Veri Toplama Araçları 1. Kişisel bilgi formu

Kişisel bilgi formunda; çocuğun cinsiyeti, doğum sırası, daha önce okul öncesi eğitim alma durumu, anne-baba öğrenim durumu ve mesleği ile ilgili sorular bulunmaktadır. Formlar çocukların kişisel gelişim dosya-larındaki bilgiler doğrultusunda toplanmıştır.

.₁₂₅

Eğitim Bilimlerinde Teori ve Araştırmalar II

2.3.2.Okul Öncesi Bilimsel Süreç Becerileri Ölçeği (OÖBSBÖ) 2010 yılında Büyüktaşkapu tarafından geliştirilen ölçek bireysel ola-rak uygulanmakta ve uygulama süreci 40-50 dakika sürmektedir. Ölçekte gözlem, sınıflama, ölçme, verileri kaydetme, tahmin etme ve sonuç çı-karma becerilerine ilişkin sorular ve materyaller bulunmaktadır. Ölçekte sorular 0, 1 ve 2 olarak puanlanmaktadır ve ölçekten toplamda en fazla alınabilecek puan 48’dir.

Ölçeğin geçerliğini belirlemek için içerik ve yapı geçerliği çalışma-ları yapılmıştır. İçeriğin uygun olup olmadığı uzmanlarca değerlendirilip tartışılmıştır ve uygun olduğu belirlenmiştir. Yapı geçerliği ise faktör ana-lizi çalışması ile gerçekleştirilmiştir. Analiz sonucunda KMO değeri 0.64 bulunmuştur. Barlett testi sonucu (=1104,170; p<0.01) da anlamlı bulun-muştur ve verilerin faktör analizine uygun olduğu belirlenmiştir. Ayrıca birbiriyle yüksek ilişkili maddeleri bir araya toplamak için Varimax Dik Döndürme tekniği de kullanılmıştır. Buna göre; döndürme sonrası ölçek maddelerinin 6 faktöre dağıldığı ve faktör yüklerinin 0.89-0.96 arasında olduğu belirlenmiştir. Güvenirlik için Cronbach Alfa değeri 0.81 olarak hesaplanmıştır. Testi yarılama sonucu ise 0.79 olarak bulunmuştur. Top-lam madde korelasyonu ise 0.18 ile 0.69 arasında ve 0.05 anTop-lamlı düzeyin-dedir. Alt ve üst %27’lik fark hesaplama sonucu aradaki farkın 0.001 düze-yinde anlamlı olduğu görülmüştür ve ölçeğin geçerli ve güvenilir olduğuna karar verilmiştir (Büyüktaşkapu, 2010).

2.3.3.Okul Öncesi Öğrencilerine Yönelik Temel Beceri Ölçeği (OÖÖYTBÖ)

2015 yılında Aydoğdu ve Karakuş geliştirilen ölçek çocuklara bireysel olarak uygulanmakta ve ortalama uygulama süresi 15-20 dakika sürmekte-dir. Ölçekte; gözlem, sınıflama, çıkarımda bulunma, ölçme ve tahmin etme becerileri ile ilgili 20 soru bulunmaktadır. Ölçekten toplamda en fazla 20 puan alınabilmektedir.

Ölçek iç geçerliği alan ve dil uzmanı görüşleri doğrultusunda değer-lendirilmiştir. Ölçme aracı güvenirlik katsayısı 0.74, ölçeğin ortalama güç-lüğü ise 0.69 olarak bulunmuştur. Ölçek maddelerinin ayırt ediciliği 0.412 olarak belirlenmiştir. Üst %27 ve alt %27 puan farkının ise (p<0.01) düze-yinde anlamlı olduğu tespit edilmiştir (Aydoğdu ve Karakuş, 2015).

2.3.4. Becerikli Eller-Aktif Zihinler Bilim Eğitimi Programı Eğitim programının hazırlanabilmesi için öncelikle okul öncesi dö-nemde bilim eğitimi ve bilimsel süreç becerileri ile ilgili yurt içi ve yurt dışı alan yazın taranmış, ilgili kitaplardan ve internet sitelerinden faydala-nılarak araştırma yapılmıştır. Araştırmalar sonucunda yapılandırmacı yak-laşıma dayalı bir bilim eğitimi programı hazırlanmasına karar verilmiştir.

Ebru Demir, Gözde İnal Kızıltepe 126.

Yapılandırmacı yaklaşımda çocuk, aktif bir şekilde öğrenme sürecin-de olan ve bilgiyi kendi kendine yapılandıran konumundadır. Bu şekilsürecin-de çocuk; bilimsel kavramları ve ilkeleri öğrenebildiği gibi bu süreçte keşfet-meyi ve doğru düşünme yollarını da kazanır (Olgan, 2008). Yapılandır-macı bilim eğitiminde içerik bir amaç değil, çocuğun bilimsel yolla düşü-nüp davranabilmesi için bir araç olarak kullanılmaktadır (DeVries ve diğ., 2002; Akt: Büyüktaşkapu, 2010). Bununla birlikte alan yazın taraması sonucunda geliştirilmesi planlanan bilim eğitimi programının temel ilke-leri de belirlenmiştir. Bu ilkeilke-lerin belirlenmesinde yurt dışı alan yazında yer almakta olan bilim eğitimi standartlarını göz önünde tutulmuştur. Bu doğrultuda geliştirilen “Becerikli Eller- Aktif Zihinler Bilim Eğitim Prog-ramı’nın” temel ilkelerinin;

 Çocuklara “bir bilim adamı gibi nasıl düşünebileceğinin yolları-nı” göstermeyi ve çocukların bilimsel süreç becerilerinin gelişmesini he-defleme,

 Çocukların yaşına, gelişim özelliklerine, ilgi ve merakına uygun çocuk merkezli etkinlikleri içerme,

 Çocukların günlük deneyimlerine odaklanma,

 Yakın çevre olanaklarından yararlanılması amacıyla çocukların yakın çevrelerinde kolaylıkla bulunabilecek aynı zamanda çok yönlü kul-lanılabilecek materyalleri kapsama,

 Sadece fen etkinliklerini değil; okul öncesi eğitim programında yer alan diğer etkinlikler ile bütünleştirilmiş etkinlikleri ve farklı uygulama şekillerini (bireysel, küçük ve büyük grup) içermesine ve

 Farklı yöntemler (soru-yanıt, kavram kartları, afiş oluşturma, re-sim yapma vb.) ile değerlendirme yapmaya odaklanma olmasına karar ve-rilmiştir.

Program hazırlanırken aynı zamanda bir okul öncesi eğitimi öğretme-ni olan araştırmacının deneyimlerinden de faydalanılmıştır. Bu doğrultuda, çalışma grubunda yer alan çocuklar ile aynı yaştaki çocukların eğitimcisi olan araştırmacı, kendi sınıfı ve meslektaşlarının sınıfındaki çocukların en çok merak ettikleri bilim eğitimi konularını içeren bir liste hazırlamıştır.

Oluşturulan liste incelenerek çocukların en çok merak ettikleri konu baş-lıkları belirlenmiştir. Konu başbaş-lıkları belirlenirken konuların temel bilim alanlarının tümünü kapsamasına dikkat edilmiştir. Ardından belirlenen konu başlıkları ile ilgili yurt içi ve yurt dışındaki internet siteleri ve et-kinlik kitapları yeniden incelenmiştir. Bu kaynaklardan da yararlanılarak yukarıda belirtilen temel ilkeleri, yapılandırmacı eğitim programı özellik-lerini, temel bilimsel süreç becerilerini ve temel bilim alanlarını kapsa-yan etkinlik havuzu oluşturulmuştur. Aynı zamanda Becerikli Eller- Aktif

.₁₂₇

Eğitim Bilimlerinde Teori ve Araştırmalar II

Zihinler Bilim Eğitim Programı’nın; Milli Eğitim Bakanlığı Okul Öncesi Eğitim Programı’nın (2013) temel özelliklerine uygun olacak şekilde ha-zırlanmasına dikkat edilmiştir. Geliştirilen eğitim programında okul öncesi eğitim programı kazanım ve göstergeleri kullanılmıştır. Ayrıca geliştirilen programın sadece fen ve matematik etkinlikleri odaklı olmamasına dikkat edilerek etkinlikler okul öncesi eğitim programında yer alan diğer etkinlik çeşitleri ile bütünleştirilerek günlük eğitim akışı içine entegre edilmiştir.

Etkinliklerde kullanılan materyallerin çoğunlukla doğal olmasına, yakın çevrede kolaylıkla ulaşılabilir olmasına, çocukların ilgi ve dikkatlerini çe-kecek olmasına ve farklı şekillerde kullanabilecekleri özellikte çok yönlü materyaller olmasına özen gösterilmiştir.

Becerikli Eller Aktif Zihinler Bilim Eğitim Programı’nda çocukların bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesine yönelik 24 tane etkinlik planı bulunmaktadır. Etkinlik süreleri günde bir buçuk-iki saat olacak şekilde planlanmıştır. Ayrıca her etkinlik haftası için etkinlik öncesinde ve etkinlik sonrasında aile katılımı ve bilgilendirilmesi yapılmıştır. Bilgilendirmede aileler etkinlik öncesinde konu ile ilgili bilgilendirilmekte ve evde bulunan kitap, artık materyal, film gibi materyalleri okula göndererek etkinlik uy-gulamalarına destek olmaktadırlar. Etkinlik sonrasında ise çocuğun aile ile evde yapacağı bir etkinlik, izleyeceği bir film, tasarlayacağı bir proje, pişi-rip okula göndereceği bir Ay Kurabiyesi veya yapacağı bir doğa yürüyüşü ile etkinliğin evde de aile ile uygulanması istenmektedir. Çocukların aile ile yaptıkları paylaşımları sonraki günlerde okula getirerek veya okulda anlatarak diğer çocuklarla paylaşması sağlanmıştır.

Becerikli Eller Aktif Zihinler Bilim Eğitimi Programı hazırlandıktan sonra farklı üniversitelerin okul öncesi eğitimi ve çocuk gelişimi bölüm-lerinde görev yapmakta olan beş alan uzmanın görüşüne sunulmuştur.

Alan uzmanları programı; kazanım ve göstergeler ile program amaçları-nın uygunluğu, etkinlik planlarıamaçları-nın yeterliliği, materyallerin uygunluğu ve yeterliliği, öğrenme süreçlerinin yeterliliği ve anlaşılırlığı gibi ölçütler doğrultusunda değerlendirmişlerdir. Alan uzmanlarından alınan dönütler doğrultusunda programda gerekli düzeltmeler yapılmıştır. Ardından prog-ramın 2017-2018 eğitim öğretim yılının ikinci döneminde araştırmacının okul öncesi öğretmeni olarak görev yaptığı sınıfta pilot uygulaması ger-çekleştirilmiştir. Pilot uygulama; sekiz haftalık süreçte haftanın üç günü olacak şekilde etkinliklerin günlük eğitim akışına dâhil edilmesi şeklinde yapılmıştır. Pilot uygulama neticesinde bazı etkinlik planlarının içerikle-rinde küçük düzeltmeler yapılarak “Becerikli Eller Aktif Zihinler Bilim Eğitimi Programı’na” son şekli verilmiştir.