s. 362.
414 BAġTUĞ, ġirketler, s. 270; UÇAR, s. 363.
415 11. HD, t. 29.05.1986, 1986/2763 E, 1986/3319 K. ÇEVĠK, Limited ġirket, s. 502. 416
11. HD, t. 19.01.1993, 1992/6076 E, 1993/180 K. Yargı Matik RD.
417 Moroğlu bu düzenlemeyi eleĢtirmektedir. ġirketin süreli veya süresiz olarak kurulduğunun belir-
tilmesi esas sözleĢmede bulunması gereken bir unsur olup aksi durumun sermaye ortaklığı olan limited Ģirketlerin niteliklerine aykırı olduğunu ifade etmektedir. MOROĞLU, Tasarı, s. 341.
belirli bir süre için kurulan limited Ģirketlerde, sürenin dolması halinde durumun ne olacağı hususu belli değildir. Kanımızca, tıpkı anonim Ģirketlerin feshini düzenleyen madde de yer aldığı gibi, Ģirket faaliyetlerine devam ederek belirsiz süreli bir Ģirket haline gelmediyse Ģirket, sürenin dolması ile birlikte kendiliğinden sona ermelidir.