Yıldız Bilimi ile İlgili Çeşitli Bilgiler 1 Müneccimlerin Yaşadıkları Yer

“Beykoz kazası başkadır ki müneccimbaşıların meşrutasıdır (İlk sahipi tarafından satılmamak şartıyla mirasçılara bırakılan ev, tarla gibi şey. Camilerin imam, müezzin, hatip ve diğer hizmet sahipleriyle, hastane, imaret gibi müesseselerde çalışanların barınmalarına tahsis olunan yerler.).” (Danışman (1),1969: 124; Gökyay (1), 1996: 48).

4.1.2.2. Müneccim Şeyh Katip Selahaddin ve Eserleri

“Şeyh Kâtip Selâhaddin, Ankaralıdır. Yıldız ilminde güya muvahhid (tevhit eden) Fisagor idi. ‘Melheme’ ve ‘Tabirname’ gibi eserleri vardır.” (Danışman (2),1970: 39; Kurşun-Kahraman-Dağlı (2), 1999: 228).

4.1.2.3. Şair Necmî

“Necmî, Caniklidir. Yıldız ilminden de anlaması nazikâne şiirlerine ışık vermiştir.” (Danışman (2),1969: 45; Gökyay (1), 1999: 142).

4.1.2.4. Yıldız Âlimi Ali Kuşçu

“Müneccim Kuyusu Mesiresi: Samsunhane yakınındadır. Burada Ali Kuşçu denilen bir yıldız ilmi bilgini, yıldızlara bakmak için rasat yeri olarak bir kuyu kazmıştır ki derinliği yüz beş kulaçtır. Sonra ulema birbirleriyle görüşüp, ‘Bu rasat hangi memlekette yapılırsa o şehri veba istila eder.’ diye padişaha bildirip Ali Kuşçu’yu rasattan vazgeçirdiler.” (Danışman (2),1970: 142; Gökyay (1), 1996: 189).

4.1.2.5. İstanbul ve İstanbul’a Bağlı Bulunan Askerler ve Esnaflar “Müneccimler : Yetmiş neferdir. Pirleri İmam Ali’dir ki,

‘Ve’lkamere kaddernâhu menâzile hatta adeke’lurcûnil kadîm’ ayetini tefsir edip bu ilmi meydana getirmiştir. Şehit oldukları yer Kûfe’dedir ki ibadet ederken o hazreti ‘İbn Mülcem’ melunu şehit etmiştir. Bu müneccim sınıfı taht-ı revan üzerinde usturlaplarını (güneş irtifa aleti), kıblenümalarını (kıbleyi gösteren alet) , mikatlarını, takvim ve zeyc kitaplarını (yıldızların yerlerini göstermek için düzenlenmiş olan cetvel) dizip müneccimbaşı hususi kavuğu ile kazaskerle at başı beraber geçer.

Remilciler: On beş dükkân, üç yüz neferdir. Bunlar da ulema sınıfından olduklarından kazasker alayı ile taht-ı revanlar üzerine talih tahtasını, kura ve remil tahtalarını meydana koyup, ‘Uğurlu ve mesut talih… Uğursuz talih… Maksat ve meramımızı görelim’ diye remilcilere mahsus kelimeler söyleyerek geçerler. Pirleri yine Hazreti Ali’dir ki ünlü remilcidir. Bu bilgi pek eskidir. Bu tarikin piri Hazreti Danyal idi ki, Cibril Aleyhisselam’dan öğrenip remil ile mucizesini göstermiştir.” (Danışman (2), 1969: 222; Gökyay (1), 1996: 225- 226).

4.1.2.6. Bazı Müneccimler

“Serdar-ı muazzam Yusuf Paşa, Sadrazam Kara Mustafa Paşa, Şeyhülislam yalnız kalıp Aristo tedbirli padişah sevgili Yusuf Paşa serdarının elini eline alıp bir köşeye vardılar. Şu şekilde konuştular:

Padişah:

‘Baka Yusuf! Ne tarafa sefere gidiyorsun?’ Yusuf Paşa:

‘Malta gazasına gidiyorum.’ Padişah:

‘İnşallah hayy ve kayyum olan Allah’ın takdiri ile Girit adası gazasına seni memur eyledim. Olmaya ki bu sırrı başka adama çıtlatasın. Asla hiçbir kimsenin haberi olmasın. Ağzından ‘Malta gazasına memuruz’ sözünden başka bir cevap çıkmasın. Evvela yolun üzerinde olan Girit adasının önünden geçip Malta’ya doğru git. Sonra Mora adasında bir iki gün misafir olup, sonra oradan bir gece kalkıp Girit’e dön. Şafiî vaktinde adaya asker döküp evvela ‘Todori’ kalelerini fethedip bir sığınak yapacak yer eyle. Sonra ‘Hanya’ya ordu döküp, kuşatıp fetheyle. Sana nasihat ve vasiyetim budur. İnşallah fetihten sonra zaferle gelirsin de sana karşılığını veririm. Emin ol ki Hakk’ın huzuruna alnın açık, yüzün ak gidersin. Ama soranlara ‘Malta’ya gidiyorum’ diyesin ki, diğer düşmanların seyir ve hareketinden haberi olmaya.’ dedi.

İbrahim Han, Yusuf Paşa’ya bu şekilde tembih ve nasihat ettikten sonra iki kat sırmalı hilat giydirip alnından öperek ‘Yürü! Âlemlerin rabbi olan Allah yardımcı ve dayanağın olsun.’ diye dualar etti. Yusuf Paşa dahi yer öpüp baştardaya geldi.

Müneccimbaşı Çelebi Efendi, müneccim Hasan Keferî, Müneccimik Efendi, Sadrettinzade Efendi ki, bunlar yıldız ilminde çok ileri gitmiş kimselerdir, keşifleri ile usturlap ilmi üzere uğurlu saati buldular. Serdar-ı muazzama dediler:

‘Sultanım! Bu an uğurlu gündür. Hareket buyurun!’

Bunu üzerine kaptan paşa ve serdar-ı muazzam Yusuf Paşa ‘Salya demir’ diye emredince yedi yüz yerden cengî harbiler çalınıp evvela baştardana gülbenk-i Muhammedî çekildi. Sonra bir yaylım tüfek ve bir yaylım top sesleri gökleri tutup denizin yüzü siyah barut yüzünden Karadeniz gibi siyah oldu.” (Danışman (3),1970: 147-148; Kurşun-Kahraman-Dağlı (2), 1999: 78).

4.1.2.7. Yıldız Âlimi Şair İmirülkays

“Kayseriye yakınındaki Ases Dağı’nda ‘mahir şair İmirülkays’ vardır. Ol İmirülkays’dır ki Peygamber zamanında Kureyş’in en belagatli şairi idi. İlm-i nücumda Ebi Leheb lainin öğrencilerinden ve onun akrabalarından idi.” (Danışman (5),1970: 78; Kahraman-Dağlı (3), 1999: 113).

4.1.2.8. Yıldız Âlimi Kâtip Salâhaddin oğlu Ahmet Bican

“Bu azizin dahi evlatları gibi nice eserleri vardır. Bilhassa yıldız ilminde ‘Seb’ül Mesânî’ adlı eseri, yedi gezegen gibi aşikâr bir kuyruklu yıldızdır. ‘Melheme, Tabirname’ adlı

muhtasar kitapları, doktorluğa ait nice muteber risaleleri vardır.” (Danışman (8), 1970: 178; Dağlı-Kahraman-Sezgin (5), 2001: 166).

4.1.2.9. Dobrovenedik Halkı

“Burası büyük iskele olduğundan ahalisi tüccardır. Yıldız ilminde maharetleri vardır.” (Danışman (10), 1970: 199; Kahraman-Dağlı (6), 2002: 263).

4.1.2.10. Bec Kilisesindeki Papazlar

“Bin adet papaz vardır... Bunlar felsefe, riyazet, tıp, cerrahlık bilgilerine ve garip ilimlere maliktirler. Fakat feraiz ilmi yoktur. Hesap, hendese, yıldız ilmi, usturlap ilmi bunlardadır.” (Danışman (11), 1970: 73; Dağlı-Kahraman-Dankoff (7), 2003: 106).

4.1.2.11. Eski Kırım Tahtı Büyük Bahçesaray’ın Bilginlerinden Yıldız Âlimi Feyzi Çelebi

“Selim Giray efendimizin Feyzi Çelebisi, Kur’an okumakta, yıldız ilminde emsalsizdir.” (Danışman (11), 1970: 215; Dağlı-Kahraman-Dankoff (7), 2003: 213).

4.1.2.12. Kırım’ın Kefe Eyaletinin Kazalarından Olan Kerç Kalesi’ndeki Deve Başlı Tasvir

“Kerç Kalesi: İki kapısı vardır. Doğuya açık olan kapının üzerinde ‘Mehmet Han oğlu Bayezit Han imar etti’ yazılıdır. Sol tarafında dört köşe bir mermer üzerinde dört ayaklı, kanatlı, deve başlı bir tasvir vardır ki, kâfirlerin yıldız ilminde bilgili olanları bu tasvirde nice rumuzlar etmişlerdir ki, bir zaman bu vilayete kuş gibi uçup seyirden Tatar kavmi develeriyle gele işaretini etmiştir.” (Danışman (11), 1970: 242; Dağlı-Kahraman-Dankoff (7), 2003: 261).

4.1.2.13. Mısır’daki Yıldız Âlimleri

“Âdem’in yeryüzüne inişinden sonra ilk defa Mısır’a ayak basan Hazreti Âdem ve oğlu Şittir. Onun oğlu Enuş, oğlu Kınan, oğlu Mehail, onun oğlu da Hazreti Hud’dur. Onun oğlu Ahnuh’tur ki Hürmüzdür, melaikeler buna İdris derler. Mehlail yıldız ilmi bundan yapılmıştır... İdris dünya seyyahı olup yıldız ilmini Mehlail’den öğrendi.

Şit evladından Melik Nekravuş ünlü kâhinlerin kâhini idi. [Nekravuş] ölünce yerine kardeşi Mısram geçti. Zamanının kâhini idi. Bu ilim ile bütün aslanları kendine hizmet ettirirdi.” (Danışman (14), 1971: 85).

4.1.2.14. Mısır Hanı Sultan Gavri’nin Yıldız Âlimlerine Talihini Sordurması “Selim Han çıkınca Sultan Gavri kendi talihinin kuvvetini yıldız bilginlerine ve Selim Han’ın talihini yoklatıp bütün kâhinleri, remilcileri, cifircileri, fal açanları, el falına bakanları, harf ilmi, şane ilmi, davet ilmi sahipleri Gavri’ye dediler:

‘Sana bu niyet ettiğin kimseden zarar gelir…” Gavri de başının çaresine bakıp, bütün kıymetli mal ve eşyasını İskenderiye Kalesi hazinesine doldurdu.” (Danışman (14), 1971: 145).

4.1.2.15. Mısır’daki İlimler

“Hadis ilmi, tıp, feraiz (İslam hukukunda mirastan ve mirasın varislere intikal ve taksiminden bahseden ilim) , tefsir, fıkıh, hadis, tecvit, hıfz, tevhit, ledün (Allah’ın sırlarına ait manevi bilgi, gayb ilmi), beyan (belagat ilminin hakikat, mecaz, kinaye, teşbih, istiare gibi bahislerini öğreten kısmı), kelam, kemal, adap, sarf (dil bilgisi, gramer), nahiv (cümle bilgisi, sentaks), mantık, maâni (lügat ve sentaks meseleleri ile, sözün maksada uygunluğundan bahseden ilim), lugat, aruz, yazı, yıldızlar, cifr (başlangıcının Hazreti Ali’ye dayandığı rivayet edilen, harf, rakam ve semboller yolu ile gelecekte olacak şeyleri haber verdiğine inanılan ilim), kef, sim, simya, kimya, heyet (astronomi ilmi), hikmet, ziyc, danyal, ful, fal, cerr-i eskal, remil (bir takım nokta ve çizgiler ile gelecekten haber verme), vefk (tılsım, dua, muska), esma, teshir (büyü yapma, büyüleme) , davet, sarf (gramer, dil bilgisi), suruf (dil bilgisi kitapları), mare necat, tayy-i mekân, ihfa (gizleme, saklama), tabir, sihir, feraset (anlayışlılık, çabuk seziş) ilimleridir.” (Danışman (14), 1971: 159).

4.1.2.16. Mısır’daki Kuyular ve Harut ile Marut’un İnsanlara Yıldız İlmini Öğretmesi

“Biri Cisri Ebul Menca ki, ona halk ‘Nil kesimi halici’ derler ve ifna denilen bir kuyu vardır. İlk defa gökten inen Harut ile Marut burada kuyu kazıp yıldızlara bakarlardı. Bütün Mısır halkı yıldız ilmini ve sihir ilmini bunlardan öğrendiler.”(Danışman (14), 1971: 221).

4.1.2.17. Mısır Vezirlerinin Adiliyye’den Büyük Alay ile Mısır’a Girişinden Bir Gün Sonra Canpulatzade Hüseyin Paşa’nın Müneccimlere Uğurlu Saati Sorması

“Müneccim başının izni ile uğurlu saatte hareketle, Sultan Tumanbay mezarında bir Fatiha okur, sonra alaya gelir.” (Danışman (14), 1971: 272).

4.1.2.18. Mısır’daki Hermin Dağı

“Küçük ihram ki Kalimon hâkimin tufandan evvel yaptığı binadır, ondaki yazı şöyledir:

‘Sen yıldıza bakarsan bir iş işlersin. Bundan haberin yok ki yıldızları yaratan istediğini işler.’ ” (Danışman (15), 1971: 13).

4.1.2.19. Eski Taht Büyük Şehir Menuf

“İlk defa imar eden Nuh’un oğlu Ham’ın oğlu Baysar’dır… Bu Baysar’ın kaynatası Kalimon kâhin idi. Onun öğretmesi ile yer altından pek çok hazine ve define çıkarıp, ta Avsan, Sudan, Foncistan’a kadar yedi yüz parça şehir yaptı.” (Danışman (15), 1971: 60).

4.2. KALE, ÜLKE VE ŞEHİRLERİN TALİHİ İLE İLGİLİ METİNLER