TRA1 Bölgesi İmalat Sanayi Göstergeleri

Bu alt bölümde Erzincan ilinin yer aldığı TRA1 Bölgesi imalat sanayi için “İşyeri Sayısı”,

“İstihdam”, “Ciro”, “Maaş ve Ücret Toplamı” ve “Yatırımlar” kriterlerine göre sektörel dağılımı, yoğunlaşması ve pay oran analizleri yapıldıktan sonra bölge için kümelenme analizi yapılmıştır. İmalat sanayi verileri TÜİK iş ve hizmet istatistiklerinden elde edilmiştir. TÜİK tarafından en son 2013 yılı için yayınlanan iş ve hizmet istatistikleri verileri düzey 2 bazında olup, il bazında veri yayınlanmamaktadır.

TRA1 Düzey 2 Bölgesi imalat sanayiinde 2013 yılı itibarıyla 2,398 işletme faaliyet göstermektedir. Bu işletmelerde toplam 11,492 kişi çalışmakta olup, çalışanlara maaş ve ücret olarak 177.8 milyon TL ödeme yapılmıştır. Bölge imalat sanayiinin 2013 yılı cirosu yaklaşık 1.4 milyar TL olup, imalat sanayiinde yapılan brüt yatırımların toplam tutarı ise 112

milyon TL’dir. TRA1 Bölgesi imalat sanayi işletmeleri bölgede faaliyet gösteren toplam işletme sayısının %9.5’ini oluşturmakta olup, imalat sanayi sektöründe çalışanların il toplam çalışanlarına oranı ise %11.8’dir. Bölgede 2013 yılında yapılan brüt yatırımların %11.8’i, maaş ve ödemelerin %13.9’u ve cironun da %11.2’si imalat sanayiinde gerçekleşmiştir.

TRA1 Bölgesi, Türkiye ile karşılaştırıldığında, Türkiye imalat sanayi işletmelerinin %0.64’ü, imalat sanayi çalışanlarının %0.33’ü, maaş ve ücretlerin %0.60’ı, cironun %0.16’sı ve yatırımların da %0.17’si Bölgede olduğu görülmektedir. İmalat sanayi işletme sayısı bakımından 26 Düzey 2 bölgesi içinde 25’nci sırada yer alan TRA1 Bölgesi, çalışan sayısı açısından 24’üncü, maaş ve ücret ödemeleri açısından 23’üncü, ciro açısından 24’üncü ve brüt yatırımlar bakımından ise 23’üncü sırada yer almaktadır.

Tablo 49: TRA1 Bölgesi İmalat Sanayi Göstergeleri (2013)

Yerel

birim İstihdam Maaş ve ücret* Ciro* Yatırımlar*

Toplam

Türkiye 2,894,741 13,034,391 214,271,697 3,148,088,644 202,679,965

TRA1 Bölgesi 25,355 97,189 1,278,043 12,824,007 947,960

TRA1/TR pay 0.88 0.75 0.60 0.41 0.47

Düzey 2 sırası 25 24 23 24 23

İmalat sanayi

Türkiye 372,339 3,524,585 69,700,540 892,449,657 64,599,525

TRA1 Bölgesi 2,398 11,492 177,830 1,432,972 112,039

TRA1 Bölgesi’nde faaliyet gösteren imalat sanayi işletmelerinin alt sektörlere göre dağılımı incelendiğinde öne çıkan sektörler; işyeri sayısı açısından 25-Metal Eşya, 31-Mobilya imalatı, 16-Ağaç/ağaç ürünleri, Gıda ürünleri, 14-Giyim eşyaları sektörleri; istihdam açısından 10-Gıda ürünleri, 23-Mineral ürünler, 25-Metal Eşya, 31-Mobilya imalatı, 22-Kauçuk & plastik;

ciro açısından 10-Gıda ürünleri, 23-Mineral ürünler, 22-Kauçuk & plastik, 21-Temel Eczacılık 25-Metal Eşya; maaş ve ücret ödemeleri açısından 10-Gıda ürünleri, 23-Mineral ürünler, 21-Temel Eczacılık, 31-Mobilya imalatı, 25-Metal Eşya; brüt yatırımlar açısından ise 23-Mineral

TL düzeyine yükseltmiştir. Aynı dönemde kişi başına sanayi GSYİH’sı TRA1 Bölgesi’nde %525, Türkiye genelinde %248 artış kaydetmiştir.

Kişi başına düşen sanayi sektörü gayrisafi yurtiçi hasıla değeri açısından Erzurum ili, Türkiye’nin tamamını oluşturan 81 il içinde 28’inci sırada yer almaktadır.

2015 yılı itibarıyla, TUİK işgücü istatistiklerine göre TRA1 Bölgesindeki toplam istihdamın

%11.0’i sanayi sektöründe çalışmaktadır. Erzincan ilinde Sosyal Sigortalar Kurumu kapsamında istihdam edilen toplam sigortalılar içinde imalat sanayi sektöründe çalışanların oranı 2014 kurum verilerine göre %9.6 iken 2015 yılında bu oran %8.9’a düşmüş ve madencilik sektöründe çalışanların oranı %5.1 iken 2015 yılında %3.6 olmuştur.

2.3.2.2. İmalat Sanayinin Yapısı

Bu bölümde önce TÜİK tarafından yayınlanan sanayi ve hizmet istatistiklerinden hareketle TRA1 Bölgesi imalat sanayi için 2’li kırılımda pay-oran analizleri ve kümelenme analizi yapılmıştır. Daha sonra Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’ndan alınan Girişimci Bilgi Sistemleri verilerine göre Erzincan imalat sanayisinin mevcut durumu ortaya konulmuştur.

Son olarak da Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alınan güncel verilerle 3’lü kırılımda imalat sanayi kümelenme analizi yapılmıştır.

2.3.2.3.1. TRA1 Bölgesi İmalat Sanayi Göstergeleri

Bu alt bölümde Erzincan ilinin yer aldığı TRA1 Bölgesi imalat sanayi için “İşyeri Sayısı”,

“İstihdam”, “Ciro”, “Maaş ve Ücret Toplamı” ve “Yatırımlar” kriterlerine göre sektörel dağılımı, yoğunlaşması ve pay oran analizleri yapıldıktan sonra bölge için kümelenme analizi yapılmıştır. İmalat sanayi verileri TÜİK iş ve hizmet istatistiklerinden elde edilmiştir. TÜİK tarafından en son 2013 yılı için yayınlanan iş ve hizmet istatistikleri verileri düzey 2 bazında olup, il bazında veri yayınlanmamaktadır.

TRA1 Düzey 2 Bölgesi imalat sanayiinde 2013 yılı itibarıyla 2,398 işletme faaliyet göstermektedir. Bu işletmelerde toplam 11,492 kişi çalışmakta olup, çalışanlara maaş ve ücret olarak 177.8 milyon TL ödeme yapılmıştır. Bölge imalat sanayiinin 2013 yılı cirosu yaklaşık 1.4 milyar TL olup, imalat sanayiinde yapılan brüt yatırımların toplam tutarı ise 112

milyon TL’dir. TRA1 Bölgesi imalat sanayi işletmeleri bölgede faaliyet gösteren toplam işletme sayısının %9.5’ini oluşturmakta olup, imalat sanayi sektöründe çalışanların il toplam çalışanlarına oranı ise %11.8’dir. Bölgede 2013 yılında yapılan brüt yatırımların %11.8’i, maaş ve ödemelerin %13.9’u ve cironun da %11.2’si imalat sanayiinde gerçekleşmiştir.

TRA1 Bölgesi, Türkiye ile karşılaştırıldığında, Türkiye imalat sanayi işletmelerinin %0.64’ü, imalat sanayi çalışanlarının %0.33’ü, maaş ve ücretlerin %0.60’ı, cironun %0.16’sı ve yatırımların da %0.17’si Bölgede olduğu görülmektedir. İmalat sanayi işletme sayısı bakımından 26 Düzey 2 bölgesi içinde 25’nci sırada yer alan TRA1 Bölgesi, çalışan sayısı açısından 24’üncü, maaş ve ücret ödemeleri açısından 23’üncü, ciro açısından 24’üncü ve brüt yatırımlar bakımından ise 23’üncü sırada yer almaktadır.

Tablo 49: TRA1 Bölgesi İmalat Sanayi Göstergeleri (2013)

Yerel

birim İstihdam Maaş ve ücret* Ciro* Yatırımlar*

Toplam

Türkiye 2,894,741 13,034,391 214,271,697 3,148,088,644 202,679,965

TRA1 Bölgesi 25,355 97,189 1,278,043 12,824,007 947,960

TRA1/TR pay 0.88 0.75 0.60 0.41 0.47

Düzey 2 sırası 25 24 23 24 23

İmalat sanayi

Türkiye 372,339 3,524,585 69,700,540 892,449,657 64,599,525

TRA1 Bölgesi 2,398 11,492 177,830 1,432,972 112,039

TRA1 Bölgesi’nde faaliyet gösteren imalat sanayi işletmelerinin alt sektörlere göre dağılımı incelendiğinde öne çıkan sektörler; işyeri sayısı açısından 25-Metal Eşya, 31-Mobilya imalatı, 16-Ağaç/ağaç ürünleri, Gıda ürünleri, 14-Giyim eşyaları sektörleri; istihdam açısından 10-Gıda ürünleri, 23-Mineral ürünler, 25-Metal Eşya, 31-Mobilya imalatı, 22-Kauçuk & plastik;

ciro açısından 10-Gıda ürünleri, 23-Mineral ürünler, 22-Kauçuk & plastik, 21-Temel Eczacılık 25-Metal Eşya; maaş ve ücret ödemeleri açısından 10-Gıda ürünleri, 23-Mineral ürünler, 21-Temel Eczacılık, 31-Mobilya imalatı, 25-Metal Eşya; brüt yatırımlar açısından ise 23-Mineral

ürünler, 10-Gıda ürünleri, 27-Elektrikli Teçhizat, 31-Mobilya imalatı, 11-İçecek olarak sıralanmaktadır.

Tablo 50: TRA1 Bölgesi İmalat Sanayinin Sektörel Dağılımı (2013)

Kriter/Sektör İşyeri sayısı İstihdam Maaş + Ücret* Ciro* Yatırım*

10-Gıda 302 4,457 94,225,586 601,184,641 33,292,890

11-İçecek 6 168 2,327,638 29,693,684 1,895,814

13-Tekstil 64 65 0 533,220 0

14-Giyim Eşyası 244 307 1,292,437 12,149,691 333,688

15-Deri ve Ürünleri 0 0 0 0 0

16-Ağaç, Ağaç ürünleri 317 461 1,551,668 23,333,057 0

17-Kağıt ve Kağıt Ürünleri 4 66 0 0 0

18-Basım Yayın 66 275 2,451,812 14,480,399 865,362

20-Kimyasal Ürünler 7 72 636,158 0 0

21-Temel Eczacılık 10 89 6,408,845 58,079,884 0

22-Kauçuk&Plastik 162 652 5,346,253 71,808,854 534,069

23-Mineral Ürünler 171 2,148 42,623,767 478,604,670 64,790,603

24-Ana Metal 5 55 370,377 2,595,555 0

25-Metal Eşya 442 996 5,533,006 45,886,847 1,360,263

27-Elektrikli Teçhizat 107 337 2,793,945 20,031,656 2,777,969

28-Makine ve Ekipman 8 60 1,176,251 14,462,801 241,166

29-Motorlu kara taşıtı vb 7 31 311,686 2,584,555 0

30-Diğer Ulaşım Araçları 0 0 0 0 0

31-Mobilya 324 817 6,068,055 31,546,323 2,418,043

32-Diğer İmalatlar 132 244 1,475,575 8,451,217 0

33-Kurulum, Onarım 17 145 1,420,097 6,451,566 106,617

İmalat Sanayi 2,398 11,492 177,830,218 1,432,972,469 112,039,223

Toplam 25,355 97,189 1,278,043,090 12,824,006,950 947,960,426

Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır.

Not (*): TL

TRA1 Bölgesi imalat sanayinde tüm göstergelerde öne çıkan sektörler, 25-Metal Eşya, 31-Mobilya, 10-Gıda ürünleri ve 23-Mineral Ürünler sektörleridir. Bu sektörler Bölge imalat sanayinde işyeri sayısı, istihdam, maaş ve ücret ödemesi, ciro ve yatırımlar kriterlerinde önemli oranda pay alarak, Bölgenin öncü sektörleri olmuşlardır. Elektrikli Teçhizat sektörü ve Kauçuk Plastik sektörleri de Bölgede önemli yere sahip sektörlerdir. Sektörlerin her bir kriter bazında aldıkları paylar aşağıdaki tabloda verilmektedir.

ürünler, 10-Gıda ürünleri, 27-Elektrikli Teçhizat, 31-Mobilya imalatı, 11-İçecek olarak sıralanmaktadır.

Tablo 50: TRA1 Bölgesi İmalat Sanayinin Sektörel Dağılımı (2013)

Kriter/Sektör İşyeri sayısı İstihdam Maaş + Ücret* Ciro* Yatırım*

22-Kauçuk&Plastik 162 652 5,346,253 71,808,854 534,069

23-Mineral Ürünler 171 2,148 42,623,767 478,604,670 64,790,603

24-Ana Metal 5 55 370,377 2,595,555 0

25-Metal Eşya 442 996 5,533,006 45,886,847 1,360,263

27-Elektrikli Teçhizat 107 337 2,793,945 20,031,656 2,777,969

28-Makine ve Ekipman 8 60 1,176,251 14,462,801 241,166

29-Motorlu kara taşıtı vb 7 31 311,686 2,584,555 0

30-Diğer Ulaşım Araçları 0 0 0 0 0

31-Mobilya 324 817 6,068,055 31,546,323 2,418,043

32-Diğer İmalatlar 132 244 1,475,575 8,451,217 0

33-Kurulum, Onarım 17 145 1,420,097 6,451,566 106,617

İmalat Sanayi 2,398 11,492 177,830,218 1,432,972,469 112,039,223

Toplam 25,355 97,189 1,278,043,090 12,824,006,950 947,960,426

Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır.

Not (*): TL

TRA1 Bölgesi imalat sanayinde tüm göstergelerde öne çıkan sektörler, 25-Metal Eşya, 31-Mobilya, 10-Gıda ürünleri ve 23-Mineral Ürünler sektörleridir. Bu sektörler Bölge imalat sanayinde işyeri sayısı, istihdam, maaş ve ücret ödemesi, ciro ve yatırımlar kriterlerinde önemli oranda pay alarak, Bölgenin öncü sektörleri olmuşlardır. Elektrikli Teçhizat sektörü ve Kauçuk Plastik sektörleri de Bölgede önemli yere sahip sektörlerdir. Sektörlerin her bir kriter bazında aldıkları paylar aşağıdaki tabloda verilmektedir.

Tablo 51: Sektörlerin Pay Dağılımları (2013, Yüzde Pay)

NACE Rev. 2 Sektörler İşyeri Sayısı İstihdam Maaş +Ücret Ciro Yatırımlar

İmalat Sanayi Toplamı 100.00 100.00 100.00 100.00 100.00 Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır.

TRA1 Bölgesi imalat sanayi Türkiye imalat sanayi içinde işyeri sayısı bakımından ‰6.4, istihdamdan ‰3.3, maaş ve ücret toplamından ‰2.5, cirodan ‰1.6, ve yatırımlardan ‰1.7 pay almaktadır. Alt sektörler itibarıyla Metal Eşya sektörü işyeri sayısı bakımından Türkiye’den ‰18.4 pay alırken, mobilya imalatı ‰13.5, Ağaç, Ağaç ürünleri ‰13.2 ve Gıda sektörü ‰12.6 pay almaktadır. Ciro bakımından gıda imalatı Türkiye’den ‰41.9 pay alırken, mineral ürünler ‰33.4 pay almaktadır. Yatırımlardan ise mineral ürünler ‰57.8, Gıda

‰29.7 pay almıştır.

Tablo 52: TRA1 Bölgesi Sektörlerinin Türkiye İçindeki Payları (2013, Binde Pay)

NACE Rev. 2 Sektörler İşyeri Sayısı İstihdam Maaş+ Ücret Ciro Yatırımlar

10-Gıda 6.16 9.83 11.08 4.56 4.19

11-İçecek 8.67 11.19 4.49 4.11 3.11

13-Tekstil 2.60 0.16 0.00 0.01 0.00

14-Giyim Eşyası 4.18 0.59 0.19 0.22 0.10

15-Deri ve Ürünleri 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

16-Ağaç, Ağaç ürünleri 13.21 6.33 1.88 1.95 0.00

17-Kağıt ve Kağıt Ürünleri 1.50 1.19 0.00 0.00 0.00

18-Basım Yayın 5.18 4.59 2.69 1.82 2.21

20-Kimyasal Ürünler 1.61 1.07 0.28 0.00 0.00

21-Temel Eczacılık 18.83 2.92 3.70 6.00 0.00

22-Kauçuk&Plastik 7.98 3.35 1.41 1.52 0.14

23-Mineral Ürünler 10.57 8.87 8.75 8.67 9.80

24-Ana Metal 1.53 0.44 0.09 0.03 0.00

25-Metal Eşya 7.56 3.10 1.04 0.90 0.35

27-Elektrikli Teçhizat 12.93 2.40 0.72 0.40 0.81

28-Makine ve Ekipman 0.57 0.30 0.28 0.36 0.08

29-Motorlu kara taşıtı vb 1.61 0.18 0.06 0.03 0.00

30-Diğer Ulaşım Araçları 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

31-Mobilya 8.18 4.28 2.60 1.72 1.74

32-Diğer İmalatlar 13.75 3.97 1.58 0.68 0.00

33-Kurulum, Onarım 1.54 2.55 1.63 1.01 0.34

Toplam 6.44 3.26 2.55 1.61 1.73

Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır.

TRA1 Bölgesi ve Türkiye imalat sanayinin işyeri sayısı, istihdam, maaş ve ücretler toplamı, ciro ve yatırımlar bakımından alt sektörler itibarıyla yoğunlaşma oranları (Concentration Ratio –CR) hesaplanarak aşağıdaki tabloda verilmiştir. Buna göre gıda, mineral ürünler ve mobilya sektörleri ilk sıralarda yer alan ortak sektörlerdir. Özellikle gıda sektörünün her kriter bazında baskınlığı dikkat çekmektedir. Bölgedeki toplam imalat sanayi istihdam açısından 10-Gıda ürünleri, 23-Mineral ürünler, 25-Metal Eşya ve 31-Mobilya sektörleri ön plana çıkmaktadır. Ciro bakımından bakıldığında; 10-Gıda ürünleri, 23-Mineral ürünler, 22-Kauçuk

& plastik ve 21-Temel Eczacılık sektörleri öne çıkmaktadır. İlk 4 sektörün payını gösteren Cr4

ve ilk 8 sektörün payını gösteren Cr8 yoğunlaşma oranlarına bakıldığında maaş ve ücret, ciro ve yatırımlar bakımından yüksek yoğunlaşma oranlarının gerçekleştiği görülmektedir. İlk 4 sektörün payı yatırımlarda %92.2 iken, ciroda %84.4, maaş ve ücretlerde %84.0, istihdamda

%73.2 ve işyeri sayısında %57.8 olarak gerçekleşmiştir.

Tablo 53: TRA1 Bölgesi İmalat Sanayinde Yoğunlaşma (2013, Yüzde Pay) İşyeri SayısıPayCRİstihdamPayCRMaaş ve ÜcretPayCRCiro PayCRYatırımlarPayCR 25-Metal Eşya18.4318.43 10-Gıda 38.7838.78 10-Gıda 52.9952.99 10-Gıda 41.9541.95 23-Mineral Ürünler57.8357.83 31-Mobilya 13.5131.94 23-Mineral Ürünler18.6957.47 23-Mineral Ürünler23.9776.96 23-Mineral Ürünler33.4075.35 10-Gıda 29.7287.54 16-Ağaç, Ağaç ürün. 13.2245.16 25-Metal Eşya8.6766.14 21-Temel Eczacılık3.6080.56 22-Kauçuk&Plastik5.0180.36 27-Elektrikli Teçh 2.4890.02 10-Gıda 12.5957.76 31-Mobilya 7.1173.25 31-Mobilya 3.4183.97 21-Temel Eczacılık4.0584.42 31-Mobilya 2.1692.18 14-Giyim Eşyası 10.1867.93 22-Kauçuk&Plastik5.6778.92 25-Metal Eşya3.1187.08 25-Metal Eşya3.2087.62 11-İçecek1.6993.87 23-Mineral Ürünler7.1375.06 16-Ağaç, Ağaç ürün.4.0182.94 22-Kauçuk&Plastik3.0190.09 31-Mobilya 2.2089.82 25-Metal Eşya1.2195.09 22-Kauçuk&Plastik6.7681.82 27-Elektrikli Teçh 2.9385.87 27-Elektrikli Teçh 1.5791.66 11-İçecek2.0791.89 18-Basım Yayın 0.7795.86 32-Diğer İmalatlar5.5087.32 14-Giyim Eşyası 2.6788.54 18-Basım Yayın 1.3893.04 16-Ağaç, Ağaç ürün.1.6393.52 22-Kauçuk&Plastik0.4896.34 27-Elektrikli Teçh.4.4691.78 18-Basım Yayın 2.3990.93 11-İçecek1.3194.35 27-Elektrikli Teçh 1.4094.92 14-Giyim Eşyası 0.3096.63 18-Basım Yayın 2.7594.54 32-Diğer İmalatlar2.1293.06 16-Ağaç, Ağaç ürün.0.8795.22 18-Basım Yayın 1.0195.93 28-Makine ve Ekip.0.2296.85 13-Tekstil2.6797.21 11-İçecek1.4694.52 32-Diğer İmalatlar0.8396.05 28-Makine ve Ekip.1.0196.94 33-Kurulum, Onarım0.1096.95 33-Kurulum, Onarım0.7197.91 33-Kurulum, Onarım1.2695.78 33-Kurulum, Onarım0.8096.85 14-Giyim Eşyası 0.8597.79 13-Tekstil0.0096.95 21-Temel Eczacılık0.4298.33 21-Temel Eczacılık0.7796.55 14-Giyim Eşyası 0.7397.58 32-Diğer İmalatlar0.5998.38 15-Deri ve Ürünleri0.0096.95 28-Makine ve Ekip. 0.3398.67 20-Kimyasal Ürünler 0.6397.18 28-Makine ve Ekip.0.6698.24 33-Kurulum, Onarım0.4598.83 16-Ağaç, Ağaç ürün.0.0096.95 20-Kimyasal Ürünler 0.2998.96 17-Kağıt ve Kağ. Ür. 0.5797.75 20-Kimyasal Ürünler 0.3698.59 24-Ana Metal 0.1899.01 17-Kağıt ve Kağ. Ür. 0.0096.95 29-Mot.kara taşıtı vb0.2999.25 13-Tekstil0.5798.32 24-Ana Metal 0.2198.80 29-Mot.kara taşıtı vb0.1899.19 20-Kimyasal Ürünler 0.0096.95 11-İçecek0.2599.50 28-Makine ve Ekip.0.5298.84 29-Mot.kara taşıtı vb0.1898.98 13-Tekstil0.0499.23 21-Temel Eczacılık0.0096.95 24-Ana Metal 0.2199.71 24-Ana Metal 0.4899.32 13-Tekstil0.0098.98 15-Deri ve Ürünleri0.0099.23 24-Ana Metal 0.0096.95 17-Kağıt ve Kağ. Ür. 0.1799.87 29-Mot.kara taşıtı vb0.2799.59 15-Deri ve Ürünleri0.0098.98 17-Kağıt ve Kağ. Ür. 0.0099.23 29-Mot.kara taşıtı vb0.0096.95 15-Deri ve Ürünleri0.0099.87 15-Deri ve Ürünleri0.0099.59 17-Kağıt ve Kağ. Ür. 0.0098.98 20-Kimyasal Ürünler 0.0099.23 30-Diğer Ulaşım Ar. 0.0096.95 nak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır.

Tablo 52: TRA1 Bölgesi Sektörlerinin Türkiye İçindeki Payları (2013, Binde Pay)

NACE Rev. 2 Sektörler İşyeri Sayısı İstihdam Maaş+ Ücret Ciro Yatırımlar

10-Gıda 6.16 9.83 11.08 4.56 4.19

11-İçecek 8.67 11.19 4.49 4.11 3.11

13-Tekstil 2.60 0.16 0.00 0.01 0.00

14-Giyim Eşyası 4.18 0.59 0.19 0.22 0.10

15-Deri ve Ürünleri 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

16-Ağaç, Ağaç ürünleri 13.21 6.33 1.88 1.95 0.00

17-Kağıt ve Kağıt Ürünleri 1.50 1.19 0.00 0.00 0.00

18-Basım Yayın 5.18 4.59 2.69 1.82 2.21

20-Kimyasal Ürünler 1.61 1.07 0.28 0.00 0.00

21-Temel Eczacılık 18.83 2.92 3.70 6.00 0.00

22-Kauçuk&Plastik 7.98 3.35 1.41 1.52 0.14

23-Mineral Ürünler 10.57 8.87 8.75 8.67 9.80

24-Ana Metal 1.53 0.44 0.09 0.03 0.00

25-Metal Eşya 7.56 3.10 1.04 0.90 0.35

27-Elektrikli Teçhizat 12.93 2.40 0.72 0.40 0.81

28-Makine ve Ekipman 0.57 0.30 0.28 0.36 0.08

29-Motorlu kara taşıtı vb 1.61 0.18 0.06 0.03 0.00

30-Diğer Ulaşım Araçları 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

31-Mobilya 8.18 4.28 2.60 1.72 1.74

32-Diğer İmalatlar 13.75 3.97 1.58 0.68 0.00

33-Kurulum, Onarım 1.54 2.55 1.63 1.01 0.34

Toplam 6.44 3.26 2.55 1.61 1.73

Kaynak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır.

TRA1 Bölgesi ve Türkiye imalat sanayinin işyeri sayısı, istihdam, maaş ve ücretler toplamı, ciro ve yatırımlar bakımından alt sektörler itibarıyla yoğunlaşma oranları (Concentration Ratio –CR) hesaplanarak aşağıdaki tabloda verilmiştir. Buna göre gıda, mineral ürünler ve mobilya sektörleri ilk sıralarda yer alan ortak sektörlerdir. Özellikle gıda sektörünün her kriter bazında baskınlığı dikkat çekmektedir. Bölgedeki toplam imalat sanayi istihdam açısından 10-Gıda ürünleri, 23-Mineral ürünler, 25-Metal Eşya ve 31-Mobilya sektörleri ön plana çıkmaktadır. Ciro bakımından bakıldığında; 10-Gıda ürünleri, 23-Mineral ürünler, 22-Kauçuk

& plastik ve 21-Temel Eczacılık sektörleri öne çıkmaktadır. İlk 4 sektörün payını gösteren Cr4

ve ilk 8 sektörün payını gösteren Cr8 yoğunlaşma oranlarına bakıldığında maaş ve ücret, ciro ve yatırımlar bakımından yüksek yoğunlaşma oranlarının gerçekleştiği görülmektedir. İlk 4 sektörün payı yatırımlarda %92.2 iken, ciroda %84.4, maaş ve ücretlerde %84.0, istihdamda

%73.2 ve işyeri sayısında %57.8 olarak gerçekleşmiştir.

Tablo 53: TRA1 Bölgesi İmalat Sanayinde Yoğunlaşma (2013, Yüzde Pay) İşyeri SayısıPayCRİstihdamPayCRMaaş ve ÜcretPayCRCiro PayCRYatırımlarPayCR 25-Metal Eşya18.4318.43 10-Gıda 38.7838.78 10-Gıda 52.9952.99 10-Gıda 41.9541.95 23-Mineral Ürünler57.8357.83 31-Mobilya 13.5131.94 23-Mineral Ürünler18.6957.47 23-Mineral Ürünler23.9776.96 23-Mineral Ürünler33.4075.35 10-Gıda 29.7287.54 16-Ağaç, Ağaç ürün. 13.2245.16 25-Metal Eşya8.6766.14 21-Temel Eczacılık3.6080.56 22-Kauçuk&Plastik5.0180.36 27-Elektrikli Teçh 2.4890.02 10-Gıda 12.5957.76 31-Mobilya 7.1173.25 31-Mobilya 3.4183.97 21-Temel Eczacılık4.0584.42 31-Mobilya 2.1692.18 14-Giyim Eşyası 10.1867.93 22-Kauçuk&Plastik5.6778.92 25-Metal Eşya3.1187.08 25-Metal Eşya3.2087.62 11-İçecek1.6993.87 23-Mineral Ürünler7.1375.06 16-Ağaç, Ağaç ürün.4.0182.94 22-Kauçuk&Plastik3.0190.09 31-Mobilya 2.2089.82 25-Metal Eşya1.2195.09 22-Kauçuk&Plastik6.7681.82 27-Elektrikli Teçh 2.9385.87 27-Elektrikli Teçh 1.5791.66 11-İçecek2.0791.89 18-Basım Yayın 0.7795.86 32-Diğer İmalatlar5.5087.32 14-Giyim Eşyası 2.6788.54 18-Basım Yayın 1.3893.04 16-Ağaç, Ağaç ürün.1.6393.52 22-Kauçuk&Plastik0.4896.34 27-Elektrikli Teçh.4.4691.78 18-Basım Yayın 2.3990.93 11-İçecek1.3194.35 27-Elektrikli Teçh 1.4094.92 14-Giyim Eşyası 0.3096.63 18-Basım Yayın 2.7594.54 32-Diğer İmalatlar2.1293.06 16-Ağaç, Ağaç ürün.0.8795.22 18-Basım Yayın 1.0195.93 28-Makine ve Ekip.0.2296.85 13-Tekstil2.6797.21 11-İçecek1.4694.52 32-Diğer İmalatlar0.8396.05 28-Makine ve Ekip.1.0196.94 33-Kurulum, Onarım0.1096.95 33-Kurulum, Onarım0.7197.91 33-Kurulum, Onarım1.2695.78 33-Kurulum, Onarım0.8096.85 14-Giyim Eşyası 0.8597.79 13-Tekstil0.0096.95 21-Temel Eczacılık0.4298.33 21-Temel Eczacılık0.7796.55 14-Giyim Eşyası 0.7397.58 32-Diğer İmalatlar0.5998.38 15-Deri ve Ürünleri0.0096.95 28-Makine ve Ekip. 0.3398.67 20-Kimyasal Ürünler 0.6397.18 28-Makine ve Ekip.0.6698.24 33-Kurulum, Onarım0.4598.83 16-Ağaç, Ağaç ürün.0.0096.95 20-Kimyasal Ürünler 0.2998.96 17-Kağıt ve Kağ. Ür. 0.5797.75 20-Kimyasal Ürünler 0.3698.59 24-Ana Metal 0.1899.01 17-Kağıt ve Kağ. Ür. 0.0096.95 29-Mot.kara taşıtı vb0.2999.25 13-Tekstil0.5798.32 24-Ana Metal 0.2198.80 29-Mot.kara taşıtı vb0.1899.19 20-Kimyasal Ürünler 0.0096.95 11-İçecek0.2599.50 28-Makine ve Ekip.0.5298.84 29-Mot.kara taşıtı vb0.1898.98 13-Tekstil0.0499.23 21-Temel Eczacılık0.0096.95 24-Ana Metal 0.2199.71 24-Ana Metal 0.4899.32 13-Tekstil0.0098.98 15-Deri ve Ürünleri0.0099.23 24-Ana Metal 0.0096.95 17-Kağıt ve Kağ. Ür. 0.1799.87 29-Mot.kara taşıtı vb0.2799.59 15-Deri ve Ürünleri0.0098.98 17-Kağıt ve Kağ. Ür. 0.0099.23 29-Mot.kara taşıtı vb0.0096.95 15-Deri ve Ürünleri0.0099.87 15-Deri ve Ürünleri0.0099.59 17-Kağıt ve Kağ. Ür. 0.0098.98 20-Kimyasal Ürünler 0.0099.23 30-Diğer Ulaşım Ar. 0.0096.95 nak: TÜİK verilerinden hareketle hesaplanmıştır.

Aşağıda yer alan tabloda TRA1 Bölgesi ve Türkiye imalat sanayinin ortalama ücretleri endeksler yoluyla karşılaştırılmıştır. Türkiye’de en yüksek ortalama ücret temel eczacılık ürünleri ile diğer ulaşım araçları sektörlerinde bulunurken, TRA1 Bölgesi’nde temel eczacılık ve gıda sektörlerindedir. TRA1 Bölgesi’nde bu iki sektörden sonra en yüksek ortalama maaş/ücretler sırasıyla mineral ürünlerin imalatı ve makine ekipman sektörlerindedir.

Tablonun ilk sütununda Türkiye’deki ilgili sektör değeri 100 kabul edildiğinde o sektörün TRA1 Bölgesi’nde kaç endeks değerine tekabül ettiği gösterilirken, ikinci ve üçüncü sütunda hem Türkiye hem de TRA1 Bölgesi imalat sanayileri ortalamaları 100 kabul edildiğinde sektörlerin değerleri verilmektedir. Buna göre Bölge ve Türkiye ortalama ücret karşılaştırmasında, Bölgede Türkiye’den daha yüksek ücret veren sektörler 10- Gıda sektörü ile 21-Temel eczacılık sektörleridir. Mineral ürünler ile makine ekipman sektörlerinde ortalama ücretler, Türkiye ortalamasına yakın değerlerdedir. Diğer sektörler Türkiye ortalamasının altında ücret/maaş sağlamaktadır. TRA1 Bölgesi’nde imalat sanayi ortalaması 100 kabul edildiğinde en yüksek ortalama ücretler temel eczacılık ürünleri, gıda, mineral ürünler ve makine ekipman sektörlerinde bulunmaktadır. Türkiye imalat sanayi ortalama ücreti 19,776 TL iken TRA1 Bölgesi imalat sanayi ortalama ücreti 15,474 TL olup, Türkiye değeri 100 kabul edildiğinde Bölge imalat sanayi ortalama ücreti 78.2’dir.

Tablo 54: TRA1 Bölgesi ve Türkiye Ortalama Ücret Karşılaştırması (2013, Endeks)

NACE Rev. 2 Sektörler

21-Temel Eczacılık 126.73 287.34 465.35 56,823 72,009

22-Kauçuk&Plastik 42.12 98.43 52.99 19,466 8,200

23-Mineral Ürünler 98.58 101.79 128.24 20,129 19,843

TRA1 Bölgesi sektörlerinin ayrı ayrı analizini kolaylaştırmak için, geliştirilecek bir yöntemle sektörlerin Türkiye geneline göre yoğunlaşma özelliklerini belirlenecek kriterler bazında oluşturulacak bir endeksleme ile değerlendirilmesi mümkündür. Bu amaçla hazırlanan aşağıdaki tabloda ilk kısma ait sütunlarda alt sektörlerin Türkiye imalat sanayi içindeki payları 100 kabul edilerek TRA1 Bölgesi payları hesaplanmıştır. İkinci kısma ait sütunlarda ise Türkiye imalat sanayi alt sektörlerinin hesaplanan dört oran 100 kabul edilerek, Bölge için imalat sanayi alt sektörlerinin endeks değerleri bulunmuştur. Burada hesaplanan oranlarla ilgili kısaca bilgi vermek gerekirse;

İstihdam/İşyeri Oranı: Türkiye için alt sektörler bazında sektör istihdamı/sektördeki işyeri sayısı oranı 100 kabul edilerek, TRA1 Bölgesi için alt sektörler bazında sektör istihdamı/işyeri sayısı endeks değeridir. Bu oran Türkiye’yi 100 kabul ederek alt sektör bazında işyeri başına

Aşağıda yer alan tabloda TRA1 Bölgesi ve Türkiye imalat sanayinin ortalama ücretleri endeksler yoluyla karşılaştırılmıştır. Türkiye’de en yüksek ortalama ücret temel eczacılık ürünleri ile diğer ulaşım araçları sektörlerinde bulunurken, TRA1 Bölgesi’nde temel eczacılık ve gıda sektörlerindedir. TRA1 Bölgesi’nde bu iki sektörden sonra en yüksek ortalama maaş/ücretler sırasıyla mineral ürünlerin imalatı ve makine ekipman sektörlerindedir.

Tablonun ilk sütununda Türkiye’deki ilgili sektör değeri 100 kabul edildiğinde o sektörün TRA1 Bölgesi’nde kaç endeks değerine tekabül ettiği gösterilirken, ikinci ve üçüncü sütunda hem Türkiye hem de TRA1 Bölgesi imalat sanayileri ortalamaları 100 kabul edildiğinde sektörlerin değerleri verilmektedir. Buna göre Bölge ve Türkiye ortalama ücret karşılaştırmasında, Bölgede Türkiye’den daha yüksek ücret veren sektörler 10- Gıda sektörü ile 21-Temel eczacılık sektörleridir. Mineral ürünler ile makine ekipman sektörlerinde ortalama ücretler, Türkiye ortalamasına yakın değerlerdedir. Diğer sektörler Türkiye ortalamasının altında ücret/maaş sağlamaktadır. TRA1 Bölgesi’nde imalat sanayi ortalaması 100 kabul edildiğinde en yüksek ortalama ücretler temel eczacılık ürünleri, gıda, mineral ürünler ve makine ekipman sektörlerinde bulunmaktadır. Türkiye imalat sanayi ortalama ücreti 19,776 TL iken TRA1 Bölgesi imalat sanayi ortalama ücreti 15,474 TL olup, Türkiye değeri 100 kabul edildiğinde Bölge imalat sanayi ortalama ücreti 78.2’dir.

Tablo 54: TRA1 Bölgesi ve Türkiye Ortalama Ücret Karşılaştırması (2013, Endeks)

NACE Rev. 2 Sektörler

21-Temel Eczacılık 126.73 287.34 465.35 56,823 72,009

22-Kauçuk&Plastik 42.12 98.43 52.99 19,466 8,200

23-Mineral Ürünler 98.58 101.79 128.24 20,129 19,843

TRA1 Bölgesi sektörlerinin ayrı ayrı analizini kolaylaştırmak için, geliştirilecek bir yöntemle sektörlerin Türkiye geneline göre yoğunlaşma özelliklerini belirlenecek kriterler bazında oluşturulacak bir endeksleme ile değerlendirilmesi mümkündür. Bu amaçla hazırlanan aşağıdaki tabloda ilk kısma ait sütunlarda alt sektörlerin Türkiye imalat sanayi içindeki payları 100 kabul edilerek TRA1 Bölgesi payları hesaplanmıştır. İkinci kısma ait sütunlarda ise Türkiye imalat sanayi alt sektörlerinin hesaplanan dört oran 100 kabul edilerek, Bölge için imalat sanayi alt sektörlerinin endeks değerleri bulunmuştur. Burada hesaplanan oranlarla ilgili kısaca bilgi vermek gerekirse;

İstihdam/İşyeri Oranı: Türkiye için alt sektörler bazında sektör istihdamı/sektördeki işyeri

İstihdam/İşyeri Oranı: Türkiye için alt sektörler bazında sektör istihdamı/sektördeki işyeri

Belgede Erzincan İli Uygun Yatırım Alanları Araştırması (sayfa 94-104)