ÖĞRETMENLIK MESLEĞINE YÖNELIK ÖZ YETERLIK INANÇLARININ
SONUÇ VE ÖNERILER
Okul öncesi öğretmen adaylarının mükemmeliyetçiliklerinin ve öz yeterliliklerini incelenmesi amacıyla yapılan bu araştırmada, araştırmaya katılan kız öğretmen adaylarının topluma yönelik mükemmeliyetçilikleri-nin, okul öncesi erkek öğretmen adaylarının topluma yönelik mükemme-liyetçiliklerinden kızlar lehine anlamlı bir farklılık gösterdiği görülmüş-tür. Toplam mükemmeliyetçilik puanlarına bakıldığında erkek öğretmen adaylarının toplam mükemmeliyetçilik puanlarının, kız öğretmen adayla-rının toplam mükemmeliyetçilik puanlarından erkekler lehine istatistik-sel olarak anlamlı farklılaşmaya yol açmıştır. Fakat okulöncesi öğretmen adaylarının kendine yönelik mükemmeliyetçilik ve başkalarına yönelik mükemmeliyetçilik alt boyut puanlarının cinsiyet etkisiyle farklılaşmadığı görülmüştür.
Öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlik inanç puanlarına bakıldı-ğında, kız öğretmen adaylarının iletişim becerileri, aile katılımı, planlama, öğrenme ortamlarının düzenlenmesi, sınıf yönetimi alt boyut puanlarının ve toplam öz yeterlik puanlarının, kızlar lehine farklılaştığı; öğrenme öğ-retme süreci alt boyut puanlarının ise cinsiyet etkisiyle farklılaşmadığı gö-rülmüştür.
Okul öncesi 4. sınıf öğretmen adaylarının topluma yönelik mükem-meliyetçiliklerinin, 3. sınıf öğretmen adaylarının topluma yönelik mü-kemmeliyetçiliklerinden 4. sınıflar lehine istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermiştir. Toplam mükemmeliyetçilik puanlarında ise 3. sınıf toplam mükemmeliyetçilik puanlarının, 4. sınıfların toplam mükemmeli-yetçilik puanlarından 3. sınıflar lehine istatistiksel açıdan anlamlı farklılık gösterdiği görülmüştür. Fakat katılımcıların kendine yönelik mükemmeli-yetçiliklerinin ve başkalarına yönelik mükemmelimükemmeli-yetçiliklerinin sınıf de-ğişkenine göre farklılaşmadığı görülmüştür.
Öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlik inanç puanlarında 4. sınıf öğretmen adaylarının ve toplam öz yeterlik puanlarının 3. sınıf öğretmen adaylarının puanlarından 4. sınıflar lehine istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermiştir.
Güneş Salı 112.
Okul öncesi öğretmen adaylarının mükemmeliyetçiliğin kendine yö-nelik alt boyutundaki puanları ile başkalarına yöyö-nelik alt boyutundaki pu-anları arasında ve mükemmeliyetçiliğin kendine yönelik alt boyutundaki puanları ile toplam mükemmeliyetçilik puanları arasında pozitif yönde yüksek düzeyde; mükemmeliyetçiliğin kendine yönelik alt boyutundaki puanları ile topluma yönelik mükemmeliyetçilik alt boyutundaki puanları arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.01).
Okul öncesi öğretmen adaylarının kendine yönelik mükemmeliyetçilik pu-anları arttıkça başkalarına yönelik pupu-anları da istatistiksel açıdan anlamlı olarak artmaktadır.
Okul öncesi öğretmen adaylarının mükemmeliyetçiliğin kendine yö-nelik alt boyutundaki puanları ile öz yeterlik inançlarının iletişim becerileri alt boyut puanları arasında pozitif yönde düşük düzeyde; diğer alt boyutları ve toplam öz yeterlik puanları arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.01).
Okul öncesi öğretmen adaylarının mükemmeliyetçiliğin başkalarına yönelik alt boyutundaki puanları ile topluma yönelik mükemmeliyetçilik puanları arasında pozitif yönde orta düzeyde; toplam mükemmeliyetçilik puanları arasında pozitif yönde yüksek düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır (p<0.01).
Okul öncesi öğretmen adaylarının mükemmeliyetçiliğin başkalarına yönelik alt boyutundaki puanları ile öz yeterlik inançlarının iletişim be-cerileri alt boyutu hariç diğer tüm alt boyut puanları ve toplam öz yeter-lik puanları arasında pozitif yönde orta düzeyde anlamlı bir ilişki vardır (p<0.01).
Okul öncesi öğretmen adaylarının mükemmeliyetçiliğin topluma yö-nelik mükemmeliyetçilik ile toplam mükemmeliyetçilik puanları arasın-da pozitif yönde yüksek düzeyde; mükemmeliyetçiliğin topluma yönelik mükemmeliyetçilik alt boyut puanları ile öz yeterlik inançlarının tüm alt boyut puanları ve toplam öz yeterlik puanları arasında pozitif yönde düşük düzeyde anlamlı bir ilişki olduğu görülmüştür (p<0.01).
Okul öncesi öğretmen adaylarının toplam mükemmeliyetçilik puan-ları ile öz yeterlik inançpuan-larının tüm alt boyutpuan-ları arasında pozitif yönde düşük düzeyde; toplam öz yeterlik puanları arasında ise pozitif yönde orta düzeyde anlamlı ilişki bulunmuştur (p<0.01).
Araştırmaya katılan okul öncesi öğretmen adaylarının Öz Yeterlik İnançlarının,
Öğrenme Öğretme Süreci alt boyut puanları ile diğer alt boyut puanla-rı ve toplam öz yeterlik puanlapuanla-rı arasında;
.113
Eğitim Bilimlerinde Teori ve Araştırmalar II
İletişim Becerileri alt boyut puanları ile aile katılımı, planlama, öğ-renme ortamı düzenleme, sınıf yönetimi, alt boyut puanları ve toplam öz yeterlik puanları arasında,
Aile Katılımı alt boyut puanları ile planlama, öğrenme ortamı düzen-leme, sınıf yönetimi alt boyut puanları ve toplam öz yeterlik puanları ara-sında;
Planlama alt boyut puanları ile öğrenme ortamı düzenleme ve sınıf yönetimi alt boyut puanları ile toplam öz yeterlik puanları arasında;
Öğrenme Ortamı Düzenleme alt boyut puanları ile sınıf yönetimi alt boyut puanları ve toplam öz yeterlik puanları arasında ve
Sınıf Yönetimi alt boyut puanları ile toplam öz yeterlik puanları ara-sında pozitif yönde yüksek düzeyde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki vardır (p<0.01).
Katılımcıların kendine yönelik mükemmeliyetçiliklerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlik inançlarını yordamasına ilişkin regresyonun anlamlı olduğu belirlenmiştir. Düzeltilmiş R2= ,336 değeri incelendiğin-de incelendiğin-de öğretmen adaylarının kendine yönelik mükemmeliyetçiliklerinin, öz yeterliliklerini %33 düzeyinde düzeyinde açıklamaktadır. Regresyon kat-sayılarının anlamlılığına ilişkin t-testi sonuçları incelendiğinde öğretmen adaylarının kendine yönelik mükemmeliyetçiliklerinin, öz yeterliliklerini anlamlı şekilde yordadığı belirlenmiştir (p<0.05).
Katılımcıların başkalarına yönelik mükemmeliyetçiliklerinin öğ-retmenlik mesleğine yönelik öz yeterlik inançlarını yordamasına ilişkin regresyonun anlamlı olduğu belirlenmiştir. Düzeltilmiş R2=,259 değeri incelendiğinde öğretmen adaylarının başkalarına yönelik mükemmeliyet-çilikleri, öz yeterliliklerini %25 düzeyinde açıklamaktadır. t-testi sonuçları incelendiğinde öğretmen adaylarının başkalarına yönelik mükemmeliyet-çilikleri, öz yeterliliklerini anlamlı şekilde yordamaktadır (p<0.05).
Araştırmaya katılanların topluma yönelik mükemmeliyetçiliklerinin öğretmenlik mesleğine yönelik öz yeterlik inançlarını yordamasına ilişkin regresyonun anlamlı olduğu belirlenmiştir. Düzeltilmiş R2= ,049 değeri incelendiğinde öğretmen adaylarının topluma yönelik mükemmeliyetçilik-leri, öz yeterliliklerini %4 düzeyinde açıklamaktadır. t-testi sonuçları ince-lendiğinde öğretmen adaylarının kendine yönelik mükemmeliyetçilikleri, öz yeterliliklerini anlamlı şekilde yordamaktadır (p<0.05).
Katılımcıların toplam mükemmeliyetçiliklerinin öğretmenlik mesle-ğine yönelik öz yeterlik inançlarını yordamasına ilişkin regresyonun an-lamlı olduğu belirlenmiştir. Düzeltilmiş R2=,141 değeri incelendiğinde öğretmen adaylarının topluma yönelik mükemmeliyetçilikleri, öz
yeter-Güneş Salı 114.
liliklerini %14 düzeyinde açıklamaktadır. t-testi sonuçları incelendiğinde öğretmen adaylarının toplam mükemmeliyetçilikleri, öz yeterliliklerini an-lamlı şekilde yordamaktadır (p<0.05).
Çalışmadan ulaşılan sonuçlarla ilgili olarak bazı önerilerde bulunmak gerekirse; Katılımcıların öz yeterlik inançlarının ve mükemmeliyetçilikle-rinin daha çok da kendilerine yönelttikleri mükemmeliyetçiliklemükemmeliyetçilikle-rinin dü-şük düzeyde olması onların başarılarını olumsuz etkileyebileceği gibi öz yeterlik inançlarını da zedeleyebilir. Bu nedenle;
1) Lisans eğitimi süresince okul öncesi öğretmen adaylarının öz yeter-lilik inançlarını yükseltmeye yönelik sorumluluklar verilebilir.
2) Lisans eğitimi süresince okul öncesi öğretmen adaylarına bir işe başlamadan önce yapmaları gerekenleri listeleme, planlı ve düzenli bir şe-kilde çalışma alışkanlıkları kazanmalarını sağlamaya ve böylece olumlu mükemmeliyetçilik özelliklerini geliştirmeye yönelik sorumluluklar veri-lebilir. Bu olumlu mükemmeliyetçiliğin sağlayacağı başarı sayesinde öz yeterlik inançları da artacaktır.
3) Bu çalışmada okulöncesi öğretmen adaylarının öğretmenlik mesle-ğine yönelik öz yeterlik inançları ile mükemmeliyetçilikleri incelenmiştir.
Benzer bir araştırma farklı branşlardaki öğretmenler ile planlanabilir.
4) Benzer bir araştırma orta öğretim öğrencileri ile planlanabilir.
5) Okul öncesi öğretmen adaylarının öz-yeterliklerini ve olumlu mü-kemmeliyetçiliklerini desteklemeye yönelik deneysel çalışmalar planlana-bilir.
.115
Eğitim Bilimlerinde Teori ve Araştırmalar II
KAYNAKÇA
Antony, M. M., Swinson, R. P. (2009). When Perfect Isn’t Good Enough: Strategies for Coping with Perfectionism. (2nd Ed) Harbinger Publications, Inc.
Allinder, R. M. (1995). An Examination of the Relationship Between Teacher Efficacy and Curriculum Based Measurement and Student Achievement.
Remedial & Special Education, 27, 141–152.
Ashby, J. S., Rice, K. G. (2002). Perfectionism, Dysfunctional Attitudes, and Self-Esteem: A Structural Equations Analysis. Journal of Counseling and Development, 80 (2), 197- 204.
Ashton, P. T. (1984). Teacher Efficacy: A Motivational Paradigm for Effective Teacher Education. Journal of Teacher Education, 3, 38–32.
Bandura, A. (1997). Self efficacy: The exercise of Control. New York: NY:
Freeman.
Cömert, M., Demirtaş, H., Özer, N., Üstüner, M. (2009). Orta Öğretim Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik Algıları. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,17, 1–16.
Çakıroğlu, J., Özkan, Ö., Tekkaya, C. (2002). Fen Bilgisi Aday Öğretmenlerin Fen Kavramlarını Anlama Düzeyleri, Fen Öğretimine Yönelik Tutum ve Öz-Yeterlik İnançları. V. Fen ve Matematik Kongresinde sunuldu, Ankara.
Dembo, M., Gibson, S. (1984). Teacher Efficacy: A Construct Validation. Journal of Educational Psychology, 76 (4), 569–582.
Enochs, L.G., Riggs, I.M. (1990), Toward the Development of an Elementary Teacher’s Science Teaching Efficacy Belief İnstrument. Science Education, 74 (6), 625- 637.
Frost, R. O., Marten, P., Lahart, C., Rosenblate, R. (1990). The Dimensions of Perfectionism. Cognitive Therapy and Research, 14 (5), 449-468.
Girgin, D. (2015). Çalgı Performansı Özyeterlik İnancı Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Analizi. PAU Eğitim Fakültesi Dergisi, 38, 107-114.
Guskey, T., Passaro, P. (1994). Teacher Efficacy: A Study of Construct Dimensions.
American Educational Research Journal, 31, 627–643.
Hewitt, P. L., Flett, G. L. (1991). Perfectionism in the Self and Social Contexts:
Conceptualization, Assessment, and Association with Psychopathology.
Journal of Personality and Social Psychology, 60, 456-470.
Kandemir, M. (2014). A Model Explaining Academic Procrastination Behavior.
Pegem Journal of Education & Instruction, 4 (3), 51-72.
Kottman, T., Ashby, J. (2000). Perfectionist Children and Adolescents:
Implications for School Counselors. Professional School Counseling, 3 (3), 182-188.
Güneş Salı 116.
Köksal Akyol, A., Salı, G. (2013). A Study on the Perfectionist Personality Traits Aid Empathic Tendencies of Working and Non-Working Adolescents Across Different Variables. Educational Sciences: Theory & Practice, 13 (4), 2032-2042.
Kurt, T. (2012). Öğretmenlerin Öz Yeterlik ve Kolektif Yeterlik Algıları. Journal of Turkish Educational Sciences, 10 (2), 195-227.
Luszczynska, A., Scholz, U., Schwarzer, R. (2005). The General Self-Efficacy Scale: Multicultural Validation Studies. The Journal of Psychology, 139 (5), 439-457.
Oral, M. (1999). The Relationship Between Dimensions of Perfectionism, Stressful Life Events And Depressive Symptoms in University Students A Test of Diathesis-Stress Model of Depression (Üniversite Öğrencilerinde Mükemmeliyetçi Kişilik Özelliği ve Yaşam Olaylarının Depresyon Belirtileriyle İlişkisi Depresyona Yatkınlık-Stres Modelinin İncelenmesi) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Pajares, F., Schunk, D. L. (2002). Self and Self-Belıef İn Psychology and Educatıon: An Historical Perspective. Improving Academic Achievement.
New York: Academic Press.
Pamir, Ç. O. (2008). Lise Öğrencilerinin Mükemmeliyetçilik Düzeyleri ile Anne Baba Tutumları Arasındaki İlişki (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi).
Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
Parker, W. D. (2000). Healthy Perfectionism in the Gifted. Journal of Advanced Academics, 11 (4), 173-182.
Rimm, S. (2007). What’s Wrong with Perfect? Clinical Perspectives on Perfectionism and Underachievement. Gifted Education International, 23, 246-253.
Ross, J. A. (1994). The Impact of an Inservice to Promote Cooperative Learning on the Stability of Teacher Efficacy. Teaching & Teacher Education. 10, 381–394.
Salı, G, Köksal Akyol, A. (2014). A Study on the Peer Relationships, Social Support Perceptions and Perfectionism of Working and Non-Working Children According to Gender. Eğitim ve Bilim, 39 (11), 208-221.
Sarıkaya, M. (2018). Müzik Öğretmeni Adaylarının Mükemmeliyetçilik ve Öz Yeterlilik İnançlarına Göre Müzik Performans Kaygılarının Yordanması (Yayımlanmamış doktora tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü. Konya.
Sarıoğlu, A.F. (2011). Öğretmen Adaylarının Akademik Erteleme Eğilimi ile Mükemmeliyetçilik Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi (Yayımlanmış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
.117
Eğitim Bilimlerinde Teori ve Araştırmalar II Scherbaum, C. A., Cohen-Charash, Y., Kern, M. J. (2006). Measuring General
Self- Efficacy: A Comparison of Three Measures Using Item Response Theory. Educ Psychol Meas, 66 (6), 1047-1063.
Schunk, D. H. (1985). Self-Efficacy and Classroom Learning. Psychology in the School. 22, 208–223.
Schunk, D. H. (2009). Öğrenme Teorileri: Eğitimsel Bir Bakışla. (Çev. Ed.
Muzaffer Şahin), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Senemoğlu, N. (2004). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Gazi Kitabevi.
Shroyer, M. G., Ramey Gassert, L. (1992). Enhancing Science Teaching Self- Efficacy in Preservice Elementary Teachers. Journal of Elementary Science Education. 4, 26–34.
Silverman, L. K. (2007). Perfectionism: The Crucible of Giftedness. Gifted Education International, 23, 233-245.
Slaney, R. B., Rice, K. G., Mobley, M., Trippi, J., Ashby, J. S. (2001). The Revised Almost Perfect Scale. Measurement and Evaluation in Counseling and Development, 34 (3), 130-146.
Sula Ataş, N., Kumcağız, H. (2020). Ergenlerin Akademik Erteleme Davranışları, Akademik Öz Yeterlik İnançları ve Mükemmeliyetçilik (Academic procrastination attitudes of adolescents, academic self-efficacy beliefs and perfectionism levels). Hacettepe University Journal of Education, 35 (2);
375-386. doi: 10.16986/HUJE.2019050341
Taşdemir, M. (2007). Sınıf Öğretmenlerinin Okul, Meslektaşları ve Kendi Mesleki Yeterliklerini Algılamaları. Milli Eğitim Dergisi, 36 (174), 171–191.
Tekkurşun, G. (2015). Beden Eğitimi Öğretmen Adaylarının Öz Yeterlik İnançlarının İncelenmesi (Gazi ve Kafkas Üniversitesi Örneği) (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tepe, D., Demir, K. (2012). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Öz-Yeterlik İnançları Ölçeği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (2), 137-158.
Tschannen Moran, M., Woolfolk Hoy, A. (2001). Teacher Efficacy: Capturing an Elusive Construct. Teaching and Teacher Education, 17, 783–805.
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6.
Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Güneş Salı 118.