• Sonuç bulunamadı

Yükselen Piyasa Ekonomilerinin Sınıflandırılması

Yükselen piyasa ekonomileri son yirmi yıldaki sürekli araştırmaların odağını oluşturmaktadır. Dünya insanlarının ve topraklarının çoğunluğunu oluşturan bu ülkeler gelişmiş dünyadan daha hızlı büyümeye devam etmektedir. Yükselen piyasa terimi ortak bir kullanım olmasına rağmen bu sınıflandırmaya dahil olan ekonomileri neyin oluşturduğunun genel kabul görmüş bir kriteri bulunmamaktadır. Sonuç olarak yükselen piyasa olarak sınıflandırılan ülkeler farklı kategoriler, metodolojiler ve derecelendirmeler kullanılarak bir dizi uluslararası finans kuruluşu tarafından düzenli olarak gözden geçirilmektedir. Bu sınıflandırmaları yapan kuruluşlar başta IMF olmak üzere FTSE, MSCI, S&P Dow Jones, EM, EMGP'dir (Kearney, 2012: 161).

Küresel ekonomik büyümeyi ve finansal istikrarı artırmayı, uluslararası ticareti teşvik etmeyi ve yoksulluğun azaltılmasını amaçlayan uluslararası bir organizasyon olarak kurulan IMF, 189 üye ülkeden oluşmaktadır. IMF'nin faaliyetleri arasında genellikle küresel parasal işbirliğinin güçlendirilmesi, finansal istikrarın sağlanması, uluslararası ticaretin kolaylaştırılması, yüksek istihdam ve sürdürülebilir ekonomik büyümenin teşvik edilmesi ve dünya genelinde yoksulluğun azaltılması gibi politikalar yer almaktadır. Bu bağlamda IMF ülkeleri çeşitli özellikleri göz önünde bulundurarak gelişmiş, yükselen piyasa ve düşük gelirli ülkeler olarak sınıflandırmaktadır. Yapılan bu sınıflandırmaya göre toplam 29 tane ülke yükselen piyasa ekonomisi olarak sıralanmıştır. Bu ülkeler, Arjantin, Brezilya, Bulgaristan, Çin, Şili, Kolombiya, Mısır, Macaristan, Hindistan, Endonezya, Ürdün, Kazakistan, Kenya, Litvanya, Malezya, Meksika, Fas, Nijerya, Pakistan, Peru, Filipinler, Polonya, Romanya, Rusya, Sudi Arabistan, Güney Afrika, Tayland ve Türkiye'dir (IMF, 2014a: 64).

FTSE (Financial Time Stock Exchange) Londra Borsasının ve Financial Times'ın ortak bir kuruluşu olarak faaliyet gösteren, dünya çapında binlerce şirketi kapsayan sürdürülebilir verileri, analitiği, derecelendirmeleri ve endeksleri sağlamada uzmanlaşarak müşterilerine portföy dağılımı, yatırım stratejisi ve risk dağıtımı gibi hizmetler sunan bir kurumdur. FTSE ülkelerin küresel hisse senedi içerisinde yer alan borsalarını gelişmiş, ileri yükselen piyasa, ikincil yükselen piyasa ve sınır ülkeleri olarak sınıflandırmaktadır. FTSE belirlemiş olduğu belli başlı kriterlere göre ülkeleri bu dört grupta sınıflandırmaktadır. Ülkelerin sınıflandırılmasında pazar kalitesi, ekonomik gelişme (büyüme), tutarlılık, öngörülebilirlik, istikrar, piyasaya giriş kolaylığı gibi özellikler dikkate alınmaktadır. Bu bağlamda, ileri yükselen piyasa olarak sınıflandırılan ülkeler Brezilya, Çek Cumhuriyeti, Yunanistan, Macaristan, Malezya, Meksika, Polonya, Güney Afrika, Tayvan, Tayland ve Türkiye'dir. İkincil yükselen piyasa olarak sınıflandırılan ülkeler ise, Şili, Çin, Kolombiya, Mısır, Hindistan, Endonezya, Pakistan, Peru, Filipinler, Katar, Rusya, Birleşik Arap Emirlikleri ve 2018 itibari ile Kuveyt'tir (FTSE, 2017: 2- 9).

MSCI (Morgan Stanley Capital International) ülkeleri uluslararası yatırım camiasının görüş ve uygulamalarını kapsamlı ve tutarlı bir yaklaşımla sektörel bazda küresel ve bölgesel karşılaştırmalarla sınıflandırmaktadır. Bu sınıflandırmayı yaparken Yükselen Piyasalar Endeksi’ni kullanmaktadır. Küreselleşmenin boyutlarının giderek artmasına bağlı olarak finansal piyasaların daha da bütünleşmesi şirketlerin birden fazla ülkede faaliyet göstermesine olanak sağlamakta ve performanslarında olumlu etkiler yaratmaktadır. Buna ek olarak profesyonel yatırımcılarda istenmeyen etkileri anlamaya çalışmaktadır. Bu etkileri belirlemenin en iyi yolu da bu endeksten yararlanmaktır. Bu bağlamda Yükselen Piyasalar Endeksi yatırımların değerlendirilmesi açısından ülkeleri kategorize etmek için kullanılmaktadır. MSCI 25 ülkeyi yükselen piyasa ekonomisi olarak sınıflandırmaktadır. Bu ülkeler arasında Brezilya, Şili, Çin, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Mısır, Yunanistan, Macaristan, Hindistan, Endonezya, Kore, Malezya, Meksika, Pakistan, Peru, Filipinler, Polonya, Rusya, Katar, Güney Afrika, Tayvan, Tayland, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden oluşmaktadır (MSCI, 2017).

Son yıllarda küresel doğrudan yabancı yatırım pazarındaki önemli gelişmeler çok uluslu şirketlerin gelişmekte olan ülkelerdeki hızlı yükselişinden kaynaklanmaktadır. Çokuluslu şirketlerin gittikçe çeşitlilik gösteren doğaları, varlıkları, faaliyetleri ve politikalarını anlamak, bu firmaların yatırımlarının, bulundukları ülkelerdeki ve çalıştıkları ülkelerdeki sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmalarını sağlamak için Kolombiya Üniversitesi tarafından EMGP (The

Emerging Market Global Players) projesi başlatılmıştır. Projenin amacı küresel

ekonomide yeni kilit kurumsal oyuncular haline gelen yükselen piyasa ekonomileri hakkında bilgi toplamayı ve yatırımcılara bu konuda fikir oluşturmaktır. CCSI (Columbia Center for Sustainable Investment) liderliğindeki ortak çalışma gelişmekte olan pazarlardaki önde gelen kuruluşlardan gelen doğrudan yabancı yatırımlarla ilgili araştırmacıları bir araya getirerek şirket anketleri ve ek araştırmalardan elde edilen bulgularına dayanarak orijinal verileri toplayarak ve yıllık raporlar üretmektedir. Bu EMGP raporları, bir firmanın dış varlıklarına dayalı olarak gelişmekte olan birçok pazarın her birinden en çokuluslu şirketleri belirlemektedir. Bu proje dahilinde 16 ülke yükselen piyasa ekonomisi olarak

belirlenmiştir. Bu ülkeler Arjantin, Brezilya, Şili, Çin, Macaristan, Hindistan, Kore, Meksika, Polonya, Rusya, İsrail, Slovenya, Güney Afrika, Tayvan, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri'dir (www.ccsi.Columbia.edu).

S&P Dow Jones Endeksleri, geniş ve likit pazarlar keşfetmek isteyen yatırımcılar için tasarlanmış kapsamlı ölçütler sunmaktadır. Bu bağlamda ülkeleri gelişmiş, yükselen ve sınır olarak sınıflandırmaktadır. Bu sınıflandırmaları belirlerken kurumsal yatırımcıların görüşleri ve deneyimleriyle beraber bir takım faktörleri göz önünde bulundurmaktadır. S&P kullanmış olduğu endekslerin sonucuna göre 19 ülkeyi yükselen piyasa ekonomisi kategorisine dahil etmiştir. Bu ülkeler Brezilya, Şili, Çin, Kolombiya, Çek Cumhuriyeti, Mısır, Macaristan, Endonezya, Hindistan, Fas, Meksika, Malezya, Peru, Filipinler, Polonya, Rusya, Tayland, Türkiye ve Güney Afrika'dır (www.spindices.com).