KFOR ve UNMIK’in Bölgeye Yerle mesi

3 Haziran 1999’da imzalanan “Kosova için Bar Plan ” ile Kosova’daki çat malar sona ermi tir.231 BM Güvenlik Konseyi Kosova’da askeri ve sivil olarak bulunmas n altyap olu turan 1244 Say Karar kabul etmi 232 ve UNMIK ve KFOR Haziran 1999’da bölgede göreve ba lam lard r.233

Rusya’n n Kosova’ya müdahalede BM Güvenlik Konseyi’nde veto hakk kullanmas engellemek için 1244 say karar n ba lang ç k sm na BM üyelerinin daha sonra

rbistan ve Karada ad alacak olan Yugoslav Federal Cumhuriyeti’nin toprak bütünlü ünü ve egemenli ini garanti etti i ifadesi konulmu tur.234

Kosova’da istikrar sa lamak amac yla, BM çerçevesinde hem uluslararas bir sivil varl k hem de uluslararas bir askeri varl k olu turulmas na karar verilmi tir. BM’in 1244 say karar na dayanarak ve tüm uyar lara ra men sald rgan politikas de tirmeyen

229

David L. Phillips, “Comprehensive Peace in the Balkans: The Kosovo Question, Human Rights Quarterly”, Cilt: 18, No: 4, The Johns Hopkins University Press, November 1996, s. 823.

230

Janathan Dean, “Evaluating the Post-Cold War Policy of the United States”, International Security Issues, November, 1999, s. 4.

231

Bülent Olcay, “Kosova: Nereden Nereye?”, Avrasya Etüdleri, Say :17, lkbahar-Yaz, 2000, s. 17. 232

BM’in 1244 Say karar n tam metni için bak z:

http://www.unmikonline.org/UNMIKONLINE2009/1244resolution.htm (11.10.2009). 233

Marko Klasnja, “The EU and Kosovo: Time to Rethink the Enlargement and Integration Policy?”, Problems

of Post-Communism, July/August 2007, Cilt: 54, No: 4, s. 16.

234

Hayati Geçici, “Kosova’n n Ba ms zl : Balkanlar’da Çember Yuvarlak De ildir”, Birikim Dergisi, Say : 227, 2008, s. 16.

Miloseviç yönetimine kar NATO, Bosna’daki hatas tekrarlamayarak askeri operasyonu 1999 y nda ba latm r. 235

Kosova’n n güvenli i ve yönetimi için Kosova Gücü (KFOR) ve BM Kosova Geçici Yönetim Misyonu (UNMIK) olu turulmu tur. Yakla k 3 ay süren askeri operasyonun sonucunda Kosova, S rbistan’ n vesayeti alt nda iken, operasyon sonras nda BM’nin vesayeti alt na girmi tir.236

KFOR, NATO’nun da kat ld , BM uluslararas askeri gücünü olu turmaktad r. KFOR’a NATO üyesi 23 ülke ve NATO üyesi olmayan 12 ülke kat lm r. Daha sonra NATO d ndan Rusya’n n da kat lmas yla (ABD’nin bu bölgedeki varl n me ru zemininin sa lanmas için) bu say 13’e ç km , bunun sonucunda KFOR’a destek veren ülke say 36’ya yükselmi tir. Askeri aç dan en çok katk ABD taraf ndan yap lm r.237

Bölgeye yerle tirilen uluslararas yap n varl u üç hedefi gerçekle tirmeyi amaçlam r. Öncelikle bölgedeki etnik çat may durdurmak için bütün askeri, polis ve milis güçlerin bölgeden geri çekilmesi planlanm r. kinci olarak, Kosova’da güvenli bir bölge olu turmak için BM himayesinde uluslararas sivil ve askeri güçlerin bölgeye yerle tirilerek çal malar yap lmas r.

Son olarak bölgede ya ayan herkes için bar ve normal ya am ko ullar güvence alt na alacak ve Kosova’ya önemli oranda özerklik sa layacak geçici bir siyasi çerçevenin olu turulmas için BM Güvenlik Konseyi’nin karar verece i geçici bir yönetimin kurulmas olmu tur. Bunun için Rambouillet uzla mas nda oldu u gibi, Yugoslavya ve bölgedeki di er ülkelerin egemenlik ve toprak bütünlü ü ilkelerinin dikkate al nmas öngörülmü tür.238 Bunun sonucunda UNMIK, BM’nin yine 1244 say karar na göre uluslararas sivil bir varl k olarak, Kosova’da özerklik sa lan ncaya kadar, bölgede sivil yönetimi, yeniden yap lanma ve ekonomik kalk nmay sa lamak için görevlendirilmi tir.239

235

Bilgin Çelik,”Vesayetten ba ms zl a m ?Kosova’n n gelece ini belirleyecek müzakere süreci yak nda ba yor”,http://kisi.deu.edu.tr/bilgin.celik/Kosova.html (13.05.2007).

236

Cristina Churruca Muguruza, “The European Union and Humanitarian Intervention in Kosovo: A Test Fort he Common Foreign Policy”, Understanding the War in Kosovo, (ed). Florian Bieber, Z das Daskalovski, Frank Cass Publishing, 2003, s. 237.

237

Jülide Karakoç, “ABD’nin So uk Sava Sonras Hegemonya Çabalar Etkisinde Nato’nun Kosova Müdahalesi”, Gazi Üniv. SBF Dergisi, 8/1, 2006, s. 237.

238

Marko Klasnja, “The EU and Kosovo: Time to Rethink the Enlargement and Integration Policy?”, Porblems

of Communism, July/August 2007, Cilt: 54, No: 4, s. 16.

239

Kosova Geçici Öz-Yönetim Anayasal Çerçevesi içinde, siyasi yap n tüm birimleri mevcutken, UNMIK gümrük hizmetlerinden, yönetim alan na kadar hemen her alanda yetkili bir birim olarak de erlendirilmi tir.240

Öte yandan, bir bölümünde de, bu Anayasal Çerçeve’de yer alan hiçbir hüküm ya da ifadenin KFOR’un görevlerini yerine getirmesini etkileyemeyece i ve engelleyemeyece i belirtilmektedir. Bu durum, Kosova’da geçici olarak yerle ti i belirtilen UNMIK’in ve KFOR’un burada yönetimi b rakma niyetinde olmad göstermektedir.241

Bölgenin nihai statüsü hakk nda yerel ya da uluslararas bir uzla man n olmamas , UNMIK’in bölgede taraflarca aras nda kabul görecek uygulamalar ortaya koymas zorla rm r. Bu durum taraflar n UNMIK’in kararlar na yönelik tav rlar nda aç k bir

ekilde görülmektedir.

UNMIK’in ald her karar ya da izleyece i politika gerek Arnavutlar, gerekse S rplar taraf ndan ya Kosova’n n ba ms zl na, ya da Kosova’n n S rp yönetimine geri dönmesine yol açaca eklinde yorumlanarak, taraflardan mutlaka birinin muhalefeti ve direni i ile kar la r. Bu durum UNMIK yönetiminin yasall zay flatma ve çal malar felce ratma tehlikesi olu turmu tur. Rusya ve Çin gibi uluslararas önemli aktörler de bu durumu ayn bak aç yla UNMIK’in karar ve politikalar Yugoslavya’n n egemenli ini ortadan kald ran eylemler olarak alg lam lar ve buna tepki vermi lerdir.242

UNMIK’in göreve ba lad ilk günlerde bölgede etkin bir uluslararas polis gücünün olmamas ve KFOR’un ise tüm dikkatini Yugoslav güçlerinin bölgeden çekilmesi üzerine yo unla rmas , Arnavutlar lehine dengenin de mesine neden olmu tur.243

Bölgede uluslararas polis gücünün yayg nla lmas , çok etnikli polis gücünün olu turulmas ve ba ms z etkin bir yarg gücünün yerle tirilmesi yönündeki çabalarla iddet olaylar n önüne geçilmeye çal lmas na ra men bu konuda da baz sorunlarla kar la lm r. Arnavutlar n Miloseviç rejimi öncesinde yürürlükte olan kanunlar n uygulanmas nda srar etmesi, S rplar n ise buna yana mamas ayr bir çat ma konusu olmu ve sorun UNMIK’in 2000 y nda uluslararas yarg ç ve savc atanmas na karar vermesi ile sonuçlanm ve bu yarg konusunda ikilemle kar la lmas na neden olmu tur. 244

240

Denisa Kostovicova, “Legitimacy and International Administrations: The Ahtisaari Settlement for Kosovo from a Human Security Perspective”,International Peacekeeping, Vol: 15, No: 5, November, 2008, s. 635.

241

Ibid s. 635.

242

Nuray Bozbora, “Kosova’da Uluslararas Yönetimin Kurulmas ve Yeni Belirsizlikler”, Avrasya Dosyas , Cilt: 11, Say : 2, 2005, s. 291.

243

Klasnja, a.g.e., s. 16. 244

Kosoval S rplar n bölge içindeki konumlar düzeltme amac ta yan bu i birli i giri imleri kimi zaman radikal Arnavut ulusçular n S rp kar eylemleri nedeniyle kesintiye

ram .245

Görülece i üzere bir yanda Arnavut ve S rp taraflar n uluslararas yönetime kar tav rlar ndaki farkl k ve taraflar aras ndaki dü manl k, öte yandan her iki tarafta da UÇK ve Miloseviç iktidar gibi radikal unsurlar n varl , bölgede siyasi olu umun ba lat lmas konusunda en zorlay meseleler olmu tur. Buna ra men Kosova Geçi Konseyi’nin kurulmas ile ba lat lan siyasi olu um süreci bu olumsuzluklar n tedricen giderilmesi konusunda ilk önemli ad m olmu tur.246

Kosova Geçi Konseyi’nin kurulmas bir yandan ml lider brahim Rugova ve radikal lider Ha im Thaçi gibi farkl siyasi görü teki Arnavut ulusçu liderleri ayn çat alt nda bir araya getirirken, öte yandan bu liderlerle UNMIK aras nda bir i birli i zemini sa lam r. Arnavut siyasi liderlerle UNMIK aras nda kurulan bu i birli ini Eylül 1999’da bölgede S rp kar eylemlerde bulunan UÇK’n n silahs zland larak Kosova Koruma Birli i’ne {Kosova Protection Corps) dönü türülmesi anla mas izlemi tir. Böylelikle radikal Arnavut unsurlar n bölgede istikrar bozucu eylemleri kontrol alt na al nm r.

1999 y n A ustos ay nda bölgede Birle ik Geçici dari Yap ’n n {Joint Interim Administrative Structure) kurulmas için UNMIK ile Arnavut siyasi liderler aras nda bir anla ma imzalanm r. Bu anla maya göre Arnavutlar bölgedeki tek sivil yönetimin kurulmas na ortak edilerek, bu yönetimde temsil edilmeleri güvence alt na al nm r.247 Siyasi olu um yönünde at lan bu haz rlay ad mlar 1244 say karara göre bölgede hakiki özerkli in kurulmas için gerekli yasal çerçevenin olu turulmas ve idari sorumluluklar n yerel nüfusa devredilmesi giri imi izlemi ve 28 Ekim 2000’de bölgede UNMIK ve AG T’in sorumlulu u alt nda ilk belediye seçimleri yap lm ve brahim Rugova seçimlerden galip

km r. Bu durum Bat taraf ndan olumlu kar lanm ancak Kosova’n n ba ms zl geciktirici etki meydana getirmi tir.248

245 Bozbora, a.g.e., s. 291. 246 Kostovicova, a.g.e., s. 636. 247 Bozbora, a.g.e., s. 291. 248 Klasnja, a.g.e., s. 17.

3.2.2. So uk Sava Sonras Birle mi Milletler’in ve Nato’nun Kosova