Yönetmelikler

3.1.4.1. Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmelik

09.01.2008 tarih ve 26571 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Tedbirler Yönetmeliği 5549 sayılı Kanuna istinaden hazırlanmıştır. Yönetmeliğin hazırlanmasında;

bilişim alanındaki gelişmeler, finansal araçlardaki çeşitlenmeler, finansal faaliyetlerin hızlı, karmaşık ve sınır tanımayan bir boyut kazanması hususları göz önünde bulundurularak

ülkemiz ihtiyaçlarını karşılamak ve aynı zamanda mevzuatımızı uluslararası standartlarla uyumlu hale getirmek amacı göz önünde tutulmuştur (MASAK, 2015:1).

Yönetmelikte temel olarak;

• Yükümlüler,

• Müşterinin tanınmasına ilişkin esaslar,

• Şüpheli işlem bildirimine ilişkin esaslar,

• Bilgi ve belge vermeye ilişkin esaslar,

• Yükümlülük denetimi,

• Gümrük idaresine yapılacak açıklama,

• Muhafaza ve ibraz konuları düzenlenmiştir.

Tedbirler Yönetmeliği ve bu Yönetmelikte değişiklik yapan Yönetmeliklere göre yükümlüler; aşağıda sayılanlar ile bunların şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimleridir:

• Bankalar.

• Bankalar dışında banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisini haiz kuruluşlar.

• Kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler.

• Ödünç para verme işleri hakkındaki mevzuat kapsamındaki ikrazatçılar, finansman ve faktoring şirketleri.

• Sermaye piyasası aracı kurumları, vadeli işlemler aracılık şirketleri ve portföy yönetim şirketleri.

• Yatırım fonu yöneticileri.

• Yatırım ortaklıkları.

• Sigorta, reasürans ve emeklilik şirketleri ile sigorta ve reasürans brokerleri.

• Finansal kiralama şirketleri.

• Sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde takas ve saklama hizmeti veren kuruluşlar.

• Saklama hizmeti ile sınırlı olmak üzere İstanbul Altın Borsası Başkanlığı.

• Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü ile kargo şirketleri.

• Varlık yönetim şirketleri.

• Kıymetli maden, taş veya mücevher alım-satımı yapanlar.

• Cumhuriyet altın sikkeleri ile Cumhuriyet ziynet altınlarını basma faaliyeti ile sınırlı olmak üzere Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü.

• Kıymetli madenler borsası aracı kuruluşları.

• Ticaret amacıyla taşınmaz alım-satımıyla uğraşanlar ile bu işlemlere aracılık edenler.

• İş makineleri dahil her türlü deniz, hava ve kara nakil vasıtalarının alım-satımı ile uğraşanlar.

• Tarihi eser, antika ve sanat eseri alım-satımı ile uğraşanlar veya bunların müzayedeciliğini yapanlar.

• Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü, Türkiye Jokey Kulübü ve Spor Toto Teşkilat Başkanlığı dahil talih ve bahis oyunları alanında faaliyet gösterenler.

• Spor kulüpleri.

• Noterler.

• Savunma hakkı bakımından diğer kanun hükümlerine aykırı olmamak kaydıyla 1136 sayılı Avukatlık Kanununun 35 inci maddesinin ikinci fıkrası kapsamındaki işlerden taşınmaz alım-satımı, şirket, vakıf ve dernek kurulması, idaresi ve devredilmesi gibi işlerle sınırlı olmak üzere serbest avukatlar.

• Bir işverene bağlı olmaksızın çalışan serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ve yeminli mali müşavirler.

• Finansal piyasalarda denetim yapmakla yetkili bağımsız denetim kuruluşları.

Bunlardan merkezi yurt dışında bulunan yükümlünün Türkiye’deki şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimleri de yükümlü sayılırlar. Merkezi Türkiye’de bulunan yükümlünün yurt dışındaki şube, acente, temsilci ve ticari vekilleri ile benzeri bağlı birimleri, faaliyet gösterdikleri ülkenin mevzuatı ve yetkili otoritelerinin izin verdiği ölçüde Tedbirler Yönetmeliği hükümlerini uygulamak zorundadır.

Yönetmelikte yer alan temel tedbirler, başta finansal kuruluşlar olmak üzere yükümlülerin iş ilişkisi içinde oldukları müşterilerini tanımalarını, aklama ve terörün finansmanı ile ilgili olarak karşılaştıkları şüpheli işlemleri Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığına bildirmelerini, ilgili bilgi ve belgeler ile kayıtları muhafaza ve yetkili birimlerce istenildiğinde ibraz etmelerini içermektedir (MASAK, 2015:1).

Aklama ve terörün finansmanı suçunun önlenmesinde en önemli unsur, müşterinin tanınmasıdır. Yönetmelik, yükümlülerce gerektiğinde risk temelli yaklaşımlar

benimsenerek müşterinin tanınması konusunda gerekli tüm önlemlerin alınmasına ve aklamanın yanı sıra terörün finansmanının önlenmesi konusunda da yeterli dikkat ve özeni göstermelerinin sağlanmasına yönelik hükümler içermektedir.

Müşterinin tanınması sadece kimlik tespiti yapılması ile sınırlı bir yükümlülük olmadığından aklama ve terörün finansmanı bakımından yüksek risk taşıyan müşterilerin, iş ilişkilerinin ve işlemlerin belirlenmesi de önleyici tedbirler kapsamında düzenlenmiştir.

Yükümlülere şüpheli işlemlerin yanı sıra karmaşık ve olağandışı büyüklükteki işlemlere özel dikkat gösterme zorunluluğu getirilmek suretiyle bu tür işlemlerin yakın takibi amaçlanmıştır (MASAK, 2015:1).

Önleyici tedbirlerin ana unsurlarından olan şüpheli işlem bildiriminde ise yükümlü gruplarının sunduğu hizmetlerin, aklamanın yanı sıra terörün finanse edilmesi amacıyla da kötüye kullanılmasının engellenmesi ve bildirim mekanizmasının sağladığı bilgi paylaşımı ile bu suçların önlenmesi ve tespiti amaçlanmıştır. Yönetmelikte, ayrıca getirilen yükümlülüklere uyum düzeyinin ve ihlallerin tespiti ile yükümlülüklere uyumun sağlanmasına yönelik yükümlülük denetimine ilişkin ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir (MASAK, 2015:1).

3.1.4.2. Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik

16.09.2008 tarih ve 26999 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Yönetmelik ile amaçlanan, suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesi amacıyla yükümlülerin uyum programı oluşturmaları ve uyum görevlisi atamalarına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine İlişkin Yükümlülüklere Uyum Programı Hakkında Yönetmelik’te; uyum programı ve uyum programı oluşturacak yükümlülere değinilmiş bu yükümlüler şu şekilde sayılmıştır;

• Bankalar (TC. Merkez Bankası ile kalkınma ve yatırım bankaları hariç),

• Sermaye piyasası aracı kurumları,

• Sigorta ve emeklilik şirketleri,

• Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü (Bankacılık faaliyetiyle sınırlı olmak üzere),

Uyum Yönetmeliğinde; yukarıda sayılan yükümlülerce suç gelirlerinin aklanmasının ve terörün finansmanının önlenmesine yönelik olarak oluşturulacak olan uyum programının, Kanun ve Kanun uyarınca çıkarılan Yönetmelik ve Tebliğlere gerekli uyumun sağlanması amacıyla risk temelli bir yaklaşıma sahip olması öngörülmekte ve bu yönde uyum görevlisi atanması ve uyum birimi oluşturulmasını da kapsayan birtakım tedbirler hükme bağlanmaktadır.

Ayrıca uyum programı oluşturmasına gerek olmaksızın münhasıran uyum görevlisi atama zorunluluğu olan yükümlülerde şu şekilde sıralanmıştır (MASAK, 2015:1);

• Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile kalkınma ve yatırım bankaları,

• Bankalar dışında banka kartı veya kredi kartı düzenleme yetkisini haiz kuruluşlar,

• Kambiyo mevzuatında belirtilen yetkili müesseseler,

• Ödünç para verme işleri hakkındaki mevzuat kapsamındaki finansman ve faktoring şirketleri,

• Reasürans şirketleri,

• Finansal kiralama şirketleri,

• Sermaye piyasası mevzuatı çerçevesinde takas ve saklama hizmeti veren kuruluşlar,

• Vadeli işlemler aracılık şirketleri.

3.1.4.3. Aklama Suçu İncelemesi Hakkında Yönetmelik

04.08.2007 tarih ve 26603 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren Aklama Suçu İncelemesi Hakkında Yönetmelikte geçen inceleme ifadesinden kasıt; “aklama suçunun işlendiği hususunda olguların varlığının tespitine yönelik denetim elemanları tarafından yapılan araştırma ve inceleme çalışmaları” dır. Başkanlık doğrudan veya Cumhuriyet savcısının talebiyle inceleme başlatabilmektedir. Yönetmelikte bahsi geçen denetim elemanları; Maliye Müfettişleri, Hesap Uzmanları, Gümrük Müfettişleri, Gelirler Kontrolörleri, Bankalar Yeminli Murakıpları, Hazine Kontrolörleri ile Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Sermaye Piyasası Kurulu Uzmanlarıdır.