YENİ TTK’DA KAYIT DÜZENİ

TTK’nın 64üncü maddesinde defterler; yevmiye defteri, defter-i kebir, envan-ter defenvan-teri, pay defenvan-teri, yönetim kurulu karar, genel kurul toplantı ve müzakere defteri olarak yazılmıştır. İşletme hesabı defteri de kaldırılmıştır. Her tacir, ticari defterleri tutmak ve ticari defterlerinde, ticari işlemleriyle ticari işletmesinin ik-tisadi ve mali durumunu, borç ve alacak ilişkilerini ve her hesap dönemi için-de eliçin-de edilen neticelerini, bu kanuna göre açıkça görülebilir bir şekiliçin-de ortaya koymak zorundadır. Defterler, üçüncü kişi uzmanlara, makul bir süre içinde ya-pacakları incelemede işletmenin faaliyetleri ve finansal durumu hakkında fikir verebilecek şekilde tutulur. İşletme faaliyetlerinin oluşumu ve gelişmesi defter-lerden izlenebilmelidir. TTK’nın 64üncü maddesi 5. fıkrasında yer alan düzen-lemeye göre bu kanuna tabii olanlar, VUK’nun defter tutma ve kayıt zamanıyla ilgili hükümlerine uymak zorundadır. Bu zorunluluk, aynı kanunun verdiği yetki çerçevesinde Maliye Bakanlığı’nca yapılan düzenlemelere uyma zorunluluğunu da kapsamaktadır. Aynı madde de ayrıca, bu kanunun defter tutma, envanter, mali tabloların düzenlenmesi, aktifleştirme, karşılık hesapları, değerleme,

sak-edilmesine ve buna yönelik mali tabloların hazırlanmasına engel teşkil etmeye-ceği hükme bağlanmıştır. Kanun’la ticari defterlerin nasıl tutulacağı, defterlere kayıt zamanı, onay yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının şekil ve esaslarını belirleme konusunda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı birlikte yetkilendirilmiştir.

TTK’nın 65inci maddesinde; defterlerin ve gerekli diğer kayıtların Türkçe tu-tulması zorunluluğu düzenlenmiştir. Kısaltmalar, rakamlar, harfler ve semboller kullanıldığı takdirde bunların anlamlarının açıkça belirtilmesi, defterlere yazımlar ve diğer gerekli kayıtların, eksiksiz, doğru, zamanında ve düzenli olarak yapıl-ması, bir yazım veya kaydın önceki içeriği belirlenmeyecek şekilde çizilmemesi veya değiştirilmemesi öngörülmüştür. Ayrıca, defterlerin ve diğer gerekli kayıtla-rın elektronik ortamda tutulması durumunda bilgilerin saklanma süresince bun-lara ulaşılmasının ve bu süre içinde bunların her zaman kolaylıkla okunmasının temin edilmiş olması şart koşulmuştur.

TTK’nın 66ıncı maddesinde; her tacir, ticari işletmesinin açılışında ve açı-lıştan sonra her faaliyet döneminin sonunda envanter çıkartacaktır. Çıkartılan envanter, tacirin taşınmazlarını, alacaklarını, borçlarını, nakit parasının tutarı-nı ve diğer varlıklarıtutarı-nı eksiksiz ve doğru bir şekilde gösteren ve varlıkları ile borçlarının değerlerini ayrı ayrı belirten bir şekilde olacaktır. Ayrıca, en az üç yılda bir defa fiziksel sayım yapılması koşuluyla, maddi duran malvarlığına dahil varlıklarla, ham ve yardımcı maddeler ve işletme malzemeleri düzenli olarak ikame ediliyor ve toplam değerleri işletme için ikinci derecede önem taşıyorsa, bu varlıkların değişmeyen miktar ve değerle envantere alınmasına izin verilmiş-tir. Ancak bu izin, söz konusu varlıkların mevcutlarının miktar, değer ve bileşim olarak sadece küçük değişikliklere uğramış olmaları halinde mümkündür.

Maddeyle sağlanan bir başka kolaylık da, düzenlemeyle aynı türdeki stok malvarlığı kalemleri, diğer aynı nitelikteki veya yaklaşık aynı değerdeki taşına-bilir malvarlığı unsurları ve borçların ayrı ayrı gruplar halinde toplanabilmesi ve ortalama ağırlıklı değer ile envantere konulabilmesine olanak sağlanmasıdır.

TTK’nın 67inci maddesinde envanteri kolaylaştırıcı yöntemler düzenlenmiş-tir. Envanter çıkarılırken, Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun olmak koşu-luyla, malvarlığı mevcudu, sondaj yöntemine göre ve genel kabul gören mate-matiksel-istatistiksel yöntemler yardımı ile çeşit, miktar ve değer olarak belirle-nir. Bu şekilde düzenlenen envanterin vardığı sonuçlar, fiziksel sayım yapılmış olsaydı elde edilecek olan envanterin sonuçlarına eş düşmelidir.

Bir faaliyet döneminin kapanış envanteri düzenlenmesinde Türkiye Muhase-be Standartlarına uygun başka bir yöntemin uygulanması suretiyle, cins, miktar ve değer olarak malvarlığı mevcudunun güvenle tespiti sağlanabiliyorsa fiziki

Faaliyet döneminin kapanışında, fiziki sayım veya ikinci fıkraya göre izin ve-rilen diğer bir usul kullanılarak malvarlığı kalemlerinin cins, miktar, ve değerine göre faaliyet döneminin kapanışından önceki üç veya sonraki iki ay içinde bu-lunan bir gün itibarıyla düzenlenmiş özel bir envanterde gösterilmişse, ayrıca bu özel envantere dayalı olarak ve Türkiye Muhasebe Standartlarına uygun bir şekilde ileriye dönük tahmin yöntemiyle, faaliyet döneminin sonunda mevcut varlıkların o faaliyet döneminin sonu itibariyle değerlemesi doğru yapılıyorsa, varlıklara ilişkin envanterin yapılmasına gerek yoktur denilmektedir.

Tacirler defterlerini Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca tutmaya devam edeceklerdir. Ancak 6335 sayılı Yeni TTK Değişiklik Kanunu uyarınca şirketler 01.01.2013 tarihinde veya özel hesap dönemi dolayısıyla daha sonraki bir ta-rihte başlayacak hesap dönemi için münferit ve konsolide finansal tablolarını düzenlerken, Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu ta-rafından yayımlanan, Türkiye Muhasebe Standartlarına, kavramsal çerçevede yer alan muhasebe ilkelerine, dipnotlarına ve bunların ayrılmaz parçası olan yorumlara uymak ve bunları uygulamak zorundadır.

Fiziki ortamda tutulan yevmiye defteri, defter-i kebir ve envanter defteri ile pay defteri, yönetim kurulu karar defteri ve genel kurul toplantı ve müzakere defterinin açılış onayları, kuruluş sırasında ve kullanılmaya başlanmadan önce noter tarafından yapılır. Bu defterlerin izleyen faaliyet dönemlerindeki açılış onayları, defterlerin kullanılacağı faaliyet döneminin ilk ayından önceki ayın so-nuna kadar notere yaptırılır.

Kapanış onayında yapılan değişiklik ile sadece yevmiye defteri ve yönetim kurulu karar defteri ile sınırlandırılmıştır. Söz konusu defterlerin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna kadar notere yaptırılır. Yuka-rıda belirtildiği üzere, Yeni TTK ile şirket pay ve karar defteri ticari defterler ara-sında sayılmıştır. Ancak, Yeni TTK uyarınca pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemle-rinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir.

Yeni TTK ile defterlerin elektronik ortamda tutulması mümkün olabilecektir.

6335 sayılı Yeni TTK Değişiklik Kanunu, ticari defterlerin elektronik ortamda tu-tulması halinde bu defterlerin açılışlarında ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanışında noter onayı aranmayacaktır.

Ticaret şirketlerinin ticaret siciline tescili sırasında defterlerin açılışı ticaret sicil müdürlükleri tarafından da onaylanabilir. Açılış onayının noter tarafından yapıldığı hallerde noter, ticaret sicili tasdiknamesini aramak zorundadır.

TTK 82’inci maddeye göre ise; saklama süresi, ticari defterlere son kaydın yapıldığı, envanterin çıkarıldığı, ara bilançonun düzenlendiği, yıl sonu finansal

Yeni TTK’da işletme defteri düzenlenmemiştir. Buna karşın vergi mevzuatın-da halen işletme defteri mevcuttur. Bu durummevzuatın-da, vergi mevzuatına göre işletme defteri tutabilen işletmeler sadece işletme defteri tutabilecek mi? Yoksa TTK esas kabul edilip, vergi mevzuatındaki işletme defterinin tutulmasına ilişkin hü-küm uygulanmayacak mı? Ya da vergi mevzuatına göre işletme defteri tutan işletmeler aynı zamanda TTK’daki defterleri tutmakla da mı yükümlü olacaklar?

Bu konuların idare tarafından açıklanması gerekmektedir.