Sınıf DıĢı Öğretim Teknikleri

Ödev, öğretmenler tarafından çocukların ders dıĢı zamanlarda hazırlanmaları için verilen; bazen derste hazırlık ve çoğu kez de derste öğrenilenleri pekiĢtirme, geniĢletme ve tamamlamayı amaçlayan çalıĢmalardır. (Vural, 2004: 217; Demirel, 2002: 96, 171) Ayrıca ödev deyince, öğrencinin bilgi ve becerilerini arttırmak ve aynı zamanda derste öğrendiklerini pekiĢtirerek daha kalıcı hale getirmek amacıyla ders dıĢı zamanlarda bireysel ya da grup içinde yaptığı çalıĢmalarla meydana getirdiği metin, araç, iĢ ve benzerleri anlaĢılır. Büyükkaragöz ve Çivi, 1996: 164) Ödevler genellikle yazılı olmakla beraber sözlü de olabilir. Yine bireysel olmakla beraber grup halinde yapılan ev ödevleri de bulunabilir. (Vural, 2004: 217; Büyükkragöz ve Çivi, 1996: 164)

Ödev tekniğinin uygulanması aĢamasında Ģu hususlara dikkat edilmelidir: 1. Ödevin konusunun iĢe yarar olması

2. Ödevin verilmesindeki amacın belirlenmesi 3. Ödevin ne kadar sürede hazırlanacağı

4. Ev ödevinin düzeninin ve formatının belirlenmesi 5. Ödevlerin takibinde yeterlilik

Ödev veren öğretmenler, öğrencilerin ders dağıtım çizelgelerini inceleyerek ve diğer derslerin öğretmenleri ile de görüĢerek haftanın hangi gününün ödev için uygun olduğunu belirlemelidir. Sınıf defteri içine yerleĢtirilen bir çizelgeye hangi dersten, hangi ödevlerin ne günü verileceği yazılabilir. Öğretmenler bu çizelgeye bakarak ödev gününü kararlaĢtırabilir. (Gözütok, 2006: 231)

b. Sergi

Sergi, öğrencileri aktif hale getiren, sadece oyun ve eğlence için değil öğretme ve öğrenme deneyimi kazandıran bir tekniktir. (Sünbül, 2007: 393; Sönmez, 2011: 251) Bir baĢka deyiĢle sergi, belli bir amaç çerçevesinde öğrenciler tarafından üretilen ya da toplanan, yazılan, çizilen, boyanan ya da Ģekillendirilen ürünlerin

düzenlenerek izlenmeye hazır hale getirilmesidir. Ürünlerin ortaya çıkarılmasında ve düzenlenmesinde neredeyse bütün duyuları ile sürecin içinde oldukları için sergi gerçek bir aktif öğrenmedir. (Gözütok, 2006: 295; Demirel, 2002: 96)

Özellikle beceri, iĢ ve sanat öğretiminde bu teknikten yararlanılabilir. Bir yönüyle bu teknik, yaparak-yaĢayarak öğrenmeyi gerektirir. Sergi genellikle sınıf içi öğretimi tamamlama, belirli bir konuya ve etkinliğe ilgi uyandırma, iĢlenmiĢ olan bir konuyu özetleme ve örneklendirme, öğrenilenlerin kalıcılığını sağlamak amacıyla uygulanır. (Sünbül, 2007: 393)

Bu teknik gezinin kurallarına göre uygulanır (Vural, 2004: 156; Sönmez, 2011: 251) ve oldukça uzun zaman alabilir. Bu nedenle eğer derste sergi tekniği kullanılacaksa öğretim döneminin baĢında konu ve etkinlikler planlanmalıdır. Sergi için her bir öğrenci kendi çalıĢmasını seçer. Sınıfça belirlenen amaçlar doğrultusunda her öğrenci kendi konusu ve görev ile ilgili hazırlık yapar. Konu içeriği öğretmenin denetiminde belirlenir. Bu aĢamanın zaman olarak iyi planlanması gerekir. Her bir öğrencinin kendi hazırlığını ne kadar sürede tamamlayacağı önceden belirlenmelidir. Gerekiyorsa ders araç ve gereçleri sergi esnasında hazır ulundurulmalıdır. Sergilenen ürünlerin niteliği hakkında öğrenicilerin değerlendirme ya da kritik yapmaları sağlanmalıdır. Bu değerlendirmeler bir araya getirilerek tüm sınıfça yapılabilir. (Sünbül, 2007: 393, 394; ayrıca bkz. Vural, 2004: 156, 157; Gözütok, 2006: 295- 297; Sönmez, 2011: 251)

c. Eğitsel Gezi-Gözlem

Eğitsel gezi, bütün hedef ve davranıĢ boyutlarında öğrencileri aktif kılan bir tekniktir. (Sünbül, 2007: 394; Sönmez, 2011: 250) Diğer bir ifade ile öğrencilerin okul öğrenmeleri ile gerçek yaĢam arasında bağ kurma ve somut yaĢantı elde etmeleri için iĢe koĢulan etkinliktir. (SavaĢ, 2007: 208; TaĢdemir, 2007: 172, 173; Demirel, 2002: 95) Öğrencilerin gezi etkinliği esnasında çok çeĢitli bilgileri duymakta, görmekte; obje ve durumları duyu organlarıyla test etmekte bütün bunları yaparken de zevk ve haz almaktır. Gezi yapılacak ortam, bir resmi kurum ya da doğal bir alan olabilir. (Sünbül, 2007: 394; Baytekin, 2004: 192, 193, 205, 206; Taymaz, 1981: 145)

Gezinin bir öğretim tekniği olarak amacına ulaĢması için: 1. Gezinin amacı öğrencilerle birlikte saptanmalı

2. Gezi yapılacak alan öğrencilerle birlikte saptanmalı

3. Gezinin gerçekleĢtirileceği zaman ve etkinlikler ayrıntılı olarak planlanmalı 4. Gezinin ekonomik maliyeti çıkarılmalı ve gerekli önlemler alınmalı

5. Gezide uyulması gerekli kurallar, gezi alanının durumuna göre belirlenmeli 6. Gezi esnasında yapılacak görüĢme, gözlem, fotoğraf çekme gibi etkinlikler

ayrıntılı olarak planlanmalı

7. Geziyle ilgili öğrencilere raporlar hazırlatılmalı

8. Gezi dönüĢü görülen uyarıcılar, yapılan etkinlikler ve izlenimler öğrenciler tarafından tartıĢılmalı (Sünbül, 2007: 394; Sönmez, 2011: 250, 251)

Gezi, eğitim amaçlarına ulaĢmanın yanı sıra öğrencilere olayları, tarihi, ve doğal yapıları tanıma, yaĢanan sorunları irdeleme, eleĢtirel düĢünme, iĢbirliği, grupla çalıĢma, kurallara uyma hatta kuralları geliĢtirme yeterlilikleri de kazandırır. (Gözütok, 2006: 293)

Gözlem tekniği ise her çocukta var olan araĢtırma eğilimini ortaya çıkarır. Eğitim-öğretimde gözlem, varlık ve olayların kendi doğal ortamlarında planlı ve amaçlı olarak incelenmesi demektir. (Tok, 2010b: 207; Sönmez, 2011: 249, 250; Demirel, 2002: 95; Özbek, 1988: 279; Büyükkaragöz, 1997: 89, 90; Aydın, 1998: 121; ayrıca gözlem ile ilgili geniĢ bilgi için bkz. Kan, 2011: 77-94) Ayrıca gözlem, belli eğitsel amaçları gerçekleĢtirmek için herhangi bir olay ya da varlığı, önceden hazırlanmıĢ olan bir plan çerçevesinde incelemek demektir. (Büyükkaragöz ve Çivi: 1996: 97; Öcal, 2001: 148) Gözlem tekniği genelde eğitsel ders gezileri olarak da adlandırılır. (Tok, 2010b: 207) Bununla birlikte okulda organize edilen gözleme iliĢkin gezilere de gözlem gezisi denilmektedir. (Küçükahmet, 2001: 80; Küçükahmet, 2001: 84; Büyükkaragöz ve Çivi: 1996: 97) Çünkü çoğu kez

öğrencileri gezi Ģeklinde, fabrika, müze, kütüphane, çeĢitli devlet kurumları, dağ, orman, göl gibi yerlere götürerek oralarda doğrudan gözlem yaptırılarak bilgi toplanması sağlanabilir. Bunun yanında gözlem sınıflarda da yaptırılabilir. Sınıfa getirilecek bir kuĢ, bir maden parçası, bir model, bir tablo, film vb. incelendikten sonra gözlem sonuçları alınabilir. (Tok, 2010b: 207; Sönmez, 2011: 250)

ç. Proje

Proje tekniği, bir problemin bireysel ya da grup halinde ele alınarak özellikle yaĢama dönük sonuçlar ya da ürünler ortaya koymayı amaçlayan bir öğretim tekniğidir. Okul ile yaĢam arasında bağ kurabilme açısından yararlı bir tekniktir. (TaĢpınar, t.y.: 147) Bir baĢka deyiĢle öğrencilerin araĢtırma becerilerinin geliĢimini sağlayan, bireysel olduğu kadar küçük grup halinde çalıĢabilen yöntemdir. (SavaĢ, 2007: 214; Demirel, 2002: 171) Bu yöntemin baĢlangıcında öğrenciler bireysel ya da gruplar haline kendi ilgi ve istekleriyle bir konu seçerler. Öğretmenin rehberliği altında öğrenciler serbest çalıĢmalarını yürütürler. Problem çözme sürecini kullanarak kendi konularında rapor sunarlar.

Bir dersin proje tekniği ile iĢlenmesinde, aĢağıda belirtilen basamaklar takip edilebilir: (Sünbül, 2007: 394, 395; Vural, 2004: 161, 162)

1. ĠĢlenecek ünite, öğrencilerin ilgi ve isteklerine göre, öğrencilerle birlikte kararlaĢtırılır ve gereken çalıĢma hazırlığı yapılır.

2. KararlaĢtırılan ünite, öğretmenin rehberliği altında öğrenciler tarafından planlanır ve ünite daha küçük problemlere ayrılarak bu problemler mantıki bir sıraya konur. 3. Öğrenciler, ilgi, ihtiyaç ve yeteneklerine göre iĢ kümelerine ayrılır ve her küme bir

problemi iĢleme sorumluluğunu üzerine alır.

4. Her iĢ kümesi, öğretmenin de yardımı ile çalıĢma planı hazırlar; bilgi toplayacağı kaynakları saptar ve küme üyeleri arasında iĢ bölümü yaparak her öğrenci küme çalıĢmasında görev ve sorumluluk alır.

5. ĠĢ kümeleri, yaptıkları plana göre çalıĢmalarına devam ederek aldıkları problemle ilgili bilgileri toplar ve bunu bir rapor haline getirir.

6. Kümelerin yaptığı hazırlık ve hazırladığı raporlar sınıfa sunularak tartıĢılır ve değerlendirilir.