2. YAZ KUR’AN KURSLARI
2.4. Yaz Kur’an Kurslarıyla Ġlgili Sayısal Veriler
Sekiz yıllık kesintisiz eğitim sonrası, 4415 sayılı Kanun‟la (1999) ve 23982 sayılı Yönetmelik‟le (2000) Yaz Kur‟an kurslarına katılmak için ilköğretim 5. sınıfı bitirme Ģartı uygulamasının baĢlamasıyla birlikte, bu kurslara katılan öğrenci sayılarında keskin bir düĢüĢ yaĢanmıĢtır. (Bahçekapılı, 2012: 105) 1999‟da “ilköğretim 5. sınıfı bitirme Ģartı” gelmeden önce bu kurslara katılan öğrenci sayısı 1997‟de 1.432.417, 1998‟de1.294.531 iken, getirilen yasakla birlikte bu sayı 1999‟da 686.318‟e düĢmüĢtür. 2000 yılından itibaren toparlanma sürecine girilmiĢ olsa da 1996‟daki sayısal orana, ancak 2005 yılında ulaĢılabilmiĢtir. 2008 yılından itibaren ise ciddi bir artıĢ yaĢanmıĢ, 2008‟de 1.801.150‟ye, 2009‟da 1.881.637‟ye ulaĢmıĢtır. Ancak 2010‟da 1.402.728‟e, 2011‟de de bu sayı 1.269.759‟a kadar gerilemiĢtir. (DĠB 2003-2012 Ġstatistikleri) 2011 yılındaki gerileme, büyük olasılıkla ramazan ayının Yaz Kur‟an kurslarındaki öğretime denk gelmesinden kaynaklanmaktadır.
Yaz Kur‟an kurslarında uygulanan 5. Sınıfı bitirme Ģartının yürürlükten kaldırılması113
(önce 17.09.2011 tarih ve 28057 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan 653 sayılı Kanun Hükmündeki kararname‟nin 15. Maddesi ile 633 sayılı Kanunun ek 3. maddesi yürürülkten kaldırılmıĢtır. Daha sonra ise 07.04.2012 tarhinde 28257 sayılı yeni Yönetmelikle birlikte 03.03. 2000 tarihli ve 23982 sayılı Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıĢtır.) ile birlikte önümüzdeki yıllar içersinde bu kurslara
113YaĢ sınırının kaldırılmasıyla Ġlkokul çağına gelmemiĢ olsalar da minicik çocukların –çok az Ģey
öğrenseler bile – camilere gidip gelmeleri çok önemlidir. . En masum ve herhangi bir aykırı düĢüncenin hemen hemen sıfır mertebede olmasından dolayı DĠB tarafından verilen camilerdeki din eğitimi faaliyetleri oldukça önemli bir iĢlevi yerine getirmektedir. (Altıkulaç, 2011: 604)
katılacak öğrenci sayılarında ciddi bir artıĢ olması beklenmektedir. Son olarak 2012 verilerine göre Yaz Kur‟an kursuna katılan öğrenci sayısı 2.731.569‟a ulaĢmıĢtığı görülmektedir.114
(DĠB 2003-2012 Ġstatistikleri; Bahçekapılı, 2012: 105, 106, 230; Yaz Kur‟an Kursları ile ilgili sayısal bilgiler için bkz. Öcal, 1994: 164, 167; Bayraktar, 1999: 352; Ayrıca Türkiye genelindeki Yaz Kur‟an kurslarına ait 2003- 2012 istatistikleri için bkz. tablo: 3; ek 1.15)
Tablo 3: Türkiye Genelinde AçılmıĢ Olan Yaz Kur‟an Kurslarına Ait Sayısal Bilgiler (2003-2012)
Yıl Kurs Sayısı Öğrenci Sayısı Öğretici Sayısı
2003 48680 1.121.781 ___ 2004 52459 1.006.999 ___ 2005 55830 1.303.089 64357 2006 58541 1.483.449 69586 2007 58717 1.436.169 67240 2008 62754 1.801.150 74632 2009 62215 1.881.637 77082 2010 61205 1.402.728 72415 2011 66485 1.269.759 81689 2012 91819 2.731.569 73034
Not: 2003 ve 2004 yılarına ait Yaz Kur‟an kurslarında görev alan personel verileri BaĢkanlık
tarafından tutulmadığından tabloda belirtilmemiĢtir.
Kaynak: DĠB 2003-2012 Ġstatistikleri (17.04.2013); Yaz Kur‟an Kursları Raporu 2012.
Diğer yandan Yaz Kur‟an kurslarının yapıldığı eğitim alanlarına bakıldığında, bu kursların önemli bir kısmının camilerde yapıldığı görülmektedir. 2011 yılı itibariyle bu kursların 56.614‟ü (% 85) camilerde, 96.066‟sı (% 14) Kur‟an kurslarında, 595‟i (% 1) mescitlerde ve 60‟ı (%0,2) da MEB‟e ait binalarda
114
gerçekleĢmiĢtir. Bu verilere göre 2011‟de toplam 66.485 kurumda Yaz Kur‟an kursu hizmeti verilmiĢtir. Yaz Kur‟an kurslarında hizmet veren din görevlilerin sayısal verileri incelendiğinde ise 53.375‟inin imam-hatip, 9.743‟ünün müezzin-kayyım, 5.461‟inin kadrolu Kur‟an kursu öğreticisi ve 5.519‟unu resmi görevi olmayan geçici öğretici olduğu görülmektedir. Buna göre Yaz Kur‟an kurslarında hizmet veren din görevlilerinin toplamı 81.689‟dur. (DĠB 2003-2012 Ġstatistikleri)
Bunların dıĢında bir de camilerde açılan Kur‟an Öğretimi Kursları ile ilgili sayısal verilere göre 2010 yılında Türkiye genelinde 2.185 görevli personel refakatinde Camilerde Kur‟an Öğretimi Kursu açılmıĢtır. Söz konusu kurslara, 40.265 erkek ve 3.563 kadın olmak üzere toplam 43.828 kursiyer katılmıĢ, kurs sonunda 40.310 erkek ile 1.517 kadın olmak üzere toplam 41.827 kiĢi kursu tamamlamıĢtır. (Bahçekapılı, 2012: 107, 109)
2.5. Öğretim Programı
Formal eğitimle, bireyde istenilen davranıĢ değiĢikliklerini gerçekleĢtirme amaçlanmaktadır. Ġstenilen davranıĢları bireye kazandırmak ve istenmeyen davranıĢların oluĢmasını önlemek için de, eğitim-öğretimle ilgili faaliyetleri rastgelelikten, geliĢigüzellikten kurtarıp önceden tasarlanmıĢ olarak kontrol edilebilir biçimde, belli bir plana göre gerçekleĢtirmek gerekmektedir. Bunu gerçekleĢtirmenin önemli bir Ģartı, çok iyi bir eğitim programı geliĢtirmektir.
Eğitim programı, eğitim öğretimle ilgili bütün faaliyetleri kılavuzlar. Çünkü program, kime, ne, niçin, nasıl öğretilecek/kazandırılacak ve ne kadar öğretildi/kazandırıldı, sorularının cevaplarına bünyesinde yer veren bir bütündür.
Toplumsal değiĢme ve geliĢme, insana iliĢkin bilimlerin onunla ilgili yeni yeni bilgiler ortaya koymaya devam etmeleri, programın içermesi gereken cevapların sürekli yenilenmesini gerektirmektedir. Zira toplumsal değiĢme ve geliĢme, insanların ihtiyaçlarının ve beklentilerinin değiĢip çeĢitlenmesine, farklılaĢmasına yol açmaktadır. Ġnsan hakkında elde edilen yeni bilgiler de, insana iliĢkin değerlendirme ve faaliyetler de yeni anlayıĢları, farklı görüĢlerin oluĢmasına neden olmaktadır.
Bütün bu değiĢiklikler ve geliĢmeler, ister istemez eğitim anlayıĢ ve uygulamalarında değiĢiklikleri doğurmaktadır.
Bütün bu değiĢimler/geliĢmeler, program geliĢtirme çalıĢmalarının bir defada yapılıp bitirilecek bir iĢ olmadığı; aksine süreklilik arz eden bir çalıĢma olduğu gerçeğini ortaya koymaktadır.
Genel eğitim içinde son derece önemli bir iĢleve sahip olan program geliĢtirme çalıĢmaları, din gibi hassas bir olgunun eğitimi söz konusu olunca daha da önemli olmaktadır. Bu çerçevede yürütülmekte olan Kur‟an Kurslarındaki eğitim faaliyetlerinin de, çağdaĢ eğitim bilimleri ve din eğitimi biliminin önerileri doğrultusunda gerçekleĢtirilmesi için bütün önlemler alınmaktadır. Bu eğitim kurumlarını, hem fiziki Ģartları hem de eğitimin niteliği bakımından çağdaĢ bir düzeye yükseltmek için çalıĢılmaktadır. ĠĢte bu Yaz Kur‟an Kursları yeni öğretim programı o çabaların bir halkasıdır.
Yeni bir anlayıĢla, çağdaĢ bilimsel program geliĢtirme ölçütlerine göre geliĢtirilen bu program, kur sistemini getirmesi bakımından da dikkat çekicidir. Bu yeni programla, yaz kursları daha etkin ve verimli bir hale getirileceği düĢünülmektedir.
Bu programın etkin bir biçimde uygulanması büyük ölçüde öğreticilerin çabalarına bağlıdır. Öğreticiler bu programı ne kadar iyi tanır ve isabetle uygulayabilirlerse, amaçlara o oranda ulaĢılacaktır. (DĠB Yaz Kur‟an Kursları Öğretim Programları, 2009: 3/55; ayrıca geniĢ bilgi için bkz. Aydın, 2008: 93-100; Bahçekapılı, 2012: 102-104; IĢıkdoğan ve Korukçu, 2013: 116)
Diğer taraftan Yaz Kur‟an Kursları öğretim programları115
; ilkeleri, mantıksal örgüsü, öğrenme-öğretme süreci, uygulama ilkeleri, etkinlikler vb. özellikler ile yapılandırmacı öğrenme kuramına göre hazırlanıĢ olmakla birlikte, kullandığı terminoloji ve içerik itibariyle öğreticinin yönlendirmelerine açık olduğu izlenimi vermektedir. ġüphesiz bu oluĢumda konuların özelliği (dinin özellikle inanç
115 Yaz Kur‟an kurslarındaki program ilgili tespitlerle hakkında geniĢ bilgi için bkz. Önder, 2013: 337-
öğretiminin yapılandırmacı öğrenme kuramına göre nasıl öğretilebileceği vb.) öğreticilerin öğreten merkezli eğitim anlayıĢına yatkınlığı gibi nedenler yönlendirici olmuĢtur denilebilir.
Ayrıca Yaz Kur‟an Kurslarının öğretim programlarında öğrenme-öğretme sürecinde uyulması gereken strateji, ilke, teknik ve yöntemlerin ilköğretim DKAB dersi için belirlenenlerle büyük ölçüde benzerlik arz ettiği görülmektedir. Örgün ve yaygın eğitimin özellik, ortam ve imkânları birlikte değerlendirildiğinde, belirlenen ilkelerin uygulanabilirliğinin oldukça zor olduğu söylenebilir. Nitekim yönetici ve öğreticilerin programla ilgili en çok yakındıkları hususların baĢında öğrenme- öğretme süreciyle ilgili hususlar gelmektedir. (Buyrukçu, 2013: 219)
a. Gerekçe
Kur‟an‟ı usulüyle okumak, ezberlemek ve anlamaya çalıĢmak, Hz. Peygamber devrinden bu yana Müslüman toplumlarda hayati bir önem arz etmiĢtir. ġüphesiz bunda Kur‟an‟ın bizzat yönlendirmeleri kadar, Hz. Peygamber‟in Kur‟an‟ın öğrenilmesi, öğretilmesi, anlaĢılması, okunması ve mesajın iyi kavranarak hayata geçirilmesi yönündeki emir ve tavsiyeleri de rol oynamıĢtır. Nitekim her Müslüman toplum gibi, Türkler de bin yılı aĢkın bir süreden beri Kur‟an eğitim ve öğretimine büyük önem vermiĢlerdir. Kur‟an eğitimi ayrıca dini eğitimin mihverini oluĢturduğu için, din eğitimi veren kurumların öğretim programlarında önemli ve öncelikli bir yere sahip olmuĢlardır; hatta “Daru‟l-Kurra” adı verilen müstakil eğitim kurumları oluĢturulmuĢtur.
Cumhuriyet Döneminde Kur‟an eğitim-öğretiminin verildiği yerlerin baĢında Kur‟an Kursları gelmektedir. Toplumu din konusunda aydınlatmakla yükümlü olan DĠB, din eğitimi faaliyetlerini öncelikle camiler ve Kur‟an Kursları aracılığıyla yürütmektedir. Kur‟an Kursları, yaygın din eğitimi kurumlarıdır. (Yaz Kur‟an
Kursları Öğretim Programları, 2009: 7;
http://www2.diyanet.gov.tr/EgitimHizmetleriGenelMudurlugu/KuranKursuOgretimP rogrami/Yaz%20Kur'an%20Kursları%20Öğretim%20Programı2005.pdf, (EriĢim Tarihi: 22.03.2013)
DĠB, yaygın din eğitimini;
1. Sekiz ay süreli Kur‟an kursları
2. Hafızlık eğitimi veren Kur‟an Kursları
3. Yaz Kur‟an Kursları aracılığıyla programlı bir biçimde yürütmektedir. (Yaz Kur‟an Kursları Öğretim Programları, 2009: 7; DurmuĢ, IĢılak ve Karatekin, 2011: 8; Öztürk: 2002: 34; Aydın, 2008: 109)
Yaz kursları, örgün eğitim sürecinde bulunan gençlerin dinin temel bilgilerini öğrendikleri önemli eğitim-öğretim merkezleridir. Bu kurslar vasıtasıyla öğretim süreci içinde DKAB dersleri ile genel dini bilgiler kazanan gençler, kendi dinleri olan Ġslam‟ın temel inanç prensipleri, uygulanması gereken ibadetler ve toplumsal hayatın içinde dinle iç içe geçmiĢ olan ahlaki prensipler hakkında bilgi sahibi olmaktadır. Yaz kursları ayrıca, milli birlik ve beraberliği perçinleyen sevgi, saygı ve dostluk bağlarını güçlendiren, vatan, millet, bayrak, Ģehitlik ve gazilik gibi milli değerleri özümseten; bir arada yaĢama ve sorumluluk bilincini geliĢtiren bir perspektifi de hedef kitlesine kazandırmaktadır.
Bilim ve teknolojideki geliĢmeler, eğitim ortamlarının ve öğreticilerin bu ortamdaki rollerinin değiĢmesi ve çeĢitlenmesi, günümüz insanının din konusundaki ilgi ve ihtiyaçlarının giriftleĢmesi, öğrenenlerin sağlıklı din bilgilerini edinebileceği yetkin kaynak arayıĢ, “hayat boyu öğrenme” ve “öğrenmeyi öğrenme” gibi evrensel yaklaĢımlar, Yaz Kur‟an Kurslarında Ģimdiye kadar yarı informal düzeyde gerçekleĢen/gerçekleĢtirilen din eğitimi etkinliklerinin, çağdaĢ program geliĢtirme yaklaĢımlarını temel alan bir düzleme kavuĢturulmasını zorunlu kılmaktadır. Bu çerçevede Yaz Kur‟an Kursları‟nın düzenlenme zaman ve yerleri; kurslara devam eden öğrenenlerin bilgi düzeylerinin farklılıkları ve bu kurslardan beklentileri; öğreticilerin yerleĢtirilmesi ve denetimi; öğrenenlerin devamı ve takibi; öğretim programının mahalli ihtiyaçlara göre esnek-çerçeve bir öğretim programı olmasının gerekliliği gibi hususlar, bu kursların, yeniden ele alınmasını gerekli kılmaktadır. (DĠB Yaz Kur‟an Kursları Öğretim Programları, 2009: 7, 8/55)
Diğer bir deyiĢle DĠB‟in Yaz Kur‟an Kursları ile ilgili yaptığı çalıĢmalar incelendiğinde 2003 yılına kadar bu alanda eğitim programı ölçütlerine uygun bir öğretim programının varlığından söz edilemez. 2003 tarihine kadar sürdürülen Kur‟an kurslarındaki eğitim-öğretim süreci, tespit edildiği kadarıyla BaĢkanlıkça hazırlanan talimatla düzenlenmiĢtir. 10.05.1994 tarihli ve 852 sayılı yazı ekinde uygulamaya konulan, Kur‟an-ı Kerim ve Dini Bilgiler derslerini içeren, “Yaz Kursları Yönergesi ve Müfredatı” bu konuda ilk çalıĢma olarak karĢımıza çıkmaktadır.
2003 yılına gelindiğinde ise, talimatlarla yürütülen eğitim-öğretim sürecinin etkin ve verimli bir Ģekilde yürütülmesi amacıyla “Yaz Kur‟an Kursları Eğitim Programı” hazırlanmıĢ ve bu program, 25.06.2003 gün ve 258 sayılı BaĢbakanlık onayı ile uygulanmaya konmuĢtur. 2003 yılı Yaz Kur‟an Kursunda uygulamaya konulan bu programın uygulama sonuçlarıyla ilgili geri bildirimler ivedilikle alınmıĢtır. Programın geliĢtirilebilmesi için, geri bildirimler üzerinde çalıĢmalar yapılmıĢtır. (Ata, 2013: 22; BaĢkurt, 2007: 127, 128)
Buna göre, 2003 yılı tecrübesinden hareketle ihtiyaçları karĢılayacak ve Yaz Kur‟an Kursu hizmetlerinin etkin ve verimli bir Ģekilde yürümesini sağlayacak bir öğretim programına ihtiyaç olduğu kesinleĢmiĢ ve bu amaçla akademisyen ve alan uzmanlarından oluĢan bir program geliĢtirme komisyonu kurulmuĢtur. Kurulan bu komisyon ise, alanda yaĢanan sorunları ve Türkiye Ģartlarını göz önünde bulundurarak, Yaz Kur‟an Kursları için kur ve dönem esasına dayalı bir öğretim programının uygun olduğunun karar vermiĢtir. (Ata, 2013: 23; BaĢkurt, 2007: 127, 128; Bahçekapılı, 2012: 103)
DĠB bu bağlamda bir ilke imza atarak 2005116
yılında Yaz Kur‟an Kursları için esnek çerçeve programlar geliĢtirdi. Bununla Yaz Kur‟an Kurslarındaki eğitim, rastgelelikten, tamamen öğreticilerin kiĢisel inisiyatiflerine bağlı olmaktan, dolayısıyla öğreticiler de belirsizlikten kurtarıldı.
116 ġuan itibariyle Yaz Kur‟an Kurslarında, 11.10.2005 tarihli ve 63 sayılı Onay ile BaĢkanlıkça
hazırlanan “YAKKÖP” uygulanmaktadır. (IĢıkdoğan ve Korukçu, 2008: 202; Önder, 2009: 13; Bahçekapılı, 2012: 102)
Yaz kursu öğretim programları ise bir değil üç programdan oluĢmaktadır. Bununla birlikte DĠB, Yaz Kur‟an Kursunun sistemetiğinde de bir ilki gerçekleĢtirdi ve 2005117 yılından itibaren Kur sistemi uygulanmaya baĢlandı. Kur esasına dayalı program, yaz kurslarını daha düzenli hale getirebilecek nitelikleri bünyesinde barındırma imkânını sağladı. (Aydın, 2008: 88, 93, 94, 116; BaĢkurt, 2007: 127, 128; Önder, 2009: 261-302; Akyürek, 2010: 160; Buyrukçu, 2010: 216, 217; Demir, 2010: 55; Önder, 2010: 135; Bahçekapılı, 2012: 103; Arslan, 2013a: 39; IĢıkdoğan ve Korukçu, 2013: 111) Ayrıca Yaz Kur‟an Kurslarında görev alan din hizmetleri personeline Bakanlar Kurulu Kararı ile 01.07.2005 tarihinden itibaren ek ders ücreti ödenmeye baĢlandı. (Ata, 2010: 26) Bununla birlikte DĠB Din Eğitimi Dairesi BaĢkanlığı tarafından ve Din ĠĢleri Yüksek Kurulu‟nun 01.06.2006 tarih ve 90 sayılı kararıyla Yaz Kur‟an Kursları Öğretim Programları (YAKKÖP) yürürlüğe girdi.118
. (DurmuĢ, IĢılak ve Karatekin, 2011: 8; Ata, 2013: 25, 26)
b. Öğretim Programının Yapısı ve Temel YaklaĢımı
YAKKÖP, çerçeve esnek program anlayıĢına dayalı olarak ve öğrenci merkezli yaklaĢımlar temel alınarak düzenlenmiĢtir. Buna göre:
1. Yaz kurslarında günde en az üç saat eğitim-öğretim yapılır. Bu sürenin iki saati Kur‟an-ı Kerim ve meali, bir saati de itikat, ibadet siyer ve ahlak dersleri için ayrılır.
2. “Öğrenciler, katı program yapıları içinde belli hedeflere mutlaka ulaĢmak durumunda bırakılmamalı, bireysel özellik ve farklılıklarına saygı gösterilmelidir”. Temel anlayıĢına sahip olan YAKKÖP, öğrencilerin bilgi ve becerilerine göre ayrıĢtırılmalarını esas alan “kur” sistemine göre yapılandırılmıĢtır.
117 2005 yılından itibaren Yaz Kur‟an kurslarında görev alan din hizmetleri personeline ek ders ücreti
ödenmeye baĢlamıĢtır. (Koç, 2011: 8; Koç, 2013: 312) Ayrıca Yaz Kur‟an kurslarında görev alacak personelin tamamına 2005 yılından beri her yıl bu kursların öncesinde, görev mahallinde bir hafta süreli hizmet içi eğitim semineri verilmektedir. (Koç, 2013: 312)
118 Bununla bağlantılı olarak Yaz Kur‟an Kursu Öğretim Programlarının yeni eğitim felsefesini,
eğitim anlayıĢını ve bunların nasıl uygulanacaklarını açıklayan “Yaz Kur‟an Kursu Öğretici Kılavuzu (2006)”, ders kitapları, bu ders kitaplarından nasıl yararlanılacağını gösteren öğretici kitabı (2007) hazırlandı. (Aydın, 2008: 117)
Tablo 4: Yaz Kur‟an Kursları Haftalık Ders Programı
Pazartesi 2 saat K. Kerim 1 saat Ġbadet
Salı 2 saat K. Kerim 1 saat Ġtikat
ÇarĢamba 2 saat K. Kerim 1 saat Ahlak
PerĢembe 2 saat K. Kerim 1 saat Siyer
Cuma 2 saat K. Kerim 1 saat Ġbadet
3. YAKKÖP üç kur halinde düzenlenmiĢ olup, her bir kur için üç haftalık eğitim süresi öngörülmektedir.
4. YAKKÖP‟de “hedef”, “öğrenci”, “konu”, üçlüsü birlikte değerlendirilmiĢtir. 5. YAKKÖP beĢ öğrenme alanını kapsamaktadır:
* Kur‟an-ı Kerim * Ġtikat
* Ġbadet * Siyer * Ahlak
6. Her kurda beĢ öğrenme alanı ile ilgili belli düzeyde bilgi ve becerilerin kazandırılması amaçlanmıĢtır.
7. Öğreticiler, öğrenenlerin ilgi ve ihtiyaçları çerçevesinde eğitim içeriğinin sınırlarını belirleyebilir; gerekli gördükleri konuları öğretime dahil edebilir, öncelikle iĢlenmesi gereken konuları öne alabilir veya ileriki haftalara tehir edebilirler.
8. “Kur” sistemi, öğrencileri ilgi ve ihtiyaçları çerçevesinde eğitim içeriğinin sınırlarını belirleyebilir; gerekli gördükleri konuları öğretime dahil edebilir,
öncelikle iĢlenmesi gereken konuları öne alabilir veya ileriki haftalara tehir edebilirler.
9. Kur sisteminde 3. Kur, nihai öğrenme noktası niteliği taĢımamaktadır. Bu anlamda 3. kuru baĢarı ile tamamlayan öğrenciler, öğreticinin belirleyeceği eğitim içeriğini de edinebileceklerdir. (DurmuĢ, IĢılak ve Karatekin, 2011: 10; DĠB Yaz Kur‟an Kursları Öğretim Programları, 2009: 9 / 55; Ata, 2013: 24; Özdemir ve GüneĢ, 2013: 95, 96)
c. Öğrenme-Öğretme Sürecinde Uyulması Gereken Ġlkeler Bu ilkelerden bazıları Ģunlardır:
1. Eğitim-öğretim süreci boyunca Anayasanın laiklik ilkesi daima göz önünde bulundurulacak, din, vicdan, düĢünce ve ifade özgürlüğü ile çeliĢen etkinliklere yer verilmeyecekir.
2. Öğretim programı aracılığıyla öğrenenlere kazandırılmak istenen temel bilgi ve beceriler, öğrenenin gerçek yaĢamdaki ihtiayaçlarıyla örtüĢmelidir.
3. Konular, öğrenenlerin genel kültür ve pedagojik geliĢimleri göz önünde bulundurulmak suretiyle, sevgi-ilgi-bilgi dengesi gözeten bir yaklaĢımla iĢlenecektir.
4. Öğrenenlerle birlikte kullanılacak ders ve araç-gereçleri mutlaka DĠB‟ce hazırlanmıĢ veya kullanımına BaĢkanlıkça izin verilmiĢ (Dinimi Öğreniyorum, Peygamberimi Öğreniyorum, Kitabımı Öğreniyorum, Kur‟an Okumaya GiriĢ, Kur‟an-ı Kerim Meali, Ġlmihal ve Dini Terimler Sözlüğü, ses ve görüntü kasetleri vb.) kaynaklardan yararlanılarak, onların yaĢanan dini hayatı görüp algılamalarına imkân verenlerinden seçilecektir.
5. Öğrenenlerin öğretim ortamı dıĢından getirdiği yanlıĢ ve eksik dini bilgi ve anlayıĢlar, pedagojik bir yaklaĢımla ele alınarak düzeltilecektir.
6. Konuların iĢlenmesinde öğrenenenin biliĢsel ve duyuĢsal özgeçmiĢi göz önünde bulundurularak, örnekler günlük hayattan seçilerek verilecektir.
7. Konular, mutlaka ilgili ayet ve hadis mealleriyle desteklenecek, okuma parçaları ve hikâyelerle açık ve anlaĢılır hale getirilecektir.
8. Kur‟an-ı Kerim‟i yüzünden okuma öğretiminde harf ve kelimelerin doğru telaffuzuna özen gösterilecek, ancak mahreç üzerinde öğrenenlere bıkkınlık verecek Ģekilde ısrar edilmeyecektir.
9. Kur‟an öğretiminde, Türkçe mealinden okuma alıĢkanlığının kazanırılması üzerinde önemle durulacak, Kur‟an‟ı Arapça metninden okumanın değeri yanında Türkçe mealinden okumanın da önemi vurgulanacaktır.
10. Kur‟an öğreitminde yer alan örnekler, mümkün olduğunca ezberlenecek sure ve dualarda yer alan kelimelerden seçilecektir.
11. Üçüncü Kur‟da Kur‟an‟ı yüzünden okuma konusunda bir sınırlama söz konusu değildir. Öğrenenler, dilerse yüzünden okuma hızlarına göre Kur‟an‟ın baĢtan sona okunmasını gerçekleĢtirebilecektir.
12. Kur sisteminde 3. kur nihai öğrenme birimi niteliği taĢımamaktadır. Bu anlamda 3. Kuru baĢarı ile tamamlayan öğrenciler, daha sonraki dönemlerde 3. kura yeniden kayıt yaptırarak Kur‟an‟ı Kerim‟in hatmine devam ederken öğreticinin belirleyeceği sure ezberlerini de gerçekleĢtirebilecektir.
13. Kur‟an-ı Kerim‟in yüzünden okutulması sırasında öğrencilerin ibadetlere katılım ihtiyacı göz önünde bulundurularak namazlarını kılabilecek kadar sure ve duanın öğretilemesine çalıĢılacaktır. Bu sure ve duaların öğretilmesi, öğretici tarafından dinleyerek gerçekleĢtirilecektir.
14. Öğrenenlerin iyi birer vartandaĢ olabilmeleri ve sosyalleĢebilmeleri için dini ahlaki bilgi ile sağduyulu duygu ve davranıĢlar özendirilip, ödüllendirilecektir. (YAKKÖP, 2009: 9-11)
ç. Kur Sistemi
Eğitim Bilimi Halk Eğitimi, ĠletiĢim Bilimi ve Yaygın Din Eğitimi Bilimi‟ndeki geliĢme ve yaklaĢımlar göz önünde bulundurulduğunda Yaz Kur‟an Kursları‟nın revizyonu, adı geçen kursların “Kur” esasına uygun olarak
düzenlenmesi ile sağlanabileceği ortaya çıkar. Kur, belli amaçlara ulaĢmak üzere kendi içerisinde belli bir bütünlüğü olan, fakat ulaĢılmak istenilen ana hedeften de ayrı düĢünülmeyen öğrenme birimlerinden oluĢan yapıya denir. (Ata, 2010: 23; DĠB Yaz Kur‟an Kursları Öğretim Programları, 2009: 8/55; kur sistemiyle ilgili bilgi için bkz. Aydın, 2013b: 44; Koç, 2013: 312-314; ayrıca kur sisteminin teorik temelleri ile ilgili geniĢ bilgi için bkz. OkumuĢlar, 2013a: 221-226)
Kur sisteminde119, özellikle öğrenenlerin, öğrenme alanlarındaki bilgi ve beceri düzeyleri dikkate alınarak yapılandırılması esastır. Öğrenenlerin, böyle bir yapılandırılmada, daha önce elde ettikleri bilgi ve becerileri tekrarlamalarının önüne geçerek öğrenme-öğretme sürecinde vakit kaybını önlemiĢ olur. Bu sistem, belli bir konudaki öğrenme alanları, kur esasına göre yapılandırıldığında, öğrenen bütünün bir parçasını tamamladığında, baĢka bir parçasını elde eder. Burada elde ettiği bilgi ve beceriyi kaybetmediği sürece baĢka bir mekân ve zamanda programın geri kalan kısmını tamamlama imkânına sahip olur. Kur sistemi120, öğrenenlerin, bilgi ve becerilerine uygun olarak gruplara ayrılmalarına imkân verir; Öğrenmede esneklik sağladığı gibi bireysel farklılıkların göz önünde bulundurulmasına da fırsat verir. Öğrenenlerin, çeĢitli aktiviteler için kendi zamanlarını planlayarak aynı zamanda bu kurslara devam edebilmelerini kolaylaĢtırır. (DĠB Yaz Kur‟an Kursları Öğretim Programları, 2009: 8/55; Ata, 2013: 23, 24; Kur sistemi ile ilgili benzer bilgi için bkz. Aydın, 2008: 93-100)
Bir baĢka deyiĢle Kur sistemiyle, Yaz Kur‟an Kursu, iki aylık bir tek zaman dilimi olmaktan çıkarıldı, üçer haftalık üç döneme ayrıldı. Her bir dönemde uygulanabilecek üçer haftalık üç kur oluĢturularak her bir kur için ayrı bir program
119 Diğer taraftan yurt dıĢında (Almanya) Diyanet ĠĢleri Türk-Ġslam Birliğine (DĠTĠB) bağlı kurslarda
dersler, üç temel ve iki profesyonel olmak üzere toplam beĢ kurdan oluĢmaktadır. Her kur üç ayrı dersten meydana gelmektedir. Dersler on ay süreli planlanmıĢ ve her öğrencin okul eğitimindeki gibi senede iki dönemde bir kur geçmesi hedeflenmiĢtir. Her dönem sonu öğrenci seviyelerine göre test sistemiyle bir komisyon tarafından hazırlanan özel bir sınav gerçekleĢtirilmektedir. Merkezi yönetilen bu sınav da öğrenciler bilgisayar kaydıyla takip edilmektedir. Bu sınavda baĢarılı olanlara karne