Tam Set TMS/TFRS’leri Uygulayacak Olan İşletmelerin Muhasebe Uy- Uy-gulamalarında Meydana Gelecek Değişiklikler

Ÿ Çalışan sayısı 250 den fazla olan işletmeler

Ÿ

Ÿ Net satışları (Cirosu) 50 milyon Avro dan fazla olan, (50x2.40=120 milyon TL)

Ÿ

Ÿ Aktif toplamı 43 milyon Avro dan fazla olan işletmeler(43x2.40=103,2 mil-yon TL)

büyük kapsamına girmektedir. Taslaktaki ölçütlerin AB ölçütlerine yakın hale getirilmesi uygun olacaktır.

2. Tam Set TMS/TFRS’leri Uygulayacak Olan İşletmelerin Muhasebe Uy-gulamalarında Meydana Gelecek Değişiklikler

6102 Sayılı Yeni TTK ‘nın uygulamaya girmesiyle, yukarıdaki kapsamda ola-cak olan işletmelerin muhasebe uygulamalarında meydana gelecek değişiklik-leri aşağıdaki gibi özetleyebiliriz:

i. Yukarıda açıklanan koşulları taşıyan işletmeler tam set TMS/TFRS’leri ve yorumları uygulayacaktır. Finansal raporlar bu esaslara göre düzenle-necektir.

Bu işletmelerden borsada işlem görenler, bankalar, sigorta işletmeleri, aracı kurumlar gibi finans sektöründe faaliyette bulunan işletmeler esasen 2005 yılın-dan beridir uluslararası muhasebe standartlarını uygulamaktalar ve bağımsız denetim yaptırmaktadırlar. Bu nedenle bu grup için Yeni TTK olmasa da zaten uygulama yapılıyordu.

Bunun dışında kalan ve Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standart-ları Kurumu tarafından belirlenen şirketler ilk kez Yeni TTK kapsamında TMS/

TFRS’leri uygulayacaklar ve hem bireysel hem de konsolide finansal tablolarını TMS/TFRS’lere göre düzenleyeceklerdir. Bu işletmelerin ilk geçiş bilanço-larını TMS/TFRS’ye göre hazırlamaları ve 1.1.2013 açılış bilançobilanço-larını buna göre hazırlamaları gerekmektedir.

Türkiye finansal raporlama standartlarının ilk uygulaması standardı kapsa-mında, ilk geçiş bilançosu bu işletmeler için 1.ocak 2012 tarihli bilançodur.Bu bilançonun TMS/TFRS’lere dönüştürülmesi gerekecektir.

Daha önce de vurgulandığı gibi borsaya kayıtlı işletmeler, bankalar, sigorta

işletmeler için herhangi bir değişiklik olmayacaktır. Sadece 1.1.2013 tari-hinde yürürlüğe giren standartlarla ilgili olarak yeni uygulamalar devreye girecektir.Bu işletmelerin geçiş bilançosu düzenlemeleri gerekmemektedir.

Çünkü daha önce düzenlemişlerdir.

Finansal tablolarını ilk kez TMS/TFRS’lere göre düzenleyecek olan işlet-melerin hangi finansal tablo formatlarını uygulayacakları henüz KGK tarafından yayımlanmamıştır. Bankalar BDDK tarafından yayımlanan formatlara göre, si-gorta şirketleri Hazine tarafından yayımlanan formatlara göre, borsada işlem gören SPK şirketleri ise SPK’nın daha önce yayımladığı formata göre finansal tablolarını yayımlamaktadırlar. Bu tablolar standartlara uygundur.

TMS/TFRS kapsamında olan diğer işletmeler ilk kez finansal tablolarını Fi-nansal tablolar sunuluş standardında belirlenen hükümlere göre düzenleyecek-lerdir. Hernekadar finansal tablolar sunuluş standardında tabloda yer alacak asgari bilgiler belirlenmişse de Türkiye’deki uygulamada tekliği sağlamak bakı-mından muhasebe sistemi uygulama genel tebliği kapsamında olup da borsada işlem görmeyen ve ilk kez Türkiye muhasebe standartlarına göre finansal tablo düzenleyecek olanlara bir formatın belirlenmesi gerekmektedir. Alında TMSK döneminde bu tablo formatları belirlenmiş ve yayınlanmak üzere taslak olarak bekletilmekte idi. Bu tablo düzenlerinin gözden geçirilerek güncellenmesi ve he-men uygulamaya konulmak üzere 01.01.2013 tarihinden önce yayımlanması gerekir.

ii. Tam sete tabi olan işletmeler finansal tablolar yanında faaliyet larını da yayımlamak zorundadırlar. TTK hükümlerine göre faaliyet rapor-larının hazırlanması gerekir.

iii. Bakanlar Kurulu tarafından belirlenen işletmeler bağımsız denetime tabi tutulacaktır. Bu işlemelerin 31.03 2013 tarihine kadar bağımsız denetim firmalarını belirlemeleri gerekir.Daha önce bağımsız denetim yaptıran firma-lar, bağımsız denetimi yaptırdıkları bağımsız denetim firmasından 7 yıldan beri aralıksız olarak hizmet almışlarsa, denetim firmalarını değiştirmek zo-rundadırlar.

iv. Tam set TMS/TFRS’leri uygulayan ve bağımsız denetime tabi işlet-meler 1.07.2013 tarihine kadar internet sitelerini oluşturmaları gerekir.

Kurumsal Yönetim ilkeleri kapsamında işletme ilgililerini bilgilendirmek amacıy-la bu işletmelerin internet siteleri kurmaamacıy-ları gerekir.İnternette zorunlu oamacıy-larak yayımlanacak bilgiler son değişiklikle azaltılmıştır 524 madde yürürlükten kaldırılmıştır.Böylece kamuyu aydınlatmada geri adım atılmıştır.Borsada işlem gören şirketlerin esasen internet siteleri bulunmakta ve SPK’nın istediği bilgiler siteden yayımlanmaktadır. Ancak internet sitesi bulunmayanların internet sitele-rini 1.07.2013 tarihine kadar oluşturmaları gerekir.

vi.Bağımsız denetime tabi işletmelerin kurumsal yönetim ilkelerini uy-gulamaları ve kurumsal yönetim ilkelerine uyum beyanlarını düzenlemele-ri gerekir.

Borsada hisse senetleri işlem gören işletmelerin birçoğu esasen SPK ‘nın yayımlamış olduğu Kurumsal yönetim ilkelerine tabii olduklarından Kurumsal Yönetim İlkelerine uyum beyanını düzenlemektedir. Ancak ilk kez TMS/

TFRS’leri uygulayacak olanlar, bu ilkelerin gereklerini de yerine getirmek zo-rundadırlar.

vii. TTK’nun 64 maddeye ilave edilen 5. Fıkra gereği muhasebe defer-lerinin VUK ‘a göre kaydedileceği hususu muhasebe kayıt düzeninde ve muhasebe uygulamalarında sorunlar ve zorluklar yaratacaktır.

a. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği Kapsamında Olmayan İşletmeler

Bankalar, aracı kurumlar, portföy yönetim şirketleri,sigorta işletmeleri ve diğer finans sektöründe faaliyette bulunan işletmeler, Bireysel Emeklilik Ta-sarruf ve Yatırım Sistemi Kanununda tanımlanan emeklilik şirketleri gibi şirketler Muhasebe sistemi Uygulama genel tebliğine tabi olmadıkları için bu grubun ayrı hesap planları bulunmaktadır. Bankaların hesap planı BDDK tarafından TMS/

TFRS’lere uyumlu uluslararası finansal raporlamayı sağlayacak biçimde yeni-den yapılandırılmış ve hesap açıklamaları standarttaki hükümlere uygun hale getirilmiştir.. Ayni şekilde sigorta işletmelerinin hesap planları da hazine tarafın-dan güncellenmiş ve uluslararası raporlamaya imkan verecek biçimde hesap-lar açılmış hesap tanımhesap-ları buna göre yapılmıştır. Bu grupta ,bugüne kadar bir sorun yaşanmamış, hazırlanan bireysel(Münferit) finansal tablolar hem Maliye Bakanlığına verilmiş hem de genel amaçlı tablo olarak kamuyu aydınlatmak üzere kullanılmıştır. Bu işletmeler Ticari kardan mali kara geçiş tablolarını dü-zenleyerek matrahı tespit etmişlerdir.Bu işletmelerde şu ana kadar iki ayrı finan-sal tablo düzenlenmemiştir. Ayrıca verginin doğru tespiti açısından da bir sorun yaşanmamıştır.

01.1.2013 tarihinden sonra , 64 madde gereği bu işletmelerin sadece ver-gi kanunlarının öngördüğü hesaplara ve değerleme hükümlerine göre kayıt yapmaları istenmemelidir.Örneğin bankacılık sektöründe finansal araçlar çok önemlidir.Vergi kanunlarındaki değerleme hükümleri farklıdır diye bu grubun iş-leyişini değiştirmek istenmemelidir. Önemli olan kayıt sisteminin vergi ile farklı-lıkların da izlenmesine olanak vermesidir,ki bu uygulama esasen yapılmaktadır.

Aksi durumda bu sektörlerdeki işetmelerde iki ayrı defter tutmak iki finansal tab-lo düzenlemek zorunda kalacaktır.

meler

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği kapsamında olan işletmeler, şu anda Maliye Bakanlığı hesap planını değiştirmediği sürece , tercihlerine göre iki uygulama biçimine göre finansal tablolarını TMS/TFRS’lere göre düzenleyebi-lecektir.

Şu ana kadar borsada işlem gören SPK kapsamında olan işletmeler kayıt-larını mecburen Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğine göre yani Tek-düzene göre tutmuşlardı.TMS/TFRS’lere uyumu ise iki uygulama biçimine göre gerçekleştirmişlerdir.

i. Finansal tabloları raporlama döneminde TMS/TFRS lere dönüştürerek ayrı tablolar düzenlemişlerdir.Bu işlemi de genellikle bağımsız denetim şirket-leri yapmıştır. Dönüştürme işlemini yapmak kolay bir işlem değildir. Atlamalar, ihmaller olabilir. Nitekim bu tabloları detaylı olarak incelediğimizde uygulamada farklılıklar olduğunu görebiliriz.Diğer bir sakınca ise, tabloları düzenleyenler ile denetimi yapanların ayni firmalar olmasıdır.

ii. Bazı büyük firmalar, holdingler, muhasebe standartlarına uygun alternatif bir hesap planı kullanarak ve iki ayrı kayıt yapmak suretiyle ile bu sorunu çöz-müşlerdir.

2005 yılından bu yana bu uygulamaları yapanlar yine ayni şekilde yollarına devam edecekler, mevcut uygulamalarına herhangi bir değişiklik gelmeyecektir.

Oysa 6102 sayılı kanunun 64 maddesi değiştirilmeden önceki hali kalmış ol-saydı, işletmeler bu yükten kurtulacak iki kayıt iki tablo düzenlemekten kurtu-lacaklardı. Maliye Bakanlığı veya ilgili KGK tarafından yayımlanacak yeni he-sap planı ve finansal tablo formatları muhasebe dünyasının önünü açacaktı.Bu nedenledir ki TTK ‘nun ilk hali muhasebe camiası tarafından benimsenmiş ve desteklenmiştir.

01.01.2013 tarihinde veya özel hesap dönemi olanlar özel hesap dönem-lerinin başladığı tarihte ilk kez Türkiye Muhasebe standartlarını uygulayacak olanların, yukarıdaki uygulamalardan birini seçmesi gerekecektir.

viii. İşletmenin genel amaçlı tabloları standartlara göre düzenlenen tablo-lardır.

Genel Kurula sunulacak finansal tablolar standartlara uygun olarak hazırla-nan tablolar olacaktır.Çeşitli konularda alınacak kararlar,kar dağıtım kararları vs gibi bu bilgilere göre olacaktır. Maliye Bakanlığı tarafından standartlara uygun formatlar öngörülmediği yeni bir düzenleme yapılmadığı sürece, Maliye Bakanlı-ğına verilecek tablolar özel amaçlıdır. Sadece vergi matrahının tespitine yönelik olarak kullanılacaktır.

Vergi ile olan farklılıklar beyannamede giderilecektir.

X. İşletmeyle ilgili bazı bilgiler kullanılacak her türlü kağıt ve belgede