Dış Ticarette Sektörel Yoğunlaşma Oranları

Erzincan ili ihracatında/ithalatında sektörel düzeyde yoğunlaşmanın ortaya konması; ilin ihracatta/ithalatta hangi sektörlerde uzmanlaştığı, hangi sektörlerde zorlandığını göstermesi bakımından önem arz etmektedir. Sektörel yoğunlaşma oranlarını incelemeden önce, il ihracatında önemli ağırlığa sahip sektörlerin belirlenmesi sektörel yoğunlaşmanın daha iyi anlaşılması açısından gerekli görülmektedir. Bu nedenle ihracatın sektörlere göre dağılımı öncelikle değerlendirilmiştir.

Erzincan ihracatının ISIC Rev. 3 bazında sektörel dağılımını gösteren aşağıda yer alan tablo incelendiğinde, 2015 yılı itibarıyla öne çıkan sektörler şunlardır; 15-Gıda ürünleri ve içecek imalatı (%94.2), 13-Metal cevherleri (%3.2), 29-Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat (%1.9).

Erzincan ihracatında ilk 4 sektörün toplam payını gösteren CR4 oranı %99.6, ilk 8 sektörün toplam payını gösteren CR8 oranı ise %100.0 olarak tespit edilmiştir. Erzincan ihracatında sektörel yoğunlaşmanın çok yüksek olduğu görülmektedir.

2015 yılı itibarıyla Erzincan ithalatında öne çıkan sektörler; 25-Plastik ve kauçuk ürünleri (%34.7), 28-Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç) (%17.6), 1-Tarım ve hayvancılık (%16.2), 31-Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihazlar (%7.6), 32-Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları (%6.2) ve 27-Ana metal sanayi (%4.8)’dir.

Erzincan ithalatında ilk 4 sektörün toplam payını gösteren CR4 oranı %76.0, ilk 8 sektörün toplam payını gösteren CR8 oranı ise %94.2 olarak tespit edilmiştir. ilk 4 sektör toplamından Erzincan ithalatında sektörel yoğunlaşmanın ihracata göre çok daha düşük olduğu görülmektedir.

Tablo 94: Dış Ticarette 2’li Dijitte Yoğunlaşma Oranlarının Gelişimi

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

İHRACAT

CR4 97,6 99,9 95,9 98,0 98,8 99,5 98,4 99,4 98,4 99,1 99,6 CR8 99,7 100,0 99,8 99,4 99,8 100,0 100,0 99,9 100,0 99,9 100,0

İTHALAT

CR4 82,8 84,8 85,5 53,1 88,9 93,3 95,2 88,1 86,3 87,2 76,0 CR8 91,7 97,9 98,6 84,0 98,5 99,0 99,0 96,7 98,5 95,1 94,2 Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle kendi hesaplamamız.

Erzincan ihracatında ve ithalatında oldukça yüksek olan yoğunlaşma oranları tek yıla mahsus olmayıp, geçmiş yıllarda da söz konusu oranlar yüksek düzeylerde gerçekleşmiştir. Hem ihracatta hem ithalatta 2’li kırılımda yoğunlaşma oranının artış kaydettiği dikkati çekmektedir. Erzincan’da ihracatta ve ithalatta daha az sayıda sektöre dayalı bir dış ticaret profili oluşmaktadır. Bu durumda ihracatta uzmanlaşma artmakta ancak az sayıda sektöre bağımlılık oluşmaktadır. Bu noktada Erzincan’da sektörel çeşitliliğin artırılması gerekmektedir.

Erzincan ihracatında ve ithalatında oldukça yüksek olan yoğunlaşma oranları tek yıla mahsus olmayıp, geçmiş yıllarda da söz konusu oranlar yüksek düzeylerde gerçekleşmiştir. Hem ihracatta hem ithalatta 2’li kırılımda yoğunlaşma oranının artış kaydettiği dikkati çekmektedir. Erzincan’da ihracatta ve ithalatta daha az sayıda sektöre dayalı bir dış ticaret profili oluşmaktadır. Bu durumda ihracatta uzmanlaşma artmakta ancak az sayıda sektöre bağımlılık oluşmaktadır. Bu noktada Erzincan’da sektörel çeşitliliğin artırılması gerekmektedir.

Tablo 95: Dış Ticarette 2’li Dijitte Sektörel Yoğunlaşma Oranları Crmİhracatİthalat ISIC Sektör Adı Milyon USDPay (%) CriISIC Sektör Adı Milyon USDPay (%) Cri Cr115-Gıda ürünleri ve içecek 5,889.3 94.21 94.21 25-Plastik ve kauçuk ürünleri 2,938.3 34.66 34.66 Cr213-Metal cevherleri 198.1 3.1797.38 8-Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç)1,494.5 17.63 52.29 Cr329-Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat 121.5 1.9499.33 1-Tarım ve hayvancılık1,370.1 16.16 68.46 Cr414-Taşocakçılığı ve diğer madencilik19.80.3299.64 31-Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makina ve cihazlar 642.0 7.5776.03 Cr524-Kimyasal madde ve ürünler 16.40.2699.91

32527.9 6.2382.26 -Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları 27-Ana metal sanayi 4.20.0799.97 27-Ana metal sanayi 408.4 4.8287.07 Cr6 Cr25-Plastik ve kauçuk ürünleri 1.40.02100.0019-Dabaklanmış deri, bavul, el çantası, saraciye ve ayakkabı 332.6 3.9291.00 7 20-Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. 0.30.00100.0036-Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler270.5 3.1994.19 Cr8örülerek yapılan maddeler 29-Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat 258.3 3.0597.23 Cr9 24-Kimyasal madde ve ürünler 158.0 1.8699.10 Cr10 26-Metalik olmayan diğer mineral ürünler30.30.3699.46 Cr11 33-Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat27.00.3299.77 Cr12 30-Büro, muhasebe ve bilgi işleme makinaları 18.10.2199.99 Cr13 34-Motorlu kara taşıtı ve römorklar 0.80.01100.00Cr14 14-Taşocakçılığı ve diğer madencilik0.20.00100.00 Cr15 nak: TÜİK verilerinden hareketle kendi hesaplamamız.

Erzincan ihracatında ve ithalatında 2 dijitte sektörel yoğunlaşmanın çok yüksek olduğu görülmektedir. İhracatta yoğunlaşma oranlarının düşük olması sektörel çeşitliliğin artması anlamına geleceğinden krizlere karşı daha dirençli bir ihracat kompozisyonu demektir. Bu bağlamda ilin hem ihracatçı sektörlerinin sayısını arttırarak çeşitliliği sağlaması hem de sektörel payları düşürmesi büyük önem taşımaktadır. Benzer şekilde yüksek ithalat yoğunlaşması da mal tedarikinin az sayıda sektöre bağımlı olduğunu göstermektedir. Bu kapsamda ithal ikameci bir politika güdülerek, ithalata bağmlılığın azaltılması gerekmektedir.

İthal ikameci bir üretim politikası ile, Erzincan’nın dışa bağımlı olduğu ürünlerin ilde yerli işletmelerce üretilmesinin teşvik edilmesi, teşvik ve hibe politikasının buna göre belirlenmesi gerekmektedir.

2’li bazda sektör yoğunlaşmaları il ihracatında ve ithalatında önemli ipuçları vermektedir.

Ancak 4’lü kırılımda yapılacak analiz ile alt sektörler ve ürünler net olarak görülecektir. Bu nedenle Erzincan ihracatının ve ithalatının 4’lü kırılımda yoğunlaşma analizi yapılacaktır. İl ihracatında sektörel yoğunlaşma oranları 4’lü sektör ayrımında incelendiğinde, 2015 yılı itibarıyla öne çıkan sektörler şöyle sıralanmaktadır:

 1513-İşlenmiş sebze ve meyveler (%78,4),

 1531-Öğütülmüş tahıl ürünleri (%15.9),

 1310-Demir cevheri (%3.2),

 2922- Takım tezgahları (%1),

Tablo 95: Dış Ticarette 2’li Dijitte Sektörel Yoğunlaşma Oranları Crmİhracatİthalat ISIC Sektör Adı Milyon USDPay (%) CriISIC Sektör Adı Milyon USDPay (%) Cri Cr115-Gıda ürünleri ve içecek 5,889.3 94.21 94.21 25-Plastik ve kauçuk ürünleri 2,938.3 34.66 34.66 Cr213-Metal cevherleri 198.1 3.1797.38 8-Metal eşya sanayi (makine ve teçhizatı hariç)1,494.5 17.63 52.29 Cr329-Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat 121.5 1.9499.33 1-Tarım ve hayvancılık1,370.1 16.16 68.46 Cr414-Taşocakçılığı ve diğer madencilik19.80.3299.64 31-Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makina ve cihazlar 642.0 7.5776.03 Cr524-Kimyasal madde ve ürünler 16.40.2699.91

32527.9 6.2382.26 -Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları 27-Ana metal sanayi 4.20.0799.97 27-Ana metal sanayi 408.4 4.8287.07 Cr6 25-Plastik ve kauçuk ürünleri 1.40.02100.0019-Dabaklanmış deri, bavul, el çantası, saraciye ve ayakkabı 332.6 3.9291.00 Cr7 20-Ağaç ve mantar ürünleri (mobilya hariç); hasır vb. 0.30.00100.0036-Mobilya ve başka yerde sınıflandırılmamış diğer ürünler270.5 3.1994.19 Cr8örülerek yapılan maddeler 29-Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve teçhizat 258.3 3.0597.23 Cr9 24-Kimyasal madde ve ürünler 158.0 1.8699.10 Cr10 26-Metalik olmayan diğer mineral ürünler30.30.3699.46 Cr11 33-Tıbbi aletler; hassas optik aletler ve saat27.00.3299.77 Cr12 30-Büro, muhasebe ve bilgi işleme makinaları 18.10.2199.99 Cr13 34-Motorlu kara taşıtı ve römorklar 0.80.01100.00Cr14 14-Taşocakçılığı ve diğer madencilik0.20.00100.00 Cr15 nak: TÜİK verilerinden hareketle kendi hesaplamamız.

Erzincan ihracatında ve ithalatında 2 dijitte sektörel yoğunlaşmanın çok yüksek olduğu görülmektedir. İhracatta yoğunlaşma oranlarının düşük olması sektörel çeşitliliğin artması anlamına geleceğinden krizlere karşı daha dirençli bir ihracat kompozisyonu demektir. Bu bağlamda ilin hem ihracatçı sektörlerinin sayısını arttırarak çeşitliliği sağlaması hem de sektörel payları düşürmesi büyük önem taşımaktadır. Benzer şekilde yüksek ithalat yoğunlaşması da mal tedarikinin az sayıda sektöre bağımlı olduğunu göstermektedir. Bu kapsamda ithal ikameci bir politika güdülerek, ithalata bağmlılığın azaltılması gerekmektedir.

İthal ikameci bir üretim politikası ile, Erzincan’nın dışa bağımlı olduğu ürünlerin ilde yerli işletmelerce üretilmesinin teşvik edilmesi, teşvik ve hibe politikasının buna göre belirlenmesi gerekmektedir.

2’li bazda sektör yoğunlaşmaları il ihracatında ve ithalatında önemli ipuçları vermektedir.

Ancak 4’lü kırılımda yapılacak analiz ile alt sektörler ve ürünler net olarak görülecektir. Bu nedenle Erzincan ihracatının ve ithalatının 4’lü kırılımda yoğunlaşma analizi yapılacaktır. İl ihracatında sektörel yoğunlaşma oranları 4’lü sektör ayrımında incelendiğinde, 2015 yılı itibarıyla öne çıkan sektörler şöyle sıralanmaktadır:

 1513-İşlenmiş sebze ve meyveler (%78,4),

 1531-Öğütülmüş tahıl ürünleri (%15.9),

 1310-Demir cevheri (%3.2),

 2922- Takım tezgahları (%1),

Tablo 96: Dış Ticarette 4 Dijitte Sektör Yoğunlaşma Oranları İhracatİthalat ISIC Sektör Adı Bin USDPay (%) CriISIC Sektör Adı Bin USDPay (%) Cri 1511-İşlenmiş sebze ve meyveler 4,89978.478.42520-Plastik ürünleri2.01523.823.8 1531-Öğütülmüş tahıl ürünleri 991 15.8 94.2 2899-BYS metal eşya1,493 17.6 41.4 1310-Demir cevheri 1983.297.4121-Sığır, koyun, keçi, at, eşek, bardo, katır vb. 1,262 14.9 56.3 2922-Takım tezgahları651.098.42519-Diğer kauçuk ürünleri92310.967.2 2929-Diğer özel amaçlı makineler 52 0.8 99.3 3220-Radyo ve televizyon vericileri ile telefon, teçhizatı 461 5.4 72.6 1410-Kum, kil ve taş ocakçılığı 200.3 99.6 2710-Demir-çelik ana sanayi 408 4.8 77.4 2429-BYS kimyasal ürünler 16 0.3 99.8 1912-Bavul, el çantası vb. saraciye 333 3.9 81.3 2919-Diğer genel amaçlı makineler 4 0.1 99.9 3140-Akümülatör, pil ve batarya 300 3.5 84.9 2720-Demir-çelik dışındaki ana metal sanayi 4 0.1 100.0 3610-Mobilya 269 3.2 88.1 2520-Plastik ürünleri 1 0.0 100.0 3110-Elektrik motoru, jeneratör, transformatörler 229 2.7 90.8 2022-İnşaat kerestesi 0 0.0 100.0 2929-Diğer genel amaçlı makineler 163 1.9 92.7 2411-Ana kimyasal maddeler (kimyasal gübre ve azotlu bileşikler hariç) 118 1.4 94.1 nak: TÜİK verilerinden hareketle kendi hesaplamamız.

Erzincan ihracatında 4’lü dijitte ilk 4 sektörün toplam payını gösteren CR4 ve ilk 8 sektörün toplam payını gösteren CR8 oranları sırasıyla %98.4 ve %99.9 olarak gerçekleşmiştir. İlde yoğunlaşma oranları hem CR4 hem de CR8 olarak yüksek düzeylerdedir. Erzincan’ın ihraç ettiği ürünlerde 2’li ve 4’lü ayrımda sektörel çeşitlilik bakımından geçmiş yıllara göre önemli bir değişiklik gözlenmemektedir.

İl ithalatında sektörel yoğunlaşma oranları 4’lü sektör ayrımında incelendiğinde 2015 yılı itibarıyla öne çıkan sektörler şöyle sıralanmaktadır:

 2520-Plastik ürünleri (%23.8),

 2899-BYS metal eşya (%17.6),

 121-Sığır, koyun, keçi, at, eşek, bardo, katır vb.(%14.9),

 2519-Diğer kauçuk ürünleri (%10.9),

 3220-Radyo ve televizyon vericileri ile telefon, teçhizatı (%5.4),

 2710-Demir-çelik ana sanayi (%4.8),

 1912-Bavul, el çantası vb.saraciye (%3.9),

 3140-Akümülatör, pil ve batarya (%3.5),

 3610-Mobilya (%3.2),

 3110-Elektrik motoru, jeneratör, transformatörler (%2.7),

 2929-Diğer genel amaçlı makineler (%1.9).

Erzincan ithalatında 4’lü dijitte ilk 4 sektörün toplam payını gösteren CR4 ve ilk 8 sektörün toplam payını gösteren CR8 oranları sırasıyla %67.2 ve %84.9 olarak gerçekleşmiştir. İl ithalatında yoğunlaşma oranları hem CR4 hem de CR8 olarak oldukça yüksek düzeylerdedir.

Erzincan ithalatında 2’li ve 4’lü ayrımda sektörel çeşitlilik bakımından geçmiş yıllara göre önemli bir değişiklik gözlenmemektedir.