Verilerin Toplanması

Araştırma, deneysel nitelik taşımaktadır. Araştırma modeli, ön ve son test, kontrol gruplu yarı deneysel desenle yapılmıştır (Şekil 1).

Araştırmada ilk aşama olarak, literatür taraması yapılarak Basit/ilkel okuma- yazma becerileri(Emergent Literacy) ile ilgili yapılan mevcut çalışmalar, eğitim programları incelenmiştir.

İkinci aşamasında; “Sözcük ve Yazı Farkındalığı Değerlendirme Aracı”

Türkçe’ye çevrilmiş ve geçerlilik ve güvenilirlik çalışması yapılmıştır.

Üçüncü aşamada; deney ve kontrol gruplarının gelişimsel eşitliği GEÇDA ile

sağlanmıştır. Ayrıca deney ve kontrol grubundaki çocukların “Sözcük ve Yazı Farkındalığı Değerlendirme Aracı” ndan aldıkları puanların yakın olmasına dikkat edilerek gruplar oluşturulmuştur.

Dördüncü aşamada; örneklem grubundaki çocukların okuma-yazmaya

hazırlıkta ihtiyaç duydukları konular ve alanlar doğrultusunda danışman rehberliğinde Okuma Yazmaya Hazırlık Eğitim Programı oluşturulmuştur.

Beşinci aşamada; Deney ve kontrol grubundaki çocuklara Okuma Yazmaya

Hazırlık Eğitim Programı’nın etkiliğini ölçmek için ön test olarak “Sözcük ve Yazı Farkındalığı Değerlendirme Aracı” uygulanmıştır.

Altıncı aşamada Hazırlanan “Okuma Yazmaya Hazırlık Eğitim Programı”

kapsamında deney grubundaki çocuklara otuzaltı oturum grup eğitim programı uygulanmıştır.

Yedinci aşamada; Eğitim programının sonunda deney ve kontrol grubundaki

“Sözcük ve Yazı Farkındalığı Değerlendirme Aracı” son test olarak uygulanmıştır.

Sekizinci aşamada(İzleme Çalışması); Deney grubundaki çocuklara

uygulanan eğitim programının çocuklar üzerindeki uzun süreli etkilerini değerlendirmek amacı ile ilkokula başladıklarından I. Dönem başında “Marmara İlköğretime Hazır Oluş Ölçeği”, “Fonolojik Farkındalık Ölçeği”, I. Dönem ortasında ise “Yazma Becerisi Ölçeği”, “Mekanik Okuma Becerisi Gözlem Formu” ve “Okuduğunu Anlama Ölçeği “ uygulanmıştır.

Eğitim Programının Oluşturulması

Yapılan araştırmalar ve literatür taraması sonucunda çocukların “basit/ilkel okuma-yazma, fonolojik farkındalık” gibi konularda eğitime gereksinim duydukları varsayılmıştır. Bu doğrultuda araştırmacı tarafından otuz altı oturum 60 dakika sürecek grup eğitimi okuma-yazmaya hazırlık eğitim programı taslak programı hazırlanmıştır. Program içeriği konu ile ilgili üç uzman kişi tarafından kontrol edilerek ve onların görüşleri doğrultusunda tekrar düzenlenmiştir. Araştırmacı tarafından eğitim programı tekrar gözden geçirilerek gerekli düzeltmeler yapılarak son hali verilmiştir.

Okuma-yazma temel becerilerinin tüm alanlarının ve yöntem çeşitliliğinin programda dengeli bir şekilde yer almasına dikkat edilmiştir. Türkçe dil etkinliklerinde çocuklara kitap okurken dikkatlerini canlı tutmak amacıyla farklı tekniklerle hikayeler okunmuştur. Fakat her zaman Türkçe dil etkinliklerinde kullanılan hikaye kitabı ortamda

bulundurulmuştur. Türkçe dil etkinliklerinde, hikaye öncesi etkinliklerde kullanılan bilmeceler, tekerlemeler, şiirler, parmak oyunlar ve hikaye öncesi konuşma hikaye etkinliğinden sonra ise hikaye sonrası etkinliklerde ise dramatizasyon, doğaçlama, hikaye tamamlama, hikaye oluşturma, rol oymama vb. kavramsal bütünlüğü sağlamak amacıyla hikayenin konusu ile bağlantılı olarak seçilmesine özen gösterilmiştir. Programda kullanılan amaçların bir kısmı 2006 Okul Öncesi Eğitim Programı’dan alınmıştır. Amaçların bir kısmı ise 2006 Okul Öncesi Eğitim Programı’da olmadığından araştırmacı tarafından oluşturularak üç uzmanın görüşüne sunularak son şekli verilmiştir.

Programda öncelikli olarak çocukların basit/ilkel okuma-yazma becerileri (yazı farkındalığı, sözcük farkındalığı, alfabe bilgisi, çizgi çalışmaları vb.) fonolojik farkındalık becerilerine destek sağlamak amaçlanmaktadır. Alanda yapılan çalışmalar incelendiğinde mevcut eğitimlerin genellikle çizgi çalışmalarını hedef aldığı basit/ilkel okuma-yazma ve fonolojik farkındalık becerilerine yönelik düzenli eğitim programlarının yeterli olmadığı görülmektedir. Çocukların okuma-yazmaya temel oluşturan basit/ilkel okuma-yazma ve fonolojik farkındalık becerilerinin en üst düzeyde geliştirmeleri okuma-yazma becerilerinin gelişiminde önemli rol oynamaktadır. Bu nedenle bu eğitim programında çocuklara olumlu yönde destek sağlamak amaçlanmıştır.

Kontrol grubundaki çocuklara kişisel bilgi formu ve araştırmada kullanılan “Sözcük ve Yazı Farkındalığı Değerlendirme Aracı” ön test olarak uygulanmıştır. Kontrol grubundaki çocuklara eğitim verilmemiştir.

Amaçlar ve etkinlikler oluşturulurken, 2006 Okul Öncesi Eğitimi Programı ilkeleri doğrultusunda; çocuğun motor, sosyal ve duygusal, dil ve bilişsel gelişimi desteklenerek onu okuma-yazmaya hazırlamak amaç edinilmiştir. Etkinlikler düzenlenirken çocukların ilgi ve gereksinimlerinin yanı sıra çevrenin ve okulun olanakları da göz önünde bulundurulmuştur. Eğitim sürecinde çocuğun bildiklerinden başlanarak ve yaparak-yaşayarak öğrenmesine olanak tanımaya özen gösterilmiştir. Tüm etkinlikler oyun temelli düzenlenmiştir. Etkinlikler düzenlenmesinde büyük grup, küçük grup ve bireysel olarak uygulanacak şekilde düzenlenmiştir. Etkinlikler planlanırken aktif-pasif etkinlik denge sırasına ve farklı yöntem ve teknikler kullanılmasına özen

gösterilmiştir. Etkinlikler Program hazırlanırken aile ve içinde bulunulan çevrenin özellikleri dikkate alınmıştır. Eğitim sürecine çocuğun ve ailenin etkin katılımı sağlamak amaç edinilmiştir. Çocuğun gelişimi ve okul öncesi eğitim programı düzenli olarak değerlendirilmiştir.

Okuma-Yazmaya Hazırlık Eğitim Programının Uygulanması

Deney grubuna verilen Grup Eğitimi Okuma-Yazmaya Hazırlık Eğitim Programı’nın uygulanması araştırmacı tarafından Milli Eğitim Bakanlığı Ulubatlı Hasan İlköğretim Okulu (Anasınıfı)’ndayapılmıştır (Şekil 1).

Grup Eğitimi

Eğitimi programı öncesinde deney ve kontrol grubundaki çocuklara ön testler uygulanmıştır. Alan yazın incelendiğinde çocukların okuma-yazmaya hazırlıkta basit/ilkel okuma-yazma ve fonolojik farkındalık becerilerine ihtiyaçları olduğu belirtilmektedir.

Araştırmacı tarafından 9 hafta uygulanan grup eğitim programı Okuma-Yazmaya Hazırlık Eğitim Programı haftada dört gün pazartesi, salı, perşembe ve cuma günleri 60 dakika olarak uygulanmıştır. Eğitim programı uygulanmaya başlamadan önce araştırma grubuna alınan çocukların öğretmenlerine ve ailelere, araştırmacı tarafından programın amacı ve kullanılacak yöntemler hakkında bilgi verilmiştir. Eğitim programında çocukların ve ailelerin programa etkin katılımı sağlanmıştır.

Yöntem ve Teknikler

Okuma-Yazmaya Hazırlık Eğitim Programın kalıcılığını ve etkililiğini artırmak amacı ile Grup Eğitim Programı’nda düz anlatım, grup tartışması, beyin fırtınası, soru- cevap, rol oynama, dramatizasyon, demostrasyon, örnek olay incelemesi, eğitimsel

alıştırmalar, eğitimsel oyunlar ve özetleme teknikleri kullanılmıştır. Eğitim programında verilen bilgileri görsel olarak desteklemek amacı ile powerpoint sunuları, döner levha, paravan kartlar, hikâye kartları, resimler ve fotoğraflar kullanılmıştır.

Türkçe dil etkinliklerinde, bilmece, parmak oyun, drama, şiir, müzik, dramatizasyon, tekerleme, doğaçlama, hikaye öncesi konuşma, hikaye oluşturma, hikaye tamamlama, rol oynama, pandomim teknikleri kullanılmıştır.

Tanışma ve Ön Testlerin Uygulanması

Araştırmacı çocuklara kendini tanıtmış, Okuma-Yazmaya Hazırlık Eğitim Programı’nın amacı, içeriği, süresi, grup kuralları ve eğitim sırasında kullanılacak yöntem ve teknikler açıklanmıştır.

Araştırmacı tarafından çocuklara “Kişisel Bilgi Formu” ve “Sözcük ve Yazı Farkındalığı Değerlendirme Aracı” uygulanmıştır.

1.Oturum

AMAÇ VE KAZANIMLAR