Turizm Arz ve Talebi - Hizmetler Sektörü

1.ERZİNCAN İLİ EKONOMİK VE SOSYAL DURUM PROFİLİ

2. MEVCUT DURUM 1. Coğrafi Yapı

2.3. İktisadi Yapı 1. Tarım

2.3.3. Hizmetler Sektörü

2.3.3.1.4. Turizm Arz ve Talebi

Erzincan ilinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı istatistiklerine göre, 2015 yılı itibarıyla toplam 2 adet turizm yatırım belgeli ve 9 adet turizm işletme belgeli otel ile 30 adet belediye belgeli

g-Kayak

Munzur Sıra Dağları'nın, eteklerinde bulunan, 2 bin 970 metre yüksekliğindeki Ergan Dağı Kış Sporları ve Doğa Turizmi Merkezi 12 km uzunluğundaki kayak pistleri ile hem kış turizminde hem 12 aya yaygın bir şekilde birçok spor faaliyeti ile hem de doğasıyla yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekecek bir cazibe merkezidir.

Ergan Dağı Kış Sporları ve Doğa Turizmi Merkezi, on iki km’lik pistleri, aynı anda dört yüz elli kişiyi taşıyabilecek kapasitedeki yeni teknoloji telesiyej sistemi ile Doğu Anadolu’nun yeni kayak merkezi olma yolunda hızla ilerlemektedir.

h-Kampçılık, dağ yürüyüşü

Ergan ve Esence dağlarında kampçılık yapma imkanları mevcuttur. Yaylabaşı Ardıçlı Gölü, Bayırbağ’dan başlayarak Yedigöller ve Aygır Gölü güzergâhında dağ yürüyüşü ve kaya tırmanışı, Esence, Yedigöller, Refahiye Dumanlı ormanlarında ve Bayırbağ, Değirmenönü mevkiinde kampçılık yapılmaktadır.

i-Atv Motosiklet ve Ofroad

Ergan dağında normal yolların dışında bu sporların yapılması imkanları da bulunmaktadır.

Sağlık ve termal turizmi

Ekşisu Bögert Madensuyunun yakınında bir kaplıca tesisi ve doğal jakuzi havuzu bulunmaktadır. Ayrıca Erzincan Ilıcası, cilt, romatizma, damar sertliği ve kalp hastalıklarına iyi gelmektedir. Ilıca 12 adet kapalı havuz ile hizmet vermektedir.

Kültür turizmi

İlin sahip olduğu kültürel varlıklar özellikle Urartulardan kalan Altıntepe ve ilde bulunan kale, kervansaray, cami, hamam ve diğer yapılar ilin önemli turistik zenginlikleridir. Altıntepe bulunan eserler Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesinde sergilenmektedir. İlde arkeolojik sit alanları bulunmaktadır.

İlde kültür zenginliklerinin paylaşılması yöresel ürünlerin tanıtılması gibi nedenlerle yılın belli dönemlerinde anma, festivaller, şenlikler yapılmakta ve yerli ve yabancı turistlerin ili ziyareti için vesile olmaktadır. Erzincan’ın Kurtuluşu (13 Şubat) , Tercan’ın Kurtuluşu (17 Şubat), Çayırlı ilçesinin Kurtuluşu (19 Şubat), Atatürk’ün Erzincan’a gelişi ( 1 Temmuz), anma günleri

Nisan), Erzincan Kültür Sanat Tulum Peyniri Bakır ve Leblebi Festivali (10-14 Ağustos), Bal Festivali Refahiye (10-14 Ağustos), Üzümlü Belediyesi Kültür Turizm ve Üzüm Festivali (20-21 Eylül), Çayırlı Aşık Davut Suları Anma Kültür Festivali( 11-12 Ağustos ), Kemaliye Kültür Festivali (Ağustos’un ilk haftası), Geleneksel Kayısı (Erik) Kültür ve Sanat Festivali(31 Temmmuz-1 Ağustos), Doğa Kültür ve Tulum Peyniri Festivali (Temmuz’un son haftası) günleri yapılan festivallerinin yanında; Kemah Sultan Melik Tarih – Kültür ve Spor Şenlikleri (Haziranın son haftası), Kemaliye (Eğin) Şenlikleri (18 Mayıs 2 gün), Hıdır Abdal Sultan Şenlikleri Kemaliye (Ağustos son hafta 1 gün), Kayı Köyü Yayla Şenliği Refahiye (Ağustos 3.hafta 2 gün), Otlukbeli Şenlikleri Otlukbeli (11 Ağustos), Kılıçkaya Köyü Kültür ve Dayanışma Derneği Şenlikleri (Ağustos ilk hafta 1 gün), Gökkuşağı Kültür Sanat Etkinlikleri Geçit Beldesinde (Mayıs 3. haftası 1 gün), Koçkar Köyü Geleneksel Kırkım Yayla Şenliği Kemah-Koçkar Köyünde (Ağustos’un 3. Haftası), Uluslararası Esence Yedigöller Dağcılık Şenliği-Çayırlı ilçesinde (Temmuz’un 1.Haftası), Akbudak köyü yayla şenlikleri Kemah ilçesinde ( 13 Temmuz) günleri de il şenlikleri yapılmaktadır. Türkiye genelinde kutlanan Hıdrellez Kültür Bahar Bayramı 6 Mayıs, Nevruz Bayramı 21 Mart günlerinde kutlanmakta, Ağaç Dikme Bayramı ise Nisan ayının 2.haftası Erzincan ilinde kutlanmaktadır.

Müzeler

Erzincan ilinde Kültür Bakanlığına bağlı hizmete açık bir müze yoktur. Yapımı tamamlanan 75.Yıl Kültür Merkezi binası içerisinde müze bölümleri de yer almaktadır. Kapalı müze bölümünde bir takım çalışmalar yapılarak müze hizmete hazır hale getirilmiştir. Yöreden temin edilen etnografik ve arkeolojik eserler açık hava müze bölümünde teşhir edilmektedir.

İle ait bazı eserler güvenlik açısından Erzurum Müze Müdürlüğüne teslim edilmiştir. Müze hizmete girdiğinde bu eserler tekrar geri getirilerek sergilenecektir. Müzenin hizmete açılabilmesi için çalışmalar sürdürülmektedir. Tescil, tespit ve envanter çalışmaları da devam etmektedir. Kemaliye İlçesi Ocak Köyünde özel bir müze bulunmaktadır. Ali Gürer Özel Müzesi adını taşıyan bu özel müzede 337 etnografik eser sergilenmektedir.

2.3.3.1.4. Turizm Arz ve Talebi

otel bulunmaktadır. Turizm yatırım ve işletme belgeli otellerin toplam oda sayısı 524 olup, toplam yatak kapasitesi ise 1004’tür. Belediye otellerinin oda sayısı 595 olup, yatak kapasitesi 191’dır.

İlin sahip olduğu turistik tesisler TRA1 Bölgesi ve Türkiye karşılaştırılmalı olarak aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tablo 73: Erzincan İli Turizm İşletme Belgeli Konaklama Tesisleri (2015) Turizm Yatırım bulunmakta olup oda sayısı 1,119 ve toplam yatak kapasitesi 2,195 adettir. İlde bulunan tesis sayısı TRA1 bölgesinin %21.5’ini oluştururken, oda sayısının %17.5’ini ve toplam yatak kapasitesinin %17.3’ünü karşılamaktadır. İl tesis sayısı açısından Türkiye genelinin %0.3’ünü oluştururken, oda sayısının %0.14 ve yatak kapasitesinin %0.13’ünü karşılayabilmektedir.

Tablo 74: Turizm İşletme Belgeli Tesislerin Konaklama ve Geceleme İstatistikleri (2015)

Erzincan TRA1Bölgesi Türkiye Erzincan/TRA1 Erzincan/Türkiye

Tesise Giriş Sayısı (Kişi) 43,359,970 olup, bunun %0.14’ü (59,544) Erzincan ilinde gerçekleşmiştir. Erzincan ili, TRA1 Bölgesi içinde tesise giriş sayısı açısından ise %24.34 oranında paya sahiptir.

Türkiye genelinde 2015 yılı itibarıyla, turizm işletme belgeli tesislerde geceleme sayısı toplam 133,881,306 olup, bunun %0.05’i (69,207) Erzincan ilinde gerçekleşmiştir. Geceleme açısından Erzincan ilinin Türkiye genelinden aldığı pay, yerli turistlerde %0.18 iken yabancı turistlerde bu pay %0.002’ye düşmektedir. Toplam geceleme sayıları açısından Erzincan ilinin, TRA1 Bölgesi içindeki payı da %17.8 gibi çok düşük oranlardadır.

Turizm işletme belgeli tesislerde ortalama kalış süresi Türkiye genelinde 3.09 iken, Erzincan ilinde 1.16’dır. Özellikle yabancı turistlerin ilde kalış süreleri Türkiye ortalamalarının yarısından da azdır. Türkiye genelinde yabancıların işletme belgeli konaklama tesislerinde ortalama kalış süresi 4.17 gün iken Erzincan ilinde 1.37 gündür. Yerli turistlerin ortalama kalış süresi ise Erzincan ilinde 1.16 Türkiye genelinde 1.85 gün olup il verileri bu konuda da Türkiye verilerine az bir değer almaktadır.

Turizm işletme belgeli tesislerin doluluk oranı 2015 yılı itibarıyla Türkiye genelinde %51.18 civarında iken, Erzincan ilinde bu oran yaklaşık olarak %28.55’dir. Doluluk oranlarında Türkiye ortalamasında yabancı turistler daha ağırlıklı olmasına karşın (%36.85), ilde yerli turistlerin yarattığı doluluk oranı (%27.82), Türkiye geneline (%14.33) göre daha yüksektir.

Belediye belgeli konaklama tesisleri için 2015 yılı itibarıyla Erzincan, TRA1 Bölgesi illeri ve Türkiye geneli tesise geliş, geceleme sayısı, ortalama kalış süresi ve doluluk oranları karşılaştırmalı olarak aşağıdaki tabloda görülebilir.

Tablo 75: Belediye Belgeli Tesislerin Konaklama ve Geceleme İstatistikleri (2015)

Tesise Geliş Sayısı Geceleme Sayısı Ortalama Kalış

(gün) Doluluk

İlin sahip olduğu turistik tesisler TRA1 Bölgesi ve Türkiye karşılaştırılmalı olarak aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tablo 74: Turizm İşletme Belgeli Tesislerin Konaklama ve Geceleme İstatistikleri (2015)

Erzincan TRA1Bölgesi Türkiye Erzincan/TRA1 Erzincan/Türkiye

Tablo 75: Belediye Belgeli Tesislerin Konaklama ve Geceleme İstatistikleri (2015)

Tesise Geliş Sayısı Geceleme Sayısı Ortalama Kalış

(gün) Doluluk

Türkiye genelinde belediye belgeli tesislerde, toplam tesise geliş sayısı 24,568,586 olup, bunun %0.5’i (117,025) Erzincan iline aittir. Erzincan ilinde, tesise giriş sayıları açısından TRA1 bölgesinin %34.9’u gerçekleşmektedir. Türkiye genelinde 2015 yılı itibarıyla, belediye belgeli tesislerde geceleme sayısı toplam 43,613,386 olup, bunun %0.3’ü (120,718) Erzincan ilinde gerçekleşmiştir. Toplam geceleme sayısı açısından Erzincan ili, TRA1 Bölgesinin %31.6’sını gerçekleştirmiştir.

Belediye belgeli tesislerde ortalama kalış süresi bölge illerinden Erzurum’da 1.2 Bayburt’ta 1.2 gün iken Erzincan ilinde 1.0 gündür. Türkiye genelinde ortalama kalış süresi 1.8 gündür.

Erzincan Türkiye ortalamasından daha az bir ortalama kalış süresine sahiptir. Belediye belgeli tesislerin doluluk oranı 2015 yılı itibarıyla Türkiye genelinde %31.3 dolaylarında iken, Erzincan ilinde doluluk oranı %31.03 dolayındadır.

Erzincan ilinde turizm yatırım ve işletme belgeli tesisler Merkez ilçe ile Refahiye ilçesinde bulunmaktadır.

Erzincan ilinde, belediye belgeli tesislerdeki turizm faaliyetlerine ilçeler bazında bakıldığında;

2015 yılında, tesise geliş sayıları açısından, il genelinden en çok pay alan ilçelerin Merkez ve Kemaliye ilçeleri olduğu görülmektedir. Tesislerin daha yerli turizme hizmet ettiği, yabancı turistin sadece Merkez ve Kemaliye ilçelerine gittiği görülmektedir. Kemah, Otlukbeli ve Üzümlü ilçelerinde ise belediye belgeli veya turizm yatırım ve işletme belgeli tesis bulunmamaktadır. İlin belediye belgeli tesislerine geliş sayısı açısından Merkez ilçe il toplamının %74.91’ini oluşturmaktadır. Geceleme sayısı açısından da Merkez ilçe toplamın

%75.67’ini oluşturmakta, Merkez ilçeyi tesise geliş sayısı açısından Kemaliye ilçesi %10.4 pay ve geceleme sayısı açısından %11.8 ile takip etmektedir. İlçelerde ortalama kalış süresi 1.0’dir. Doluluk oranlarına baktığımızda Kemaliye ilçesi %33.58 ile il geneli olan %31.03’ün üzerindedir. İlin ilçeler bazında belediye belgeli tesislerindeki konaklama bilgileri aşağıdaki tabloda verilmektedir.

Tablo 76: İlçeler İtibariyle Belediye Belgeli Tesislerdeki Konaklama ve Geceleme İstatistikleri (2015)

Tesise Geliş Sayısı Geceleme Sayısı

İlde bulunan turistik tesislerin daha çok yerli turistlerin konaklamasına hizmet ettiği doluluk oranlarının da Türkiye genelinin altında olduğu görülmektedir.

Erzincan ilinde, 2015 yılı itibarıyla toplam 15 adet turizm işletme belgeli A grubu seyahat acentesi bulunmaktadır.

Erzincan ilinin, özellikle coğrafyasından kaynaklanan doğal güzellikleri ile tarihi ve kültürel değerlerinin turizm açısından daha iyi değerlendirilmesi ve tanıtımının yapılması turizm sektörünü canlandıracaktır. Turizm altyapısının geliştirilebilmesi için; doğal çevrenin geliştirilmesi ve rekreasyon turizminde kullanılması, tarih ve kültür varlıklarının korunması ve kültür turizminde daha etkin değerlendirilmesi, insan kaynaklarının eğitim ve kültür düzeylerinin yükseltilmesi, turizmin geliştirilmesine yönelik, altyapı, plan-proje gereksiniminin, nitelik ve önceliklerinin belirlenmesi büyük önem taşımaktadır.

Erzincan ilinde turizm yatırım ve işletme belgeli tesisler Merkez ilçe ile Refahiye ilçesinde bulunmaktadır.

Erzincan ilinde, belediye belgeli tesislerdeki turizm faaliyetlerine ilçeler bazında bakıldığında;

Tablo 76: İlçeler İtibariyle Belediye Belgeli Tesislerdeki Konaklama ve Geceleme İstatistikleri (2015)

Tesise Geliş Sayısı Geceleme Sayısı

İlde bulunan turistik tesislerin daha çok yerli turistlerin konaklamasına hizmet ettiği doluluk oranlarının da Türkiye genelinin altında olduğu görülmektedir.

Erzincan ilinde, 2015 yılı itibarıyla toplam 15 adet turizm işletme belgeli A grubu seyahat acentesi bulunmaktadır.

2.3.3.2. Bankacılık

Erzincan ilinde 2015 yılı sonu itibarıyla 13 ayrı banka, bankacılık faaliyetinde bulunmaktadır.

İlde faaliyette bulunan bankaların 3’ü kamusal sermayeli mevduat bankası, 3’ü özel sermayeli mevduat bankası ve 7’si de Türkiye’de kurulmuş ya da Türkiye’de şube açmış yabancı sermayeli bankadır. Türkiye genelinde ise, 2015 yılı itibarıyla, faaliyet gösteren banka sayısı 47’dir.

Erzincan ilinde 2010 yılında 23 olan şube sayısı, 2015 yılında 27’dir.2015 yılı itibarıyla ildeki banka şube sayısının 15’i kamu sermayeli mevduat bankası, 5’i özel sermayeli mevduat bankası, 7’si yabancı bankadır. Türkiye Bankalar birliğince açıklanan il bazında bankacılıkla ilgili veriler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

Tablo 77: Erzincan ve Türkiye Geneli Bankacılık İstatistikleri

Erzincan Türkiye

(**): KKTC, İller Bankası ve Yurtdışı (kredileri ve mevduatları) dâhil edilmemiştir.

Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği

2015 yılı itibarıyla, Türkiye genelinde banka şubesi sayısı 11,113 olup, TRA1 Bölgesindeki banka şubesi sayısı (105), Türkiye genelinden %0.9 oranında pay alırken, Erzincan, TRA1 Bölgesindeki şube sayısından %25.7 ve Türkiye genelindeki şube sayısından %0.2 oranında pay almaktadır. Erzincan ili, 81 il arasında 64. sırada yer almaktadır.

Banka şubelerinin 18’i Merkez ilçede, 2’si Tercan ilçesinde geri kalan 7’si ise geri kalan her ilçede bir tane olmak üzere, ilde toplam 27 şube bulunmaktadır. Bankacılığın, özellikle Merkez ilçe hariç geri kalan 8 ilçede kamu bankası tarafından yürütüldüğü; Merkez ilçede ise kamu bankaları yanında özel ve yabancı bankaların genellikle birer şube ile temsil edildiği sadece bir özel bankanın 3 şubesi bulunduğu görülmektedir.

Erzincan ili, 2015 yılı itibarıyla, illere göre şube başına ortalama nüfus sıralamasında, 8,256 kişi ile 43. sırada yer almaktadır. Türkiye genelinde, şube başına düşen ortalama nüfus 7,085 kişidir. Buna göre Türkiye genelinde Erzincan ilinin bankalaşma oranının, Türkiye ortalamasının altında olduğu anlaşılmaktadır.

Mevduat Durumu

Erzincan ilinde 2015 yılı itibarıyla toplam mevduat 1.4 Milyar TL olarak gerçekleşmiştir.

Türkiye toplam mevduatının (yurtdışı şubeleri hariç) % 0.3’ü TRA1 Bölgesi’ne, %0.1’i Erzincan iline ait iken, TRA1 Bölgesi mevduat toplamının %33.8’i ise Erzincan ilinde toplanmıştır.

Erzincan ili, toplam mevduat büyüklüğü itibarıyla TRA1 Bölgesi içinde 2. sırada, tüm iller arasında ise 61. sırada yer almaktadır.

Tablo 78: Banka Mevduatının Gelişimi (2010-2015)

2.3.3.2. Bankacılık

Erzincan ilinde 2015 yılı sonu itibarıyla 13 ayrı banka, bankacılık faaliyetinde bulunmaktadır.

Tablo 77: Erzincan ve Türkiye Geneli Bankacılık İstatistikleri

Erzincan Türkiye

(**): KKTC, İller Bankası ve Yurtdışı (kredileri ve mevduatları) dâhil edilmemiştir.

Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği

Mevduat Durumu

Erzincan ilinde 2015 yılı itibarıyla toplam mevduat 1.4 Milyar TL olarak gerçekleşmiştir.

Erzincan ili, toplam mevduat büyüklüğü itibarıyla TRA1 Bölgesi içinde 2. sırada, tüm iller arasında ise 61. sırada yer almaktadır.

Tablo 78: Banka Mevduatının Gelişimi (2010-2015)

Grafik 31: Banka Mevduatının Gelişimi (bin TL)

Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği

Mevduatın türlerine göre dağılımı incelendiğinde ağırlığın tasarruf mevduatında olduğu ve bunu döviz tevdiat hesabının izlediği dikkati çekmektedir. 2015 yılı itibarıyla mevduatın türlerine göre dağılımı aşağıdaki tabloda verilmektedir.

Tablo 79: Mevduatın Türlerine Göre Dağılımı (2015)(milyon TL)

Mevduatın Türü Erzincan (1) TRA1 Bölgesi (2) Türkiye (3) Pay (%)

% Tutar % Tutar % Tutar (1)/(2) (1)/(3)

Tasarruf Mevduatı 47,7 651 42,6 1,719 32,9 411,750 37,9 0,2

Resmi Kuruluşlar M. 8,6 117 11,5 464 4,2 527,677 25,3 0,2

Ticari Kuruluşlar M. 7,0 95 14,8 598 13,9 173,439 15,9 0,1

Bankalar Arası M. 0,0 0 0,0 0,025 6,0 74,813 0,0 0,0

Döviz Tevdiat H. 33,8 461 26,6 1,074 39,1 488,411 42,9 0,1

Diğer Kuruluşlar M. 1,7 24 2,8 111 3,2 40,373 21,2 0,1

Kıy. Madenler Depo H. 1,1 15 1,6 66 0,7 9,143 23,2 0,2

Toplam bin TL 1,363 4,033 1,250,698 33,8 0,1

Kaynak: Türkiye Bankalar Birliği

Erzincan ilinde 2015 yılı itibarıyla, 651 Milyon TL olan tasarruf mevduatı, toplam mevduatın

%47.7’sini, Döviz tevdiat hesabı ise 461 Milyon TL tutar ile %33.8’ini oluşturmaktadır. İl mevduatından, üçüncü sırada pay alan mevduat türü ise, %8.6 pay ile resmi kuruluşlar mevduatıdır.

Erzincan ili, 2015 yılı itibarıyla, TRA1 Bölgesi tasarruf mevduatı toplamından %37.9 oranında pay alırken, Türkiye toplam tasarruf mevduatından ise sadece %0.2 oranında pay alabilmiştir. TRA1 Bölgesi toplam döviz tevdiatı hesabının %42.9’u Erzincan iline aitken, Türkiye toplam döviz tevdiatı hesabının ise %0.1’i Erzincan ilinde toplanmıştır.

İlde kişi başına düşen banka mevduatı 2010’de 3,161 TL iken, 5 yıllık dönem içerisinde yaklaşık %93.5 artarak 2015 yılında 6,116 TL’ye yükselmiştir. Bu tutar ile Erzincan, 2015 yılı itibarıyla TRA1 Bölgesi illeri arasında 1. sırada yer alırken, tüm iller arasında 37. sırada yer almaktadır. İldeki kişi başına düşen mevduat tutarı, Türkiye genelindeki kişi başına düşen mevduat tutarının (14,890 TL) yarısından da azdır. 2015 yılı itibarıyla şube başına düşen ortalama mevduat Türkiye genelinde 106 Milyon TL iken Erzincan ilinde 50 Milyon TL olup, bu değer ile Erzincan, tüm iller sıralamasında 39. Sırada, TRA1 Bölgesi illeri arasında 1. sırada yer almaktadır.

Kredi Durumu

2015 yılı itibarıyla Türkiye’de 1,385 Milyar TL banka kredisi kullandırılmış olup, bu miktarın

%0.5’i TRA1 Bölgesine, %0.1’i de Erzincan iline aittir. Erzincan ilinin 2015 yılı itibarıyla kullandığı kredi tutarı 1,3 Milyar TL olup, bu tutar ile TRA1 Bölgesinden aldığı pay ise %18’dir.

Erzincan ili kredi kullanımında iller sıralamasında 68. sırada yer alırken, TRA1 Bölgesi illeri arasında ise ikinci sırada yer almaktadır.

Belgede Erzincan İli Uygun Yatırım Alanları Araştırması (sayfa 138-152)