Su Vakıfları

Konya şehrinin su ihtiyacı, Selçuklulardan önce Meram Çayı’nın, muhtemelen Şehir Irmağı vasıtasıyla şehir merkezi durumundaki Alaaddin Tepesi ve civarına kanal sistemi ile ulaştırılmıştır.

Ancak Selçuklular, Konya’yı fethedince muhte-melen hazır buldukları su kanalı sistemini ilk önce olduğu gibi kullanmışlar, daha sonraları

geliştir-374 KŞS 65/12.

375 VGMA VD, nr. 2181/177.

376 KŞS 142/111.

377 KŞS 142/43.

mişlerdir. Selçuklu Veziri Sahip Ata Fahrettin Ali, bu sisteme kendi adıyla anılan bir kanal eklemiş ve tüm sistemi belli bir esasa bağlamıştır. Nitekim şehirde kanallar vasıtasıyla hem içme ve kullanma suyunun sağlanmasının, hem de civar bağ ve bah-çelerin sulanmasının yanı sıra, su kaynaklarından künkler ve kanallar vasıtasıyla getirilen sular, çok geniş hazneli, Havzan Su Deposu’nda toplanarak, yine künkler vasıtasıyla şehir içindeki çeşmeler ile han, hamam, medrese ve saray gibi yapılara dağı-tılmıştır³⁷⁸ .

Osmanlı Devleti döneminde, şehirlerin su ih-tiyacı genellikle hayırsever zengin Müslümanlar tarafından gerçekleştirilen vakıflar sayesinde kar-şılanmıştır. Nitekim vakfiyelerde, Konya’da, su hizmetlerine yönelik yapılan vakıfların daha çok çeşmelerin inşası, bunların tamir ve bakımlarının gerçekleştirilmesi, künklerinin, su yollarının ve avgınlarının tamiri için, menkul veya gayrimenkul vakıflar kurulmuştur.

Konya’da Osmanlı döneminde tespit edilen 565 vakfiyeden 41’i (%7,25) şehrin su hizmetle-rine yönelik yapılan vakıflarla ilgili vakfiyelerdir.

Bu vakıfların 26’sı gayrimenkul vakıflar iken, 15’i menkul (para) vakıflardır (Ek 8).

a- Çeşme vakıfları

Şehrin her mahallesinde, her sokağında, her köşe başında, cami ve mescitlerde, mektep ve medreselerde, en azından, birer çeşme olduğu ve insanlarının ihtiyaçlarını buralardan karşıladık-ları, mahkeme kayıtlarından tespit edilen çeşme isimlerinden ortaya çıkmaktadır. Çeşmeler genel-likle bulundukları mahalle veya banilerinin isim-leri ile anılmaktadır³⁷⁹ .

Hayrı sahipleri inşa ettikleri çeşmelerin ba-kım ve onarımları için vakıflar tesis etmişlerdir.

378 A. Fatih Özerdem, Aytekin Diken, “Konya Suyunun Dünü Bu-günü” I. Konya Kent Sempozyumu 26-27 Kasım 2011, s. 103.

379 Sak, Konya’da Yapılan Vakıflar, s. 251.

Örneğin, Ağustos 1519’da es-Seyyid Ömer Ağa bin İbrahim, Konya kapılarından Yeni Kapı’da inşa ettirdiği dört çeşmenin bakımı için, Bulumya Köyü’nün gelirlerinin yarısını çeşmeler için diğer yarısını da mütevelliye vakfetmiştir. Vakfın yöne-ticisi olarak da kendisini, vefatından sonra da ev-latlarının olmasını istemiştir³⁸⁰. Bir diğer hayır sa-hibi, eş-Şeyh el-Hac es-Seyyid Bostan Efendi, 23 Kasım 1701’de, Atpazarı Kapısı dahilinde bulunan bir kahve tahmisini, Konya’da inşa ettiği çeşme-lerin masraflarına harcanması için vakfetmiştir³⁸¹ . Vadi-i Meram Mahallesi’nden Usta es-Seyyid Ali bin Mehmed’de adı geçen mahallede büyük mezar-lık yakınında bir çeşme yaptırmıştır. Bu çeşmenin su yolunun bakımı için aynı mahallede bulunan değirmendeki hissesini vakfetmiştir³⁸². Aynı hayır sahibi Altunapa Hanı yakınında Yahya Pınar’ın-da bir çeşme inşa edip vakfetmiştir³⁸³ . Yine Kon-ya’nın Seb’ahan Mahallesi eşrafından ve meclis-i idare-i vilayet azasından olup, aynı zamanda Tahir Paşa’nın kardeşi olan Ali Ramiz Efendi ibn Hacı Mehmed Efendi, babası Hacı Mehmed Efendi ile validesi Havva Hanım adına biri Hamidiye Mahal-lesi’nde İnce Minare Caddesi’nde, bir diğeri de Se-limiye Mahallesi SeSe-limiye Caddesi’nde iki çeşme inşa ettirip, bunların su yollarının tamirat ve temiz-lenmesi ile su yolcularının ücretlerinin ödenmesini için iki dükkân vakfetmiştir³⁸⁴ .

Konya’da su hayratı yapanlardan biri de IV.

Mehmed’in veziri ve damadı Musâhib Mustafa Paşa’dır. Mustafa Paşa vekili ve mütevellisi eş-Şeyh el-Hac Ahmed Efendi ibn Receb vasıtası ile pek çok hayır yapmıştır. Onlardan biri de yaptır-mış olduğu çeşmelerdir. Mustafa Paşa, 8 Şubat 1673 tarihli vakfiyesinde, Şeyh Ahmed Efendi’yi

380 VGMA VD, nr. 582/1-136.

381 KŞS 39/113.

382 KŞS 101/25.

383 KŞS 66/48.

384 VGMA VD, nr. 2181/251.

vakfına mütevelli tayin ettikten sonra, Konya’da Atpazarı haricinde Kanlıgöl diye meşhur mevkide bir çifte hamam, bir debbağlar hamamı, 20 dükkân ve dört kargir mahzen bina edip cümlesini vakfet-miştir. Bunlardan elde edilecek gelirlerden Şeyh Ahmed Efendi’nin yaptırıp vakfettiği toplam 12 çeşmenin tamir ve su yolarının temizlenmesi ile gerekli yerlerin yenilenmesine harcanmasını şart koşmuştur³⁸⁵. Bu çeşmelerden altısı Konya merke-zinde iken, diğer altısı Konya’ya bağlı köy ve na-hiyelerdedir. Ancak, Mustafa Paşa, 23 Nisan 1682 tarihli bir başka vakfiyesinde, 12 çeşmenin yanında Hatunsaray ve Gürelma köylerinde icra ettirdiği üç çeşme ile toplam 15 çeşmenin her sene tamir edi-lerek temizlenmesi ve su yolcularının ücretlerinin ödenmesini istemiştir³⁸⁶ .

Şehrin su ihtiyacını karşılamaya yönelik hayır yapanlar arasında yöneticiler de bulunmaktadır.

Nitekim, Karaman eyaleti valisi el-Hac Mehmed Paşa ile Hacı İsa, daha önce inşa edilmiş, Musal-la, Parshane, Medrese ve Aligav Mahallelerinde bulunan dört adet çeşme ile Paşa’nın kendisinin Parshane Mahallesi’nde bulunan sarayına, Ka-lenderhane Mahallesi’nde sakin Derviş Mehmed Efendi’nin bahçesine ve yine aynı mahallede sa-kin Hacı İsa’nın evine akan tatlı suyun dağıtıldı-ğı mahalden Havzan’a varıncaya kadar olan su yolunun yıkılıp harap olan yerler ile bir kısmın künklerini tamir ettirmesi için 700 esedi kuruş-luk para vakfı kurmuşlardır³⁸⁷. Su vakfı kuran bir diğer yönetici ise, Eyalet-i Karaman müşiri Hacı Ali Paşa’dır. Paşa, Konya mahallelerinde bulunan çeşmelere cereyan eden tatlı suyun taksim olun-duğu havzan tabir olunan mahallin içine sel gelip doldukça temizlemek ve gerekli masraflarına sarf etmek için 7.500 kuruş vakfetmiştir³⁸⁸. Ayrıca,

385 KŞS 19/11-13.

386 KŞS 27/74.

387 KŞS 100/73.

388 KŞS 83/27.

Konya kadısı olan Yağlıkcı-zade es-Seyyid el-Hac Ahmed Necib Efendi de mahkeme içinde bulunan çeşme ile altı adet çeşmenin ayrıca Kale altında bulunan bir çeşmenin, su yollarının tamiri ve ba-kımı için 3.500 kuruş vakfetmiştir³⁸⁹. Su hayrı için vakıf kuran bir diğer kadı da, Üsküdar eşrafından olup, hala Konya kadısı olan Mekke-i Mükerre-me payesine sahip Hafız Hızır İlyas Efendi ibn Mehmed Efendi’dir. İlyas Efendi, mahkeme için-de bulunan çeşmenin su yolunun temizlenmesi ve gerekli yerlerinin tamirine harcaması için 1.000 kuruş vakfetmiştir³⁹⁰ .

Resim 14: Konya Valisi Eğinli Sait Paşa ve Çeşme

Konya eşrafından bazı kimseler de, halkın su ihtiyacını karşılamaya yönelik gayrimenkuller vakfetmişlerdir. Ahmedfakih Mahallesi’nden Mev-lâna es-Seyyid el-Hac İbrahim Efendi’nin vakfını örnek olarak verilebilir. Seyyid Hacı İbrahim Efen-di, Konya’nın Debbağhane, Ahmeddede, Sürücü

389 KŞS 73/109.

390 KŞS 85/130.

ve Poladlar mahallerine birer çeşme inşa ettirmiş-tir. Ayrıca evinde havuzlar, medrese ve hanında şadırvanlar da yaptırmıştır. Öte yandan İbrahim Efendi, oturduğu evin dahilinde bulunan tatlı su-yun, altı hisseye ayrılarak yukarıda belirtilen dört mahalledeki çeşmelere, birer hissenin eşit seviyede verilmesini, yarım hissesinin dahi israf edilmeden, medrese şadırvanında gerektikçe akıtılıp, fazlası-nın Han-ı Cedid’de olan şadırvanda devamlı su-rette akıtılmasını, hisselere bölünmüş olan sudan geriye kalan bir buçuk hissenin ise, evinin hariciye ve dahiliyesinde bulunan havuzlara, fevvare ve fıs-kiyelere, hamam ve sakiyelere yeteri kadar akıtıl-masını istemiştir. Bunların giderlerini karşılamak için, 11 Şubat 1763 tarihinde, hanlar, dükkanlar ve geniş bir evini vakfetmiştir. Adı geçen çeşmelerin, şadırvanların ve havuzların su yollarını temizleyen ve tamir eden bir çeşmeci bulunmakta ve günlük sekiz akçe almaktadır³⁹¹ .

Su hayrı için vakıf yapanlardan bir diğer eşraf ise, Eşenlerli-zade Seyyid Abdurrahman Efen-di’dir. Vâkıf, Kapu Camii hizasında ve Ağaçcılar Çarşı’sında birer burma lüleli taş musluk, Çalık-lı yolu üzerinde tatÇalık-lı su toplayan, zamanla harap olan kârgir sarnıcı yeniden inşa ettirmiştir. Ayrıca Şeyhaliman Mahallesi’nde beş yol başında, gelip geçen Müslümanlara mahsus su kuyusu yaptırmış, aynı cami yakınında su kuyusu kazdırmıştır³⁹² . Seyyid Abdurrahman Efendi, Türbe-i Celaliye Vakfı mahallelerinden Durakfakih Mahallesi’nde Bostan Efendi konağında olan çeşmenin giderleri-ne kullanılmak üzere 2.083 kuruş vakfetmiştir ³⁹³ .

Bazı hayır sahipleri, inşa ettirdikleri çeşmeler için karhâneden³⁹⁴ su satın almışlardır. Örneğin, Kerimdede Mahallesi’nden Hacı Receb Ağa ibn

391 KŞS 100/80.

392 VGMA VD, nr. 607/175.

393 VGMA VD, nr. 2176/402.

394 Yazın çıkarılıp kullanılmak üzere kışın içine kar bastırılan kar kuyusu.

Hacı Süleyman, Saracoğlu Medresesi bitişiğinde bir çeşme inşa etmiştir. Çeşmenin suyunu yarım evlek (su yolu, ark, cetvel) tatlı su olarak Saracoğ-lu karhânesi’nden almıştır. Çeşmenin giderlerini karışılmak için bir kunduracı dükkanını vakfetmiş-tir³⁹⁵. Yine aynı karhâneden, Sarıyakub ve Pires’ad Hacı Hüseyin Cemaati Mahallesi’nden el-Hac Ali Ağa ibn Hacı Yahya ile Bozkırî Hacı Abdullah ibn Mustafa Ağa’da 1.000 kuruş karşılığında ortak-laşa yarım lüle³⁹⁶ tatlı su satın alıp, bu su ile aynı mahallede bulunan Saracoğlu Medresesi’nin kıb-le tarafında, cümkıb-le kapısına bitişik duvar hizasına kendi mallarından bir çeşme inşa etmişlerdir. Çeş-menin tamiri ve bakımı içinde 3000 kuruş vakfet-mişlerdir³⁹⁷. Cıvıloğlu karhânesinden ise Tevfikiye Medresesinin müderrisi olan, ulemadan es-Seyyid Hafız Ali Efendi ibn Ali Efendi de, medrese içinde hayır sahiplerinin yardımlarıyla inşa etmiş oldu-ğu çeşmeye bir miktar tatlı su almıştır. Bu suyun mecrasının gerekli masrafları için kendi malından 1.000 kuruş vakfetmiştir³⁹⁸ .

Bazı hayır sahipleri çeşmelerin bakım ve ona-rımı için para vakfetmişlerdir. Örneğin, el-Hac İdris ibn el-Hac İsmail ile Emine bint-i Mehmed nam hatun, Konya’da Hergele Çeşmeleri diye bili-nen çeşmelerin harap olan künklerinin tamir edil-mesi için 6.000 akçe³⁹⁹, Hace Hadice Hanım bint-i Said Efendi, Saraç-zade Medresesi’nde bundan daha önce kendi malından inşa ettirdiği çeşmenin su yollarının ve gereken yerlerin tamiri için 2.000 kuruş⁴⁰⁰, Abid Mahallesi’nden Sarı Hacı Mehmed

395 KŞS 127/8.

396 Bir akarsu ölçü birimi [Su saatlerinin bulunmadığı dönemde suyun miktarını akışının kalınlığına göre değerlendiren ölçü sis-teminde iki hilâl bir çuvaldız, dört çuvaldız bir masura, iki masura bir kamış ve dört kamış bir lüle ederdi], Suyun istenen miktarda akması için çeşme, musluk vb.ne takılan, akacak su miktarına göre muhtelif çapta, içi boş boru parçası:

397 KŞS 106/67.

398 KŞS 99/407.

399 KŞS 11/80.

400 KŞS 95/19.

Ağa ibn Ali Efendi, aynı mahallede daha önce inşa ettirdiği çeşmenin künklerini gerektiğinde temiz-lemek ve tamir etmek için 3.000 kuruş⁴⁰¹ vakfet-miştir.

Bazı hayır sahipleri de çeşmelerin bakım ve ona-rımı için gayrimenkuller vakfetmişlerdir. Örneğin, Konya’da ikamete memur ikinci alayın üçüncü bin-başısı Âsitaneli Hasan Ağa ibn Abdullah, Sarıhasan Mahallesi’nde bulunan sınırları belli boş arsanın dört tarafına duvar çekip, içine meyveli ve meyve-siz ağaçlar dikerek, bostan ekilir bahçe haline ge-tirmiştir. Hasan Ağa, bahçenin gelirlerini adı geçen mahallede, Sarıhasan sokağı başında olan çeşmenin giderlerine vakfetmiştir. Yine Vadi-i Meram Ma-hallesi’nden Şerife bint-i Mustafa nam hatun, aynı mahallede olan iki gözlü değirmenin bir gözünde olan 100 dirhemini, yarım dönüm bağını, evini ve bir pekmez leğenini vakfetmiştir. Şerife hatun vefat edinceye kadar kendisinin, vefat ettikten sonrada gelirin dörde ayrılmasını, birini mütevelliye, diğer üçünü de Yaka yöresinde olan çeşmenin su yolu-na ve tamirine harcanmasını istemiştir⁴⁰². Kurb-ı Cedîd Mahallesi’nden Yeşil Ahmed Çavuş ibn İb-rahim Efendi, Bürdebaşı Mahallesi’nde olan evini, aynı mahallede olan Bezirci Çeşmesi’nin tamir ve bakımı için vakfetmiştir⁴⁰³. Aladağ Kazası’na tabi Habiller Köyü’nden Asakir-i hassa süvarilerinden Ahmed bin Molla Süleyman, Konya’da Tavik? Ma-hallesinde olan evini ve köyündeki 11 kıta bağını vakfetmiştir. Ahmed, elde edilen gelirden her sene Şeyhahmed Mahallesi’nde bulunan çeşmenin bakı-mı için 10 kuruş verilmesi istemiştir⁴⁰⁴ .

Konya’da çeşme inşa edip bunların bakımları için vakıf kuran hayır sahiplerinde biri de Şeyh Hasan Efendi ibn es-Seyyid Hüseyin Efendi’dir⁴⁰⁵ .

401 KŞS 98/197.

402 KŞS 73/173.

403 KŞS 110/39.

404 VGMA VD, nr. 580/372.

405 VGMA VD, nr. 730/54.

Hasan Efendi, Yeni Kapı dahilinde Ömer Ağa’nın inşa ettiği iki adet çeşmenin su yolları tamamen kı-rılmış ve 30 seneden beri akmayan çeşmelerin su yolunu tamir ettirmiş, ayrıca kendi malından Fa-kihdede, Kerimdede ve Topraklık mahallelerinde birer çeşme inşa ettirmiştir. Bu beş çeşmenin tamir ve bakımı için han ve karhâne vakfetmiştir.

Kaza ve köylerde de çeşme için vakıflar ku-rulmuştur. Örneğin, Beyşehir’e tabi Doğan Köyü Aşağı Mahallesi’nden el-Hac Mehmed Ağa bin Hidayet, Sudirhemi nahiyesinde, Kızılviran Kö-yü’nde, müderris Ahmed Kudûs Efendi’nin yap-tırdığı medresenin yakınında inşa ettiği üç adet çeşmenin su yolunun tamirine sarf edilmesi için, İzmir’de Beş Hancılar başındaki dükkânını vakfet-miştir⁴⁰⁶. Bir diğer hayır sahibi ise, Ilgında 21 adet çeşme ve iki şadırvan inşa ettiren es-Seyyid el-Hac Numan Efendi ibn es-Seyyid Mustafa Efendi’dir⁴⁰⁷ (bk. Ek 3).

İnşa ettirdiği çeşmeler,

1- Bulcuk Köyü’nde Budik Bağları mevkide, 2- Saraycık Bağları yolu üzerinde Kulagoz mevkide,

3- Havşi Mahallesi’nde cami önünde, 4- Turabi Mahallesi′nde,

5- Kasab Ali Mahallesi′nde, 6- Kefeli Kapısı önünde, 7- Câmi-i atik önünde, 8- Bâlı Fakih Mahallesi′nde,

9- Hacı Ömer Ağa’nın evinin karşısında, 10- Evcari Mahallesi′nde,

11- Zincirli Mahallesi′nde,

12- Şeyh Bedreddin Mahallesi′nde,

406 VGMA VD, nr. 2181/168.

407 VGMA VD, nr. 733/97.

13- Ahi Evrân Mahallesi′nde, 14- Yeni Hamam önünde, 15- Eski Hamam önünde,

16- Oturduğu evinin içinde ve dışında, 17- Pazaristan Kapısında,

Şadırvanlar;

1- Yeni câmi-i şerif avlusunda, 2- Çarlıda (sûk-ı sultaniye),

Hacı Numan Efendi, şadırvan ve çeşmelerin gi-derlerini karşılamak için, Ilgın Kasabası hâricinde Saraycık Bağları mevkiinde tahminen üç dönüm olup içerisinde üzüm çubuğu ve meyveli meyvesi ağaçları olan bağını, Yeni Hamam ve Eski Hamam diye bilinen iki hamamını, adı geçen kasaba çar-şısında ekmekçi, attar, ağdacı, boyacı dükkânını, Cömert Mahallesi′nde bir bezirhâne, aynı mahalle-de bir birine bitişik tahminen sekiz dönüm miktarı içerisinde ağaçlar olan iki bahçe, Havşi Mahalle-si′nde tahminen iki dönüm miktarı bahçe, Cömert Mahallesi ile Köşk Mahallesi arasında bahçe ile sınırlı fevkânî ve tahtânî odalar, ambar, kiler, mat-bah, ahır, samanhane, bir miktar avlu ve bahçesi olan oturduğu evi ile 2.000 kuruşunu vakfetmiştir.

Su hayrı ile alakalı bir diğer vakıfta Bürdebaşı Mahallesi’nden Hacı Emin Ağa-zade Attar el-Hac Osman ibn Hacı Emin Ağa’nın buz vakfıdır⁴⁰⁸. Hacı Osman Ağa Tevfikiye Caddesi’nde kendi malından bir taş musluk ve üzerine bir dükkân inşa etmiştir.

Vâkıf taş musluğa, her sene yaz mevsiminde, hazi-ran başından ağustos sonuna kadar, üç ay süreyle, herkesin istifadesi için, her gün 4 batman yani 28 kıyye (1 kıyye 1.283 gram) buz satın alınıp konul-masını istemiştir. Bunun giderlerinin karşılanması içinde Bakırcılar Caddesi’nde bulunan bir mestçi dükkânı ile taş musluk üzerine inşa ettiği dükkanı-nı vakfetmiştir.

408 KŞS 116/150.

b- Sarnıç ve Su Kuyusu Vakıfları

Hayır sahipleri, ana yollar üzerinde, gelip ge-çen yolcuların ve hayvanların su ihtiyaçlarını karşılamak için, sarnıçlar ve kuyular yaptırarak vakfetmişlerdir. Örneğin, Küçük Sinanperakende-si MahalleSinanperakende-si’nden el-Hac Hâfız Mehmed Efendi ibn Mustafa, İstanbul Caddesi üzerinde Buzluk-başı mevkiinde, yer altından toplanan sularının toplandığı bir sarnıç ve onun bitişiğinede bir taş musluk inşa etmiştir. Hacı Hafız Mehmed, sar-nıç ve musluğun tamiri ve bakımı için 1.500 ku-ruş vakfetmiştir⁴⁰⁹. Ancak, Hacı Hafız Mehmed Efendi, aradan 14 sene geçtikten sonra, sarnıç ve musluk için, kendi malından ve bazı hayır sever-lerin verdiği paralardan oluşan 2.500 kuruş daha vakfetmiştir. Vâkıf, adı geçen paranın %15 ile kâra verilmesini, elde edilen gelirden, adı geçen sarnıç ile musluğun, İstanbul Caddesi üzerinde Bağıkutlu Köyü toprağında bulunan çeşmenin ve Akyokuş yolunda han yakınında olan çeşmenin gerekli ba-kım ve tamirlerinin yapılmasını istemiştir⁴¹⁰. Daha önce yaptırmış olduğu sarnıca gelir olması için va-kıf yapanlardan biri, Konya’nın Kerimdede Camii Mahallesi’nden Karpuzcu Hacı Ali Ağa ibn Mus-tafa Ağa’dır. Hacı Ali Ağa, Kapu Camii civarında Un Kapanı yakınında bulunan dülger dükkanını vakfederek, dükkânın her sene mütevelli tarafın-dan kiraya verilmesini, elde edilen gelirin, Kara-pınar Kazasına tabi Karacaevran Boğazı’nda daha önce yaptırdığı sarnıcın tamirine sarf olunmasını ve her sene tamiri vuku’ bulmazsa, elde edilen kira gelirinin mütevelli tarafından alınıp ihtiyaç halin-de adı geçen sarnıcın tamir ve bakımına harcanma-sını talep etmiştir⁴¹¹ .

Konya’da, şehir merkezinde ve ulaşımın sağ-landığı yol güzergahları üzerinde, insanların ve hayvanların su ihtiyacını karşılama yollarından

409 KŞS 69/90.

410 KŞS 71/8.

411 KŞS 130/14.

biri de su kuyularıdır. Yeraltı sularına kolayca ula-şıldığı için evlerin bahçelerine kuyular kazılmak suretiyle su temin edilmesinin yaygın bir yöntem olduğu bilinmektedir⁴¹². Nitekim pek çok hayırse-ver, kuyular kazdırarak, gerektiğinde bu kuyuların bakım ve onarımlarının yapılabilmesi için, gelir getiren gayrimenkuller ve paralar vakfederek, bu hizmete katkıda bulunmuşlardır. Örneğin, Şeref-şirin Mahallesi’nden Şerife Akife bint-i el-Hac Muhammed ve Saliha bint-i Abdullah ve es-Sey-yid Ahmed ve Şerife Emetullah binteyi’s-Seyes-Sey-yid el-Hac Muhammed kardeşler⁴¹³, hayır sahibi Hacı Mehmed’in kazdırdığı (hafr) su kuyusu ile bir mas-lakın⁴¹⁴ tamir ve bakımı için, Miskinler çarşısında iki adet nalbant dükkânını vakfetmişlerdir. Ayrıca Affânsultân Mahallesi’nden Fatıma bint-i İbrahim nam hatun, Meram bağları yolu üzerinde Bürüm-şekbaşı (Bürümcekbaşı) mevzide, tatlı su için su kuyusu kazdırmıştır. Fatma Hatun kuyunun bakım, tamiratı, gerekli kova ve urgan masrafları için aynı mevkide bulunan yarım dönüm bağını vakfetmiş-tir⁴¹⁵. Ayrıca Kalenderhane Mahallesi’nden el-Hac İsa ibn el-Hac Musa, Musalla mevkiinde harman yerinde, Bağlarbaşı’nda iki kuyu ve Kozağaç Hanı bitişiğinde bulunan çeşmenin masraflarına kulla-nılmak üzere, 12 dönüm iki tarla ile dört dönüm bağını vakfetmiştir⁴¹⁶ .

Hoca Şerife Hatun bint-i Mustafa, Vadi-i Me-ram’da olan bağını⁴¹⁷ ve Seb’ahan Mahallesi’nden el-Hac Mehmed Efendi ibn Hacı Ali Efendi, Me-ram’da Kürden Yöresinde bulunan tahminen yedi dönüm miktarı arazisini⁴¹⁸ Sudirhemi Nahiyesinde olan Keklikpınarı’nın tamiri için vakfetmiştir.

412 Sak, Konya’da Yapılan Vakıflar, s. 257.

413 VGMA VD, nr. 582/2-359.

414 Maslak, Su yolları üzerinde bulunan, içinde toplanan suyun ufak boru veya künklerle çeşitli yönlere dağıtıldığı küçük havuz

415 KŞS 71/28.

416 KŞS 62/37.

417 VGMA VD, nr. 2176/316.

418 KŞS 103/25.