Yapılandırmacı Öğrenme Ortamı

Yapılandırmacı yaklaşımda eğitim ortamı bilgilerin aktarıldığı bir yer değildir. Öğrenmenin öğrencinin entelektüel etkinlikleriyle sağlandığı, sorgulamaların ve araştırmalarının yapıldığı, düşünme, uslamlama, sorun çözme ve öğrenme becerilerinin geliştirildiği bir yerdir.

Öğrencilerin bağımsız düşünme ve problem çözme yeteneklerini geliştirmek amacıyla öğrenme-öğretme sürecinde özel bir iletişim biçimi benimsenir. Bu iletişim biçiminde öğrencilere ‘Bu konu ile ilgili olarak ne düşürüyorsunuz?, ‘Niçin böyle düşünüyorsunuz?”, “Nasıl bu sonuca ulaştınız gibi sorular yöneltilir. Öğrencilere “evet’ ve “hayır yanıtı gerektiren sorulan yöneltmekten özellikle kaçınılır(Yaşar, 1998:69).

Yapılandırmacı anlayışın uygulandığı eğitim ortamları, bireylerin öğrenme sürecinde daha fazla sorumluluk almalarını ve etkin olmalarını gerektirir. Çünkü öğrenilecek öğelerle ilgili zihinsel yapılandırmalar, daha önce de belirtildiği gibi, bireyin bizzat kendisi tarafından gerçekleştirilir. Bu nedenle, yapısalcı eğitim ortamları, bireylerin çevreleriyle daha fazla etkileşimde bulunmalarına, dolayısıyla, zengin öğrenme yaşantıları geçirmelerine olanak sağlayacak bir biçimde düzenlenir. Bu tür eğitsel ortamlar sayesinde bireyler, zihinlerinde daha önce yapılandırdıkları bilgilerin doğruluğunu sınama, yanlışlarını düzeltme ve hatta önceki bilgilerinden vazgeçerek yerine yenilerini koyma fırsatı elde ederler. Yapılandırmacı eğitim ortamları, bireylerin öğrenme ortamıyla daha fazla etkileşimde bulunmalarına, dolayısıyla zengin öğrenme yaşantıları geçirmelerine olanak sağlayacak şekilde düzenlenmelidir. Böylece bireyler, daha önceki öğrendiklerini sınama, yanlışlarını

düzeltme ve hatta önceki bilgilerinden vazgeçerek yerine yenilerini koyma fırsatı elde ederler(Yaşar, 1998:69).

Yapılandırmacılık, bilgi ve öğrenme kuramı olduğundan, yapılandırmacı öğrenme ortamları, bilginin anlamlı bir biçimde yapılandırılmasını ve etkili öğrenmelerin gerçekleşmesini sağlayacak biçimde düzenlenir(Gültekin, 2004:35). Yapılandırmacı kurama göre oluşturulmuş bir öğretme-öğrenme ortamından beklenen özellikler şöyle sıralanabilir(Özden, 2003:45):

 Öğretmen tarafından belirlenen araştırma konularının ve içeriğin özüne ilişkin öğrencilerin seçimleri dikkate alınmalıdır.

 Temel kavramlar tanımlandıktan sonra, konularla ilgili problem, kuram ve sonuçlar tartışılmalıdır.

 Yeni bilgilerin kazanılması sürecinde öğrencinin yaşantı geçirmesini sağlayabileceği ortamlar oluşturulmalıdır.

 Öğrencilerin kendi görüşlerini sahiplenmesine ve savunmasına izin verilmelidir.

 Öğrencinin özerkliği ve girişimciliği desteklenmelidir.

 Öğretim materyalleri ile eğitim ortamı zenginleştirilerek, öğrencinin bilgiyi denemesine olanak verilmelidir.

 Öğretim sırasında “sınıflandır”, “çözümle”, “düzenle”, “ tahmin et”, “oluştur” gibi kelimeler kullanılmalıdır.

 Öğrencilerin birbirleri ile ve öğretmenle rahatça etkileşim kurabilecekleri ortamlar oluşturulmalıdır.

 Bilginin yeniden üretilmesinden çok, varolan bilgilere dayalı yeni bilgilerin oluşturulması sağlanmalıdır.

 Öğretmen öğrencilerin sadece “Ne öğrendiği” ile değil; “Nasıl öğrendikleri” ile de ilgilenmelidir.

 Öğrenci merkezli bir öğretim yapıldığından ders içeriği ve öğretme yöntemleri değişiklik yapabilecek esneklikte olmalıdır.

 Karşıt düşünceler ileri sürülerek, öğrencilerin düşüncelerini savunmalarına izin verilmelidir.

 Farklı bakış açılarını destekleyen öğrenme deneyimleri sağlanmalıdır.  Etkileşimli grup çalışmaları düzenlenmelidir.

 Özgün ürünler oluşturulmalı ve konuyla ilgili toplumun çeşitli kesimlerinden konuklar derse davet edilmelidir.

 Teknolojiden etkili bir biçimde yaralanılmalıdır.

Brooks ve Brooks (1993) yapılandırmacı sınıfların beş ilkesini şu şekilde sıralamaktadırlar:

• Öğretmenler, öğrencilerin görüş açılarına değer verir ve araştırır.

• Sınıf uygulamaları öğrencilerin varsayımlarını zorlayacak bir biçimde yapılandırılır.

• Öğretmen, öğrencilerin öğretim programıyla ilişki kurmaları gerektiğinin farkındadır. Çünkü öğrenciler günlük etkinliklerinin program ile uyuştuğunu gördüklerinde öğrenmeye ilgileri de artar.

• Öğretmenler, dersleri bilgi kırıntıları üzerine değil; büyük fikirler etrafında yapılandırırlar.

• Öğretmenler günlük öğrenmeleri bağlamında öğrencileri sınıf içi katılımlarıyla değerlendirirler(ak. Karaduman, 2005:33)

Von Glasersfeld (1990) yapılandırmacı öğretme için bazı öneriler getirmiştir. Buna göre problemler ezberlenmiş olan doğru cevapların geri çağırılması (hatırlanması) ile çözülemez. Bir problemin çözülebilmesi için öncelikle bireyin onu kendi problemi olarak görmesi gerekir. Böylece hedefe ulaşmak için aşılması gereken engelleri görebilir. Ayrıca hedefe ulaşabilmek için bireyin yeterince motive edilmesi gerekir. Amaca ulaşabilmek için araştırmalar yapmak ve elde ettiği verileri kullanarak bir sonraki aşamaya ulaşmak öğrenciyi bir sonraki aşama için motive eder. Ayrıca bu hazır bilginin verilmesinden daha haz vericidir. Bu da öğretmenlerin öğrencilerin dikkatlerini çok daha etkili bir şekilde yönetebilmesini sağlar(ak. Ekinci, 2007:26).Yapılandırmacılık yaklaşımında amaç, öğrenenlerin ne yapacaklarını önceden belirlemek değil, bireylere araçlar ve öğrenme materyalleri ile öğrenmeye kendi istekleri doğrultusunda yön vermeleri için fırsat vermektir(Erdem, 2001).

Öğretim sürecinde motivasyonu sağlamak, onlara uygun fırsatlar oluşturmak ve öğrencilerin etkin bir şekilde çalışmalarını sağlamak için çeşitli etkinliklere yer verilir. Etkinlik, hedef davranışlara ulaşma amacıyla öğrenme öğretme sürecini zenginleştiren ve öğrenmelerin kalıcılığını artıran sınıf içi-dışı faaliyetlerdir (Şaşan, 2002). Öğrenenler, bilgiyi yapılandırmada her konuya, alana ya da öğrenene göre düzenlenmiş olan farklı etkinliklerde yer alırlar. Yapılandırmacı sınıflar ve geleneksel sınıflar arasındaki farklılıklar Tablo:1.1.’de verilmiştir. (Saban,2002:178).

Geleneksel Sınıflar Yapılandırmacı Sınıflar Eğitim programı temel becerileri

vurgular, ilerleme parçadan bütüne doğrudur.

Eğitim programı önemli kavramları vurgular, ilerleme bütünden parçaya doğrudur.

Programa sıkı sıkıya bağlılık önemlidir.

Öğrenci soruları üzerinde durma ve öğretimi bunlara göre yönlendirme önemlidir.

Programdaki etkinlikler büyük ölçüde ders ve çalışma kitaplarına dayalıdır.

Programdaki etkinlikler büyük ölçüde birincil bilgi kaynaklarına ve öğrenci materyallerine dayalıdır.

Öğretmenler genellikle didaktik biçimde davranırlar ve

öğrencilere bilgi sunarlar.

Öğretmenler genellikle etkileşimli biçimde davranırlar ve öğrencilerin kişisel bir anlayış geliştirmeleri için çalışırlar.

Öğrenmeyi değerlendirme etkinliği genellikle öğretimden ayrı olarak görülür ve her zaman sınavlarla yapılır.

Öğrenmenin değerlendirilmesi, öğretme işiyle iç içedir ve öğretmenin öğrenci

çalışmalarının sonuçlarını gözlemlemesiyle yapılır.

Her öğrenci temelde yalnız başına çalışır.

Öğrenciler genellikle gruplar halinde çalışırlar.

Öğrenciler, öğretmenin üzerine türlü bilgileri yazacağı boş bir levha olarak görülür.

Öğrenciler, gerçek dünyaya ilişkin kuramlar oluşturabilen düşünürler olarak görülür.

Tablo:1.1.Geleneksel Sınıflarla Yapılandırmacı Sınıf Ortamlarının Karşılaştırılması

Geleneksel sınıflar ile yapılandırmacı sınıflar karşılaştırıldığında, yapılandırmacılığın öğrenciyi merkeze aldığı, bilgiye ulaşmada öğrencinin etkin rol oynadığı, öğrenilen bilgilerin yaşamsal değer taşıdığı, içeriğin ve öğrenme yaşantılarının oluşturulmasında öğrenci merkezli bir sınıf ortamının ortaya çıktığı görülmektedir(Deveci, 2003:22).

alıcı olarak görüldüğü, ders kitaplarına aşırı bağımlılığın gözlendiği, öğrenci düşüncelerini dikkate almayan, etkileşime izin vermeyen uygulamalar söz konusudur. Böyle bir sınıf ortamında, etkili bir öğrenmenin gerçekleşmesi beklenemez(Demirel, 2001:63).

Yapılandırmacı sınıf ortamlarında ise, öğrenci merkezli yaklaşımları öne çıkararak demokratik bir anlayış sağlamaya yönelik işlevlerde bulunulur. Bu anlamda yapılandırmacı sınıflarda öğrenciler öğretmen tarafından yetkilendirilir. Böyle bir sınıf ortamının amacı, öğrenci bağımsızlığı için anlamlı öğrenme deneyimleri sağlayarak demokratik bir sınıf ortamı oluşturmaktır. Demokratik sınıf ortamı ise, sorumluluk ve karar vermenin paylaşılmasını vurgular. Öğrencilerin yetkilendirilmesi ve bağımsızlığı öğrencilerin etkin olma ve soru sormalarının desteklenmesiyle sağlanabilir(Gürol, 2002).