BECERIKLI ELLER- AKTIF ZIHINLER BILIM EĞITIMI PROGRAMININ 5-6
4. SONUÇ VE TARTIŞMA
Becerikli Eller Aktif Zihinler Bilim Eğitimi Programı’nın 5-6 yaş ço-cukların bilimsel süreç becerilerine etkisinin incelendiği araştırmada her iki grupta bulunan çocukların ölçeklere ilişkin son test puan ortalamaları karşılaştırıldığında istatiksel olarak anlamlı bir farkın deney grubu lehine olduğu belirlenmiştir. Ayrıca kontrol 1 grubundaki çocukların her iki ölçe-ğe ilişkin ön ve son test puan ortalamaları arasındaki farkın da anlamlı
ol-Ebru Demir, Gözde İnal Kızıltepe 132.
duğu, kontrol 2 grubunda ise farkın istatistiksel olarak anlamlı olmamakla birlikte son test lehine olduğu belirlenmiştir.
Araştırmada hem deney hem de kontrol 1 grubunun ön ve son test puanları arasında anlamlı bir farkın olması nedeniyle son testlerin hangi grupta daha yüksek olduğunun belirlenmesi için son ve ön test puanla-rına dair farklar elde edilmiştir. Buna göre deney grubu son ve ön test fark değerlerinin kontrol gruplarına göre anlamlı derecede yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu doğrultuda deney grubunda oluşan değişimin anlamlı, kontrol 1 grubunda oluşan değişimin ise rastlantısal olabileceği söylene-bilir. Bununla birlikte kontrol gruplarındaki artışın çocuklara uygulanan okul öncesi eğitim programının bilişsel gelişim alanına ilişkin kazanım ve göstergelerinin sağlanmış olmasından ve çalışma sürecinde çocukların bi-limsel süreç becerilerinde meydana gelen gelişimden kaynaklanmış olabi-leceği düşünülmektedir.
Araştırmada kontrol gruplarında yapılan gözlemler doğrultusunda;
kontrol 1 grubundaki öğretmenin kontrol 2 grubundaki öğretmene göre çocukları fen etkinliği sürecine sorular sorarak dâhil etmeye çalıştığı, ço-cukların yanıtlarını daha yumuşak üslupla dinleyerek yanıtları genişlettiği görülmüştür. Bu durumun çocukların katılımını olumlu yönde etkilediği ve bunun da çocukların bilimsel süreç becerilerine yansıdığı düşünülmektedir.
Ancak her iki kontrol grubunda da uygulanan fen etkinliklerinin öğretmen merkezli olması nedeniyle çocukların etkin katılımının sağlanamadığı göz-lenmiştir. Bununla birlikte gösterip yapma yoluyla uygulanan etkinliklerde sadece büyük grup çalışmalarının uygulandığı ve fen etkinliklerinin diğer etkinliklerle bütünleştirilmeden bağımsız olarak uygulandığı görülmüştür.
Gözlemler neticesinde elde edilen bu durumların, kontrol gruplarındaki çocukların deney grubu çocuklarına kıyasla bilimsel süreç becerileri öl-çeklerinden daha az puan almalarında etkisinin olduğu söylenebilir.
Yurt dışı ve yurt içinde yapılan araştırmalarda; bilim eğitimi program-larının okul öncesi dönemdeki çocukların bilimsel süreç becerilerininin (Alabay 2013; Ayvacı, 2010; Brown ve diğ., 2013; McLean, Jones ve Sc-haper, 2015) yanı sıra problem çözme (Ünal ve Sağlam, 2018), matematik (Gelman ve Brenneman, 2004) ve dil ile okuryazarlık becerilerini (French, 2004) de desteklediği görülmektedir. Büyüktaşkapu (2010), Brunton ve Thornton (2010) ve Brown ve diğ. (2013) tarafından yapılan çalışmalar, yapılandırmacı yaklaşıma dayanan, çocukların keşifler ve denemelere yap-masına olanak sağlayan, çocukların etkin katılımını sağlayan yöntem ve süreçleri içeren nitelikli eğitim programlarının çocukların bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesinde etkili olduğunu ortaya koymaktadır. Pytel (2013), son zamanlarda çocuklar açısından tercih edilen öğrenme stilinin işitsel değil; dokunup hissederek yapılan etkinliklerle desteklenen kineste-tik ve görsel öğrenme olduğunu belirtmiştir. Alan yazında özellikle elden
.133
Eğitim Bilimlerinde Teori ve Araştırmalar II
zihne yaparak yaşayarak yapılan etkinliklerin hem bilimsel kavramların öğrenilmesi için hem de bilimsel süreç becerilerini kazanılabilmesi için gerekli olduğu söylenebilir. Çünkü elden zihne uygulanan bilim etkinlik-leri sayesinde soyut bilgiler içeren bilimsel kavramlar somutlaştırılabilir ve gerçeğe uygun şekilde örneklendirilebilir. (Glynn ve Duit 1995; Akt:
Kyere, 2016). Eshach ve Fred (2005), çocukların erken yaşlardan itibaren elden zihne etkinliklerle tanışmasının; ileriki yaşlarda bilime karşı olumlu tutum geliştirme, gözlem, keşif, çıkarımda bulunma gibi beceriler gerek-tiren alanlarda gelişme göstermelerinde etkili olduğunu düşünmektedirler.
Bu doğrultuda deney grubundaki çocukların bilimsel süreç becerilerinin gelişmesinde; programda yer alan etkinliklerin çocukların merak edip ilgi duydukları bilim konuları arasından belirlenmesinin, çocukların bilimsel içeriği izleyerek değil de nesneleri manipüle ederek sürece katılmalarının, yaparak yaşayarak öğrenmelerinin, malzemelerin çocukların yakın çevre-lerinde kolaylıkla bulunabilecek ve çoğunlukla görmeye alışkın oldukları materyaller ile doğal ürünlerden (su taş, kum vb.) seçilmesinin, ailelere verilen eğitimi destekleyici etkinlik önerileri (doğada aile gezintisi yap-mak, birlikte Ay’ı gözlemlemek gibi) sunulmasının ve etkinliklerin sadece fen etkinliği olarak bağımsız şekilde değil de okul öncesi eğitim progra-mındaki diğer etkinliklerle bütünleştirilerek verilmesinin etkisinin olduğu söylenebilir.
Becerikli Eller- Aktif Zihinler Bilim Eğitimi Programının içeriği ve çalışmada yer alan çocuk sayısı ile sınırlı olan bu araştırmada sonuç olarak;
geliştirilen programın 5-6 yaş çocuklarının bilimsel süreç becerilerini ge-liştirmede etkili olduğu belirlenmiştir. Bu sonuç doğrultusunda aşağıdaki öneriler sunulabilir;
• Becerikli Eller- Aktif Zihinler Bilim Eğitimi Programının farklı ve daha geniş örneklem grubuna uygulanması ile elde edilen sonuçlar karşı-laştırılarak programın etkililiği değerlendirilebilir.
• Becerikli Eller-Aktif Zihinler Bilim Eğitimi Programı’nın kalıcılı-ğı eğitim programının sonunda belirli periyotlarla (3, 6 ve 12 aylık) izlene-bilir.
• Becerikli Eller- Aktif Zihinler Bilim Eğitimi Programı bir eği-tim-öğretim yılını kapsayacak şekilde uygulanabilir.
• Becerikli Eller-Aktif Zihinler Bilim Eğitimi Programı’nın felsefe-si ve nasıl uygulanacağı ile ilgili okul öncefelsefe-si eğitimi öğretmenlerine hiz-met-içi eğitimler verilebilir.
Ebru Demir, Gözde İnal Kızıltepe 134.
KAYNAKÇA
Akman, B., Üstün, E., ve Güler, T. (2003). 6 yaş çocuklarının bilim süreçlerini kullanma yetenekleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 11-14.
Aktamış, H , Pekmez, E . (2011). Fen ve teknoloji dersine yönelik bilimsel süreç becerileri ölçeği geliştirme çalışması. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 192-205.
Alabay, E.(2013). Science Start destekli fen eğitim programının 60-72 aylık çocukların bilimsel süreç becerilerine ve bilimsel tutuma güvenme ve yönelime etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Anderson, K. & Gullberg, A. (2012). What is science in preschool and what do teachers have to know to empower children? Cultural Studies of Science Education, 9(2), 275-296. Doi:10.1007/s11422-012-9439-6.
Arslan, A.G., ve Tertemiz, N. (2004). İlköğretimde bilimsel süreç becerilerinin geliştirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi,2(4), 479-492.
Aydoğdu, B. ve Karakuş, F. (2017). Okul öncesi öğrencilerinin temel becerileri:
Bir ölçek geliştirme çalışması. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 10(1), 49-72. Doi: 10.5578/keg.10767.
Ayvacı, H. Ş. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının bilimsel süreç becerilerini kullanma yeterliliklerini geliştirmeye yönelik pilot bir çalışma. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi,4 (2), 1-24.
Brown, J.A., Greenfelt, D.B., Bell, E., Juarez, C.L., Myers, T. & Nayfelt, I. (2013).
Early childhood hands-on science efficacy study. echos: early childhood hands-on science. Spring, 1-5. https://www.sree.org/conferences/2013s/
program/downloads/abstracts/899.pdf adresinden 19 Kasım 2020 tarihinde erişilmiştir.
Büyüköztürk, Ş. (2016). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Büyüktaşkapu, S. (2010). 6 yaş çocuklarının bilimsel süreç becerilerini geliştirmeye yönelik yapılandırmacı yaklaşıma dayalı bir bilim öğretim programı önerisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Brunton, P. & Thornton, L. (2010). Science in the early years: Building firm foundations from birth to five. London: Sage Publications.
Çepni, S., Ayas, A., Johnson, D. ve Turgut, M. F. (1996). Fizik öğretimi. Ankara: Milli Eğitimi Geliştirme Projesi Hizmet Öncesi Öğretmen Eğitimi Deneme Basımı.
Eshach, H., ve Fried M. N. (2005). Should science be taught in early childhood.
Journal of Science Education and Technology, 14 (3), 315-336.
Doi: 10.1007/s10956-005-7198-9.
.135
Eğitim Bilimlerinde Teori ve Araştırmalar II French, L. (2004). Science as the center of a coherent, integrated early childhood
curriculum. Early Childhood Research Quarterly, 19(1), 138-149. Doi:
10.1016/j.ecresq.2004.01.004.
Gelman, R. & Brenneman, K. (2004). Science learning pathways for children.
Early Childhood Research Quarterly ,19, 150–158.
Genç Kumtepe, E. (2011). Okul öncesi eğitimde fen. A. Özdaş (Ed.), Okul öncesinde Fen Eğitimi içinde (s.132-158). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
Harlan, J. D. & Rivkin, M. S. (2008). Science experiences for the early childhood years: an integrated affective approach. 9th ed. N.J: Pearson Merrill Prentice Hall.
İnan, H.Z., (2010). Examining pre-school education teacher candidates’
content knowledge and pedagogical content knowledge.
Educational Sciences: Theory & Practice 10, 2275-2323.
Kandır, A., Can Yaşar, M. ve Tuncer, N. (2011). Okul öncesi dönemde fen eğitimi. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Kyere, J. (2017). Efectiveness of hands-on pedagogy in STEM education. Doctaral Dissertation, Walden University College of Education, Minneapolis.
Lind, K. K. (2005). Exploring science in early childhood education (Third edition). USA: Thomsan Delmar Learning.
McLean, K., Jones, M. & Schaper, C. (2015). Children’s literature as an inquiry in early childhood education. Australasian Journal of Early Childhood , 40(4),49-56.
Monhardt, L., Monhardt, R. (2006). Creating a Cntext for the Learning of science process skills through picture books. Early Childhood Education Journal, 34 (1), 67-71. Doi: 10.1007/s10643-006-0108-9.
Neuman, W. L. (2011). Social research methods: Qualitative and quantitative approaches (Third edition). USA: Pearson.
Olgan, R. (2008). A longitudinal analysis of science teaching and learning in kindergarten and first-grade. Doctora Thesis. Florida State University, College of Education, Florida.
Öztürk Yılmaztekin, E. ve Tantekin Erden, F. (2011). Early childhood teachers’
views about science teaching practices. Special Issue: Selected papers presented at WCNTSE. Western Anatolia Journal of Educational Sciences, Dokuz Eylul University Institute, Izmir. http://acikerisim.deu.edu.tr:8080/
xmlui/bitstream/handle/20.500.12397/5166/161-168.pdf adresinden 18 Kasım 2020 tarihinde erişildi.
Pytel, B. (2013). Hands-on science more effective: Nations that surpass the US in science teach students by different y a different method. They don’t teach out of a book... the methods are hands-on. http://suit101.com/
Ebru Demir, Gözde İnal Kızıltepe 136.
ahandsonscience-more-effective-a45673 adresinden 19 Kasım 2020 tarihinde erişildi.
Seefeldt, C. & Galper, A. (2007). Active experiences for active children. (Second Edition). USA: Pearson Prentice Hall.
Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. 6th Edition.
USA: Pearson Prentice Hall.
Tekerci, H. (2015). 60-66 Aylık çocukların bilimsel süreç becerilerine duyu temelli bilim eğitimi programının etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ünal, M.ve Sağlam, M. (2018). Examination of the effect of the GEMS program on problem solving and science process skills of 6 years old children.
European Journal of Educational Research, 7, (3), 567-581.
Worth K. (2010). Science in early childhood classrooms: Content and process.
18 Kasım 2020 tarihinde http://ecrp.uiuc.edu/beyond/seed/index.html.
adresinden erişildi.
Yalçın, H. ve Şişman, Z. B. (2018). Keşif ve sorgulama temelli bilim öğretimi programının 10-12 yaş çocukların bilimsel süreç becerilerine etkisi.
Uluslararası Eğitim Bilim ve Teknoloji Dergisi,4 (2), 83-96.
Yurt, Ö. (2015). Okul öncesi dönemde fen eğitimi. F. Şahin (Ed). Her yönüyle okul öncesi eğitim 10- Okul öncesi dönemde fen eğitimi içinde (s. 11-20).
Ankara: Hedef Yayıncılık.